ΟΔΟΣ: ούτια, λαούτα, μπαγλαμάδες και άλλα ράθυμα

Με διάφορες ρηχές δικαιολογίες, αλλά και συναισθηματικές επικλήσεις, επαναφέρεται τον τελευταίο καιρό ως δήθεν ζήτημα, η επιβίωση "πολιτιστικών" εγχειρημάτων, που ξεκίνησαν κατά τις θητείες του τέως δημάρχου κ. Δημ. Παπουλίδη, και -κατά γενική ομολογία- με την αρνητική αλλά και παθητική λειτουργία τους απέτυχαν ολοκληρωτικά να κατακτήσουν τους -ούτως ή άλλως- αμφισβητούμενους στόχους τους, εκ των οποίων δέσποζε η προσπάθεια συγκρότησης μουσικού τάγματος δερβίσηδων. Στην Καστοριά του 21ου αιώνα.

Έτσι, με διάφορα επιχειρήματα προσπαθούν ορισμένοι να πιέσουν την νέα δημοτική αρχή, και πιο ειδικά την Δημοτική Πολιτιστική Επιχείρηση Καστοριάς, να παρατείνει την λειτουργία πειραμάτων, όπως του ΚεΒυΤ που τους τελευταίους πολλούς μήνες έχει φορτώσει τα λειτουργικά του έξοδα αποκλειστικά στον Δήμο, και επομένως στις πλάτες της κοινωνίας της Καστοριάς.

Ανεξάρτητα από την κακή ποιότητα της ιδέας για λειτουργία σχολής κατασκευής "παραδοσιακών" μουσικών οργάνων, η οποία στην πράξη εξαντλήθηκε κυρίως σε ούτια, λαούτα, μπαγλαμάδες και άλλα ράθυμα, που παραπέμπουν σε μυσταγωγίες ανατολίτικες, με δήθεν χίλιες και μια νύχτες, και όχι στην Καστοριά και τις σημερινές της ανάγκες (αλλά ούτε καν στο παρελθόν της), κάθε προσπάθεια κρίνεται στο τέλος, ούτως ή άλλως και από την μαζικότητά της. Στην συγκεκριμένη περίπτωση 10 χρόνια (και πλέον) μετά την ίδρυση και την πανάκριβη λειτουργία του ΚεΒυΤ, και τις περιπέτειές του, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν την ύπαρξή του, και την παρουσία του, αναγνωρίζει έστω και μια ισχνή μειοψηφία των δημοτών της Καστοριάς. Γεγονός που μαρτυρεί την πλήρη αποτυχία του παντελώς ιδιόρρυθμου πειράματος Παπουλίδη, σε συνεργασία με τον κ. Χατζηζαμάνη.

Κακά τα ψέματα, ο κόσμος δεν αγκάλιασε το ΚεΒυΤ, γιατί δεν το χρειαζόταν, και διότι, πολύ απλά δεν άρεσε. Και τούτα παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν από την περασμένη δημοτική αρχή για αναβάθμιση της "σχολής οργανοποιΐας" στην οποία παραχώρησαν σκανδαλωδώς ως στέγη το δημοτικό αρχοντικό Βέργουλα που προοριζόταν και ανακαινίστηκε για δημοτική πινακοθήκη. Και αντί γι' αυτό, έγινε μουσικός τεκές, που απευθύνεται για όσους φοβούνται την μουσική παγκοσμιότητα, και επειδή αντιπαθούν οτιδήποτε "δυτικό", προσπαθούν να κάνουν πράξη τις ιδέες και τα μουσικά τους γούστα, αναχωρώντας οι ίδιοι για τις ανατολές των ονείρων τους. Πώς το πετυχαίνουν αυτό; Μένοντας Καστοριά, στα μπάσια και τους οντάδες που τους παραχωρήθηκαν!

Αυτές είναι μερικές από τις πτυχές της πραγματικότητας, που επιβάλλουν να στηρίξουν ακόμη περισσότερο την διαφαινόμενη απόφαση του Δήμου Καστοριάς, να αναθεωρήσει ή και να καταργήσει, όσα κληροδοτήματα τέως δημάρχων δεν απηχούν τις ανάγκες του τόπου, αλλά είναι επιπλέον και οικονομικά ασύμφορα. Το ΚεΒυΤ και η ΔηΠΕΚα απετέλεσαν τα Βατερλώ για μια ολόκληρη δεκαετία που διοικούσε η "Καστοριανή Ενότητα" του κ. Δημ. Παπουλίδη, και σίγουρα τα πολιτιστικά αποτελούν τομείς με τις χειρότερες επιδόσεις τους.

Υπάρχει κανένας λόγος που να υποχρεώνει τον Δήμο Καστοριάς, να συντηρεί παρασιτικά, σε βάρος των οικονομικών του δήμου και των δημοτών, πειράματα που αποδείχθηκαν κάτι λιγότερο από μια τρύπα στο νερό;

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΛΥΚΟΓΙΑΝΝΗ: Η αγορά χρυσού των Αθηνών, η Συμφωνία του Λονδίνου και η σύσταση δια νόμου Νομισματικής Επιτροπής τον Μάρτιο του 1946

Πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι χρυσές λίρες αποτελούσαν το κύριο μέσο αποθησαυρισμού στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, η αξία της δραχμής εξανεμίστηκε τελείως συνεπεία του κατοχικού υπερπληθωρισμού και μεγάλο μέρος των συναλλαγών γινόταν με το σύστημα του αντιπραγματισμού. Η χρυσή λίρα απέβη ο κυριότερος ρυθμιστής της αξίας του εθνικού νομίσματος, ένα ρόλο που διατήρησε αρκετό καιρό μετά την αποώρηση των κατακτητών, και αντικατέστησε σχεδόν εξ ολοκλήρου τη δραχμή ως μέσο αποταμίευσης, καθώς η εμπορευσιμότης της και η προστασία που παρείχε έναντι του πληθωρισμού σε μια περίοδο έντονης πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής επέτρεπε να έχει ενιαία και κοινώς αποδεκτή αξία στην αγορά. Ουσιαστικά, υπήρχαν δύο παράλληλα μέσα νομισματικής κυκλοφορίας: η χρυσή λίρα που αποτελούσε κυρίως μέσο διαφύλαξης πλούτου και αποτίμησης περιουσιακών στοιχείων, και η δραχμή που ήταν το επίσημα αποδεκτό μέσο συναλλαγών και χρησίμευε ως μονάδα υπολογισμού των πληρωμών, των μισθών και των καταναλωτικών δαπανών. Και τα δύο νομίσματα αποτελούσαν μέτρο αξιών, αν και η χρυσή λίρα διαδραμάτιζε πιο σημαντικό ρόλο καθώς οι τιμές χονδρικής ενός μεγάλου αριθμού αγαθών αποτυπώνονταν σε χρυσές λίρες, και που ακολούθως μετατρέπονταν σε δραχμές σύμφωνα με την εκάστοτε ισοτιμία δραχμής/χρυσής λίρας.

Υπό την πίεση των έντονων πληθωριστικών πιέσεων των πρώτων μεταπολεμικών ετών, στα τέλη του 1947, η δραχμή είχε χάσει το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής της αξίας τον Νοέμβριο του 1944. Σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, πριν από την έναρξη του Πολέμου υπήρχαν 23 εκατ. χρυσές λίρες στα χέρια ιδιωτών αποθησαυριστών, ενώ μετά το τέλος της Κατοχής είχαν ξεπεράσει τα 45 εκατ. Υπολογίζεται ότι στα τέλη του 1947 οι έλληνες κατείχαν περί τα 8 εκατ. χρυσές λίρες, εκ των οποίων περίπου ένα εκατ. είχαν εισαγάγει οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής και άλλα δύο εκατ. οι Βρετανοί σύμμαχοι. Αν και η επίσημη ισοτιμία της ουγκιάς στα τέλη του 1947 ήταν 35 δολάρια και της χρυσής λίρας 8,24 δολάρια, οι χρυσές λίρες ανταλλάσσονταν στη μαύρη αγορά στη σχεδόν διπλάσια τιμή, δηλ. περίπου 16 δολάρια. Το Δεκέμβριο του 1947, η δραχμική αξία των χρυσών λιρών στα χέρια ιδιωτών αποθησαυριστών ήταν 1,6 τρισ., ποσό που αντιστοιχούσε σε περισσότερο από το 45% του συνόλου των δραχμών σε κυκλοφορία και των ιδιωτικών καταθέσεων όψεως(1).

Μεταπολεμικά, το πιο δισεπίλυτο πρόβλημα παρέμενε το δημοσιονομικό, η εξισορρόπηση δηλαδή του προϋπολογισμού, και το μόνιμα ελλειμματικό ισοζύγιο πληρωμών, ενώ η αποκατάσταση του φορολογικού συστήματος ήταν το μείζον θέμα για όσους προσέβλεπαν στη συστηματική αναδιανομή του πλούτου, καθώς περίπου 15% του αστικού πληθυσμού έλεγχε το 77% του συνολικού εισοδήματος(2). Για τους Βρετανούς συμμάχους, η νομισματική σταθεροποίηση θα έπρεπε να συνοδεύεται από άμεσα μέτρα αποκατάστασης της δημοσιονομικής ισορροπίας, έτσι ώστε να μην καθίσταται αναγκαία η προσφυγή στην έκδοση νέου χρήματος. Αυτό απαιτούσε περικοπή των δημοσίων δαπανών αλλά και αύξηση των εσόδων του κράτους. Σε κάθε περίπτωση, η εξισορρόπηση των δημόσιων οικονομικών θα ήταν αδύνατη χωρίς την εξεύρεση νέων φορολογικών πηγών. Οι Βρετανοί έτρεφαν ακόμη την ελπίδα ότι οι Έλληνες θα συγκρατούσαν τους μισθούς και τις τιμές. Η άμεση αύξηση της ξένης βοήθειας και των εισαγωγών, και η σύναψη ξένου δανείου, όπως μονότονα ζητούσε η ελληνική πλευρά δοθείσης κάθε ευκαιρίας, δεν συνιστούσαν από μόνα τους την ενδεδειγμένη λύση για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στο εθνικό νόμισμα, όσο οι εσωτερικές ανισορροπίες της οικονομίας δεν αντιμετωπίζονταν με την άσκηση ουσιαστικής οικονομικής πολιτικής. Με λίγα λόγια, η σταθεροποίηση του νομίσματος και η ομαλοποίηση της παραγωγικής δραστηριότητας απαιτούσε ριζικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα μετέβαλλαν τις επικρατούσες σχέσεις ανάμεσα στην ιδιωτική οικονομία και το κράτος, ώστε να καταπολεμηθεί το κερδοσκοπικό παιχνίδι, όσων κατείχαν χρυσό και εμπορεύματα, σε βάρος της δραχμής και της ομαλής λειτουργίας της αγοράς.

Ήδη από τον Μάρτιο του 1944, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Κυριάκος Βαρβαρέσος επεσήμανε την ανάγκη διευρυμένης κρατικής παρέμβασης στην οικονομική ζωή της χώρας, ώστε να αντιμετωπιστούν ο καλπάζων πληθωρισμός και τα συνακόλουθα ζητήματα που θα προέκυπταν την ημέρα της απελευθέρωσης, όπως η επείγουσα κάλυψη των επισιτιστικών αναγκών του πληθυσμού, και ο τρόπος που θα υπολογιζόταν η συναλλαγματική ισοτιμία της δραχμής προκειμένου να τιμολογηθεί σωστά η ξένη βοήθεια. Οι απόψεις του Βαρβαρέσου δεν έγιναν ευρύτερα αποδεκτές και η κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Γ. Παπανδρέου τον Οκτώβριο του 1944 άφησε τον πλήρη έλεγχο της οικονομίας στις δυνάμεις της αγοράς. Ένα μήνα αργότερα ο συνδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Ξενοφών Ζολώτας, κατήρτισε ένα γενικό σχέδιο νομισματικής σταθεροποίησης σύμφωνα με το οποίο η νέα δραχμή θα ήταν ελεύθερα μετατρέψιμη σε βρετανικές στρατιωτικές λίρες ΒΜΑ (British Military Authority). Μία νέα δραχμή αντιστοιχούσε σε 50 δισεκατομμύρια κατοχικές δραχμές και η συναλλαγματική της ισοτιμία ορίσθηκε σε 600 δρχ. ανά λίρα Αγγλίας και 150 δρχ. ανά δολάριο ΗΠΑ. Πολύ σύντομα οι φιλελεύθερες ιδέες του Ζολώτα αποδείχθηκαν άνευ ουσίας. Η μετατρεψιμότητα της δραχμής σε ΒΜΑ λίρες είχε μικρό αντίκτυπο στην εξομάλυνση της νομισματικής κατάστασης, ενώ κάθε προοπτική ομαλοποίησης της παραγωγικής δραστηριότητας ματαιώθηκε με το ξέσπασμα της εμφύλιας διαμάχης το Δεκέμβριο του 1944, και την συνεχιζόμενη πληθωριστική χρηματοδότηση του προϋπολογισμού. Στο μεταξύ, ήδη από τα μέσα Νοεμβρίου, σε μια προσπάθεια να σταματήσει ο φαύλος κύκλος των αυξανόμενων τιμών της χρυσής λίρας έναντι της νέας δραχμής, η ελληνική κυβέρνηση παρενέβη στην αγορά χρυσού και η Τράπεζα της Ελλάδος πούλησε μέσω των εμπορικών τραπεζών στην ελεύθερη αγορά 44.000 περίπου χρυσές λίρες(3).

Τους πρώτους μήνες του 1945 η αγοραστική δύναμη της νέας δραχμής υποχώρησε σημαντικά. Τα δημόσια οικονομικά επιδεινώθηκαν ραγδαία, οι μισθοί κατέρρευσαν και η ζήτηση για χρυσές λίρες σημείωσε έντονη άνοδο με αποτέλεσμα να αυξηθεί η τιμή της. Η εξέλιξη αυτή ενισχύθηκε περαιτέρω με την αποτυχία του "Πειράματος" Βαρβαρέσου το καλοκαίρι του 1945. Ο Κυριάκος Βαρβαρέσος επανήλθε στην διοίκηση της Τραπέζης της Ελλάδος στα τέλη Ιανουαρίου, και μετά από έντονες πιέσεις των βρετανικών αρχών, τον Ιούνιο έγινε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός εφοδιασμού, διατηρώντας ταυτόχρονα τη θέση του στην κεντρική τράπεζα. Το τολμηρό "Πείραμα" που προσπάθησε να εφαρμόσει, έχαιρε της βρετανικής αποδοχής, καθώς περιείχε όλα εκείνα τα μέτρα που έπρεπε να είχαν από καιρό λάβει οι Έλληνες: απαγόρευση των συναλλαγών σε χρυσό και διοικητική ρύθμιση των τιμών με αστυνομικά μέτρα, σε συνδυασμό με την επιβολή κρατικού ελέγχου στη παραγωγική διαδικασία, διανομές και δελτίο σε περιορισμένο αριθμό ειδών, και έκτακτη φορολογική εισφορά σε κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα (βιομηχανική, εμπορική, υπηρεσιών). Παράλληλα, ορίσθηκαν νέες σχέσεις ισοτιμίας της δραχμής με το δολάριο (από 150 σε 500 δρχ.) και την στερλίνα (από 600 δρχ. σε 2.000 δρχ.). Με την παραίτηση Βαρβαρέσου από την κυβέρνηση Βούλγαρη στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1945, τα τολμηρά μέτρα που είχε υιοθετήσει μπήκαν σιγάσιγά στο περιθώριο. Η αξία της δραχμής συνέχισε την καθοδική της πορεία, ενώ η χρυσή λίρα συνέχισε να ανατιμάται. Στα τέλη Νοεμβρίου η Τράπεζα της Ελλάδος επανέλαβε τις "μυστικές" πωλήσεις χρυσών λιρών προκειμένου να συγκρατήσει την τιμή της στις 130.000 δρχ. Η παρέμβαση ήταν περιορισμένης έκτασης, και σύμφωνα με διαθέσιμες πληροφορίες, η Τράπεζα της Ελλάδος διέθεσε από τα αποθέματά της στο κοινό περί τις 97.000 χρυσές λίρες, που όμως δεν εμπόδισαν την υποτίμηση της δραχμής έναντι της χρυσής λίρας(4). Μέχρι το τέλος του έτους η οικονομική κατάσταση επιδεινώθηκε γρήγορα.

Στο μεταξύ ο υπουργός εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Ernest Bevin, πρότεινε νέα ευρύτερα μέτρα και μεγαλύτερη ανάμιξη των Βρετανών στα τεκταινόμενα στην Ελλάδα. Η νέα αυτή προσέγγιση κορυφώθηκε με την υπογραφή της Συμφωνίας του Λονδίνου στις 24 Ιανουαρίου 1946, με την οποία επιτεύχθηκε η μετατρεψιμότητα της δραχμής σε λίρες Αγγλίας, η παροχή δανείου ύψους £10 εκατ. και μικρή βοήθεια σε είδος. Η Συμφωνία επίσης προέβλεπε την εγκατάσταση στην Ελλάδα Βρετανικής Οικονομικής Αποστολής (British Economic Mission) για διάστημα δεκαοκτώ μηνών και την σύσταση δια νόμου Νομισματικής Επιτροπής (Currency Committee) τον Μάρτιο του 1946 με καταστατική εξουσία επί της έκδοσης χαρτονομίσματος. Αν και η Bρετανική Οικονομική Αποστολή θα είχε συμβουλευτικό χαρακτήρα σε θέματα οικονομικής, βιομηχανικής και νομισματικής πολιτικής, η Νομισματική Επιτροπή θα ήταν πενταμελής με την συμμετοχή και εμπειρογνωμόνων των Συμμάχων, ενός Βρετανού και ενός Αμερικανού, με δικαίωμα αρνησικυρίας. Όπως αργότερα σημείωσαν οι δυτικοί εμπειρογνώμονες, κύριος στόχος της Νομισματικής Επιτροπής ήταν η διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής να παραμείνει "μακράν της πολιτικής των ελληνικών κομμάτων"(5). Η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύτηκε να μειώσει σταδιακά το έλλειμμα του προϋπολογισμού, να σταθεροποιήσει τους μισθούς και τα ημερομίσθια, και να χρησιμοποιήσει το νέο δάνειο και τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα ως "κάλυμμα" για την έκδοση χαρτονομίσματος, ενώ καθόρισε την συναλλαγματική ισοτιμία της δραχμής σε νέα επίπεδα ως προς την στερλίνα στις 20.000 δρχ. και ως προς το δολάριο στις 5.000 δρχ.

Ποικίλες υπήρξαν οι αντιδράσεις που προκάλεσε η Συμφωνία του Λονδίνου. Ο κομμουνιστικός τύπος θεώρησε ότι το εγχείρημα παραβίαζε κάθε έννοια εθνικής ανεξαρτησίας, ενώ μεταγενέστεροι ιστορικοί έκαναν λόγο για μια νέα μορφή ξένης κηδεμονίας(6). Γενικά, οι Βρετανοί πίστευαν ότι η Συμφωνία θα προωθούσε τη σταθερότητα στη χώρα, αποκαθιστώντας παράλληλα την εμπιστοσύνη στο εθνικό νόμισμα. Μια τέτοια σταθερότητα θα προσέφερε σημαντικό περιθώριο ελιγμών μέχρι τις εθνικές εκλογές τον Μάρτιο του 1946 και θα άνοιγε το δρόμο ώστε οι Έλληνες να αρχίσουν να ασκούν εκ νέου φυσιολογική οικονομική δραστηριότητα. Αν και η Συμφωνία πέτυχε πολύ λιγότερα από ότι αναμενόταν, θα πρέπει να διερωτηθεί κανείς αν και σε ποιο βαθμό ήταν υπεύθυνη για τις "καταστρεπτικές" συνέπειες που με τόση έμφαση αναφέρουν οι επικριτές της(7). Η συνολική εικόνα είναι πολύ πιο σύνθετη, καθώς οι περισσότεροι συγγραφείς παραβλέπουν τις διατάξεις που συμφωνήθηκαν τον Ιανουάριο του 1946, την ελληνική ερμηνεία αυτών των διατάξεων και τα μέτρα που έλαβε ένα μήνα αργότερα η κυβέρνηση Τσουδερού, όταν νομιμοποίησε την αγορά χρυσού και την πώληση συναλλάγματος στους εισαγωγείς αγαθών, με σκοπό την απορρόφηση μέρους της υπερβάλλουσας ρευστότητας και την αποδυνάμωση των πληθωριστικών πιέσεων.

Η κατάργηση των περιορισμών στις αγοραπωλησίες χρυσών νομισμάτων δεν αποτελούσε μέρος της Συμφωνίας και δεν υποστηρίχθηκε ποτέ από το Λονδίνο, παρά το γεγονός ότι πολλοί ισχυρίζονται το αντίθετο(8). Η αγορά χρυσού από το κοινό μέσω των πωλήσεων χρυσών λιρών από την Τράπεζα της Ελλάδος αποτελούσε πάγια πρακτική διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων και αντανακλούσε την άποψη επιχειρηματικών και πολιτικών κύκλων της εποχής ότι η μετατρεψιμότητα της δραχμής σε χρυσά νομίσματα συνιστούσε απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης του κοινού στο εθνικό νόμισμα. Ομοίως, αν και η απελευθέρωση των εξωτερικών εμπορικών συναλλαγών, σε συνδυασμό με την άνευ όρων χορήγηση συναλλάγματος στους εισαγωγείς αγαθών, δεν συνιστούσε μέρος της Συμφωνίας, ο τρόπος με τον οποίο η νέα αυτή πολιτική ασκήθηκε από την κυβέρνηση της Αθήνας δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι απηχούσε τις προθέσεις των Βρετανών. Και οι δύο πολιτικές είχαν ήδη προταθεί από την κυβέρνηση Κανελλόπουλου στα τέλη του 1945 και αναμφίβολα έδειχναν πολύ πιο ελκυστικές από τη δημοσιονομική πειθαρχία στην οποία σταθερά και επίμονα επέμεναν το Λονδίνο και οι Βρετανοί σύμβουλοι στην Αθήνα. Αντίθετα με ότι είναι συνήθως αποδεκτό στην ιστοριογραφία, διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις ήταν σε θέση να προωθούν τις δικές τους πολιτικές, παρά την φαινομενικά απόλυτη ισχύ και τις αντιρρήσεις του ξένου παράγοντα. Πλειάδα ελλήνων πολιτικών συνεχώς έκαναν λόγο για ανεπαρκή βοήθεια από την πλευρά των Συμμάχων και πίεζαν για επιπλέον πιστώσεις, ενώ αντιστέκονταν σε κάθε έκκληση τερματισμού στις πωλήσεις χρυσών λιρών από την Τράπεζα της Ελλάδος και κινητοποίησης των ιδίων πόρων για την αποκατάσταση των υποδομών και της παραγωγής. Αντίστοιχα νέοι θεσμοί, όπως, η Νομισματική Επιτροπή, σπάνια ασκούσε πλήρως την εξουσία της, αφού συχνά η ελληνική κυβέρνηση την παρέκαμπτε ή την υποχρέωνε να οπισθοχωρήσει με διάφορα τεχνάσματα παρά την παρουσία ξένων εμπειρογνωμόνων στη σύνθεσή της.

Από το Φεβρουάριο του 1946 έως το Μάρτιο του 1947, όταν ο πρόεδρος Truman ζήτησε από το Κογκρέσο την έγκριση βοήθειας $400 εκατ. δολαρίων προς την Ελλάδα και την Τουρκία, οι πωλήσεις χρυσών λιρών από την Τράπεζα της Ελλάδος στην εγχώρια αγορά είχαν υπερβεί τα 2,5 εκατ., και αντιστοιχούσαν σε 340 δισεκ. δραχμές, έναντι έκδοσης χαρτονομίσματος ύψους 559 δισεκ. δραχμών(9). Αν και η άσκηση πολιτικής ανοικτών και απεριόριστων πωλήσεων χρυσών λιρών πέτυχε το βασικό της στόχο, αφού ο πληθωρισμός κινήθηκε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα(10), το τίμημα της μερικής αυτής επιτυχίας ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Η κυβέρνηση της Αθήνας, από τη στιγμή που στηριζόταν σε μια μάλλον σπάνια μορφή χρυσού, όπως οι χρυσές λίρες, προκαλούσε σημαντικό κόστος στις νομισματικές αρχές, καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος έπρεπε να δαπανά τα ρευστά διαθέσιμά της όχι για παραγωγικές δραστηριότητες αλλά για τη διατήρηση της σταθεροποίησης της δραχμής, υπονομεύοντας με αυτό τον τρόπο την οικονομική ανασυγκρότηση. Δεδομένων μάλιστα των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετώπιζε η χώρα, στα τέλη του 19 46, το κόστος της πολιτικής αυτής είχε γίνει άκρως απαγορευτικό, αφού η κυβέρνηση Τσαλδάρη κατασπατάλησε τα αποθέματα της Τραπέζης της Ελλάδος σε χρυσό και δολάρια για την αγορά νέων χρυσών λιρών από το εξωτερικό. Σε τελική ανάλυση, όσο η κατοχή χρυσού αποτελούσε μέσον μεταπρατικής και βραχυπρόθεσμης κερδοσκοπικής δραστηριότητας στο χώρο του χρήματος, η κυβερνητική πολιτική αντί να πλήττει τους κερδοσκόπους τους προσέφερε διαρκώς νέες πηγές γρήγορου και καθόλου ευκαταφρόνητου κέρδους, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο που ήταν όλο και πιο δύσκολο να τερματιστεί. Το 1948 η Τράπεζα της Ελλάδος παραδέχθηκε πως οι αγοραπωλησίες χρυσού υπονόμευσαν την εμπιστοσύνη του κοινού στη δραχμή(11).

Η ανάμιξη των Βρετανών στην Ελλάδα κορυφώθηκε την περίοδο Ιανουαρίου 1946 Μαρτίου 1947. Η Βρετανική Οικονομική Αποστολή τερμάτισε την λειτουργία της επισήμως τον Ιούλιο, αν και ένας εκπρόσωπος της Βρετανικής κυβέρνησης συνέχισε να υπηρετεί στη Νομισματική Επιτροπή. Τον Ιούλιο του 1947, η Αμερικανική Αποστολή Βοήθειας στην Ελλάδα (American Mission for Aid in Greece) πρότεινε να σταματήσουν οι πωλήσεις χρυσών λιρών, με την ελπίδα ότι τα νέα μέτρα που συνιστούσε θα διασφάλιζαν τη νομισματική σταθερότητα. Εν όψει της απειλής ενός νέου πληθωρισμού, η Αποστολή τελικά συμφώνησε να επαναληφθούν οι πωλήσεις χρυσών λιρών. Η τιμή της χρυσής λίρας και των εμπορευμάτων σταθεροποιήθηκαν, ενώ το κοινό άρχισε να βλέπει πιο θετικά τη δραχμή. Το 1949, οι πωλήσεις ήταν σημαντικά λιγότερες από το 1948, αλλά το 1950 και το 1951 αυξήθηκαν εκ νέου εν μέρει λόγω του Πολέμου της Κορέας. Οι αντιπληθωριστικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν τους πρώτους μήνες του 1952 βελτίωσαν τις συνθήκες στην εγχώρια αγορά χρυσού και μειώθηκε τόσο η αγορά χρυσών λιρών από το κοινό όσο και η χρήση των για πληρωμές. Υπολογίζεται ότι στα τέλη του 1952 το κοινό διακατείχε περί τα 13 εκατ. χρυσές λίρες, εκ των οποίων τα 8 εκατ. είχε πωλήσει η Τράπεζα της Ελλάδος από τα τέλη του 1944.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. C.Α. Coombs, Financial Policy in Greece during 194748 Harvard University: Ανέκδοτη Διδακτορική Διατριβή, 1953, σελ. 181.
2. Τ236/1045, Hill προς RoweDutton, 4 Ιουλίου 1945 (Συν.: Rena Zafiriou, Memorandum on the Present Structure of Money Incomes, and the Distribution of Purchasing Power among the Greek Population, σελ. 9).
3. G. Patterson, The Financial Experiences of Greece from Liberation to the Truman Doctrine (October 1944March 1947) Harvard University: Ανέκδοτη Διδακτορική Διατριβή, 1948, σελ. 8082.
4. Patterson, ο.π., σελ. 304308.
5. Sir T. Gregory, J.W. Gunter, D.C. Johns, Έκθεσις και Συστάσεις επί Προβλημάτων Τινών του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος Αθήνα, 1950, σελ. 14.
6. Βλ. Κ. Τσουκαλάς, Η Ελληνική Τραγωδία: Από την Απελευθέρωση ως τους Συνταγματάρχες Αθήνα: Ολκός, 1974, σελ. 7273; J.V. Kofas, Intervention and Underdevelopment: Greece during the Cold War. University Park and London: The Pennsylvania State UP, 1989, σελ. 45; Θ. Σφήκας, Οι Άγγλοι Εργατικοί και ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος. Ο Ιμπεριαλισμός της "Μηεπέμβασης" Αθήνα: Φιλίστωρ, 1997, σελ. 7173; Χ. Χατζηιωσσήφ, "Η Πολιτική Οικονομία της Μεταπολεμικής Ελλάδας, 19441996", στο Β. Κρεμμυδάς (επιμ.), Εισαγωγή στη Νεοελληνική Οικονομική Ιστορία (18ος20ος Αιώνας) Αθήνα: Δαρδανός, 1999, σελ. 295; Γ. Μαργαρίτης, Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, Αθήνα: Βιβλιόραμα, 2000, τόμ. Α΄, σελ. 122.
7. Kofas, ο.π., σελ. 4749.
8. Βλ. Kofas, ο.π., σελ. 47; C. Hadziiossif, "Economic Stabilisation and Political Unrest: Greece 19441947", στο L. Baerentzen, J.O. Iatrides και O.L. Smith (επιμ.), Studies in the Hιstory of the Greek Civil War 19451949 Copenhagen: Museum Tusculanum Press, 1987, σελ. 38; Γ. Σταθάκης, Το Δόγμα Τρούμαν & και το Σχέδιο Μάρσαλ: Η Ιστορία της Αμερικανικής Βοήθειας στην Ελλάδα Αθήνα: Βιβλιόραμα, 2004, σελ. 21, 87.
9. Coombs, ο.π., σελ. 187188.
10. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 1946, ο δείκτης τιμών μειώθηκε κατά σχεδόν 19%, ενώ μέχρι τον Φεβρουάριο του 1947 αυξήθηκε κατά μόλις 9%; Patterson, ο.π., σελ. 528.
11. DSR 868.516/41048, Smith προς τον Υπουργό των Εξωτερικών, 10 Απριλίου 1948 (Συν.: Η Οικονομική Κατάσταση στην Ελλάδα και η Τράπεζα της Ελλάδος το 1946: Έκθεση Ετών 1941, 1944, 1945 και 1946, 4748 Αθήνα: Τράπεζα της Ελλάδος).

ΗΛΙΑ ΒΟΥΪΤΣΗ: Ανθρώπινες Καταστάσεις

Είμαι δεσμώτης κάτω από την υψηλή δικαιοσύνη ενός
χαμόγελου και θλίβομαι άμετρα για τον πλανήτη
πού 'χασε όλη την αγνότητα
λουσμένος στον κατακλυσμό της ανθρώπινης μωρίας.
Φτηνά ή ακριβά όλα πουλιούνται. Καθετί γίνεται
για να πουληθεί και να πουληθεί γρήγορα.
Ο άνεμος και το κύμα, από τους εμπόρους πουλήθηκαν.
Ό,τι γεύτηκαν η ευγένεια και το έγκλημα, ό, τι γνωρίζει
ο έρωτας και η καθημερινή επιθυμία των όχλων,
έχει πουληθεί. Ό,τι η τέχνη
και η επιστήμη αναγνώρισαν, έχει πουληθεί.
Οι ξαναμμένες κραυγές των οδών, εφαρμογές
και ιδέες έχουν πουληθεί. Κάθε πράμα
έχει την αξία του στην αγορά. Τα βρόμικα
εσώρουχα της Μπαρντό αξίζουν όσο ένας Ρέμπραντ.
Η αναρχία των μαζών προβάλλεται στις βιτρίνες
των καταστημάτων. Έχουν πουληθεί τρελά μυστικά
για κάθε ακολασία.
Όλοι δίνουν νωρίς την παραγγελία τους

Λευτέρης Πούλιος, "Το εμπόρευμα"


Πέρα από το όποιο ενδιαφέρον μπορεί να έχουν οι ενδεχόμενες μετανθρώπινες καταστάσεις(1) παραμένει, προφανώς, κυρίαρχο το ενδιαφέρον για τις υπάρχουσες ανθρώπινες καταστάσεις. Και μάλιστα, πολύ ανθρώπινες καταστάσεις.
Αν δει κάποιος ψύχραιμα την Ελλάδα θα δεί μια χώρα που, 177 χρόνια από τη γενέθλια ώρα της, έχει καταφέρει σημαντικά πράγματα (1830 = Πελοπόννησος, Ρούμελη, Κυκλάδες - 1864=+Ιόνια - 1881 =+Θεσσαλία, Άρτα - 1913 = +Κρήτη, Μακεδονία, Ήπειρος, Ανατολικό Αιγαίο - 1919 = +Θράκη - 1947 = + Δωδεκάνησος, 1980 = ΕΟΚ, 2001 = ΕΕ). Φυσικά, μέσω των κλασικών αλυσιδωτών αντιδράσεων: ταπείνωση, έξαρση εθνικής υπερηφάνειας, αίμα, νίκη, δυστυχώς επτωχεύσαμεν, ταπείνωση πάλι, έξαρση πάλι, ισορροπία, διαταραχή και τούμπαλιν.
Σε κατάσταση ταπείνωσης είναι η χώρα όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ο ΑΆ (ΚΚΑΆ) (γεννηθείς 1907, Ιχθείς στο ζώδιο και αποβιώσας το 1998) (2) σκάει μύτη από το Παρίσι και πιάνει δουλειά. Στο Παρίσι μιλάνε (και διαβάζουν, απ' ότι λένε) πολύ και ο ΚΚΑΆ θα άκουσε πολλά. Και θα διάβασε πολλά. Και ερχόμενος, το πρώτο που κάνει είναι να κλωτσήσει το στέμμα από το κεφάλι της Δεξιάς παράταξης και να τη βάλει να κάνει μερικά κλικ αριστερά. Από το άλλο τζάκι, ο Ανδρέας Παπανδρέου ο ΑΆ (ΑΠΑΆ) (γεννηθείς το 1919, Υδροχόος στο ζώδιο και αποβιώσας το 1996) φορώντας το σομπρέρο ενός ακαθόριστου (όπως φάνηκε στη συνέχεια) εθνικού ριζοσπαστισμού, έβαλε φωτιά στο μαγαζί του Πατέρα ΓΠΑΆ (γεννηθείς το 1888, ίδιο ζώδιο με το γιόκα και αποβιώσας το 1968) και πήγε τη βιτρίνα κι αυτός αριστερότερα. Σε τρία χρόνια η φωτιά είχε ολοκληρώσει το έργο της και οι λεβέντες της Ένωσης Κέντρου ψάξαν αλλού για μεροκάματο. Οι λιγότεροι από δώ και οι περισσότεροι από κεί. Κι αν από δω ήταν η Δεξιά, από κει ήταν η πεταλούδα.

Οι μεταμορφώσεις της πεταλουδίτσας, κατά στάδιο:
1. Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑ.ΣΟ.Κ) - Τρίτος δρόμος για το σοσιαλισμό και ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο(3)
2. Εξουσία. Η αναγκαία αναδιανομή πλούτου. Όχι αναδιανομή ακριβώς, αφού δεν πάρθηκε πλούτος από τους έχοντές τον για να δοθεί στους μη έχοντές τον. Υπήρχε η στρόφιγγα του συνδικάτου. Και η αναπόφευκτη γοητεία της εξουσίας, σχεδόν ηδονή. ΕΟΚ και ΝΑΤΟ;(4)
3. Χρήμα, λαϊκή κυρίλα και τζαμπέ ριζοσπαστισμός: Ο Λάγιος Ντέταρι γίνεται ο αρχάγγελος του τριτοδρομικού σοσιαλισμού και ο Κυριάκος Καραταϊδης ο στυλοβάτης του μελλοντικού ερυθρόλευκου δεσποτισμού
4. Έρωτας και γάμος του Αρχηγού και πολιτική αστρολογικών προδιαγραφών
5. Μέσω της αστρολογίας στη (επιτέλους) σοσιαλδημοκρατία
6. Εκσυγχρονισμός - Πασόκ (όχι βραχυχραφία, πλέον)
7. Γεώργιος Παπανδρέου ο ΒΆ (ΓΠΒΆ) (γεννηθείς το 1956, Δίδυμοι στο ζώδιο): Είμαστε στο συνδικάτο και είμαστε περήφανοι γι' αυτό: Thank you, Sir.
H από δω κυρία, χωρίς το στέμμα πλέον, χορτασμένη με εξουσία (και τα παρεπόμενά της) από τα παλιά, με μπλαζέ και ξενέρωτο ύφος, δεν είναι λιγότερο πουτανίτσα. Δέχεται το ΚΚΕ στο σαλόνι, προσφέρει καφέ και ρίχνει βλέμμα "ρε παιδιά τώρα που σας αφήνουμε να ανοίξετε το μαγαζί, έχουμε πολλά να πούμε αλλά και να μοιράσουμε. Αλλά όχι τώρα. Αργότερα".

Οι μεταμορφώσεις, όχι (κατά ανάγκη) κατά σειρά:
1. Κρατικιστική (σχεδόν σοσιαλίζουσα) Δεξιά: το κράτος είναι ο θεός.
2. Λαϊκή Δεξιά των νοικοκυραίων: πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια, και ολίγον Βίτσι και Γράμμο (5).
3. Ζαλισμένη δεξιά: "Τώρα, παιδιά, θα τα πούμε να δούμε τι θα μοιράσουμε"
4. Νεοφιλελεύθερη δεξιά (!!): οι μπίζνες είναι ο θεός
5. Ξαναζαλισμένη δεξιά.
6. Κωνσταντίνος Καραμανλής ο ΒΆ (ΚΚΒΆ) (γεννηθείς το 1956, Παρθένος στο ζώδιο): Μεσαίος χώρος ή, όπως λέει και ο σύμβουλος και συνομιλητής του Γιάννης Λούλης, κινούμενη άμμος. Thank you, Sir. Again.

Και φτάσαμε στο σήμερα. Με Ανιψιό στο ένα τιμόνι και Εγγονογιό στο άλλο, το αναπληρωματικό. Ανιψιός και Εγγονογιός, σπουδαγμένοι κι οι δυό στην αυτοκρατορία (σε μια πιο "τεχνική" και "αμερικάνικη" ορολογία θα λέγαμε καλιμπραρισμένοιαν και ο Εγγονογιός έχει πάρει και μερικές πρέζες Σκανδιναβικής παιδείας) φωνάζουν κατά της διαφθοράς: νταβατζήδες από τη μια και σκοτεινά κέντρα από την άλλη(6). Μαζί τους και η γερμανοσπουδαγμένη Θυγατέρα Θεοδώρα Μπακογιαννη η ΑΆ (ΘΜΑΆ) (γεννηθείσα το 1954, Ταύρος στο ζώδιο). Του φιλελεύθερου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη του ΑΆ (ΚΜΑΆ) (γεννηθείς το 1918, Ζυγός στο ζώδιο) (και) ενορχηστρωτή της αλλαγής του κοινωνικού υποσυνείδητου προς πιο φιλελεύθερες καταστάσεις(7). Επίσης, σέξι χήρα του αντιχουντικού αγωνιστή δημοσιογράφου και αδικοχαμένου Παύλου Μπακογιάννη, σύζυγος(8) του προέδρου της Ελληνικής Oμοσπονδίας Ιππασίας (!!) Ισίδωρου Κούβελου και με "απαράμιλλη" ευγλωττία καθώς και επιχειρηματολογία και "ανοιχτότητα" ορέγεται το "συντηρητικό" τιμόνι (αν και, έτσι όπως έχουν γίνει τα πράγματα, δε φαίνεται να τη χαλάει και το "σοσιαλδημοκρατικό". Και, ως γνωστό, ποτέ δεν ξέρεις). Δικαίως φωνάζουν. Πιο "ψύχραιμα" η κυρία, ως κυρία και μάλιστα νεοφιλελεύθερη κυρία. Λίγα (άτακτα) δεδομένα που αφορούν την εκσυγχρονιστική και εκσυγχρονισμένη Ελλάδα όπως και τη μεταρρυθμιστική και μεταρρυθμισμένη(9).

Η βαθμολογία αφορά στο λεγόμενο Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς (ΔΑΔ)(άριστα=10, βάση=-3)(10):

-1996. Βαθμολογία: 5,01 και 28η θέση στις 54 χώρες.
Από τις τότε χώρες της ΕΕ πιο λαμόγια μετρήθηκαν η Ισπανία (4,31 βαθμούς/32η θέση) και η Ιταλία (3,42 βαθμούς/34η θέση). 1η η Ν. Ζηλανδία με 9,43 βαθμούς ενώ η αυτοκρατορία είναι στη 15η θέση με 7,66 βαθμούς. Η Τουρκία λαμβάνει 3,54 βαθμούς και κατατάσσεται στην 33η θέση. Οι ομόσταβλοι επί Οθωμανικής: Βουλγαρία, Ρουμανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Σερβία-Μαυροβούνιο και ΠΓΔΜ, δεν έδωσαν στοιχεία.

-1997. 5,35 βαθμούς και 25η θέση στις 52 χώρες.
Πιο λαμόγιο από τις τότε χώρες της ΕΕ: Βέλγιο 5,25βαθμούς/26η θέση και Ιταλία 5,03/30η θέση. 1η η Δανία με 9,94. Η αυτοκρατορία 7,61 βαθμούς και 16η θέση. Τουρκία: 3,21 βαθμούς/38η θέση. Οι πρώην ομόσταβλοι δεν έδωσαν στοιχεία.

-1998. 4,9 βαθμούς και 36η θέση στις 85 χώρες.
Πιο λαμόγιο από ΕΕ: Μόνο η Ιταλία με 4,6 βαθμούς και 39η θέση. 1η ξανά η Δανία με ατόφιο 10 (σωπά καλέ). Η αυτοκρατορία 7,5 βαθμούς και 17η θέση. Τουρκία: 3,4 βαθμούς και 54η θέση. Οι πρώην ομόσταβλοι: Ρουμανία και η (τότε) Γιουγκοσλαβία ισόπαλες με 3,0 βαθμούς και 61η θέση, Βουλγαρία 2,9 βαθμούς και 66η θέση.

-1999. 4,9 βαθμούς και 36η θέση στις 99 χώρες.
Πιο λαμόγιο από ΕΕ παραμένει η Ιταλία με 4,7 βαθμούς και 38η θέση. 1η ξανά η Δανία με 10. Η αυτοκρατορία 7,5 βαθμούς και 18η θέση. Τουρκία: 3,6 βαθμούς και 54η θέση. Οι πρώην ομόσταβλοι: Ρουμανία, ΠΓΔΜ και Βουλγαρία 3,3 βαθμούς και 63η θέση, Γιουγκοσλαβία 2,0 βαθμούς και 90η θέση.

-2000. 4,9 βαθμούς και 35η θέση στις 90 χώρες.
Η Ιταλία "αντέχει": 4,6 βαθμούς και 39η θέση. 1η περνάει η Φινλανδία με 10 βαθμούς. Η αυτοκρατορία 7,8 βαθμούς και 14η θέση. Τουρκία: 3,8 βαθμούς και 50η θέση. Και οι πρώην ομόσταβλοι: Βουλγαρία 3,5 βαθμούς και 52η θέση, Ρουμανία 2,9 βαθμούς και 68η θέση, Γιουγκοσλαβία 1,3 βαθμούς και 89η θέση.

-2001. 4,2 βαθμούς και 42η θέση στις 91 χώρες.
Οι Ιταλοί βλέπουν, πλέον, την πλάτη μας: είμαστε πρωταθλητές ΕΕ. 1η ξανά η Φινλανδία με 9,9 βαθμούς. Η αυτοκρατορία 7,6 βαθμούς και 16η θέση. Τουρκία: 3,6 βαθμούς και 54η θέση. Πρώην ομόσταβλοι: Βουλγαρία 3,9 βαθμούς και 47η θέση, Ρουμανία 2,8 βαθμούς 69η θέση.

-2002. 4,2 βαθμούς και 44η θέση στις 102 χώρες.
Πάλι πρωταθλητές στην ΕΕ. 1η ξανά η Φινλανδία με 9,7 βαθμούς. Η αυτοκρατορία 7,7 βαθμούς και 16η θέση. Τουρκία: 3,2 βαθμούς και 64η θέση. Πρώην ομόσταβλοι: Δίπλα μας η Βουλγαρία με 4,0 βαθμούς και 45η θέση, Ρουμανία 2,6 βαθμούς 77η θέση, Αλβανία 2,5 βαθμούς και 81η θέση.

-2003. 4,3 βαθμούς και 50η θέση στις 133 χώρες.
1η ξανά η Φινλανδία με 9,7 βαθμούς. Η αυτοκρατορία 7,5 βαθμούς και 18η θέση. Τουρκία: 3,1 βαθμούς και 77η θέση. Πρώην ομόσταβλοι: Βουλγαρία με 3,9 βαθμούς και 54η θέση, Ρουμανία 2,8 βαθμούς 83η θέση, Αλβανία 2,5 βαθμούς και 92η θέση, Βοσνία - Ερζεγοβίνη 3,3 βαθμούς και 70η θέση.

-2004. 4,3 βαθμούς και 50η θέση στις 145 χώρες.
Στην πρωτιά μια από τα ίδια ενώ η αυτοκρατορία λαμβάνει 7,5 βαθμούς και τη 17η θέση. Τουρκία: 3,2 βαθμούς και 77η θέση. Πρώην ομόσταβλοι: Βουλγαρία με 4,1 βαθμούς και 54η θέση, Βοσνία - Ερζεγοβίνη 3,1 βαθμούς και 82η θέση, Ρουμανία 2,9 βαθμούς 87η θέση, Αλβανία 2,5 βαθμούς και 108η θέση.

-2005. 4,3 βαθμούς και 47η θέση στα 159 χώρες.
1η η Ισλανδία με 9,7 βαθμούς, η αυτοκρατορία στη 17η θέση με 7,6 βαθμούς και η Τουρκία 69η με 3,5 βαθμούς. Οι ομόσταβλοι: Βουλγαρία: 4,0 / 55η, Ρουμανία: 3,0 / 85η, Βοσνία-Ερζεγοβίνη: 2,9/ 88η, Σερβία: 2,8 / 97η, ΠΓΔΜ: 2,7 / 103η

-2006. 4,4 βαθμούς και 54η θέση στα 163 χώρες.
1η επανέρχεται η Φιλανδία ενώ η αυτοκρατορία με 7,3 βαθμούς καταλαμβάνει την 20η θέση. Η Τουρκία παίρνει 3,8 βαθμούς και την 60η θέση και από τους πρώην ομόσταβλους: Βουλγαρία: 4,0 / 57η, Ρουμανία: 3,1 / 84η, Σερβία: 3,0/ 90η, Βοσνία-Ερζεγοβίνη: 2,9/ 93η, ΠΓΔΜ: 2,7 / 105η, Αλβανία 2,6 / 111η.

Πάντως, εν μέσω μόνιμης γκρίνιας, το μεταπολιτευτικό κρατίδιο κατάφερε να καταμετρείται στα "κυριλέ" κράτη του κόσμου. Αν αφήσει κανείς τη ΔΔ και φυλλομετρήσει το πιο καλολαδωμένο καπιταλιστικό πιστόλι και δεχτεί τον τρόπο με τον οποίο μετράει την περίφημη "ποιότητα" ζωής θα βρεί τα εξής:
Ανάμεσα σε 111 κράτη, η Ελλάδα βρίσκεται στη θέση 22 ενώ με βάση το (ακόμη πιο περίφημο) κατά κεφαλήν εισόδημα βρίσκεται στη θέση 27 (22.340 $ / άτομο). Αλλά τι μετράει ο Δείκτης Ποιότητας του Economist (11);

Τα εξής:
1. Υλική καλοπέραση (κατά κεφαλήν εισόδημα)
2. Υγεία (προσδόκιμο ζωής)
3. Πολιτική σταθερότητα και ασφάλεια (κοινοβουλευτισμός, εγκληματικότητα)
4. Οικογενειακή ζωή (αριθμός διαζυγίων ανά 1000 κατοίκους)
5. Κοινοτική ζωή (εκκλησιασμός, συνδικαλισμός, κοινωνικές οργανώσεις)
6. Κλίμα και γεωγραφία (γεωγραφικό πλάτος)
7. Εργασιακή ασφάλεια (ανεργία)
8. Πολιτική ελευθερία (Δεικτες πολιτικής ελευθερίας, δικαιοσύνη)
9. Ισότητα φύλων (λόγος εισοδημάτος ανδρών προς αντίστοιχο γυναικών)

Και με βάση αυτά, η ζωή στην Ελλάδα είναι "ποιοτικότερη" από τη ζωή σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Μ. Βρετανία, το Ισραήλ (α ναι, και η Τουρκία για να μη μιλήσουμε για τους πρώην ομόσταβλους) αλλά λιγότερο "ποιοτική" από τη ζωή σε χώρες όπως η "αδερφή" στα βάσανα Ιρλανδία (1η στη λίστα και 4η με βάση το cashέρι (με 36.790 $ / άτομο)) και η αυτοκρατορία (θέσεις 13 και 2 (41.529 $ / άτομο) αντίστοιχα), ενώ το Λουξεμβούργο είναι 1ο στο πεντανόστιμο αυτό τυρί (54.690 $ / άτομο) και 2ο στην "ποιότητα" ζωής. Η Ιρλανδία απεικονίζει τη συνύπαρξη (και αναπόφευκτη αλληλεπίδραση) μοντερνικότητας - παράδοσης: συνδυάζει τα πλέον ποθητά του μοντέρνου - υλική καλοπέραση, χαμηλά ποσοστά ανεργίας, πολιτική ελευθερία - με αναπαλλοτρίωτες παραδοσιακές αξίες - αρμονική οικογενειακή ζωή, στερεή κοινοτική ζωή. Αν και το περιοδικό δε δίνει λεπτομέρειες για την και Ψωροκώσταινα λεγομένη, μπορούμε να υποθέσουμε ότι παίρνουμε σίγουρα καλούς βαθμούς σε υγεία, οικογενειακή ζωή, κλίμα και γεωγραφία και μέτριους στα υπόλοιπα. Για κακούς βαθμούς δεν μπορεί να γίνει λόγος. Και αυτό γιατί, αν διαβάσει κανείς το πίνακα πληθυσμιακά θα δεί ότι, όπως και να μετρηθεί, η Ελλάδα είναι στο 10% των κυριλέδων του πλανήτη. Και τα όποια σχόλια είναι περιττά αν όχι ανήθικα.

Πάντως, το πονηρό Magnum, δε λέει κουβέντα για την (πάντα καυτή) πατάτα. Προφανώς γιατί θεωρεί τη διαφθορά κινούσα δύναμη. Ή, σε απλά ελληνικά, μεταξύ κατεργαρέων ειλικρίνεια. Γιατί αν κοιταχτούμε στον "καθρέφτη" θα δούμε ότι στα 2500 περίπου χρόνια καταγεγραμμένης ιστορίας, η διαφθορά (μαζική και διαβρωτική) είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση στις ανθρώπινες κοινωνίες. "Οι παλιές καλές αγνές μέρες" είναι μάλλον απίθανο να υπήρξαν ή, ακόμη πιο μάλλον, αν κάτι τέτοιο υπήρξε, αυτό έγινε τοπικά και βραχυπρόθεσμα.

Η πιο αξιοσημείωτη διαφοροποίηση έχει να κάνει με τη μείωση της (ενδημικής παλιότερα) διαφθοράς στη Βορειοδυτική Ευρώπη από τα μέσα του 19ου και μετά. Οι λόγοι γι' αυτό δεν είναι εύκολα προσδιορίσιμοι. Η διαφθορά έχει πολλά πρόσωπα και το να πεί κανείς ότι μια χώρα είναι περισσότερο ή λιγότερο διαφθαρμένη βάζει το ζήτημα της μέτρησης. Από τη φύση της η διαφθορά αποτελεί κατάσταση που, πιθανόν, ποτέ δε θα μας παρέχει άμεσα δεδομένα, δεδομένα συγκρίσιμα, λόγου χάρη, με αυτά περί καταναλωτικής συμπεριφοράς όπως προκύπτουν από τις αγορές προϊόντων που καταγράφονται ηλεκτρονικά στα σύγχρονα σούπερ μάρκετ ή στο Διαδίκτυο. Και υπό την έννοια αυτή μπορεί να ειδωθεί και ως "αντίσταση" στην επικυριαρχία ενός απροσδιόριστου Ηθικού Μεγάλου Αδερφού. Οι πολιτικοί επιστήμονες και οι οικονομολόγοι προσπαθούν να μοντελοποιήσουν το χάος της διαφθοράς ελαχιστοποιώντας τις "υποκειμενικότητες" στο βαθμό του δυνατού. Το μενού περιλαμβάνει ιδεολογικού τύπου διαφοροποιήσεις (ολιγαρχικού τύπου διαφθορά, δημοκρατικού, λαϊκιστικού και πάει λέγοντας), εθνογεωγραφικού τύπου (βορειονοτιοευρωπαϊκή, αγγλοσαξονική, ηπειρωτική, τριτοκοσμική, σινοιαπωνική και ξαναπάει λέγοντας), διαφοροποιήσεις τύπου εαυτότηταςατομικότητας, θρησκειολογικού και επαγγελματικού τύπου (παπάδες, γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί και, φυσικά, επιχειρηματίες και κρατικοί υπάλληλοι) ενδο- και διακρατική διαφθορά, ποικίλες "ετερογένειες" που λειτουργούν ως κρίσιμοι πυρήνες διαφθοράς και τις διεργασίες που οδηγούν στη "συμπύκνωση" συστήματος διαφθοράς.

Οι υποθέσεις για την εξήγηση της διαφθοράς που δείχνουν να έχουν σημαντικές πιθανότητες επιστημονικής επαλήθευσης έχουν να κάνουν με τη θρησκεία και τη δημοκρατία. Πάντως η αιτιώδης συνάφεια δεν έχει ακόμη διατυπωθεί ικανοποιητικά. Το παράδειγμα της Βορειοδυτικής Ευρώπης δείχνει ότι ο Προτεσταντισμός (στη Σκανδιναβία περισσότερο) ευνόησε και συνεχίζει να ευνοεί τη χαμηλή διαφθορά σε αντίθεση με τον Καθολικισμό (στην Ισπανία, λόγου χάρη). Από την άλλη, η υπόθεση αυτή δεν εξηγεί μεγάλες διαφορές όπως αυτή της βόρειας και νότιας Ιταλίας ή των περιοχών Bihar και West Bengal στην Ινδία(12). Ο βαθμός συμμετοχής των πολιτών στα κοινά (συμμετοχική δημοκρατία) δείχνει να συσχετίζεται αρνητικά με τη διαφθορά αν και υπάρχουν και εδώ ανωμαλίες: η απολυταρχική Σιγκαπούρη του Lee Kuan Yew σχεδόν εξάλειψε τη διαφθορά η οποία δεσπόζει στη δημοκρατική Ινδία.

Μια άλλη υπόθεση, ακόμη πιο θολή στη λογική της συνάφεια, έχει να κάνει με τη σχέση εισοδήματος-πλούτου και διαφθοράς. Τα στοιχεία δείχνουν να διαμορφώνεται μια αντίστροφη σχέση: οι φτωχότεροι είναι πιο διεφθαρμένοι. Αν αυτή η σχέση δείχνει ότι οι φτωχότεροι έχουν μεγαλύτερη θέληση να ζουν σε καθεστώς διαφθοράς ή ότι δεν έχουν άλλες επιλογές δεν είναι ξεκάθαρο και δεν πιστεύω ότι είναι δυνατόν ποτέ να γίνει. Με τις όποιες επιπτώσεις έχει αυτό στο κράτος πρόνοιας.

Τέλος, η υπόθεση σχετικά με το ρόλο και τη συμμετοχή του κράτους (λιγότερη κυβέρνησηλιγότερη διαφθορά) ενώ επαληθεύεται σε πάμπολλες περιπτώσεις, "συγκρούεται" με μια κορυφαία εξαίρεση: την προαναφερθείσα περίπτωση της Σκανδιναβίας όπου ο ρόλος του κράτους αυξανόταν συνεχώς ως τα τέλη του 20ου αιώνα.

Στα δικά μας πάλι: ο Ανιψιός πήρε το μάθημα του. Με δεδομένη την αγάπη του για την ποίηση τον φαντάζομαι να απαγγέλλει την "Ηθική" του Λευτέρη Πούλιου:
Ζωή με άλλες κινήσεις
συσκοτίζοντας τους εσωτερικούς χώρους.
Κανενός ανθρώπου η συνουσία δεν είναι ιερή
γιατί ο κόσμος είναι περισσότερο
αντιλογία στον ήλιο, όχι κατάφαση
κι ο πόθος μου ενός κλειστού λουλουδιού
τα μεσάνυχτα
που μέσα του κάθομαι μόνος
κι ονειρεύομαι

Όμως, το 1945, ο Θείος έγραφε: Η πολιτική δεν είναι ποίηση να την κάμεις μακριά από τον κόσμο. Και, παντελώς στερούμενος των ελαττωμάτων που σαγηνεύουν το πλήθος των Ελλήνων, "με τη δύναμη της σιωπής και το πάθος της απόστασης" έκανε πράξη το δωρικό σύνθημα "έργα και όχι λόγια".

Σημειώσεις
1. Βλ., Μετανθρώπινες Καταστάσεις, ΟΔΟΣ, αρ. φύλλου 348, 27/04/2006
2. Ο τύπος της ονοματολογίας θέλει να είναι σύστοιχος με την ουσία της παρούσας κατάστασης της ελληνικής (και όχι μόνο) αστικής δημοκρατίας, που είναι ξεκάθαρα κληρονομική. Και η κληρονομικότητα θολώνει ακόμη περισσότερο την ήδη θολή αντιπροσωπευτικότητα. Την κληρονομικότητα να απηχούν και οι βραχυγραφίες. Πάντως, μερικές φωνές λένε: πάντα έτσι ήταν, πουλάκι μου. Η αναφορά των ζωδίων για να τιμηθεί η πολιτική γυναίκα Δήμητρα Λιάνη (γεννηθείσα το 1955, Ταύρος στο ζώδιο, ντάλε κουάλε με το Ντοράκι) που εισήγαγε (πρόσκαιρα;) την αστρολογία στην ελληνική πολιτική ζωή. Αλλά, πάλι, ποιος ξέρει;
3. Πάντως, ο ευφυής Ανδρέας Παπανδρέου μίλησε δεκαετίες πριν τον Μπλαιρ και τους αυλικούς του για (έστω κάποιον) "τρίτο δρόμο". Και το "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο" αληθέστατο (στα όρια του προφανούς) και στο στόμα του Ανδρέα Παπανδρέου και ριζοσπαστικό.
4. Λέμε και καμιά μαλακία για να περάσει η ώρα.
5. Ο, κατά ανάποδη χρονολογική σειρά, αποκαλούμενος: "Εμφύλιος πόλεμος" - "Ανταρτοπόλεμος"- και το ανεπανάληπτο και άκρως ιδεολογικό "Συμμοριτοπόλεμος", όπου συμμορία (< συν + μόρα < μείρομαι = μοιράζομαι) =ομάδα, σωματείο, κολεκτίβα και, κατά συνέπεια, ανατριχίλες τρόμου στην κυρία μας που άκουσε για μοιρασιές. Ο ελληνικός στρατός, υπό την πολιτική καθοδήγηση κεντρώων κυβερνήσεων, νίκησε τις επαναστατικές δυνάμεις και "επικύρωσε" τη νίκη του (λεγόμενου και αντιδραστικού) αστικού ελληνικού (έθνους) κράτους. Η φολκλορική διαχείριση των τελικών νικών από τη εθνικιστική δεξιά και η παράλληλη αντικομμουνιστική υστερία της είχε τα γνωστά αποτελέσματα: Η νίκη του αστικού κράτους να θεωρείται ντροπή. Στην μόρα της συμμορίας μπορεί και να απηχείτε η σπαρτιατική στρατιωτική οργάνωση: Κάθε μόρα διαιρείτο σε οκτώ τμήματα που ονομάζονταν πεντυκοστύες. Διοικητές αυτών των οκτώ τμημάτων, ήταν οι πεντηκόνταρχοι οι οποίοι αποτελούσαν και τον τέταρτο βαθμό στην στρατιωτική ιεραρχία του σπαρτιατικού στρατού. Ή να απηχούνται άλλα πράγματα που είναι και το πιθανότερο: Η λέξη μόρα είναι σλαβική και σημαίνει ερωμένη. Πολλοί πιστεύουν ότι η καταγωγή της είναι ελληνική και προέρχεται από την "Μορμώ" το θηλυκό μυθολογικό τέρας με το οποίο φόβιζαν τα παιδία τους οι αρχαίοι.
6. Τα κορίτσια που είναι ρε παιδιά;
7. Πέφτοντας, ο Επίτιμος (εδώ έχουμε κλασική περίπτωση ουσιαστικοποίησης επιθέτου), έθεσε σε κυκλοφορία τον όρο "διαπλοκή". Ένα χρόνο πρίν (19 92), ιδρυόταν το Φιλελεύθερο Φόρουμ (ΦΦ) υπό την ηγεμονία του Ανδρέα Ανδριανόπουλου (ΑΑ). Το νεοφιλελεύθερο δόγμα "όλα πουλιούνται και όλα αγοράζονται" που "ιδεολογικοποιήθηκε" και προωθήθηκε από χαρντκoράδες διανοούμενους όπως ο Τάκης Μίχας, εφαρμόστηκε, στη νεοελληνική εκδοχή του τουλάχιστον, τέλεια από το σοσιαλδημοκρατικό Πασόκ του Κωνσταντίνου Σημίτη (γεννηθείς το 1936 και Καρκινάκι στο ζώδιο). Οι "εκλεκτικές" συγγένειες φάνηκαν αργότερα όταν ο ΓΠΒΆ αποδέχτηκε τις υποψηφιότητες του "γκουρού" ΑΑ και του "let's finish the job" Στέφανου Μάνου. Στη νεοφιλελεύθερη δεξιά παρένθεση "πάρθηκε" και η απόφαση να παίζονται τα αποθεματικά των ταμείων στα διεθνή χρηματιστήρια (αυτό γράφεται και ως "τα λεφτά του εργαζόμενου κοσμάκη στο χρηματοπιστωτικό τζόγο"). Το εκσυχρονιζόμενο και αργότερα το εκσυχρονιστικό Πασόκ θα μπορούσε να επαναφέρει το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς. Δεν το έκανε. Απλά γιατί δεν μπορούσε να αναιρέσει τον εαυτό του:είχε αποχαιρετήσει τον Homo politicus και είχε αποδεχτεί τον Homo economicus. Είχε εκσυγχρονιστεί.
8. Λιγότερο σέξι.
9. Τα δεδομένα από την στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Διαφάνειας (ΔΔ) (www.transparency.org). Μια εμπεριστατωμένη παρουσίασησυζήτηση για την κατάσταση στη χώρα μας, βλ. την μεταπτυχιακή εργασία της Μαντώ Λαμπροπούλου "Η οικονομική ανάλυση της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα", που είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα: http://kdp.pspa.uoa.gr/ergasia_LAMPROPOULOU.pdf
10. Ο ΔΑΔ βασίζεται σε έρευνες αναγνωρισμένων ιδιωτικών και διεθνών οργανισμών που διερευνούν την εκτίμηση που έχουν ακαδημαϊκοί και αναλυτές οικονομικών κινδύνων και επιχειρηματίες για χώρες όπου εδρεύουν ή σκοπεύουν να εγκαταστήσουν τις επιχειρήσεις τους. Ο αριθμός των χωρών στις οποίες αναφέρεται ο δείκτης αυτός αυξάνεται κάθε χρόνο και από 41 χώρες το 1995 έφτασε τις 159 το 2005 και τις 163 το 2006.
11. Τo paper με τα σχετικά στοιχεία, τη μεθοδολογία και τις κριτικές μπορεί εύκολα να το βρεί κανείς με search στο Google. Tα στοιχεία είναι: The World in 2005. The Economist Intelligence Unit's qualityoflife index.
12. Για την Ορθοδοξία δε βρήκα κάποια σχετική ανάλυση αλλά έχουμε προσωπική - εμπειρική γνώση και (με κάθε επισφάλεια) μπορούμε να δοκιμάσουμε τις όποιες υποθέσεις.

ΝΙΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ: Κάτι καινούργιο από τη Γαλλία;

Με τον σχηματισμό της γαλλικής κυβέρνησης από τον κ. Σαρκοζί, κλείνει ο κύκλος των γαλλικών προεδρικών εκλογών που τόσο έντονα απασχόλησαν το σύνολο της Ευρώπης, με νικητή τον κ Σαρκοζί. Οι εκλογές αυτές συγκέντρωσαν το έντονο ενδιαφέρον των ελληνικών ΜΜΕ καθώς τόσο η προεκλογική εκστρατεία όσο και το τελικό αποτέλεσμα εμπεριείχαν μια σειρά από σημαντικά μηνύματα, για τις εξελίξεις στον τομέα της πολιτικής επικοινωνίας των υποψηφίων, του τρόπου διεξαγωγής του προεκλογικού αγώνα, αλλά και τις προτεραιότητες του εκλογικού σώματος. Ταυτόχρονα οι εκλογές αυτές τροφοδότησαν εκτενείς συζητήσεις σχετικά και γύρω από τις έννοιες της Δεξιάς και της Αριστεράς στην Ευρώπη.
Η προεκλογική εκστρατεία στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας ανέδειξε καταρχήν τη σημασία των προσωπικοτήτων στις εκλογικές αναμετρήσεις. Πλέον η εκλογική στρατηγική αλλά και τα φώτα των ΜΜΕ επικεντρώνονται περισσότερο στα πρόσωπα και λιγότερο στους κομματικούς σχηματισμούς που εκπροσωπούν. Οι συζητήσεις και οι αναλύσεις στράφηκαν γύρω από τις προσωπικές εικόνες, ιστορίες, αλλά και το παρελθόν των υποψηφίων παρά στους συνασπισμούς ή στα κόμματα που εκπροσωπούσαν. Βέβαια θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και το γεγονός ότι οι εκλογές αυτές αφορούσαν την ανάδειξη του προέδρου της Γαλλίας, ωστόσο το γεγονός αυτό δεν μειώνει την προσωποποίηση των εκλογικών αναμετρήσεων, φαινόμενο που είχε έντονα παρατηρηθεί στη Μ.Βρετανία. (προβολή Μπλαίρ έναντι Εργατικού Κόμματος)
Ένα άλλο συμπέρασμα είναι η μεγάλη συμμετοχή των ψηφοφόρων η οποία και καταδεικνύει το ότι η πολιτική με την έννοια της συμμετοχής, του γόνιμου προβληματισμού, του διαλόγου, κεντρίζει και προσελκύει την κοινωνία ενάντια στον κυνισμό της εποχής. Εξάλλου αυτό που έντονα προβαλλόταν ως απογοήτευση από τους πολιτικούς και τις υποσχέσεις τους, από αυτούς που προανήγγειλαν το τέλος της πολιτικής, κατέρρευσε από τα ποσοστά συμμετοχής που κυμάνθηκαν στα υψηλότερα επίπεδα σε μια 50ετία ξεπερνώντας το 84% τον πρώτο γύρο και το 87% στον δεύτερο.
Στις εκλογές αυτές παράλληλα δοκιμάσθηκε και η αξιοπιστία ενός κλασικού εργαλείου των υπευθύνων του προεκλογικού αγώνα αυτό των δημοσκοπήσεων. Παρά το γεγονός ότι προέβλεψαν τη νίκη Σαρκοζί, ωστόσο το υψηλό ποσοστό των αναποφάσιστων που κατέγραφαν τόσο στον πρώτο γύρο όσο και στο δεύτερο (περί το 40%) γύρο, καταδεικνύει το ότι το ενδεχόμενο αποτυχίας ερμηνείας της τελικής στάσης του εκλογικού σώματος με την χρησιμοποίηση αποκλειστικά και μόνο των δημοσκοπήσεων είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με αντίστοιχες εξελίξεις σε άλλες εκλογές (ΗΠΑ κλπ) φανερώνει την αναγκαιότητα χρήσης και εμπλουτισμού της προεκλογικής στρατηγικής από άλλες ποιοτικές έρευνες στην προσπάθεια των κομματικών επιτελείων ανίχνευσης και ερμηνείας των τάσεων του εκλογικού σώματος. Κάτι αντίστοιχο συνέβη με το ντιμπείτ των υποψηφίων όπου όπως διαφάνηκε και από τις σχετικές μετρήσεις η επίδραση τους στους ψηφοφόρους των ευρωπαϊκών χωρών σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις ΗΠΑ είναι πολύ μικρότερη.
Στις εκλογές αυτές αναδύθηκε και η σημασία του διαδικτύου, καθώς οι υποψήφιοι έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίησή του. Εκτός από τις επίσημες ιστοσελίδες οι υποψήφιοι έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα στη δημιουργία blog, αλλά και την αξιοποίηση της δημοφιλίας των διαδικτυακών κοινοτήτων όπως το “Second Life”, αλλά και του “You Tube” προκειμένου να προσελκύσουν αλλά και να απευθυνθούν προς τους ψηφοφόρους της νεότερης γενιάς. Παράλληλα χρήσιμα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από την πρώτη προσπάθεια συστηματικής χρήσης της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας σε αντικατάσταση του παραδοσιακού τρόπου, γεγονός που με τη σειρά του πυροδότησε μια σειρά από συζητήσεις σχετικά με την αποδοχή του από τους ψηφοφόρους, την αξιοπιστία του συστήματος μετά και από τις σχετικές καταγγελίες που είχαν υπάρξει στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.
Σε ό,τι αφορά τον προεκλογικό λόγο η τακτική του κ. Σαρκοζί της προώθησης της πολιτικής του ‘συγκεκριμένου’ όπως ονομάστηκε, κατέδειξε ότι η πρόταση αυτή προσέλκυσε ακόμη και τους κατοίκους των υποβαθμισμένων περιοχών του Παρισιού ενάντια των οποίων είχε τοποθετηθεί ο κ. Σαρκοζί κατά τη διάρκεια των ταραχών. Η επιλογή αυτή υπογραμμίζει την αναγκαιότητα να αναλάβουν ξανά οι πολιτικές δυνάμεις ‘την ευθύνη του διαμορφωτή των εξελίξεων, του καθοδηγητή της κοινωνίας προτείνοντας ιδέες και αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για τις κοινωνικές αλλαγές. Ο πολιτικός λόγος που ενσωματώνει το κατάλληλο μείγμα συγκεκριμένων-σταθερών πολιτικών θέσεων σε συνδυασμό με στοιχεία μακροπρόθεσμης δέσμευσης είναι αυτά που διαφαίνεται ότι επηρεάζουν και πείθουν το εκλογικό σώμα. Η σαφήνεια και η συνέπεια, η δέσμευση είναι πλέον παράγοντες που έλκουν και δεν αυξάνουν το πολιτικό κόστος, όπως διατείνονται πολλοί από τα εκλογικά επιτελεία των ελληνικών πολιτικών κομμάτων.
Τέλος σημαντικά είναι τα μηνύματα που προκύπτουν και για την Ε.Ε. όπου η παρουσία του Σαρκοζί σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες θέσεις της κ. Μέρκελ θα σημάνουν την προώθηση του Ευρωσυντάγματος αλλά και ενός άλλου τύπου σύνδεσης της Τουρκίας με την ΕΕ, αυτή της Ευρωμεσογειακής συνεργασίας όπως πρότεινε ο κ. Σαρκοζί στην προεκλογική εκστρατεία. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι άνευ σημασίας ιδιαίτερα για Ελλάδα καθώς θα σημάνει την αλλαγή της σχετικής ελληνικής στρατηγικής. Τελικά οι γαλλικές εκλογές εμπεριείχαν μια σειρά από μηνύματα που δικαιολογούν το εκτεταμένο ενδιαφέρον των ελληνικών ΜΜΕ και της κοινής γνώμης ειδικότερα.

ΗΛΙΑ ΠΑΠΑΜΟΣΧΟΥ: Tούρτα τάρτα

Στον Γιώργο Γκολομπία


«Γιε μου, φύλαγε τον παρά σου!", έλεγε κάθε φορά που έβλεπε τα λούσα να πληθαίνουν. Κι όταν τα εγγόνια της γκρεμίζονταν πάνω στους καναπέδες και στις πολυθρόνες, μιμούνταν με το γδούπο των κορμιών: Σντρουπ! Εκείνη, στην πολυθρόνα της καθόταν σαν την κότα στ' αυγά.
Κάποια απογεύματα, ο εγγονός της κι ένας φίλος του, ελεύθεροι από την επιτήρηση των μεγάλων, που 'λειπαν ταξίδι, καπνίζανε μπρος στ' αδύναμα μάτια της. Πλησίαζαν από πίσω αθόρυβα και ξαμολούσαν κυκλάκια, κι εκείνη, βγαίνοντας απ' τη συλλογή της, καθώς τα 'βλεπε να περνούν ταχέως σαν να ξεπήδαγαν από τις άσπρες τούφες των μαλλιών της, ψέλλιζε, θολωμένη, ένα: Τι 'ναι τούτα μπρε; Αχ! δαιμονικέ κι αθώε, μες στην άγνοια της νιότης, χλευασμέ, που με την πλέρια ζωής πνοή σου ξαμολάς μηδενικά εμπρός στων γηρατειών τα μάτια, που μοιάζουν με πηγάδια που ξεράθηκαν.
Για καμιά βδομάδα, στα ενενήντα της, κρεβατώθηκε κι ο γιος έφερε το γιατρό.
"Γεράματα...", αποφάνθηκε. Και, χαριτολογώντας, συμπλήρωσε: Κι αν πεθάνει και μια ..., τι έγινε;
"Ειπέ τον", είπε στο γιο της που της μετέφερε το σχόλιο του δόκτορα, "άμα ήρθε η ώρα..., να πεθάνω, άμα όμως δεν ήρθε, καν δεν θέλω να πεθάνω!"
Το δοντάκι της το γλύκαινε συχνά, η νύφη ήτανε δεινή ζαχαροπλάστισσα. Την παραμονή ενός apres midi έφτιαξε μια τάρτα, στόλισε την αλειμμένη με σαντιγί κουλούρα με φράουλες κι αχλάδια, την τύλιξε με ζελατίνα, την έβαλε στο ψυγείο, και της είπε να μην την πειράξει ως την επομένη που θα τη σέρβιρε.
"Κοιτάξτε τι μ' έκανε", είπε ψιθυριστά, φέρνοντας έξω το γλυκό. Η ζελατίνα ήτανε μες στη σούρα κι έμενε, έτσι, ένα μέρος του γλυκού ακάλυπτο και η μαστορικά πλασμένη καμπύλη περιφέρειά της τάρτας ήτανε πια φουρτουνιασμένη, και τόπους τόπους η βάση φέγγριζε, καθώς, εμπρός στον κίνδυνο της σύλληψης απ' αυτοφώρω, φουριόζο σύρθηκε το δάχτυλο της γραίας πάνω στην κρέμα σαντιγί. Γύρισαν όλες μαζί, όσο πιο διακριτικά μπορούσαν, πνίγοντας τα γέλια τους κατά τη γιαγιά, που προσποιούμενη την ανίδεη έσιαζε τον ποδόγυρο στα γόνατα. Tην τούρτα την έκοψαν τυπικά, σερβιρίστηκαν, κι άφησαν τα πιάτα ανέγγιχτα επάνω στο τραπέζι... πλην της γιαγιάς, φυσικά, που πήρε μια κομμάτα και με τα μάτια χαμηλά, λέγοντας ένα ευχαριστώ που 'μοιαζε παραπάνω με συγγνώμη, την έχαψε μ' απόλαυση, εκεί στην πολυθρόνα της, στο όχημά της που ως τα εκατό της την ταξίδεψε, γλύφοντας για έναν αιώνα - σαν και την τάρτα, ολόγυρα - ετούτο το μηδενικό που λέγεται ζωή.


Σχετικά κείμενα:
Βιβλίο: Lycklig resa, lilla du...

.

ΟΔΟΣ: Άσπρες ποδιές

Τραγικές είναι οι εντυπώσεις που προκλήθηκαν στους δημότες και κατοίκους της Καστοριάς από τις απείρου "κάλλους" σκηνές του δημοτικού συμβουλίου της περασμένης εβδομάδας.
Πιο συγκεκριμένα, από τα σχόλια και τις διαμαρτυρίες, αλλά και τις αντιδράσεις που ακολούθησαν, ανησυχία και απογοήτευση αρχίζει να προκαλείται σε μεγάλο μέρος των πολιτών, που διαπιστώνουν ότι η πλειοψηφία (κυρίως) του δημοτικού συμβουλίου Καστοριάς, με ελάχιστες εξαιρέσεις (την τελευταία φορά με μοναδική εξαίρεση αυτή της σοφής σιωπής και αποχής του κ. Νικολάου Μπαλιάκα), δεν μπορεί ακόμη να συγχρονίσει την λειτουργία και τις αποφάσεις της -που δημοκρατικά επιβάλλει λόγω της πλειοψηφίας που διαθέτει, με τις ουσιαστικές ανάγκες της πόλης.

Αυτή την φορά με το πρόσχημα της άσχετης, αναρμόδιας και αυθαίρετης στην ουσία της εισήγησης του αντιδημάρχου Καστοριάς κ. Μαγαλιού για κοπή 17 πλατάνων (ποιος σοφός επέλεξε τα συγκεκριμένα 17 δένδρα και όχι κάποια άλλα;) στον παραλιακό δρόμο από τα "Πετσιά" ως το νοσοκομείο, με το ευτελές επιχείρημα της διευκόλυνσης της κυκλοφορίας οχημάτων από και προς το νοσοκομείο, και της επίκλησης παντελώς ανακριβών επιχειρημάτων περί κινδύνων ζωής από τις δήθεν καθυστερήσεις των ασθενοφόρων κ.ο.κ., ακάθεκτοι σύμβουλοι της πλειοψηφίας -πλην του ενός- ξεπέρασαν κάθε προηγούμενη επίδοση. Παρά τις αντιδράσεις που προκάλεσαν στους συμβούλους των μειοψηφιών, με πιο χαρακτηριστική την θεαματική αποχώρηση του δημοτικού συμβούλου κ. Γ. Σέκιου, που δεν έκρυβε την οργή του για τον παράλογη και παράνομη απόφαση.

Με το συνυπεύθυνο προεδρείο του δημοτικού συμβουλίου να υποδαυλίζει την πρωτοφανή πρωτοβουλία, λήφθηκε θετική απόφαση για την εισήγηση του αντιδημάρχου, σε ένα ζήτημα που αφορά τον γύρο της λίμνης και τα πλατάνια του, και δεν ανήκει ούτε στις αρμοδιότητες, ούτε στις υποχρεώσεις του Δήμου Καστοριάς, να εισηγείται εγκληματικές σε βάρος της φύσης και της Καστοριάς ενέργειες. Αν νομίζουν οι αντιδήμαρχοι, που τυχαίνει να είναι και νοσοκομειακοί ιατροί, ότι το πρόβλημα των δένδρων είναι "ιατρικό" (όπως περισπούδαστα ισχυρίστηκαν!), τότε, ή θα πρέπει να προτιμήσουν την ιατρική ιδιότητά τους, και να αφήσουν τον Δήμο να διοικείται απ' όσους δεν βλέπουν πίσω από κάθε πρόσχημα, άσπρες ιατρικές ποδιές, αλλά υπηρετούν αποκλειστικά το συμφέρον του Δήμου, ή, θα πρέπει να αφοσιωθούν αποκλειστικά και μόνο στην πόλη.

Ως γνωστό το "βουνό" και ο εσωτερικός παραλίμνιος ανήκει στην αρμοδιότητα της Διεύθυνσης Δασών, ενώ το νοσοκομείο ουσιαστικά στο Υπουργείο Υγείας. Επομένως αν ήθελε να ζητήσει κάποιος, κάτι για το νοσοκομείο, αυτό, μπορούσε να το κάνει, είτε ο φορέας διοίκησης του νοσοκομείου, είτε η ίδια η Διεύθυνση Δασών, ή η Νομαρχία Καστοριάς, ή το σωματείο των οδηγών ταξί, ή λεωφορείων, και σε καμμιά απολύτως περίπτωση το αναρμόδιο δημοτικό συμβούλιο Καστοριάς.
Το οποίο, μετά την συγκεκριμένη συνεδρίασή του και λόγω των επιχειρημάτων που ανέπτυξαν οι σύμβουλοι της πλειοψηφίας, απέδειξε ότι διακρίνεται από σαφή εχθρικά προς τα πλατάνια αισθήματα. Αλλιώς, γιατί άραγε, να αναμιχθεί εκεί που δεν του πέφτει λόγος; Και μάλιστα για τον παραλίμνιο εξοχικό δρόμο που αποτελεί κόσμημα για την Καστοριά και είναι αυστηρά προστατευμένος από πρόγραμμα Natura στο οποίο ανήκει;

Από το 1972 που λειτουργεί το Νοσοκομείο Καστοριάς, ΠΟΤΕ, νύχτα ή ημέρα, δεν προκλήθηκε ούτε και ατύχημα απλών τραυματισμών που να αποδίδεται στον κυκλοφοριακό φόρτο που προκαλεί το νοσοκομείο, ή ακόμη και στα πλατάνια. Επομένως εν όψει του γεγονότος ότι ήταν επιδερμική, αφηρημένη και ανούσια η επίκληση σχετικών επιχειρημάτων από τον εισηγητή αντιδήμαρχο (που είναι ιατρός στο Κέντρο Υγείας του Ά. Ορεστικού, και όχι του νοσοκομείου Καστοριάς για να έχει την άμεση και κυρίως την τόσο δραματική άποψη για τα δήθεν προβλήματα του δρόμου αυτού), αλλά και από τους υπόλοιπους της πλειοψηφίας που μηχανικά συντάχθηκαν με μια πρόταση που δεν αντέχει, μπορεί εύκολα να συναχθεί το συμπέρασμα -σε συνδυασμό με την επιδημία και την υπερβολή της κλάδευσης των τελευταίων μηνών, ότι η νέα δημοτική αρχή δεν είναι φιλική προς το περιβάλλον της Καστοριάς. Ακόμη χειρότερα, ότι μπορεί να είναι και εχθρική. Και αυτό δεν είναι οικολογικό απλώς πρόβλημα, αλλά μείζον πολιτικό.

Μερικοί κρίνουν ότι, η ανακίνηση του ανύπαρκτου θέματος και η ανάλωση του δημοτικού συμβουλίου της Καστοριάς, σε μια παράνομη και πολιτικά παράλογη συζήτηση, οφείλεται στην αδυναμία της νέας δημοτικής αρχής να παρουσιάσει πειστικό πρόγραμμα έργων. Άλλοι πάλι, συνδέουν τον αιφνίδιο πόνο της πλειοψηφίας του δημοτικού συμβουλίου στο γεγονός ότι, αυτή την περίοδο εκτελούνται τα "έργα" στην σπηλιά του Δράκου, και πως βιάζονται οι άνθρωποι να ανοίξουν χώρους, για μήλα, αχλάδια, φασόλια και λοιπά εδώδιμα και αποικιακά. Ακούστηκε ακόμη ότι σχεδιάζουν να εγκαταστήσουν ακόμη και μέσο σταθερής τροχιάς. Ώστε να εξαργυρωθούν έτσι και κάποιοι προεκλογικοί λογαριασμοί.

Σημασία πάντως έχει να γνωρίζουν οι δημοτικοί σύμβουλοι ότι η εξουσία τους δεν είναι ανεξέλεγκτη. Πως η συλλογικότητα δεν είναι άλλοθι, ούτε νομιμοποιεί παρανομίες. Πως η νομοθεσία για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος απειλεί αυστηρές ποινές φυλάκισης και υψηλά χρηματικά πρόστιμα, σε όσους τολμήσουν να προκαλέσουν τις καταστροφές που αποφάσισαν να εισηγηθούν. Και πως ήδη συγκροτείται ομάδα πολιτών που θα τους στείλει (αυτούς και κάθε υπεύθυνο) στον Εισαγγελέα, αν πειραχτεί έστω και ένα από τα 17 δένδρα του παραλίμνιου δρόμου, που είναι ενταγμένος σε ένα δίκτυο υψηλής και απόλυτης προστασίας.
Και πως καιρός είναι να πάψουν να νομίζουν κάποιοι, ότι η Καστοριά είναι μπαξές τους. Γιατί τα πράγματα αγριεύουν.

Σχετικά κείμενα:

• ΟΔΟΣ: «Καστοριανά»
• ΟΔΟΣ: Μιμήσεις πράξεων
• ΟΔΟΣ: Ένας σπάνιος δήμος
• ΟΔΟΣ: Θέα
• ΟΔΟΣ: Πηχτά & καταπράσινα
• ΟΔΟΣ: Ίδια εποχή, διαφορετικοί τόποι & νοοτροπία
• ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν
• ΟΔΟΣ: Ευτράπελα
• ΠΡΟΣΩΠΑ 2011: Αλέξανδρος Τσαϊρίδης [3]
• ΟΔΟΣ: Ορισμένοι αλαζόνες

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΤΖΗΜΑΚΑ: Η φιλοσοφική διάσταση της θεωρίας του δυναμικού χώρου

Στοχασμοί πάνω στο βιβλίο του Ναούμ Γκόσδα "Η Δομή και η λειτουργία του Σύμπαντος. Εγχειρίδιο της Ενιαίας Θεωρίας του Δυναμικού Χώρου".

Τι είναι το Σύμπαν, πώς λειτουργεί, ποια είναι η θέση του ανθρώπου μέσα σε αυτό; Ο καθένας επιθυμεί να πάρει απαντήσεις στα μεγάλα αυτά ερωτήματα της κοσμογονίας, σύμφωνα με την άποψη του Αριστοτέλη ότι "Πάντες οι άνθρωποι του οιδέναι ορέγονται φύσει". Οι παραπάνω απορίες αγγίζουν όχι μόνο την επιστήμη, αλλά και τη φιλοσοφία και τη θεολογία, επομένως το νου και την ψυχή κάθε θνητού.
Κατά τα τελευταία χρόνια οι ασχολούμενοι με τα θέματα αυτά ενθαρρύνθηκαν από την άποψη του μεγάλου επιστήμονα Stephen Hawking ο οποίος διατράνωσε, ότι έφτασε η εποχή διατύπωσης της πραγματικής ενιαίας θεωρίας του Σύμπαντος, η οποία μάλιστα θα μας κάνει να εκπλαγούμε για την απλότητά της.
Μια νέα, διαφορετική, ενδιαφέρουσα και συγκροτημένη θεώρηση για τη δομή και τη λειτουργία του Σύμπαντος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1999 από τον συμπατριώτη μας φυσικό Ναούμ Γκόσδα, ο οποίος ύστερα από 50 χρόνια στοχασμού διατύπωσε τις απόψεις του σε εξάτομο έργο. Ο συγγραφέας με τίμησε με την ανάθεση της γλωσσικής επιμέλειας του συνόλου πονήματός του, πράγμα που με οδήγησε στη βαθύτερη μελέτη και εξοικείωσή μου με τις εν γένει απόψεις του. Για το λόγο αυτό δέχτηκα εκθύμως, να συμβάλω στην παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου του με τίτλο "Η Δομή και η Λειτουργία του Σύμπαντος. Εγχειρίδιο της Ενιαίας θεωρίας του Δυναμικού Χώρου". Στην ουσία θα αποτολμήσω να προσεγγίσω στη φιλοσοφική διάσταση αυτής της νέας θεωρίας, πιστεύοντας ότι θα ακολουθήσω τη σειρά των στοχασμών του δημιουργού της.

Ο Ναούμ Γκόσδας περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Καστοριά και ακολούθως φοίτησε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από όπου πήρε το πτυχίο της Φυσικής. Στη συνέχεια φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, από όπου πήρε ένα δεύτερο πτυχίο, του ραδιοηλεκτρολόγου. Μετά τις σπουδές του επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου ίδρυσε το ιδιωτικό Γυμνάσιο και Λύκειο Καστοριάς, το οποίο έγραψε μια πετυχημένη εκπαιδευτική πορεία 11 χρόνων. Ακολούθως, και επί 25 έτη, δίδαξε σε δημόσια γυμνάσια και λύκεια της Καστοριάς, περατώσας την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως διευθυντής του Δευτέρου Γυμνασίου της πόλης. Δίδαξε επιτυχώς φυσική, χημεία και μαθηματικά σε χιλιάδες μαθητές που διακρίθηκαν εντός και εκτός Ελλάδας. Τις ελεύθερες ώρες του ασχολήθηκε με την επίλυση πολλών προβλημάτων τεχνολογίας και απέκτησε πολλά διπλώματα ευρεσιτεχνίας.

Προτίμησε να μείνει στην Καστοριά, στην πόλη όπου μεγάλωσε και όπου η φύση απόθεσε περίσσια την ομορφιά και τη γαλήνη. Άραγε, υπάρχει άλλος καλύτερος τόπος να ψάξει κανείς στα μύχια της ίδιας της φύσης, για να βρει τα μυστικά της; Με εφόδιο τις πληθωρικές γνώσεις του στη φυσική και τα ανώτερα μαθηματικά, εργάστηκε για την επίλυση των μεγάλων προβλημάτων της επιστήμης και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη δομή και τη λειτουργία του Σύμπαντος. Εξάλλου, για την προσφορά του στην παιδεία και την επιστήμη τιμήθηκε από την Ένωση Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης. Το παρουσιαζόμενο έκτο βιβλίο του αποτελεί σύνοψη των βασικών στοιχείων της ενιαίας θεωρίας την οποία διατύπωσε. Πρόκειται για το εγχειρίδιο της νέας φυσικής, που ο κάθε αναγνώστης μπορεί να κατανοήσει χωρίς ιδιαίτερες και εξειδικευμένες γνώσεις.

***

Θεωρία, στο χώρο της φυσικής, αποκαλείται η διανοητική επινόηση μιας αρχής, που να συνάγει παραγωγικά τους φυσικούς νόμους κατά τρόπο αυστηρώς λογικό, και να τους παρουσιάζει με τη μεγαλύτερη δυνατή απλότητα, πληρότητα και ακρίβεια. Η θεωρία πρέπει να συμφωνεί με τα αντικειμενικά δεδομένα, να είναι πληρέστερη άλλων προηγουμένων και να προβλέπει μελλοντικές καταστάσεις. Αντίθετα, η θεωρία καταργείται αν και ένα μόνο δεδομένο δεν συμφωνεί με τις προβλέψεις της.
Για να προσεγγίσει κανείς την αλήθεια, μπορεί να ακολουθήσει δυο δρόμους με αντίθετη αλλά συγκλίνουσα πορεία. Ο ένας αφορά στον επαγωγικό συλλογισμό. Ξεκινάει από τα αποτελέσματα, τα πειραματικά δεδομένα και τις παρατηρήσεις, για να καταλήξει στην αιτία που τα δημιούργησε. Αν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα, υποθέτουμε ότι η αιτία που το δημιούργησε πρέπει να είναι κάποια συγκεκριμένη. Ο άλλος δρόμος, ο παραγωγικός στοχασμός, αρχίζει από μια καθορισμένη αιτία, για να φτάσει στο αποτέλεσμα. Αφού η αιτία είναι δεδομένη και αποδεκτή, το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι αυτό το συγκεκριμένο. Αυτός ο τρόπος της σκέψης απαιτεί υψηλή νοημοσύνη, επειδή πολλές φορές ξεκινάει από την υποφώσκουσα αιτία. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι προτιμούσαν τον παραγωγικό στοχασμό και απαξίωναν το πείραμα, επειδή διέθεταν υψηλή διανόηση.

Στον 20στό αιώνα η επιστήμη της φυσικής, μολονότι σημείωσε πρόοδο στις παρατηρήσεις και τη διατύπωση των φυσικών νόμων, υστέρησε ως προς την ερμηνεία τους μέσω του επαγωγικού συλλογισμού, αφήνοντας έτσι πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Για παράδειγμα, η θεωρία της σχετικότητας με την οποία επιχειρείται η ερμηνεία του μακρόκοσμου, δεν εναρμονίζεται με την κβαντομηχανική που εξετάζει τον μικρόκοσμο. Επομένως, κάποια από τις δυο δεν ευσταθεί και πρέπει να καταργηθεί. Η αδικαιολόγητη υπερεκτίμηση των απόψεων του Αϊστάιν κατά τον περασμένο αιώνα τροχοπέδησαν την αποκάλυψη της αλήθειας. Ο άνθρωπος αυτός υποστήριξε π.χ. ότι η ταχύτητα του φωτός μέσα στο Σύμπαν είναι σταθερή, πράγμα που δεν ευσταθεί (εδώ φαίνεται το μεγάλο λάθος ερμηνείας του κλασικού πειράματος Michelson και Morley). Επίσης, ο ίδιος υποστήριξε ότι η θεωρία των αρχαίων Ελλήνων "Περί αιθέρος ο οποίος πληροί το Σύμπαν", πρέπει να απορριφθεί ως περιττή αποσκευή της φυσικής. Πρόκειται για μια άλλη λανθασμένη άποψη την οποία απέσυρε στας δυσμάς του βίου του.

Υπάρχουν σήμερα δεκάδες ερωτήματα στα οποία αδυνατεί να απαντήσει η παραδοσιακή φυσική. Αναφέρουμε τυχαία μερικά παραδείγματα: Ποιο τάχα είναι το έσχατο δομικό στοιχείο του Σύμπαντος; Πώς μεταδίδονται τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα στο κενό; Πώς ένα θετικό πρωτόνιο συγκρατεί ένα ουδέτερο νετρόνιο μέσα στον πυρήνα του ατόμου; Πώς εξηγείται να παρουσιάζει ένα σωματίδιο ταυτόχρονα και κυματική συμπεριφορά; Ας δούμε ποια απάντηση δίνει η παραδοσιακή φυσική στο τελευταίο αυτό ερώτημα. Πρόκειται, λέει, για μια παραδοξότητα, μια "σχιζοφρενική" συμπεριφορά της ύλης. Αν τούτο δεν είναι ύβρις, θα μπορούσε τουλάχιστο να θεωρηθεί ως αυθαίρετη κατάργηση ενός φυσικού νόμου. Θα ήταν ίσως πιο αξιοπρεπές αν γινόταν δεκτή η αδυναμία ερμηνείας του φαινομένου. Και όμως, είναι τόσο απλή η εξήγηση του "σχιζοφρενικού αυτού παραδόξου" με τη θεωρία του Δυναμικού Χώρου!

Ο διακαής πόθος των φυσικών σήμερα είναι να λύσουν τα μεγάλα προβλήματα μέσα από την Ενοποιημένη θεωρία, που σημαίνει ότι πρέπει να αποδειχτεί η απόλυτη συγγένεια μεταξύ των τεσσάρων δυνάμεων που έως τώρα γίνονται αποδεκτές από την παραδοσιακή φυσική. Πρόκειται για τον ηλεκτρομαγνητισμό, τη βαρύτητα, τις ισχυρές και τις ασθενείς δυνάμεις του ατομικού πυρήνα, όπως θέλει να πιστεύει η "τρέχουσα" φυσική, μολονότι ο Stephen Hawking είχε δηλώσει ότι δεν θα εκπλαγεί, αν αποδειχτεί λανθασμένη η σημερινή γενιά των Μεγάλων Ενοποιημένων θεωριών. Όμως, όπως και να έχει το ζήτημα, η μεγαλύτερη δυσκολία στην εν λόγω θεωρία παρουσιάζεται στη σύνδεση της βαρύτητας με τις άλλες δυνάμεις, πράγμα που έκανε τον Feynman, έναν μεγάλο Αμερικανό επιστήμονα της κβαντικής μηχανικής, να δεχτεί ότι για να γίνει αυτό πρέπει να αποδειχτεί η συγγένεια μεταξύ του ηλεκτρισμού και της βαρύτητας. Βέβαια, ο Feynman δεν γνώριζε ότι σε μια γωνιά της Ελλάδας, στην Καστοριά, αυτό ακριβώς αποδείκνυε ο Ναούμ Γκόσδας, ένας ευφυής αλλά σεμνός Έλληνας επιστήμονας, ο οποίος κατάφερε με τον παραγωγικό στοχασμό να περιγράψει τη δομή του Σύμπαντος, από το οποίο προέκυψε ο ορατός Κόσμος.

Ακολούθως, κρίνεται απαραίτητη μια σημαντική διευκρίνιση σε ό,τι αφορά δυο όρους που αναφέρθηκαν ήδη και των οποίων η σημασία αν δεν διευκρινιστεί, περιττεύει κάθε περαιτέρω προσπάθεια για την κατανόηση του παρόντος θέματος. Πρόκειται για τους όρους Σύμπαν και Κόσμος οι οποίοι από φιλολογικής πλευράς συγχέονται και σχεδόν ταυτίζονται στα ερμηνευτικά λεξικά. Εντούτοις, από πλευράς φυσικής και ιδιαίτερα για την κατανόηση της παρούσας θεωρίας, πρέπει απαραιτήτως να διαφοροποιηθούν. Με τον όρο Σύμπαν θα εννοείται το παν, το όλον, και αυτό ακόμη που δεν εμπίπτει στις αισθήσεις μας άμεσα ή με οποιοδήποτε τεχνικό μέσο. Με τον όρο Κόσμος θα εννοείται μόνο αυτό που άμεσα ή μέσω κάποιου μηχανισμού εμπίπτει στις αισθήσεις μας, π.χ. η ύλη, τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα κ.τ.λ. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον ορισμό αυτό πρέπει να δεχτούμε ότι ο Κόσμος, ο οποίος φαίνεται και άρα κοσμεί, αποτελεί το ορατό μέρος του Σύμπαντος.

Με τα δεδομένα αυτά ας αρχίσουμε ένα ταξίδι στοχασμών. Και επειδή κάθε σοβαρός στοχασμός ξεκινάει από κάποιο αξίωμα, ας γίνει η αρχή με τον γνωστό νόμο της αφθαρσίας, ότι δηλαδή "Το Σύμπαν είναι άφθαρτο".

Έχω την πεποίθηση ότι ο δημιουργός της θεωρίας του Δυναμικού Χώρου, για να στοιχειοθετήσει τις απόψεις του, διερωτήθηκε αρχικά αν το Σύμπαν δημιουργήθηκε κάποια στιγμή ή είναι αγέννητο. Ήδη από την προσωκρατική εποχή, οι Έλληνες φιλόσοφοι υποστήριξαν ότι το Σύμπαν υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει. Αν όμως δεχτούμε ότι δημιουργήθηκε, θα πρέπει να αναζητήσουμε το δημιουργό του, αλλά και να προδιαγράψουμε το θάνατό του, επειδή ό,τι γεννιέται μέλλει να πεθάνει. Στη φύση όμως δεν βρίσκουμε κάτι που να επαληθεύει αυτή την εκδοχή, η οποία εξάλλου συγκρούεται με το νόμο της αφθαρσίας. Το Σύμπαν, λοιπόν, είναι άφθαρτο άρα αγέννητο. Εδώ σταματάει να λειτουργεί ο νους του ανθρώπου. Πώς είναι δυνατόν να υπάρχει κάτι χωρίς να έχει γίνει; Από την φαινομενικά παράλογη αυτή για τα ανθρώπινα δεδομένα μεταφυσική θεώρηση, μπορούμε να λυτρωθούμε φιλοσοφικά και θεολογικά, αν δεχτούμε ότι το Σύμπαν ταυτίζεται με τον προϋπάρχοντα Λόγο, με το Θεό. Ο Ηράκλειτος δεχόταν ότι "Εν το Ον και εκ του ενός τα πάντα" και ότι ο Λόγος αποτελεί την προϋποτιθέμενη αρχή του Όντος. Άρα το Σύμπαν είναι ο Λόγος και μέσα σε αυτό θα αναζητήσουμε την "ουσία" που δημιούργησε τον Κόσμο, μια ουσία αγέννητη, άφθαρτη, άπειρη, αόρατη, χωρίς τις ιδιότητες του βάρους και της αδράνειας που χαρακτηρίζουν την ύλη. Αυτή η ελληνική, οικουμενική φιλοσοφική διάσταση του Λόγου δεν πρέπει να συγκρίνεται με το Θεό του Ευαγγελιστή Ιωάννη, που είναι "ο ενσαρκωμένος Λόγος".

Το επόμενο ερώτημα είναι αν ο Λόγος βρίσκεται μέσα ή έξω από το Σύμπαν. Αν υποθέσουμε ότι βρίσκεται εκτός, θα πρέπει να δεχτούμε ότι το Σύμπαν δημιουργήθηκε, και ως γέννημα μέλλει να πεθάνει, πράγμα όμως που συγκρούεται με το αξίωμα που εξαρχής θέσαμε. Άρα ο Θεός βρίσκεται μέσα στο Σύμπαν, ταυτίζεται με αυτό και ευδοκεί να μετασχηματίσει ένα μέρος του εαυτού του, για να δημιουργήσει τον ορατό Κόσμο.
Ποια όμως είναι η φύση και πώς λειτουργεί η πρωταρχική αγέννητη, άφθαρτη και αόρατη ουσία του Σύμπαντος, από την οποία απορρέει ο ορατός Κόσμος; Για χάρη της γνώσης θα γίνει μια απόπειρα προσέγγισης του ούτως ειπείν θεϊκού σώματος, μολονότι τούτο ενδεχομένως να θεωρηθεί ύβρις. Πρόκειται για αυτό που οι αρχαίοι αποκαλούσαν αιθέρα και θεωρούσαν ότι πληροί το Σύμπαν.

Η ύψιστη ευφυΐα του Λόγου δεν θα μπορούσε παρά να επιλέξει λύσεις απλές και μακριά από κάθε πολυπλοκότητα. Όπου και να κοιτάξει κανείς θα δει πως η φύση, ενώ κατασπαταλά υλικά, φείδεται σε μεθόδους. Και κάτι ακόμη: Ο δημιουργός αφότου θεμελίωσε τον Κόσμο, δεν αναμειγνύεται περαιτέρω στην εξέλιξή του, την οποία έχει ρυθμίσει εφάπαξ με φυσικούς νόμους. Δεν έχει ελαστική συνείδηση και με κανένα τρόπο δεν επιτρέπει αποκλίσεις και αφελή θαύματα του τύπου ένα συν ένα ίσον τρία, που οδηγούν σε καταστροφή της δημιουργίας.

Με βάση τις θέσεις αυτές ας υποθέσουμε ότι το Σύμπαν αρχίζει από το πιο απλό, το Ένα. Αμέσως όμως διαπιστώνουμε ότι αυτό το Ένα από μόνο του δεν έχει κίνητρο εξέλιξης. Θα περιμένει εκεί παρέα με τον εαυτό του και θα πλήττει με τη μοναξιά του. Έτσι, προχωρούμε στο επόμενο βήμα και βάζουμε δίπλα του ένα σύντροφο όχι όμοιό του, αλλά ένα διαφορετικό που να το έλκει. Η έλξη αυτή αποτελεί μια δυναμική ερωτική σχέση, που μέλλει να αποτελέσει έναν από τους βασικούς φυσικούς νόμους, από τον οποίο ούτε ο άνθρωπος μπορεί να ξεφύγει. Έχουν περάσει 25 αιώνες από τότε που ο Ηράκλειτος διατύπωσε αυτό το νόμο με τη σύντομη φράση "Στη φύση κυριαρχεί ο ενιαίος νόμος της ενότητας των αντιθέτων, στον οποίο τα πάντα υπακούουν". Δεν είναι γνωστή η φύση των δύο αυτών αντιθέτων οντοτήτων και είναι ζήτημα αν ποτέ κανείς θα τη γνωρίσει. Πρόκειται για μια ιδεατή αντίθεση την οποία οι φυσικοί συνηθίζουν να αποκαλούν θετικό και αρνητικό ηλεκτρισμό. Θα κρατήσουμε τον χαρακτηρισμό αυτό μόνο για λόγους συνεννόησης. Τον 6ο αιώνα π.Χ. ο φιλόσοφος Αναξίμανδρος θεώρησε ότι η πρωταρχική ουσία των όντων είναι το χωρίς ηλικία αιώνιο "Άπειρο", το οποίο αγκαλιάζει τον Κόσμο!

Το Σύμπαν, λοιπόν, αποτελεί έναν τεράστιο δυναμικό χώρο ιδεατής αντίθεσης, γεμάτο με απειροελάχιστες μονάδες που στη θεωρία του Δυναμικού Χώρου ονομάζονται "ψηφίδες", οι μισές από τις οποίες έχουν θετικό και οι άλλες μισές αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο 1,6 . 10-25 Cb. Πρόκειται για ασύλληπτα μικρό φορτίο, μικρότερο του οποίου δεν απαντά στη φύση. Είναι αδύνατο να γίνει αποδεκτό ότι κάποτε θα βρεθεί τρόπος ανίχνευσης και καταγραφής αυτής της μονάδας. Εδώ όμως αποκαλύπτεται και κάποια άλλη πολύ σημαντική ιδιότητα του Λόγου, ότι δηλαδή η ουσία του θείου δεν είναι συνεχής αλλά κατακερματισμένη. Η "κβάντωση" αυτή δεν είναι τυχαία γιατί μόνον έτσι μπορούν να πραγματοποιηθούν οι μαθηματικές πράξεις μέσα στο Σύμπαν.

Στην πορεία των στοχασμών μας έρχεται ως επακόλουθο το ερώτημα: Ποια άραγε είναι η διάταξη μέσα στο συμπαντικό χώρο του πλήθους των δυο αντιθέτων ψηφίδων; Ας υποθέσουμε το πιο απλό, ότι είναι τοποθετημένες εναλλάξ στο απλούστερο σχήμα, δηλαδή πάνω σε μια ευθεία γραμμή. Μα τότε θα είχαμε ένα απαράδεκτο γραμμικό Σύμπαν, όπου θα βλέπαμε μόνο ό,τι βρίσκεται εμπρός και πίσω μας. Αν επιλέγαμε δυο διαστάσεις, μήκος και πλάτος, θα είχαμε ένα επίπεδο Σύμπαν με πολύ περιορισμένη ορατότητα. Θα βλέπαμε μόνο αυτά που συμβαίνουν αμέσως γύρω μας. Προσθέτοντας μια ακόμη διάσταση, το ύψος, επιτυγχάνουμε τον γνωστό τρισδιάστατο Κόσμο μας. Μέχρι εδώ φτάνει. Κάθε επιπλέον αύξηση είναι περιττή και προκαλεί σύγχυση, άσχετα αν μερικοί φυσικοί επιμένουν να σοφίζονται και άλλες διαστάσεις. Αμέσως όμως τίθεται το ερώτημα: ο χωροχρόνος δεν είναι μια διάσταση του Σύμπαντος; Η απάντηση είναι απλή. Ο χρόνος, ως δεύτερο συνθετικό του όρου, δεν αποτελεί διάσταση, ούτε αναγνωρίζεται από τη φύση. Η θεωρία του Δυναμικού Χώρου τον απέρριψε, γιατί αποτελεί επινόηση του ανθρώπου, και τον ταύτισε με την κίνηση. Για το λόγο αυτό δημιούργησε την άχρονη μηχανική ένα ιδιαίτερο και αξιόλογο κεφάλαιο της Φυσικής.

Πώς τακτοποιούνται όμως οι ηλεκτρισμένες ψηφίδες στον τρισδιάστατο χώρο, ώστε να επιτυγχάνεται μεταξύ τους όχι μόνο η ισορροπία αλλά και η καθόλου ισοτροπία, η "εκ των ων ουκ άνευ" ιδιαιτερότητα της δομής του Σύμπαντος; Είναι δε ισοτροπία το χαρακτηριστικό εκείνο γνώρισμα, όπου η συγκρότηση των επιμέρους στοιχείων στο χώρο είναι ίση και όμοια προς όλες τις κατευθύνσεις του συστήματος. Επί του προκειμένου μια και μόνη λύση υπάρχει: Για να είναι ισότροπες οι ψηφίδες, πρέπει υποχρεωτικά να βρίσκονται εναλλάξ στις κορυφές μικρών κύβων. Σύμφωνα με τη θεωρία του Δυναμικού χώρου οι κύβοι αυτοί έχουν απειροελάχιστο μέγεθος της τάξης 0,558 . 10-54 του μέτρου. Είναι αδύνατο να συλλάβει ο νους του ανθρώπου αυτή τη μικρότητα.
Η διάταξη των ψηφίδων στο κυβικό σύστημα συνάδει όχι μόνο με την ισοτροπία αλλά και κυρίως με τη δυναμική που αποκτούν πάνω στις κορυφές των ορθογωνίων ισοσκελών τριγώνων. Η πυθαγόρεια σχέση επιβάλλει την υπεροχή της ελκτικής ως προς την απωθητική τάση των ψηφίδων, με τριπλό αποτέλεσμα στο σύνολο του συστήματος: 1) Εξασφαλίζεται η συνοχή του Σύμπαντος. 2) Το Σύμπαν καθίσταται πεπερασμένο, με όρια πέρα από τα οποία δεν υφίσταται τίποτε (απόλυτο κενό). 3) Το Σύμπαν παίρνει αναγκαστικά σφαιρικό σχήμα. Θα είχε τάχα φανταστεί ο μέγας φιλόσοφος Πυθαγόρας, με τις μεταφυσικές του τάσεις, το μέγεθος της ανακάλυψής του; Αν ο μυθικός Τιτάνας Άτλας στηρίζει στους ώμους του "Γην τε και Ουρανόν", ο Πυθαγόρας δικαιούται να σεμνύνεται, ότι φέρει επί κεφαλής ολόκληρο το Σύμπαν.

Συνοψίζοντας τα προηγούμενα, θεωρούμε ότι το Σύμπαν είναι σφαιρικό, πεπερασμένο και πλήρες από άυλη και άφθαρτη οντότητα συνισταμένη από κβαντωμένη ιδεατή αντίθεση, η οποία υπόκειται στην πυθαγόρεια σχέση και συγκροτεί έναν τεράστιο δυναμικό χώρο. Με άλλα λόγια το Σύμπαν είναι ένας καλά κουρτισμένος αόρατος μηχανισμός, έτοιμος να δημιουργήσει την ύλη, τον Κόσμο των αισθήσεων. Ταυτόχρονα όμως διαπιστώνουμε και την απλότητα του Λόγου. Μεγαλύτερη απλότητα δεν θα ήταν συμβατή με την ύπαρξη του Σύμπαντος, αλλά και το ελάχιστο επιπλέον θα ήταν απολύτως περιττό. Ολόκληρος ο κόσμος κινείται, χωρίς να το υποψιάζεται, μέσα στο αόρατο Ον των ψηφίδων που "βιώνει"στο σκότος και στη συμπαντική θερμοκρασία του απολύτου μηδενός, των -273 βαθμών Κελσίου.

Με ποιο τρόπο όμως η αόρατη ουσία του θείου δημιουργεί τον ορατό Κόσμο; Αν θεωρητικά υποθέσουμε ότι το Σύμπαν μπορούσε να κρατήσει στο σύνολό του το κυβικό σχήμα, τότε όλες οι συνεκτικές δυνάμεις των ψηφίδων του θα ισορροπούσαν μέσα σε μια χαώδη κατάσταση. Είναι δε χάος στη Φυσική η πλήρης ηρεμία και η έλλειψη κάθε κίνησης στο εσωτερικό ενός συστήματος. Τη θεωρητική αυτή κατάσταση για το Σύμπαν πρώτοι έχουν περιγράψει οι αρχαίοι φιλόσοφοι με τη φράση του Ησιόδου "Πρώτιστα χάος γένετο" και του Παρμενίδη ότι "Τα πάντα ηρεμούν, τίποτε δεν κινείται". Να όμως που το Σύμπαν καμπυλούμενο "κουρντίζεται" και βγαίνει από την κατάσταση του χάους και της ηρεμίας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η ύλη και να "ανοίγουν οι ασκοί του Αιόλου" προκαλώντας αέναη κίνηση. Τη θέση του Παρμενίδη παίρνει τώρα ο Ηράκλειτος με τη φράση "Τα πάντα ρει, είναι δε παγίως ουδέν".

Όλα αρχίζουν με την παραμόρφωση των δεσμών μεταξύ των ψηφίδων, καθώς αλλάξουν οι γωνίες της πυθαγόρειας σχέσης, προκειμένου να προσαρμοστούν στην καμπυλότητα. Όπως συμβαίνει σε όλα τα σφαιρικά συστήματα, έτσι και στην προκειμένη περίπτωση, οι δεσμοί μεταξύ των περιφερικών ψηφίδων γίνονται πιο ισχυροί σε σχέση με τους πιο χαλαρούς του κέντρου, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι αυτοί να θραύονται και να δημιουργούν μέσα στο δυναμικό χώρο μικροσκοπικές φυσαλίδες απόλυτου κενού, στο φλοιό των οποίων συσσωρεύεται μεγάλος αριθμός ψηφίδων. Αυτή ακριβώς η φυσαλίδα με τον πυκνό φλοιό (σχηματισμός αποκαλουμένη) αποτελεί το πρώτο βήμα δημιουργίας της ύλης, π.χ. ενός νετρονίου, που έχει αποθηκευμένη όλη εκείνη η ενέργεια η οποία προέκυψε από τη θραύση των δεσμών μεταξύ των ψηφίδων. Εδώ επαληθεύεται η ρήση του Παρμενίδη, που επί αιώνες παρέμενε ανεξήγητη, ότι "Το υπάρχον (το Ον, ο δυναμικός χώρος) και το μη υπάρχον (το απόλυτο κενό) συνθέτουν τον Κόσμο (την ύλη και την ενέργεια)". Ο Παρμενίδης περιέγραψε το Ον, την ηρεμία της δομής του Σύμπαντος. Ο Ηράκλειτος περιέγραψε το γίγνεσθαι, τη ζωντάνια του Κόσμου των αισθήσεων. Ο Παρμενίδης υπήρξε ο θεωρητικός, ο Ηράκλειτος ο πρακτικός. Οι δυο τους μαζί κάλυψαν την απόλυτη αλήθεια, δυο αντιθέσεις εξίσου υπαρκτές, που απαιτούν αμοιβαία εξίσωση και συμβιβασμό.
Οι δημιουργηθέντες σχηματισμοί της ύλης, είτε είναι ηλεκτρικώς ουδέτεροι, όπως τα νετρόνια, είτε ηλεκτρικώς φορτισμένοι, όπως τα πρωτόνια, ηλεκτρόνια κ.τ.λ. αρχίζουν ένα μεγάλο παιχνίδι συνεργασίας για τη δημιουργία της ολοένα αυξανόμενης πολυπλοκότητας του Κόσμου. Οπωσδήποτε, για την κατανόηση της θεωρίας του Δυναμικού Χώρου θα πρέπει να τονιστεί ότι οι σχηματισμοί της ύλης υπάρχουν και κινούνται μέσα στην απέραντη θάλασσα των ηλεκτρισμένων ψηφίδων, πράγμα που επηρεάζει αποφασιστικά και την αιτία, δηλαδή το δυναμικό χώρο, και το αποτέλεσμα, δηλαδή τους σχηματισμούς. Μόνον έτσι μπορούν να εξηγηθούν τα μέχρι σήμερα ανεξήγητα φαινόμενα του Κόσμου.
Η συνεκτικότητα και η έλξη μεταξύ των σχηματισμών της ύλης συνιστά τη βαρύτητα. Καθώς όμως η δύναμη συνεκτικότητας των ψηφίδων αυξάνεται με την απομάκρυνση από το κέντρο, αναπτύσσεται υποχρεωτικά μια αντίθετη προς τη βαρύτητα δύναμη, η λεγόμενη αντιβαρύτητα η οποία τραβάει την ύλη προς τα έξω ολοένα και περισσότερο. Η επιταχυνομένη αυτή κίνηση των σωμάτων προς την περιφέρεια του Σύμπαντος έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά, χωρίς να έχει εξηγηθεί από την παραδοσιακή φυσική. Με τα δεδομένα όμως της θεωρίας του Δυναμικού Χώρου η ερμηνεία είναι εξαιρετικώς απλή, αφού η πίεση συνεκτικότητας βαίνει συνεχώς αυξανομένη προς την περιφέρεια του Σύμπαντος. Η φαινομενική απομάκρυνση των γαλαξιών, όπως έχει παρατηρηθεί από τον διάσημο αστρονόμο Hubble και έχει διατυπωθεί στον ομώνυμο νόμο, οδήγησε στην εσφαλμένη ερμηνεία "περί παγκόσμιας έκρηξης και διαστολής του Σύμπαντος". Στην πραγματικότητα υπάρχει φυγόκεντρη πορεία μόνο της περιεχομένης ύλης, που συνίσταται από αστέρες, γαλαξίες κ.τ.λ. Όταν η ύλη φτάσει κάποτε στα πέρατα του Σύμπαντος, παραδίδει το κενό της στο εξωσυμπαντικό κενό, ενώ οι συσσωρευμένες ψηφίδες του φλοιού των σχηματισμών συντάσσονται και πάλι κανονικά στο δυναμικό χώρο, εκλυομένης ταυτόχρονα και της παγιδευμένης ενέργειας η οποία μας έρχεται από τα πέρατα με τη μορφή ασθενούς ακτινοβολίας. Ο νόμος της αφθαρσίας με τον οποίο αρχίσαμε αυτό το ταξίδι του στοχασμού, επαληθεύεται και θριαμβεύει μέχρι το τέλος. Ωστόσο, δεν θα γνωρίσουμε ποτέ αν υπάρχει κάτι πέρα από το δικό μας Σύμπαν.

Από όσα ήδη παρουσιάστηκαν, φαίνεται πως ο Κόσμος δημιουργείται στο κέντρο και διαλύεται στις εσχατιές του Σύμπαντος, ύστερα από ένα περιπετειώδες ταξίδι πολλών δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Ο γαλαξίας μας έχει διανύσει ήδη τα δύο τρίτα αυτού του δρόμου, σύμφωνα με τους υπολογισμούς που προκύπτουν από τη θεωρία του Δυναμικού Χώρου. Στην πραγματικότητα ο Κόσμος είναι η άλλη, η μετουσιωμένη όψη του Λόγου, που δίνει την ψευδή εντύπωση της γέννησης και του θανάτου. Ουσιαστικά τίποτε δεν πεθαίνει, αφού όλα υπακούουν στο νόμο της αφθαρσίας. Απλώς αλλάζουν μορφή.
Ο άνθρωπος αποτελεί και αυτός ένα μέρος του αιώνιου κοσμικού παιχνιδιού. Είναι κάπου στη μέση, ώστε να ατενίζει την απεραντοσύνη, αλλά να φαντάζεται και να ερευνά και τα ελάχιστα. Γιατί ο Λόγος είναι αναδιπλωμένος στα ελάχιστα, δείχνει όμως το μεγαλείο του στα μέγιστα. Το ανθρώπινο ον ευτύχησε να συνειδητοποιήσει μέσα από τις εγκεφαλικές του δομές τη διάσταση του θείου. Αλλά και ο υλικός κόσμος γενικότερα ενέχοντας το σπέρμα του Λόγου πέρασε στην αυτογνωσία του. Ο Λόγος χαρίστηκε στην ανθρώπινη φύση δίνοντας συντροφιά στο μικρό της ταξίδι ένα πληθωρικό Κόσμο, που μπορεί να τον απολαμβάνει με τις αισθήσεις, να τον ερευνά με το νου, να τον μεταχειρίζεται με την ηθική συνείδηση. Τάχα, τι είναι πιο σημαντικό; Η άμεση γνώση του συμπαντικού Λόγου ή ένας μεγάλος έρωτας ως εγγενές συστατικό της ίδιας της δομής του Λόγου;

Μέσα από τη θεωρία του Δυναμικού Χώρου δίνεται ερμηνεία στα θέματα τα οποία δεν κατάφερε να δώσει απαντήσεις η παραδοσιακή φυσική, και συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά τη φύση της βαρύτητας, του ηλεκτρισμού, του μαγνητισμού, των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Επιτυγχάνεται η ενοποίηση των τεσσάρων παραδοσιακών δυνάμεων και δίνεται διαφορετική διάσταση στην κβαντομηχανική και τα κουάρκ. Ερμηνεύεται η δομή του ατομικού πυρήνα και προσδιορίζεται η φύση και η λειτουργία των νετρίνων. Απομυθοποιούνται τα λεγόμενα μεταφυσικά φαινόμενα. Απορρίπτεται ο χρόνος ως φυσική διάσταση και ταυτίζεται με την κίνηση. Απολυτοποιείται ο χώρος, ως δυναμική κατάσταση, από όπου προκύπτουν η ύλη και η κίνηση, που αποτελούν το μοναδικό φαινόμενο του κοσμικού γίγνεσθαι. Η θεωρία δεν έδειξε να παρουσιάζει αδυναμίες και αντιφάσεις. Είναι ευφυής και απλή, όπως ευφυής και απλός είναι ο Λόγος. Ουσιαστικά πρόκειται για μια ολοκληρωμένη και συγκροτημένη φυσική με τεράστιες προεκτάσεις στον επιστημονικό και ενεργειακό χώρο. Και δεν είναι τυχαίο ότι η Ένωση Φυσικών Ελλάδος ανέλαβε εκθύμως την έκδοση του εν λόγω πονήματος, πράγμα που συνάδει με την εκτίμηση του επιστημονικού κόσμου στο πρόσωπο του συγγραφέα.

Ο επιστήμονας-ερευνητής Ναούμ Γκόσδας πρέπει να είναι περήφανος για το δημιούργημά του αυτό, το οποίο ήδη μεταφράζεται στην αγγλική, όπως περήφανοι πρέπει να είμαστε και εμείς οι συμπατριώτες του και όλοι οι Έλληνες, γιατί μας έδειξε ότι δεν χάθηκε από το γενετικό μας υλικό η ικανότητα να στοχαζόμαστε, όπως εκείνοι οι θαυμάσιοι πρόγονοι μας που άλλαξαν τη μορφή του κόσμου.

ΟΔΟΣ: Ιρλανδικά

Η υπόθεση της γουνοποιΐας, δεν είναι ιδιωτική. Ούτε αφορά μόνο ένα συγκεκριμένο κύκλο επαγγελματιών του είδους. Ως ζήτημα που ταυτίζεται με την Καστοριά, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η τελευταία σχετίζεται με την λίμνη της και την γη της, έτσι και η γούνα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την Καστοριά, την ιστορία, το παρόν και το μέλλον της. Σαν ένα οποιοδήποτε συστατικό της ύπαρξής της, όπως οι βυζαντινές εκκλησίες και τα τείχη της.
Για τον λόγο αυτό, ανεξαιρέτως όλες οι αποφάσεις και όλες οι παραλείψεις που αφορούν την γουνεμπορία, είτε προέρχονται από κρατικούς φορείς είτε από κλαδικούς, είναι εκ των πραγμάτων αντικείμενο γενικώτερου προβληματισμού, κριτικής ή αντιλόγου.

Έτσι άλλωστε εξηγούνται και οι σφοδρές αντιδράσεις που προκλήθηκαν τα τελευταία ένα με δύο χρόνια από την ανεκδιήγητη απόπειρα μετονομασίας του Συνδέσμου Γουνοποιών σε «Ελληνικό (!!) Σύνδεσμο Γουνοποιών Καστοριάς» και ακόμη περισσότερο την θρυλούμενη μεταφορά της Διεθνούς Εκθέσεως Γούνας Καστοριάς από την Καστοριά, στην Θεσσαλονίκη ή ακόμη και την Αθήνα.

Για την ιστορική ακρίβεια υπενθυμίζεται ότι την μεταφορά της Έκθεσης υποκινούσε το τελευταίο διοικητικό συμβούλιο του Συνδέσμου Γουνοποιών Καστοριάς και ο παραιτηθείς πια πρόεδρος του Δ.Σ. κ. Σωτήριος Μ. Βογιατζής, ο οποίος με ορισμένους συνεργάτες στο πλευρό του και τις κατάλληλες αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου, είχε αναγάγει την μεταφορά της Έκθεσης σε κυρίαρχο σκοπό της ανάμειξής του στα συνδικαλιστικά των γουνοποιών.

Για ένα χρονικό διάστημα πέρυσι, η αποκάλυψη ότι αντικαταστάθηκε αυθαίρετα, δηλαδή χωρίς τροποποποίηση του καταστατικού η επωνυμία του Συνδέσμου Γουνοποιών, με την προσθήκη του "Ελληνικός" (λες και υπάρχει Ιρλανδικός Σύνδεσμος Γουνοποιών Καστοριάς), προκάλεσε αντιδράσεις που διέκοψαν για λίγο χρόνο την επέλαση των περιέργων νεωτερισμών που προωθούνταν.

Όμως μετά την λήξη της τελευταίας Εκθέσεως Γούνας, κατέστη σαφές ότι ο τ. πρόεδρος του Συνδέσμου θα απαιτούσε με την απειλή της παραίτησής του, την τροποποίηση της ονομασίας του Συνδέσμου αρχίζοντας από εκεί την εφαρμογή των μέτρων που εξήγγειλε και που ίσως κανείς άλλος δεν συμμερίστηκε τόσο θερμά την χρησιμότητά τους όσο ο ίδιος.

Αν και με τις προτάσεις αυτές, και ιδίως με την μεταφορά της Διεθνούς Εκθέσεως Γούνας ήταν διαμετρικά αντίθετοι όλοι σχεδόν οι πολιτικοί παράγοντες του τόπου, και συγκεκριμένα οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και του ΠαΣοΚ και ο κ. νομάρχης Καστοριάς (με εξαίρεση την όχι και τόσο διάφανη στάση του νυν δημάρχου Καστοριάς), διαφωνούσαν ακόμη και οι υπόλοιποι φορείς του κλάδου, όπως το Επιμελητήριο και η ΕΔηΚα, καθώς και με βάση τις ενδείξεις που υπάρχουν, αντίθετη ήταν σχεδόν σύμπασα η κοινή γνώμη της Καστοριάς. Ωστόσο, για πολλούς μήνες, προβλημάτιζε ιδιαίτερα, όχι μόνο η επιμονή του διοικητικού συμβουλίου, με "πρώτο και καλλίτερο" τον απελθόντα πρόεδρο, αλλά προβλημάτιζε και το αφ' υψηλού στυλ που είχε υιοθετηθεί από τον Σύνδεσμο Γουνοποιών για να αναχαιτισθούν οι αντιρρήσεις και να παρουσιαστούν με δραματικό και μελανό τρόπο, οι δήθεν λόγοι που υπαγόρευαν αυτό, τον τόσο παράλογο ξεριζωμό της Έκθεσης από την Καστοριά, που προφανώς επηρέασαν και τις παράδοξες τάσεις της τελευταίας γενικής συνέλευσης.

Οι περισσότεροι πολίτες της Καστοριάς χρέωναν την ανεξήγητη ζηλωτική εμμονή των λίγων που έβλεπαν στην "τελική" αυτή "λύση" την σωτηρία της Γούνας (σαν να είναι ποτέ λύση ο ξεριζωμός ή ακόμη χειρότερα η αυτοκτονία), είτε στις προσωπικές ιδιορρυθμίες (από τις πιο απλές, όπως ο άδολος ρομαντισμός των μελών του διοικητικού συμβουλίου, έως και τις πιο πικάντικες), είτε σε στρατηγική εξυπηρέτησης προσωπικών συμφερόντων γουνεμπορικών επιχειρήσεων, που δεν θα ήθελαν τους μικρότερους γουνοποιούς, της ΕΔηΚα ή άλλους, στα πόδια τους στην Καστοριά.

Πάντως δεν είναι λίγοι και όσοι συσχετίζουν τις εξελίξεις, ακόμη και τις παραιτήσεις με τον χορό των αποκαλύψεων για τις ρυθμίσεις των δανείων, αποκαλύψεις, που έχουν ενταθεί μετά τον διασυρμό που υφίσταται η Καστοριά και ο κλάδος της γούνας από τα αδικαιολόγητα λάθη του κ. Σημαιοφορίδη, ενώ για τα δάνεια αυτά έχει υποβληθεί ήδη ερώτηση στην Βουλή από τον βουλευτή Καστοριάς κ. Ανέστη Αγγελή. Ο οποίος, παρεμπιπτόντως, έχει το πολιτικό χρέος να ενημερώσει τον καστοριανό λαό για το αν παίχτηκαν οικονομικά και πολιτικά παιγνίδια, με αφορμή τις ρυθμίσεις κάποιων "γαλαζοπράσινων", που από την μία μέρα στην άλλη έγιναν "βαθύπλουτοι" και "ισχυροί" με τις περιβόητες ρυθμίζεις, σε βάρος των φορολογουμένων και των συμφερόντων των μικρών γουνοποιών. Με αποτέλεσμα να εκτιναχθούν κάποιοι στα ύψη από το πουθενά, ενώ οι υπόλοιποι γουνοποιοί να καταλήξουν στα αζήτητα και στις αίθουσες των δικαστηρίων κατηγορούμενοι για το ΤΕΒΕ.

Ευτυχώς όμως η κρίση που σοβούσε επί τόσους μήνες στην Καστοριά, και προκάλεσε ακόμη και δημόσιες αντιπαραθέσεις στελεχών του Συνδέσμου με εκπροσώπους άλλων φορέων, εκτονώθηκε με την παραίτηση του κ. Σωτηρίου Μ. Βογιατζή, που ασφαλώς θα έχει όσο χρόνο θελήσει στο εξής στον ιδιωτικό επαγγελματικό του βίο να κάνει πράξη τα οράματά του.

Για την αντικειμενικότητα της κριτικής και της ανακούφισης που προκαλούνται από τις τελευταίες εξελίξεις, πρέπει να τονισθεί ότι, κανείς δεν μπορεί να πήρε ιδιαίτερα σοβαρά, ή τοις μετρητοίς, όλους αυτούς τους λεονταρισμούς και τις κάπως δεσποτικές σνομπ συμπεριφορές ορισμένων "ρυθμισμένων βαθύπλουτων" (που όπως ισχυρίζονται δεν οφείλουν ούτε ευρώ), όμως είναι γεγονός ότι προκλήθηκε, αν μη τι άλλο, προβληματισμός για τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να προκληθούν σε βάρος ενός κλάδου, και μιας πόλης ολόκληρης, αν στην λάθος στιγμή, βρεθούν σε λάθος θέσεις, ένας λάθος συσχετισμός προσώπων.


Σχετικά κείμενα:

• ΟΔΟΣ: Η Γούνα κινδυνεύει να γίνει μια ακόμη χαμένη υπόθεση
• ΟΔΟΣ: Η υπεράσπιση της Καστοριάς (τηλεοπτικό ρεπορτάζ)
• ΟΔΟΣ: Γούνα+Καστοριά
• ΟΔΟΣ: Για την γούνα και την Καστοριά 
• ΟΔΟΣ: Διασπώντας τον κόσμο των Γουνοποιών
• ΟΔΟΣ: Ζητήματα [οικολογικών] ευαισθησιών Ι
• ΟΔΟΣ: Ζητήματα [οικολογικών] ευαισθησιών ΙΙ
• ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν (Σ.Ε.Γ.)
• ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν (Αναγνώστης)
• ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν (Αναγνώστρια)
• ΟΔΟΣ: Ο προστάτης
• ΟΔΟΣ: Δυναστεία των Μίνκ
• ΛΕΩΝΙΔΑ ΠΟΥΛΙΟΠΟΥΛΟΥ: 30 χρόνια Ε.ΔΗ.ΚΑ.
• ΛΕΩΝΙΔΑ ΠΟΥΛΙΟΠΟΥΛΟΥ: Γούνα, τουρισμός και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ)
• ΘΑΝΑΣΗ ΜΠΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ: Υποψίες προκαλεί απόφαση του Ε.Κ. για τα αξεσουάρ από γούνα στα ρούχα
• ΟΔΟΣ: Διαρκής πτώση και συρρίκνωση
• ΟΔΟΣ: Ρυθμίσ€ις
• ΟΔΟΣ: Gala
• Μηχανή συρραφής γουναρικών 1910
• 1η Έκθεση Γούνας Καστοριάς
• ΟΔΟΣ: Je t’ aime!
• ΜΑΚΗ Δ.: Η Καστοριά και τα ράμματα στη γούνα μας...