ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΣΕΜΑΝΗ: Οι άνθρωποι φεύγουν, οι τόποι μένουν

Λίγα λόγια για τον Κωνσταντίνο της Ελλάδος

Οι αναμνήσεις είναι αναμνήσεις. Και οι ιστορικές αναμνήσεις είναι ιστορικές αναμνήσεις. Για τον καθένα μας. Όλοι έχουμε το δικαίωμα να θυμόμαστε «κομμάτια» από τη ζωή μας και να τα αυτοκρίνουμε ή κατακρίνουμε, στα πλαίσια πάντα της «ιστορικής» περιόδου, που τα έχουμε ζήσει. Γι’ αυτό κάθε φορά που συμβαίνει ένα γεγονός που ξεφεύγει από την καθημερινή μας ζωή το συζητάμε περισσότερο, και αισθανόμαστε, κατά κάποιον τρόπο, ότι συμμετέχουμε σε αυτό, δένοντας τις αναμνήσεις μας με το παρελθόν. 

Σαν τον θάνατο του Κωνσταντίνου.

Την Τρίτη, στις 10 Ιανουαρίου 2023, αργά το απόγευμα έφυγε από τη ζωή ο τέως Βασιλεύς των Ελλήνων, Κωνσταντίνος ο Β΄, στο νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ των Αθηνών, μετά από ένα βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο. Τυχαία έμαθα ότι στις 11 Ιανουαρίου 1923 (100 χρόνια πριν) είχε πεθάνει και ο παππούς του, ο τότε Βασιλεύς της Ελλάδος Κωνσταντίνος ο Α’, σε ηλικία μόλις 55 ετών, εξόριστος στο Παλέρμο της Σικελίας, από βαρεία αναπνευστική ανεπάρκεια. 

Συμβολικές ημερομηνίες με 100 χρόνια διαφορά. Τραγικές συμπτώσεις. Η τύχη, καλώς ή κακώς, δεν αστειεύεται.

Έριξα μια γρήγορη ματιά στη βιβλιοθήκη μου. Βρήκα μια στήλη με μικρά και μεγάλα βιβλία σχετικά με την βασιλεία της Ελλάδος. Η Ιστορία με ενδιαφέρει. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Βλέπω πρόσφατες εκδόσεις με αιχμή του δόρατος τη δουλειά του ιστορικού και φίλου Κώστα Σταματόπουλου, για το Τατόι και τα «ημερολόγια» της Βασιλίσσης Φρειδερίκης και του Πρίγκιπος Νικολάου, εκδόσεις Καπόν, τη δουλειά του Γεωργίου Μαυρογορδάτου και τους αυτοβιογραφικούς τόμους του ιδίου του Κωνσταντίνου, που κυκλοφόρησαν με το Βήμα της Κυριακής πρόσφατα σε συνέχειες (5-6 μικροί τόμοι), κ.λ. Κείμενα αξιόλογα, σοβαρά κατά το δυνατόν, με άποψη, με πλούσια βιβλιογραφία, και με λεπτομέρειες που δεν υποψιάζεται κανείς. 

Τον νεότερο Κωνσταντίνο τον είχα συναντήσει αρκετές φορές στη ζωή μου. Όταν ήμουν μικρός, στην Καστοριά και στην Αθήνα, σε παρελάσεις από μακριά. Αργότερα, σαν μαθητής του Κολλεγίου Αθηνών εγώ και ο Κωνσταντίνος των Αναβρύτων, σε πανελλήνιους σχολικούς αγώνες σκυταλοδρομίας στο Ζηρίνειο στάδιο της Αθήνας και πολύ αργότερα –δεκάδες χρόνια μετά– στις Σπέτσες, που ερχόταν συχνά, από το κοντινό Πόρτο Χέλι. 

Στις αναμνήσεις μου έχω καταγράψει τον Κωνσταντίνο σαν ένα φυσιολογικό άνθρωπο. Ήρεμο, συμπαθή, χαμογελαστό αλλά κάπως απόμακρο. Έδειχνε να είναι ειλικρινής σε αυτά που έλεγε. Ήταν απλός στη συμπεριφορά του και ιδιαίτερα ευγενής. Διέκρινα μια διάχυτη ήρεμη πικρία στο χαμόγελό του (δικιά μου διαπίστωση), που έδειχνε δύναμη. Μια δύναμη που εμφανώς είχε πάρει τα τελευταία χρόνια, από την εξαιρετικά πολιτισμένη και αξιοπρεπή παρουσία της γυναίκας του, της Άννας-Μαρίας. Όποιος την έχει συναντήσει, έστω και μία φορά, καταλαβαίνει τί εννοώ.

Για να μη μακρηγορώ, ο τέως Βασιλεύς των Ελλήνων Κωνσταντίνος ο Β΄ γεννήθηκε και πέθανε σαν γνήσιος Έλλην στην Ελλάδα. Άθλιοι αυτοί που του αφαίρεσαν ιθαγένεια και διαβατήριο. Έχει και η πολιτική σε μια φιλελεύθερη κοινωνία τα όριά της. Νόμιζα ότι τα είχαμε ξεπεράσει όλα αυτά. Κρίμα!

Οι Έλληνες αποχαιρέτησαν τον Κωνσταντίνο επίσημα. Ο κάθε ένας με τον τρόπο του. Ιδίως οι φίλοι του και οι συμμαθητές του. Όσοι ήταν πιο κοντά του τον ήξεραν πιο καλά. Η οικογένειά του έχει κάθε λόγο να είναι υπερήφανη για την ύπαρξή του. Ακόμα περισσότερο η σύζυγος και τα παιδιά του, που στάθηκαν κοντά του μέχρι την τελευταία στιγμή. 

Εμείς, με σεβασμό στην Ιστορία, στεκόμαστε με προσοχή κοντά στα γεγονότα της ζωής του. Εννοείται ότι οι κρίσεις και οι επικρίσεις για τη ζωή και το έργο του θα συνεχίσουν να μας απασχολούν ιστορικά. 

Δημοκρατία έχουμε, γνώμη έχουμε. Ελεύθεροι είμαστε να την εκφράσουμε. Οι άνθρωποι φεύγουν, οι τόποι μένουν. Η πατρίδα μας πάντα θα συνεχίζει να υπάρχει. 

Φωτογραφίες: 

-Β. Τσεμάνη. Οι άνθρωποι φεύγουν οι τόποι μένουν. 

-Ο Κωνσταντίνος σε μικρή ηλικία, τον Μάρτιο του 1947, από το αρχείο της οικογένειας Τσεμάνη.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 26 Ιανουαρίου 2023, αρ. φύλλου 1159.