ΙΩΑΝΝΗ ΣΚΟΡΔΑ: Αγαπητή ΟΔΟΣ

 

Αυτά όλα όμως έχουν κάποια ισχύ όταν δεν ξεπερνιούνται ορισμένες άτυπες αλλά συνάμα λεπτές γραμμές. Όπως αυτές της προπαγάνδας και του αλυτρωτισμού μέσω τραγουδιών, χορών, παραδοσιακών αμφιέσεων και μιας γενικότερης αμβλύνουσας βορειομακεδονικής κουλτούρας. Που τους μόνους που εξυπηρετούν τέτοιου είδους συλλογικές δράσεις, είναι αποκλειστικά τους βορειομακεδόνες γείτονες και κανέναν άλλον.

Οι διπλές, βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, που πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο Μάιο στο γειτονικό κράτος της Βόρειας Μακεδονίας, έφεραν και πάλι στο τιμόνι της εξουσίας το ακροδεξιό κόμμα VMRO (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση), έχοντας κερδίσει κατά κράτος το πρώην κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SDSM) που μέχρι το 2021 ηγείτο ο Ζόραν Ζάεφ. O οποίος μαζί με τον πρώην Έλληνα πρωθυπουργό κ. Τσίπρα υπέγραψαν την πολυσυζητημένη για τους όρους της, Συμφωνία των Πρεσπών, ανοίγοντας αρχικά και ολοκληρώνοντας τελικά τις ενταξιακές συζητήσεις της Βόρειας Μακεδονίας στην νατοϊκή συμμαχία. Δημιουργώντας ενός είδους ανάχωμα στην όλο και αυξανόμενη τα τελευταία χρόνια ρωσική επιρροή κυρίως στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.

Και αν αναλογιστεί κανείς την πολιτική σταδιοδρομία του ακροδεξιού κόμματος VMRO αλλά και τον πρώην επικεφαλής του και πρώην πρωθυπουργό Νίκολα Γκρουέφσκι, μπορεί εύκολα να καταλήξει στο συμπέρασμα πως το πολιτικό πισωγύρισμα όπως αυτό πρόεκυψε από τις εκλογές, θέτει νέες βάσεις στις σχέσεις των δύο κρατών, Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας. Και όπως αυτές διαμορφώνονται από τις πρώτες ημέρες διακυβέρνησης από τους πολιτικούς ηγέτες του VMRO (Σιλιάνοφσκα αλλά και Μίτσκοσκι), δεν αξιολογούνται ως σταθερές και βέβαιες.

Καθώς οι νεοεκλεγέντες, ως γνήσιοι πολιτικοί συνεχιστές της πολιτικής Γκρούεφσκι δεν διακρίνονται μέχρι στιγμής για την διαλλακτικότητα και τους ευγενείς διπλωματικούς τους τρόπους. Επιλέγοντας την επιστροφή στην ακραία επεκτατική ρητορική που είχε καλλιεργηθεί κατά την δεκαετή πρωθυπουργία του Γκρουέφσκι και όπως αυτή εκφράστηκε μέσω φολκλορικών και μπαρόκ αγαλμάτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε πλατείες των Σκοπίων και άλλα τέτοια αποκυήματα της ιστορικής τους φαντασίας. Ακόμα και μέσω των προπαγανδιστικών σχολικών βιβλίων που διδάσκονται οι νεαροί μαθητές της βόρειας γείτονα χώρας στο μάθημα της ιστορίας και άλλων παρόμοιων μηχανισμών χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

Θεωρώντας λοιπόν ως δεδομένη και αυξανόμενη την προκλητικότητα της ηγεσίας της Βόρειας Μακεδονίας όπως αυτή εκδηλώνεται μέσω αλυτρωτικών δηλώσεων και λοιπών μπακαλιάρων αυτοπροσδιορισμού και αυτοδιάθεσης, η ελληνική πολιτεία οφείλει να επικεντρωθεί κυρίως σε περιοχές της ελληνικής παραμεθορίου, στις οποίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα κάνουν αισθητή την παρουσία τους διάφοροι αμφιταλαντευόμενοι πολιτιστικοί σύλλογοι.

Που εν μέσω του βολικού (για εκείνους) προκαλύμματος "της διάδοσης και διατήρησης του πολιτισμού" δρουν στα όρια μεταξύ προπαγάνδας και αλυτρωτισμού, εξυπηρετώντας έστω και άθελά τους (;) αμιγώς τα συμφέροντα των ηγετών του VMRO και κατά επέκταση του κράτους της Βόρειας Μακεδονίας. Που λίγο πολύ, οι περισσότεροι έχουν γνώση για τα όσα πρεσβεύουν εκτός και αν κάποιοι προσγειώθηκαν τώρα στον πλανήτη γη.

Δεν είναι ξεκάθαρο αν η κλιμακούμενη δράση τέτοιων οργανώσεων μπορεί να θεωρηθεί ως εσωτερική απειλή ή μορφή κάποιου άλλου είδους αποσταθεροποίησης. Αυτά όλα όμως έχουν κάποια ισχύ όταν δεν ξεπερνιούνται ορισμένες άτυπες αλλά συνάμα λεπτές γραμμές. Όπως αυτές της προπαγάνδας και του αλυτρωτισμού μέσω τραγουδιών, χορών, παραδοσιακών αμφιέσεων και μιας γενικότερης αμβλύνουσας βορειομακεδονικής κουλτούρας. Που τους μόνους που εξυπηρετούν τέτοιου είδους συλλογικές δράσεις, είναι αποκλειστικά τους βορειομακεδόνες γείτονες και κανέναν άλλον.

Και υπάρχουν φορές (αρκετές μάλιστα) που οι συμμετέχοντες σε τέτοιους συλλόγους και σωματεία, φροντίζουν οι ίδιοι μέσω της διάχυτης εξωστρέφειάς τους να τα γνωστοποιούν χωρίς καμία πολιτιστική συστολή και εγκράτεια. Θεωρώντας μάλιστα τους εαυτούς τους στα πλαίσια του αυτοπροσδιορισμού ως "πολυπολιτισμικούς" και αρκετά... ανεκτικούς στα φαινόμενα καταφανέστατης εξωτερικής προπαγάνδας. Αδιαφορώντας στην καλύτερη των περιπτώσεων για τις όλο και αυξανόμενες αντιδράσεις που δημιουργούν τέτοιου είδους εξωγενείς, κατά τα άλλα, πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Τέτοια φαινόμενα πολιτιστικής αυτοδιάθεσης δυστυχώς κάνουν την εμφάνισή τους όλο και πιο συχνά στον ευρύτερο νομό Καστοριάς αλλά σε συγκεκριμένες επαρχιακές περιοχές εντός αυτού. Οι οποίες με το πέρασμα των ετών έγιναν όλο και περισσότερο γνωστές για τον... πολυπολιτισμικό τους χαρακτήρα αλλά και από την παρουσία συγκεκριμένων οργανώσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτές.

Τους επικεφαλής των οποίων γνωρίζουν πολύ καλά όσοι κατοικούν στην Καστοριά (δεν είναι δα και πληθυσμιακά αχανής, το αντίθετο μάλιστα) από την... πολιτιστική τους προσφορά -αν μη τι άλλο- στην τοπική κοινωνία. Φροντίζοντας οι ίδιοι και σε τοπικό επίπεδο μέσω των συλλόγων στους οποίους δραστηριοποιούνται να γνωστοποιήσουν την πολιτιστική τους αυτοδιάθεση και κατεύθυνση. Που όλως τυχαίως φυσικά τυχαίνει να ευθυγραμμίζεται –αν δεν ταυτίζεται– με εκείνη των βόρειων γειτόνων.

* * *

Και υπάρχουν φορές (αρκετές μάλιστα) που οι συμμετέχοντες σε τέτοιους συλλόγους και σωματεία, φροντίζουν οι ίδιοι μέσω της διάχυτης εξωστρέφειάς τους να τα γνωστοποιούν χωρίς καμία πολιτιστική συστολή και εγκράτεια. Θεωρώντας μάλιστα τους εαυτούς τους στα πλαίσια του αυτοπροσδιορισμού ως "πολυπολιτισμικούς" και αρκετά... ανεκτικούς στα φαινόμενα καταφανέστατης εξωτερικής προπαγάνδας. 

* * *

Και σε αυτό το σημείο καλό θα ήταν να γίνει μια διευκρίνιση για το δικαίωμα οποιουδήποτε στην αυτοδιάθεση. Όπως κάθε άνθρωπος θέλει να αυτοαποκαλείται. Τιμή του και καμάρι του αν αυτός ο τρόπος καλύπτει τα πλαίσια της αυτοδιάθεσής του. Αυτό όμως, δεν αναγκάζει όλους τους υπόλοιπους να αποδέχονται πως είναι πράγματι αυτός που δηλώνει, ειδικά όταν δηλώνει ότι είναι πέρα από το λογικό όντας ένας ακόμα συνάνθρωπος όπως όλοι οι υπόλοιποι.

Με λίγα λόγια δεν μπορεί να αναγκάσει κάποιος που φέρει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης να διαψεύσει τους υπόλοιπους για αυτό που αντικρίζουν απέναντί τους. Το ίδιο θα ίσχυε για παράδειγμα αν κάποιος ήθελε να αυτοδιατίθεται ως πόμολο ή ως κούφωμα. Η παραπάνω αναφορά γίνεται αποκλειστικά και μόνο ώστε να αποφευχθούν εντάσεις και παρεξηγήσεις με τυχόν αυτοπροσδιοριζόμενους και ως «πολιτισμικές αυθεντίες της πόλης της Καστοριάς». Επειδή φοράνε τις αστικές παραδοσιακές φορεσιές, αλλά ταυτόχρονα νιώθουν εσωτερική έπαρση και τιμή στο άκουσμα της λέξης "ντόπιος". Με μια άλλη έννοια. 

«Κάπως οξύμωρο όλο αυτό το σχήμα» θα μπορούσαν να υποστηρίξουν κάποιοι, από τους οποίους σαφώς και θα διαχώριζα την θέση μου, αναγνωρίζοντάς τους το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση. Χωρίς βέβαια επ’ ουδενί να είναι κανείς υποχρεωμένος να ασπαστεί τον μπακαλιάρο του καθενός. Εκτός και αν κάποιοι είναι τέτοιας αντιληπτικής ικανότητας που τους επιτρέπει να αποδέχονται πως μπροστά τους έχουν έναν συμπαθή όνο που πετάει φορώντας μεταξωτό αντερί. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Και πως θα μπορούσε να είναι άλλωστε;

Όλα αυτά τα φαινόμενα της δήθεν πολυ-πολιτισμικότητας έχουν ξεκινήσει ως είθισται να κάνουν και πάλι αισθητή την παρουσία τους στο ξεκίνημα της καλοκαιρινής περιόδου, όπως αυτά αποτυπώνονται κυρίως μέσω των πανηγυριών που λαμβάνουν χώρα σε επαρχιακές περιαστικές περιοχές. Όπως συμβαίνει εδώ και πολλά χρόνια άλλωστε.

Αυτό ως γεγονός από μόνο του ξεσηκώνει όλο και περισσότερες φωνές που αντιδρούν σε τέτοια φαινόμενα μονοδιάστατου πολιτιστικού ενδιαφέροντος και περιεχομένου, το οποίο γίνεται αντιληπτό μόνο από κατοίκους της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά και από δήθεν πολιτισμικά ψαγμένους "ντόπιους". «Πού τους ψάχνεις πού τους βρίσκεις, όλο και σε κάποιο φεστιβάλ των βορειοδυτικών Βαλκανίων θα τους βρεις με φαλλούς και με τραγόκαπες», υποστήριξαν ορισμένοι από τους οποίους σαφώς και δεν θα διαχώριζα την θέση μου.

Η στάση που τηρούν εδώ και πολλά χρόνια τόσο ο Δήμος Καστοριάς αλλά και η Αντιπεριφέρεια στην καλύτερη των περιπτώσεων θα μπορούσε να κριθεί ως ανεκτική σε τέτοιου είδους φαινόμενα που φλερτάρουν με τα όρια της προπαγάνδας και των αλυτρωτικών ορέξεων των βορειομακεδόνων. Εκτός αν και αυτοί, προσγειώθηκαν τις τελευταίες ημέρες στον πλανήτη γη και δεν γνωρίζουν για όλα αυτά που συμβαίνουν σε διάφορες περιοχές του νομού. Αλλά αυτή θα μπορούσε να είναι μια αρκετά βολική εκδοχή γι’ αυτούς, καθώς θα τους απάλλασσε από τυχόν πολιτικές ευθύνες.

Καθώς δεν είναι λίγες οι φορές –το αντίθετο μάλλον– που όλα αυτά τα φαινόμενα αυτοπροσδιορισμού και πολυ-πολιτισμικότητας πραγματοποιούνται με τις υψηλού κόστους χρηματοδοτικές ευλογίες της τοπικής αυτοδιοίκησης στο σύνολό της. Όπως συνέβη για παράδειγμα με το καρναβάλι της Μεσοποταμίας κατά την φετινή Αποκριά.

Όπου ο δήμος Καστοριάς μέσω εισήγησης του αρμόδιου αντιδήμαρχου Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Εμμανουήλ Εγγλέζου, "ενίσχυσε οικονομικά" έναν τοπικό σύλλογο της Μεσοποταμίας με το ποσό των 2.000 ευρώ (!) για να διευρύνει τους πολιτιστικούς του ορίζοντες φυσικά. Κάποιος σύλλογος που ειδικεύεται στους "παραδοσιακούς μακεδονικούς χορούς" κυρίως της Βόρειας Μακεδονίας, όπως αυτό γίνεται κατανοητό από διάφορα βίντεο που μπορεί εύκολα να βρει κανείς στο διαδίκτυο προς επιβεβαίωση όλων αυτών. Με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει ακόμα και για τα εθνικά μας συμφέροντα. Και εδώ που τα λέμε καθόλου μπράβο τους.

Ιωάννης Σκόρδας

iskord@hotmail.com

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 4 Ιουλίου 2024, αρ. φύλλου 1232.