ΝΙΚΟΥ ΤΣΕΜΑΝΗ: Χωροταξικοί απολογισμοί

Ένα νέο χωροταξικό νομοσχέδιο, σημαντικό για την ποιότητα του χώρου που ζούμε, ψηφίστηκε στις 4 Δεκεμβρίου του 2020. Η ανάγνωση της πολεοδομικής μας νομοθεσίας θυμίζει τους δώδεκα άθλους του Αστερίξ.

Ένα νέο χωροταξικό νομοσχέδιο (4759/2020), σημαντικό για την ποιότητα του χώρου που ζούμε, ψηφίστηκε στις 4 Δεκεμβρίου του 2020. Τα κόμματα τις αντιπολίτευσης το καταψήφισαν και εγκρίθηκε με 157 ψήφους της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Κανένας κυβερνητικός βουλευτής δεν εξέφρασε αντίθετη άποψη. Αμφιβάλλω αν το είχε διαβάσει κανένας από τους βουλευτές που το ψήφισαν και δεν τους αδικώ. Η ανάγνωση της πολεοδομικής μας νομοθεσίας θυμίζει τους δώδεκα άθλους του Αστερίξ.

Η τραγικά δαιδαλώδης πολεοδομική νομοθεσία στη χώρα μας δεν είναι τυχαία. Είναι το απόσταγμα από μαγειρεμένες πολεοδομικές ρυθμίσεις που αποτυπώνουν χρόνια τώρα απίθανες συμφεροντολογικές εξισώσεις, κυλιόμενες νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, ίντριγκες και ρουσφέτια που παρουσιάζονται συνήθως σαν χωροταξικά νομοσχέδια εθνικής στρατηγικής σκοπιμότητας.

Το νέο χωροταξικό νομοσχέδιο δυστυχώς δεν αποτελεί εξαίρεση. Η πιο κάτω ανάλυση ενδεικτικών άρθρων του νέου νομοσχεδίου είναι αποκαλυπτική: 

1. Οι χωρικοί επιστήμονες

Άρθρα Α1 έως Α172 . Ένα διοικητικό όργανο, το ΚΕ.ΣΥ.ΧΩ.Θ.Α, αποτελούμενο από δέκα εντεταλμένους -από τον Υπουργό Περιβάλλοντος- συμβούλους, διευθυντές, χωρικούς επιστήμονες και άλλους καλείται χωρίς κτηματολόγια, χωρίς δασικούς χάρτες, χωρίς χωροταξικές μελέτες, να μοιράσει δικαιώματα εκμετάλλευσης της Ελλάδας σε επιχειρηματικά συμφέροντα όσο πιο γρήγορα μπορεί, με fast trackδιαδικασίες.

Τα δημοτικά συμβούλια, οι δήμαρχοι, οι τοπικοί σύλλογοι, οι κάτοικοι παρακάμπτονται με τον νέο νόμο σε χωροταξικές επιλογές που αφορούν αποκλειστικά τους ίδιους και την ποιότητα της ζωής τους. 

2. Η προειδοποιητική ρουσφετολογία 

Άρθρο 40. Ο υπουργός περιβάλλοντος εμφανίζεται στις τηλεοράσεις και προειδοποίει τους ιδιοκτήτες μικρών εκτός σχεδίου οικοπέδων κατά μήκος δρόμων και γύρω από παραδοσιακούς οικισμούς ότι έχουν διορία έξη χρόνια να τρέξουν να χτίσουν για να προλάβουν δυσμενείς για τα οικόπεδα τους, χωροταξικές ρυθμίσεις που ο ίδιος ο υπουργός για λόγους δημοσίου συμφέροντος προτείνει. Η υποκρισία στην πολιτική σκοπιμότητα ξεπέρασε τα όρια της.

Ας ελπίσουμε ότι η μεθόδευση αυτή, που εύστοχα νομίζω χαρακτηρίστηκε ως αρχή της προειδοποιητικής ρουσφετολογίας στον ελληνικό χώρο, δεν θα γενικευτεί ακυρώνοντας στην πράξη κάθε έννοια χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού σε αυτή τη χώρα.

3. Εκτός σχεδίου κουβεντούλες 

Άρθρα 32 έως 40

Οι συντάκτες του νέου χωροταξικού νομοσχέδιου προχώρησαν σε μια πολιτικά ανώδυνη και από χωροταξική άποψη ανούσια μείωση 10% του εκτός σχεδίου συντελεστή δόμησης και σε αντιστάθμισμα έδωσαν ένα μεγάλο δώρο στους φίλους τους, πλούσιους εργολάβους ξενοδόχους επιχειρηματίες αυξάνοντας κατά 30% και πλέον την εκτός σχεδίου δόμηση στα σύνθετα ξενοδοχειακά καταλύματα. (Α35).

Ας είμαστε ειλικρινείς, μόνο μια υπερκομματική επιτροπή όλων των κομμάτων μπορεί να πάρει μία τέτοιας εθνικής κλίμακας χωροταξική απόφαση διαχωρισμού της αγροτικής από την οικιστική γη και περιορισμού της εκτός σχεδίου οικιστικής αναρχίας στη χώρα μας ώστε το μεγάλο πολιτικό κόστος μιας τέτοιας απόφασης να μοιραστεί ισότιμα σε όλα τα κόμματα.

4. Το άλλοθι των καθυστερήσεων και το σωσίβιο των παραγραφών

«Καθυστέρησαν να σε εξυπηρετήσουν, προχώρα χωρίς ελέγχους, χρυσή ευκαιρία να παραβείς τους νόμους. Μην φοβάσαι να σε πιάσουν, μέχρι τότε η παραγραφή των αδικημάτων σου θα είναι ήδη έτοιμη στο εθνικό τυπογραφείο…»

Τα τελευταία χρόνια είναι πάγια πλέον πρακτική να ορίζονται χρονικά όρια εξυπηρέτησης πολιτών από τις αρμόδιες υπηρεσίες ανεξαρτήτως των οργανωτικών δυνατοτήτων των υπηρεσιών αυτών. Οι εκάστοτε κυβερνώντες εμφανίζονται με τον τρόπο αυτό ήρωες – προστάτες του ταλαιπωρημένου Έλληνα πολίτη από τις ανίκανες δημόσιες υπηρεσίες που αυτοί οι ίδιοι έχουν τον θεσμικό ρόλο να προΐστανται, να οργανώνουν και να διοικούν. 

Στο νέο χωροταξικό νομοσχέδιο υπάρχουν πλέον των 15 αναφορών σε συγκεκριμένα χρονικά όρια καθυστερήσεων πέραν των οποίων θεσμοθετείται η παράκαμψη των κατά νόμο αναγκαίων ελέγχων και γνωμοδοτήσεων. 

Είναι πράγματι θλιβερό αρμόδιοι Υπουργοί Περιβάλλοντος να χρησιμοποιούν τις αδυναμίες της διοίκησης που οι ίδιοι εκπροσωπούν για να παρακάμπτουν τους νόμους που προστατεύουν το περιβάλλον και να συνοδεύουν τις πρακτικές αυτές με νομοθετικές παραγραφές αδικημάτων δόμησης στον ελληνικό χώρο. 

5. Η στρατηγική συγκάλυψη της μπετονένιας διαφθοράς 

( Άρθρα 79,80,81,82,83 )

Τα τελευταία χρόνια έχουν κατασκευαστεί και επίσημα νομιμοποιηθεί στην χώρα μας 1,3 εκατομμύρια αυθαίρετα, εξοχικά κυρίως, με την ανοχή των αστυνομικών, δημοτικών και άλλων αρχών.

Οι εκλεγμένοι μας έχουν παράλληλα αναγάγει σε πολιτική επιστήμη την εξαγορά ψήφων με νομοθετικές ρυθμίσεις παραγραφής των δομημένων παρανομιών μας. Η ανοχή και διαχείριση αυθαιρέτων έχει εξελιχθεί πια σε ένα επικερδές πεδίο εισπρακτικής και ρουσφετολογικής δράσης που κανένα από τα τρία μεγάλα κόμματα εξουσίας δεν φαίνεται διατεθειμένο να αποχωριστεί όπως προκύπτει από τις συνεχείς επί εννέα χρόνια παρατάσεις ισχύος των σχετικών νόμων. 

Οι έντεχνες αλλαγές κατηγοριών αυθαιρέτων όπως περιγράφονται στο νέο χωροταξικό νομοσχέδιο είναι ένα ακόμα εκκωφαντικό δείγμα αυτής της διαχρονικής συναλλαγής που απαξιώνει την τεχνική και πολιτική ηγεσία της χώρας.

6. Οι τρύπες του γκολφ 

Άρθρο 35. Όλα τα παράδοξα περίμενα να τα δω στην επαγγελματική μου διαδρομή σε αυτή την χώρα αλλά συνάρτηση απονομής νομοθετικών προνομίων με τις τρύπες του γκολφ δεν το περίμενα. Ανάμεσα στα νομοθετικά δώρα προς τους επιχειρηματίες ξενοδόχους-εργολάβους σύνθετων ξενοδοχειακών καταλυμάτων καθιερώνεται και το προνόμιο να πουλάνε περισσότερες από τις βίλες που κατασκευάζουν στον ξενοδοχειακό τους χώρο (σε μέγιστο ποσοστό 55% αντί για 40%) αν το ξενοδοχείο τους διαθέτει πράσινο γήπεδο γκολφ με 18 αντί 17 τρύπες. Η ρύθμιση αυτή με εξέπληξε αληθινά για την προωθημένη επιστημονική κατάρτιση και γνώσεις περί οπών στο έδαφος όσων έχουν αναλάβει τον εκσυγχρονισμό των πολεοδομικών μας θεμάτων. 

7. Οι ηλεκτρονικές ΥΔΟΜ και ΚΥΔΟΜ

Άρθρο 139 . Εντύπωση προκάλεσε η ίδρυση της ΚΥΔΟΜ, της πολεοδομίας όπως λέγεται των πλουσίων, για την εξυπηρέτηση όσων ασχολούνται με έργα αξίας άνω των 500.000 Ευρώ που έρχεται σε συνέχεια της ΕΥΠΑΤΕ μίας αντίστοιχης υπηρεσίας εξυπηρέτησης πλουσίων του Υπουργείου Τουρισμού. Μήπως η ίση μεταχείριση των Ελλήνων πολιτών που παρεμπιπτόντως αναφέρεται στο άρθρο 4 του συντάγματος αναθεωρείται και αυτή;

8. Η ιπτάμενη μεταφορά συντελεστών δόμησης

Άρθρο 69 έως 76. Πριν από αρκετά χρόνια θεσμοθετήθηκε ένα πολεοδομικό εργαλείο, η μεταφορά συντελεστή δόμησης για να δώσει την δυνατότητα στο φτωχό ελληνικό κράτος να αποζημιώνει με άλλο τρόπο ακίνητες ιδιοκτησίες που έπρεπε να απαλλοτριωθούν για κοινωνικό όφελος (διανοίξεις δρόμων, παραδοσιακά κτίρια κλπ). Η καινοτόμα σωστή αυτή ρύθμιση πριν αλέκτωρ λαλήσει μετατράπηκε σε κερδοσκοπικό εργαλείο διάθεσης αναξιοποίητων συντελεστών δόμησης γενικότερα. Επιτήδειοι τρέχανε να αγοράσουν συντελεστές δόμησης και τους μεταφέρουν σε υψηλής οικοπεδικής αξίας περιοχές πάνω στα κεφάλια και τις πολυκατοικίες ανύποπτων πολιτών. 

Ακολούθησαν εκατοντάδες προσφυγές, δικαστικό κομφούζιο και επενέβη το Συμβούλιο της Επικρατείας διευκρινίζοντας ότι επιτρέπεται η μεταφορά συντελεστή δόμησης μόνο σε συγκεκριμένους χώρους που οργανώνει για τον σκοπό αυτό η πολιτεία – Ζώνες υποδοχής συντελεστών δόμησης (Ζ.Υ.Σ). 

Θα περίμενε κανείς μετά την εξέλιξη αυτή ότι οι αρμόδιοι θα έτρεχαν να δημιουργήσουν νέες μικρές πόλεις, και περιφερειακές οικιστικές ζώνες για την απρόσκοπτη μεταφορά συντελεστών δόμησης. Αντί για αυτό, το νέο χωροταξικό νομοσχέδιο επαναφέρει από το παράθυρο τον θεσμό αναθέτοντάς σε διορισμένα από τον εκάστοτε υπουργό όργανα τις επιλογές καθορισμού Ζ.Υ.Σ. Πολίτες, γειτονιές, δήμαρχοι θα αντιδρούν γιατί κανείς δεν θέλει hotspot μεταναστευτικών κεφαλαίων να εισβάλουν στη γειτονιά του. Το απόλυτο χάος έρχεται και πάλι. 

Συμπεράσματα

Το νέο χωροταξικό νομοσχέδιο είναι ένα αντισυνταγματικό νομοθέτημα σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο γιατί βασικός πυλώνας της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας είναι η καθοριστική συμμετοχή στην λήψη χωροταξικών αποφάσεων των τοπικών κοινωνιών. Παραδίδει με αντιεπιστημονικό τρόπο και μεσιτική βιασύνη τη χώρα μας στην α λα καρτ ανάπτυξη της κερδοσκοπίας χωρίς να έχει ολοκληρωθεί με την βοήθεια της νέας δορυφορικής τεχνολογίας το κτηματολόγιο και προχωρήσει ο ανεξάρτητος από συμφέροντα χωροταξικός σχεδιασμός των περιοχών της χώρας.

Η χωροταξία, αυτό το μοναδικό αποδεκτό όπλο κατοχύρωσης εθνικής κυριαρχίας και προάσπισης των συμφερόντων των τοπικών κοινωνιών στον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο χρησιμοποιείται αντίθετα στη χώρα μας με το νέο αυτό νομοσχέδιο σαν fast track εργαλείο παραχώρησης προς εκμετάλλευση της ελληνικής γης σε ημέτερους ντόπιους και ξένους επιχειρηματίες χωρίς τον παραμικρό και με δημοκρατικές διαδικασίες χωροταξικό σχεδιασμό.

Παράλληλα, η προσεκτική ανάγνωση των άρθρων του νέου χωροταξικού νομοσχεδίου σε συνδυασμό με διυπουργικές αποφάσεις του Ν. 3894/2010 περί στρατηγικών επενδύσεων, την εφαρμογή των οποίων ήδη βλέπουμε στα ελληνικά νησιά ( ΦΕΚ 2952/2020) δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι η τουριστική εκμετάλλευση του ελληνικού χώρου περνάει από τα χέρια των κατοίκων στα χέρια του μεγάλου ανωνύμου κεφαλαίου με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. 

Κάθε προσπάθεια πολεοδομικής ανασυγκρότησης της χώρας με την συμμετοχή νέων αρχιτεκτόνων, τίμιων δημάρχων, περιβαλλοντικών οργανώσεων και πραγματικών επιστημόνων χωροτακτών που είχε αποπειραθεί να ξεκινήσει από την εποχή του Αντώνη Τρίτση έχει πνιγεί από τις δυνάμεις τις ανελέητης κερδοσκοπίας. 

Σήμερα βλέπει κανείς μόνο αρμόδιους υπουργούς σε στρογγυλά τραπέζια παρέα με μεσίτες, ιδιοκτήτες ακινήτων και offshore επιχειρηματίες να νομοθετούν για τα οικιστικά μας θέματα και γκαρσόνια πολυτελείας με πτυχία ανωτάτων σχολών να τους σερβίρουν το κρασί.

Η επιστροφή στην προ κρίσης παλαιοκομματική κανονικότητα με τρέντυ αυτή τη φορά ρούχα είναι πάλι εδώ. Όλα δείχνουν ότι οι δυνάμεις της κερδοσκοπίας έχουν πετύχει την απόλυτη νίκη. Είναι έτοιμες να καταλάβουν και να εκμεταλλευτούν χωρίς έλεος για ίδιον όφελος τον απροστάτευτο νομοθετικά από άκρη σε άκρη ελληνικό χώρο.

Λεφτά υπάρχουν. Αδέσποτα διεθνή κεφάλαια περιμένουν αρμόδιους υπουργούς να ανοίξουν τις τελευταίες εθνικές πύλες, να παραδώσουν χωρίς χωροταξικές συζητήσεις και τρωικούς πολέμους την ωραία Ελένη. Χρήματα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης, από τα δανεικά των γενεών που έρχονται, είναι έτοιμα και αυτά υπό μορφή δήθεν αναπτυξιακών επιδοτήσεων να φτάσουν στα χέρια των επιτήδειων φίλων. Το νέο χωροταξικό νομοσχέδιο είναι εδώ, νόμος του κράτους. Όλα πάνε κατ’ ευχήν. 

Κι όμως η διαπλεκόμενη άρχουσα πολιτική τάξη πραγμάτων δεν είναι ασφαλής. Έχει δύο μεγάλους εχθρούς που η υποτίμηση τους μπορεί να αποδειχθεί μοιραία: την νέα τεχνολογία και τη νέα γενιά. Η δυνατότητα που παρέχει η νέα τεχνολογία, ένα απλό μήνυμα, ένα άρθρο, μια σοβαρή ανάλυση που γράφει ένας απλός φοιτητής, μια φοιτήτρια, ένα απλός πολίτης, ένας απλός μηχανικός, μια νοικοκυρά, σε λίγες ώρες να μεταδοθεί αυτούσια χωρίς λογοκρισία σε χιλιάδες Έλληνες πολίτες, να αποκαλύψει σκάνδαλα, να αφυπνίσει συνειδήσεις, να προκαλέσει αντιδράσεις, να ελέγξει την εξουσία, είναι πρωτόγνωρη.

Ο πιο καλοπληρωμένος από τους καλοπληρωμένους επικοινωνιακούς συμβούλους θα έχει μεγάλη δυσκολία πια να πουλήσει τον φρέσκο μας αέρα ή αέρα φρέσκο σε τιμή ευκαιρίας. Αργά ή γρήγορα οι Έλληνες και Ευρωπαίοι φορολογούμενοι δεν θα αργήσουν να ζητήσουν αναλυτικό λογαριασμό από τους πολιτικούς μας σε ποιους επιτήδειους πηγαίνουν τα χρήματα που δίνουν από το υστέρημα τους για την Ελλάδα. 

Όλο και περισσότεροι Έλληνες και φίλοι της Ελλάδας από διάφορες περιοχές της χώρας απογοητευμένοι από την ελληνική δικαιοσύνη και την αμφίρροπη στα περιβαλλοντικά θέματα στάση του Συμβουλίου Επικρατείας καταφεύγουν στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια. Οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου που ξεκάθαρα υπερασπίζονται το δικαίωμα των Ελλήνων στην περιβαλλοντική πληροφόρηση και βάζουν τέλος στις μεθοδεύσεις παραγραφής περιβαλλοντικών αδικημάτων δίνουν ελπίδα. (Απόφαση Ευρωπαϊκού δικαστηρίου C-280/18) 

Αργά ή γρήγορα οι νέοι μας, μέσω φοιτητικών και μαθητικών τοπικών οργανώσεων βλέποντας τους κοινόχρηστους χώρους της γενιάς τους να εκποιούνται θα προσφύγουν και αυτοί στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια για να υπερασπιστούν τις παραλίες τους, τα βουνά τους, τις περιοχές Natura, τα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους του τόπου τους από την ανελέητη κερδοσκοπία σαν οι μοναδικοί με πραγματικό έννομο συμφέρον ιδιοκτήτες της χώρας αυτής τον αιώνα που έρχεται. Η νομική εκπροσώπηση της νέας γενιάς σε περιβαλλοντικά και ποιότητας ζωής θέματα μέσα και έξω από τη χώρα θα είναι μια επαναστατική δράση με πολύ μεγαλύτερη δυναμική από μια ακόμα πορεία διαμαρτυρίας στο κέντρο της Αθήνας. 

Φανταστείτε τι θα γίνει αν όλοι μαζί ενωμένοι οι φορείς εκπροσώπησης της νεολαίας σε συνεργασία με όλες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις προσφύγουν στο Συμβούλιο Επικρατείας και το Ευρωπαϊκό δικαστήριο ζητώντας την ακύρωση του νέου αυτού χωροταξικού νομοσχεδίου για την προάσπιση της ομορφιάς του ελληνικού χώρου για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μας και του κόσμου όλου.

Κάτι μου λέει ότι έρχονται δύσκολα χρόνια για διαπλεκόμενους διαχειριστές της εξουσίας. Μια νέα φωνή ακούγεται όλο και πιο δυνατά σε κάθε γωνία της Ελλάδας.

Φτάνει πια, μην υποτιμάτε άλλο την νοημοσύνη μας.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 21 Ιανουαρίου 2021, αρ. φύλλου 1064