ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

Α’. Ε.Τ (Ελεύθ.Τύπος, 2-7-2017). Η αστοιχείωτη κριτική προσφέρει κακή υπηρεσία στον τόπο και στους πολίτες. Τί είναι ο ελληνικός λόγος, η δύναμη του λόγου! Ο αρθρογράφος χρησιμοποίησε ένα σχήμα λόγου, το αφηρημένο αντί του συγκεκριμένου (επί το …ευγενέστερον). Αντί να ειπεί: Ο αστοιχείωτος υπουργός ασκεί κριτική αβάσιμη και προσφέρει κακή υπηρεσία στον τόπο και τους πολίτες.

Β’. Στο άρθρο της εφ-δας: Οι θύλακες παραβατικότητας επεκτείνονται από τα Εξάρχεια μέχρι το Μενίδι. Οι θύλακες. Ονομ. Ενικού: ο θύλακας (από το αρχαίο και της καθαρευούσης ο θυλαξ, του θύλακος= ο σάκος, το «σακούλι», κυρίως για τροφές. Υπάρχει και ο τύπος: ο θύλακος, πληθ. οι θύλακοι. Η χρήση της λ. σήμερα με την έννοια της τοποθεσίας που καταλαμβάνει ο αντίπαλος στο εχθρικό έδαφος. Π.χ Οι Τούρκοι τη 2η μέρα της επίθεσης είχαν θύλακες σε περιοχή της Κύπρου. (Μπορούσε να ειπεί: είχαν θυλάκους). Υποκοριστικό της λ. ο θύλακος είναι το θυλάκιο(ν)= η τσέπη. Ο ήχος θυλνα μη μας οδηγεί σε σύγχυση με την λέξη θηλή, η θηλή του μαστού, απ’ όπου εξέρχεται το γάλα, εξ ου και το θηλάζει η μάνα…

Γ’. Στην ίδια εφ-δα: Δήλωση πρωθυπουργού: Η Ελλάδα δεν θα βγει στις αγορές προστατευμένα (!).Ιδού και άλλος πλαστός… νεολογισμός! (η μετοχή προστατευμένα έγινε επίρρημα! Όχι.) Το ορθόν: Η Ελλάδα δεν θα βγει στις αγορές υπό προστασία, ή: προστατευομένη. (υπό την ομβρέλα προστασίας των δανειστών).

Δ’. 3-7-2017. Μια κρητική μαντινάδα.
Αν αγαπήσεις λυρατζή, σαν τη χορδή σ’ αλλάσσει,
Που κατασταίνει άχρηστη, κερά μου, όντε σπάσει.
Σχόλιο: Κατασταίνει= καταλήγει, καταντάει. (Γλωσσολογικά): Ισχυρή παραφθορά και κατ’ αναλογίαν προς άλλα ρήματα, είναι το γ’ ενικό πρόσωπο του ρ. καθίσταμαι. Κατασταίνει = καθίσταται = κατασταίνει, όπως το ανίσταμαι (και νεκρούς ανασταίνει)

Ε’. Μηνιαία τοπική εφ-δα. Διαγωνίζονται (στις Πανελλήνιες εξετάσεις) στα πλαίσια των πανελληνίων εξετάσεων. Γιατί πλαίσια; Τόσα πλαίσια έχουν οι εξετάσεις; Δεν αρκεί η διατύπωση: στο πλαίσιο των πανελληνίων εξετάσεων;

β. να πάνε σπίτι. Επεκράτησε βέβαια, αλλά το πλήρες και πλέον ορθό: να πάνε στο σπίτι (συγκεκριμένο).

γ. Έγραψε (στις Πανελλ. Εξ) η Κωνσταντίνα πρώτα Έκθεση. Η Κων/να και αρχαία έδωσε. Πρόχειρη έκφραση. Έγραψε στις εξετάσεις και στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών. Ευκαιριακώς: Γιατί το εντοπίζει η ε.α συνάδελφος στο 1973; Και στα προηγούμενα χρόνια, από του 1950 και εντεύθεν, εδίδοντο ως θέματα Εκθέσεως στις Πανελλήνιες ρητά αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Οπωσδήποτε ήταν στενοκεφαλιά των τότε πανεπιστημιακών διδασκάλων. Ίσως με αυτή την εμμονή τους δήλωναν εμμέσως ότι ήταν πολύ απαιτητικοί από την διδασκαλία των καθηγητών Μ.Ε. Ας μη λησμονούμε όμως και αργότερα, σε χρόνο και περίοδο Δημοκρατίας οι υποψήφιοι Πανελληνίων εξετάσεων αγνοούσαν τη λ. αρωγή και έγινε πανελλήνιος σάλος για την ποιότητα και αποτελεσματικότητα της εργασίας που συντελείται στα σχολεία, τα οποία σήμερα- χωρίς ελαχίστη υπερβολή- τελούν υπό απαράδεκτη χαλάρωση και μάλλον φθοροποιό διάλυση!

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 13 Ιουλίου 2017, αρ. φύλλου 894