ΟΔΟΣ: Iyi çocuklar iyi dans | Τα καλά παιδιά καλά χορεύουν

ΟΔΟΣ 28.2.2013 | 681

Αγαπητή ΟΔΟΣ,

Δεν λέω, παραδέχομαι αγόγγυστα ότι (ίσως) είμαι και εγώ κάπως υπερβολικός. Μπορεί μάλιστα να ζούσα κατά κάποιο τρόπο στον δικό μου κόσμο. Σ’ ένα κόσμο που επειδή σε όλα τα υπόλοιπα έχει ατέλειες, τουλάχιστον μουσικά, είχε εξιδανικευθεί. Με αποτέλεσμα να είναι σπάνιος, αν όχι κάπως περιθωριακός για τις απόψεις των περισσοτέρων. Βλέπεις η μουσική, η καλή μουσική παιδεία, χάρη στην τεχνολογία, είναι ο μοναδικός τόσο φθηνός τρόπος που επιτρέπει στον καθένα να είναι μέτοχος υψηλής μουσικής παιδείας.

Γι’ αυτό επιμένω να υποστηρίζω ότι η μουσική παιδεία είναι το βαρόμετρο του πολιτισμού, και ότι η κλασσική μουσική παιδεία είναι προϋπόθεσή του. Όχι απαραίτητα η κλασσική ή η όπερα, αλλά κάθε μουσική που εξευγενίζει και μορφώνει, όπως ένα αριστούργημα της λογοτεχνίας ή ένας πίνακας ζωγραφικής.

Πίστευα ακόμη ότι ζω έστω σε ένα κόσμο, και πιο ειδικά μια πόλη σαν την Καστοριά και μια περιοχή σαν την ευρύτερη Δυτική Μακεδονία, στην οποία έζησαν κάποτε άνθρωποι σαν τον αείμνηστο Βασίλη Δόϊκο για παράδειγμα. Που πάσχιζε να κάνει την πόλη αυτή καλύτερη, όπως νόμιζε μέσα από την μουσική. Την οποία μουσική δίδασκε όπως ένας καλός δάσκαλος το αλφαβητάρι. Σε μια ευρύτερη περιοχή από την οποία έλκουν την καταγωγή τους ακόμη και μουσικοί γίγαντες ή ευεργέτες της. Και σίγουρα τα παραδείγματά του, αν και ασφαλώς ξεχωριστά, είναι μόνο ενδεικτικά. Διότι πολίτες με καλλιέργεια και επίπεδο υπήρχαν, κι’ ας αποτελούσαν την εξαίρεση.

Ωστόσο τα τελευταία πολλά χρόνια -θα είναι σίγουρα πάντως πιο πολλά από είκοσι- βλέπω ότι ο σπόρος τον οποίο άνθρωποι καλλιεργημένοι και σπάνιοι, άνθρωποι του πνεύματος και των καλών τεχνών προσπάθησαν να διαδώσουν, ξεραίνεται. Την θέση τους κατέλαβαν άλλοι, αριβίστες οι πιο πολλοί, χωρίς αίσθημα ευθύνης και πατριωτισμού, χωρίς πεποίθηση ότι με τον τρόπο τους υπηρετούν την κοινωνία.

Ώστε στο τέλος, πνευματικά και μουσικά, ο τόπος αυτός σταδιακά εκμαυλίστηκε. Διαλύθηκε κυριολεκτικά στον αέρα. Στην αρχή ήταν το κενό που άφησαν πίσω τους όσοι έφευγαν από την ζωή, ή απλά αποσύρονταν. Ύστερα ήλθε η λαίλαπα του μουσικού και πολιτιστικού εκφυλισμού που ορίζει ως πολιτισμό και μάλιστα ως παράδοση, ξένα, σλαβικής κυρίως επιρροής ή ακόμη χειρότερα προέλευσης και προπαγάνδας πρότυπα. Με αποτέλεσμα η Καστοριά τουλάχιστον να έχει πραγματοποιήσει όχι ένα άλμα στο παρελθόν, - διότι ποτέ δεν ήταν έτσι, αλλά μια βύθιση στο τέλμα του αυταρχισμού της πλαστής παράδοσης. Σε όλα τα επίπεδα, σε όλα τα μήκη και πλάτη, για να αποφύγω τον πειρασμό να αναφερθώ στα υπο-πολιτιστικά προϊόντα διαφόρων κατηγοριών που πνίγουν την Καστοριά. Σε μια πόλη, στην οποία στο παρελθόν όσο και να σέβονταν και αναβίωναν την παράδοση, παράλληλα ενθάρρυναν την μουσική παιδεία και σε ανώτερα ή και σύγχρονα – διεθνή είδη μουσικής.

Αγαπητή ΟΔΟΣ

Ωστόσο δεν μπορούσα να φανταστώ πως μπορεί να μοιάζει το χείριστο, σε σχέση με το χειρότερο. Ώσπου μερικές μέρες μόλις πριν, σε τηλεοπτικό σταθμό της Δυτικής Μακεδονίας με έδρα την Κοζάνη, την πόλη από την οποία κατάγεται ο Κάραγιαν, άκουγα και έβλεπα, και δεν μπορούσα να πιστέψω ούτε στα μάτια, ούτε στα αυτιά μου. Στην αρχή ήθελα να ελπίζω ότι ήταν απάτη, μια μορφή παραίσθησης, ή απλές οπτασίες φανταστικών και ανύπαρκτων το θέαμα δέκα έως είκοσι, νεαρών κυρίως ατόμων, - αρκετά κάτω από τα 30 τους υπολόγιζα σχεδόν όλους- να χορεύουν αργά και ραχατλίδικα όπως ήθελαν, σκοπούς με ανατολίτικους ρυθμούς, ενώ η ορχήστρα τραγουδούσε αυτό το χάλι στην τουρκική γλώσσα.

Νέα παιδιά ήταν και τα μέλη της ορχήστρας όπως και ο τραγουδιστής, και αρχικά μέσα στον πανικό του θεάματος, ήθελα να πιστεύω ότι μπορεί να είναι κάτι λιγότερο κακό απ’ ό,τι φαίνονταν. Να ήταν ας πούμε μια εκδήλωση με μουσικές απ’ όλο τον κόσμο, και επομένως και τον ντουνιά. Και ότι η ορχήστρα ήταν προσκεκλημένη από την Τουρκία, στο πλαίσιο ενός φεστιβάλ τοπικής μουσικής, αλλά γελάστηκα.

Μπορεί βεβαίως-βεβαίως με το ύπουλο δεκανίκι της κοινής σε ένα βαθμό μουσικής παράδοσης να παρουσίαζαν πιο εύπεπτα την μουσική επέλαση, ωστόσο η τουρκική γλώσσα με τους υψιπετείς αχ βαχ κισμούς και αναστεναγμούς, σε συνδυασμό με το νωχελικό του χορευτικού θεάματος, δεν έκρυψαν για πολύ το γεγονός ότι το συγκρότημα και ο ερμηνευτής που τραγουδούσε στα τούρκικα, ήταν όλοι τους Έλληνες. Ωστόσο έδιναν την εντύπωση της ισλαμικής μυσταγωγίας στα υψίπεδα της κεντρικής Ασίας. Σαν να τους παρακολουθούσε από κάπου ο Αττίλας και ο Τσέγκις Χάν.

Κι’ όμως ήταν νεαροί Έλληνες Κοζανίτες, ίσως και Καστοριανοί, όπως και νεαρές Ελληνίδες που στα τόσα νιάτα τους, αντί να πειραματισθούν δημιουργικά, με φαντασία, τόλμη και προπαντός ευαισθησία στον πλούτο της μουσικής πανδαισίας, σχεδόν μικρά παιδιά δηλαδή, παρίσταναν τους ζεϊμπέκες και τις χειραφετημένες μουσουλμανίτσες. Όχι δεν έχω τίποτε απολύτως με τους μουσουλμάνους και τις μουσουλμάνες, ίσα-ίσα που τους παρακολουθώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τους αναγνωρίζω και τους μελετώ όσο μπορώ και όσο μου επιτρέπουν οι ίδιοι, ακόμη και μέσα στα τεμένη τους. Είμαι όμως απόλυτα βέβαιος, ότι οι εν λόγω λικνιζόμενες, δεν έχουν ούτε την βασική ιδέα για το Ισλάμ και τις υποχρεώσεις του.

Χόρευαν λοιπόν με αργές, νωχελικές κινήσεις και χειρονομίες, σαν να είναι στα ουρί του Παραδείσου, σαν να είναι προθάλαμος Δερβίσηδων ή τάγμα με Γενίτσαρους, σαν οι κυρίες της ομηγύρεως να αποζητούσαν την μπούρκα ως ένδυμα ψυχικής απελευθέρωσης από τα κακά δεινά του δυτικού κόσμου. Σαν στην γωνία να άχνιζε ήδη το πιλάφι.

Κι’ όμως τίποτε απ’ αυτά δεν ίσχυε. Διότι όλα γίνονταν κοντά. Μάλιστα πίσω τους στο πλατό του στούντιο δέσποζε σαν διακοσμητικό της εκπομπής, μια γιγαντοαφίσα της νυκτερινής Καστοριάς που έκανε αισθητικά το σύνολο, ακόμη πιο. Πιο απογοητευτικό, πιο αποκρουστικό θα έλεγα. Και στα δικά μου μάτια και αυτά πιο οδυνηρό.

«Καλά» δεν υπάρχουν αρχές σ’ αυτόν τον τόπο σκέφτηκα; «Που είναι το κράτος» φώναξα περίπου για μια και πρώτη φορά ακόμη και εγώ στην ζωή μου. Να σταματήσει αυτόν τον κατήφορο και τον ξεπεσμό της περιοχής και ιδιαιτέρως των (τόσο) νεαρών ανθρώπων που ξεπέφτουν από τα σλάβικα στα γύφτικα και τώρα στα τούρκικα και σε κάθε λογής και είδους υποτιθέμενη παράδοση; Δεν μπορεί να αντιδράσει και να παρέμβει η πνευματική ομάδα αυτού του τόπου; Οι καθηγητές και οι δάσκαλοι έστω; Ο «κλήρος» στο κάτω-κάτω, που μόνο αν είναι να έλθει ο Οικουμενικός Πατριάρχης ανεβοκατεβάζει καντήλια και μηρυκάζει κάτι για Τουρκίες και άλλα παρόμοια;

Είναι δυνατόν ύστερα από 1-2 μαρτυρικούς χειμώνες μετά απ’ αυτά τα αποκρουστικά τουρκικά σήριαλς στην τηλεόραση, να φθάσουν στο σημείο νέα παιδιά, χωρίς την παραμικρή εμπειρία, αναφορά ή συνειδητή επιλογή, να λικνίζονται σαν να είναι στα ανώγεια του Ικονίου – σαν να τους έλειπε μόνο ο ναργιλές. Αν έλειπε βεβαίως;

Που το πάει αυτός ο τόπος και πόσο πιο χαμηλά θα βρεθεί ακόμη, σκέφτηκα. Όχι τόσο απογοητευμένος, όσο απελπισμένος. Για ένα θέαμα και ένα τόπο, που οι κλειστοφοβική μερίδα της νεολαίας της, που παρεμπιπτόντως αποκλείεται να γνωρίζει οτιδήποτε από την Τουρκία και την Μέση Ανατολή, που τόσο εμπνέει τους γοφούς της, αποκλείεται να έχουν ταξιδέψει ως εκεί ήταν ολοφάνερα άβγαλτο το στήσιμό τους, υιοθετεί άκριτα τον μουσικό εκτουρκισμό μετά τον εκσλαβισμό, ως απάντησή της στις υπέροχες προκλήσεις του παρόντος και προπαντός του μέλλοντος.

Αγαπητή ΟΔΟΣ

Έστω και σ’ αυτούς τους χαλεπέστατους καιρούς, είναι προτιμότερο να έχει κανείς πλήρη συνείδηση της πραγματικότητας και των υποχρεώσεών του, από το νομίζει ότι βρίσκεται στο Χαλέπι. Ή σε κάθε τέως οθωμανικό περιβάλλον. Τόσο πολύ τους γυάλισε το άστρο της τουρκικής οικονομίας και κουλτούρας -την οποία επαναλαμβάνω δεν θα με ενοχλούσε αν πράγματι γνώριζαν και κατείχαν; Τόσο μεγάλη και ανθεκτική είναι τελικά η μουσική υπερηφάνεια της σημερινής νεολαίας της Καστοριάς και της Δυτικής Μακεδονίας, ώστε μόλις 100 χρόνια μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, να ξεχειλίζει ο μουσικός έστω νόστος της οθωμανικής εποχής; Νόστος απειρίας, αμάθειας και στην ουσία του προπαντός ξενοφοβικός.

Αδυνατώντας να απαντήσω στα ερωτήματα αυτά, έκλεισα αμέσως την τηλεόραση. Ωστόσο νομίζω ότι οι περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες και περιστρεφόμενες Δερβισοπούλες, έμειναν εκεί και συνέχισαν την πνευματική και αισθητική εισβολή. Χωρίς καν να αντιλαμβάνονται την σημασία αυτής της ατμόσφαιρας.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 28 Φεβρουαρίου 2013, αρ. φύλλου 681

Σχετικά κείμενα:

• Λόγος & αντίλογος: Περί «Ανατολής» Ι
• Λόγος & αντίλογος: Περί «Ανατολής» ΙΙ
• Λόγος & αντίλογος: Περί «Ανατολής» ΙΙΙ
• Λόγος& αντίλογος: Περί «Ανατολής» IV
• Λόγος& αντίλογος: Περί «Ανατολής» V
• Λόγος& αντίλογος: Περί «Ανατολής» VI
• Λόγος & αντίλογος (Αγία Σοφία)

Πρώτη σελίδα σχολίων: 1 έως 200 σχόλια. 
Δεύτερη σελίδα σχολίων: 201 έως ... (στα νεότερα) ΕΔΩ