ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α. ΔΑΟΥΤΟΠΟΥΛΟΥ: Μερικές ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις

 

ΟΔΟΣ 17.10.2024 | 1243

Δεν γεννάται αμφιβολία ότι ο τόπος μας χρειάζεται και μάλιστα γενναίες μεταρρυθμίσεις. Ποιών όμως μεταρρυθμίσεων έχει ανάγκη ο τόπος; 

Η Κυβέρνηση έχει υποσχεθεί, μεταξύ πολλών άλλων, (π.χ. Φράγμα Νεστορίου, Φράγμα Χαλκιδικής) δια στόματος του Πρωθυπουργού τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στο υπόλοιπο της σημερινής της θητείας. Δεν γεννάται αμφιβολία ότι ο τόπος μας χρειάζεται και μάλιστα γενναίες μεταρρυθμίσεις. Ποιών όμως μεταρρυθμίσεων έχει ανάγκη ο τόπος; Οι μεταρρυθμίσεις και μάλιστα οι ουσιαστικές, προκαλούν αντιδράσεις αφού θίγουν κατεστημένα συμφέροντα. Από την άλλη είναι γνωστή η προσπάθεια των πολιτικών κομμάτων να πορεύονται χωρίς μεγάλες αναστατώσεις που έχουν πολιτικό κόστος. 

Ως πολίτης που παρακολουθεί τα δρώμενα εδώ και έξι τουλάχιστον δεκαετίες, αλλά κυρίως ως πολίτης που γνώρισε «νόα άλλων ανθρώπων», σπούδασε και δίδαξε θέματα ανάπτυξης για μερικές δεκαετίες, θα ήθελα με βλέμμα ανεξάρτητο και κριτικό να καταθέσω τις απόψεις μου για δύο μεταρρυθμίσεις που τις θεωρώ αναγκαίες. 

Στη δεκαετία του 1980, η έλευση του ΠαΣοΚ στην εξουσία, έφερε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις, αλλά ταυτόχρονα κάποιες από αυτές αποτέλεσαν μάλλον οπισθοδρομήσεις που έφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα. Αναφέρομαι στην κατάργηση των θέσεων των Γενικών Διευθυντών στη Δημόσια Διοίκηση. 

Οι Γενικοί Διευθυντές ήταν στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης με μακροχρόνια θητεία στον τομέα τους και συνεπώς πολύ καλοί γνώστες των προβλημάτων που υπήρχαν. Αν η εξέλιξή τους βασίζονταν σε ικανότητες και σπουδές ήταν ό,τι καλύτερο για τον τόπο. Η ανάληψη της εξουσίας από το ΠαΣοΚ μετά από μεγάλη περίοδο απουσίας της αντιπολίτευσης από κυβερνητικές θέσεις δημιούργησε την πεποίθηση σε ορισμένα στελέχη του (Βλέπε Κουτσόγιωργα) ότι θα αποτελούσαν εμπόδιο στο μεταρρυθμιστικό τους έργο. Θεωρήθηκαν ως φίλα προσκείμενοι προς την απελθούσα Κυβέρνηση και ως αρνητικά διακείμενοι προς την νέα.

Ο Κουτσόγιωργας, πρωτοκλασάτο στέλεχος του ΠαΣοΚ, που κατέλαβε καίριες κυβερνητικές θέσεις, διακρινόταν για τις οξύτατες πολιτικές του αντιπαραθέσεις και συχνά αναφέρονταν απαξιωτικά στους πολιτικούς του αντιπάλους. Ηγήθηκε των προσπαθειών για την «κατάργηση του Κράτους της δεξιάς», όπως διατυμπάνιζε σε κάθε ευκαιρία. 

Ως αποτέλεσμα, καταργήθηκαν οι Γενικοί Διευθυντές σε μια ημέρα και στη θέση τους διορίζονταν έκτοτε και κάθε φορά μετακλητά κομματικά στελέχη από το κόμμα που κέρδιζε τις εκλογές. Τα στελέχη αυτά δυστυχώς δεν είχαν την απαραίτητη εμπειρία και συνεπώς δεν ήταν σε θέση να διαγνώσουν τα ουσιαστικά προβλήματα και να προτείνουν τις απαραίτητες λύσεις. 

Την ίδια πολιτική συνέχισαν και οι μετέπειτα Κυβερνήσεις. Τους δίνονταν άλλωστε η ευκαιρία να διορίσουν δεκάδες άτομα φιλικά προσκείμενα προς αυτούς και προς τους οποίους είχαν κάποια υποχρέωση από την προεκλογική εκστρατεία που προηγήθηκε.

Επίσης, άλλαξε ριζικά και ο χρόνος προγραμματισμού στη Δημόσια Διοίκηση. Η τετραετία έγινε ο μέγιστος χρόνος παρεμβάσεων μια και συνέπιπτε με το χρόνο παραμονής της εκάστοτε Κυβέρνησης στην εξουσία. Η τετραετία συχνά γίνονταν και τριετία μια και οι πρόωρες εκλογές ροκάνιζαν το χρόνο παραμονής στην εξουσία. Με τέτοιο χρονικό ορίζοντα πολύ λίγα πράγματα και καταστάσεις μπορείς να αλλάξεις. 

Σήμερα, με την επέκταση της εκπαίδευσης και την αύξηση των ευκαιριών για μεταπτυχιακές σπουδές είναι καιρός να επανασυστήσουμε τις θέσεις των Γενικών Διευθυντών και με μια διαδικασία στην οποία να εμπλέκεται και η Βουλή, να επιλέγονται οι άριστοι για να στελεχώσουν τις καίριες αυτές θέσεις του Κρατικού μηχανισμού. Θα δώσει ταυτόχρονα και ένα κίνητρο στα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης να καταλάβουν μια από αυτές τις τιμητικές θέσεις. 

Ως δεύτερο θέμα θα ήθελα να θίξω αυτό της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Οι μεταρρυθμίσεις του παρελθόντος ή μάλλον οι υποσχέσεις για μεταρρύθμιση είναι τόσες πολλές όσες και οι διατελέσαντες Υπουργοί Παιδείας, συχνά δύο ή και περισσότεροι στη διάρκεια της θητείας μιας Κυβέρνησης. 

Να ξεκινήσουμε αφού πρώτα συμφωνήσουμε για τον σκοπό της υποχρεωτικής Σχολικής Εκπαίδευσης. Κατά την άποψή μου η εκπαίδευση πρέπει να προετοιμάζει τους πολίτες για να αναλάβουν τη διαχείριση του τόπου τους μόλις ενηλικιωθούν. Και μια και στον Ελλαδικό χώρο υπάρχει τόσο μεγάλη ποικιλότητα συνθηκών και καταστάσεων, η εφαρμογή ενός ενιαίου εκπαιδευτικού προγράμματος είναι εγκληματική για τις προοπτικές ανάπτυξης του πολυποίκιλου Ελλαδικού χώρου. 

Το σημερινό μονολιθικό σύστημα εκπαίδευσης προετοιμάζει στη χώρα μας τους νέους, ανεξαρτήτως της περιοχής στην οποία φοιτούν, για να ασκήσουν κάποιο από τα αστικά επαγγέλματα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Ας μην μας φαίνεται λοιπόν περίεργο γιατί τα τελευταία 50 χρόνια βλέπουμε την ερήμωση της υπαίθρου (η Καστοριά το ζει ακόμη) να έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις με τη συγκέντρωση του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα. Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο όπου ο μισός πληθυσμός της είναι συγκεντρωμένος στην πρωτεύουσα!

Οι παππούδες και προπάπποι των σημερινών νέων της υπαίθρου χωρίς σπουδές, διάβασαν καλύτερα τον περιβάλλοντα χώρο τους και έφτιαξαν βαθμίδες για την προστασία του πολύτιμου εδάφους, έφτιαξαν στέγες και κατεύθυναν τα νερά σε υπόγεια δεξαμενή στο χώρο της κουζίνας, ανέπτυξαν μια πολυδραστηριότητα σε κλάδους παραγωγής με στόχο την κάλυψη των αναγκών της οικογένειας, ανέπτυξαν καινοτόμες επεξεργασίες των τροφίμων, καρνάγια για τη ναυπήγηση πλοίων (που σήμερα καταστρέφονται μετά από επιδότηση και ας είναι μερικά από αυτά θαύματα ναυπηγικής ασπούδαστων μαστόρων), ανεμόμυλους για άντληση υδάτων και άλεση δημητριακών και πολλά άλλα. 

Ο νέος ή η νέα που φοιτά στην υποχρεωτική εκπαίδευση σε ένα νησί δεν πρέπει να μάθει κολύμβηση, ιστιοπλοΐα, αλιεία, αειφορική διαχείριση των πόρων του τοπικού περιβάλλοντος (έδαφος, νερό), λαϊκή αρχιτεκτονική και οικοδομική, μελισσοκομία, παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας, κ.ά. ώστε ως ενήλικες να είναι σε θέση να προστατέψουν και διαχειριστούν το μοναδικό τοπικό περιβάλλον;

Αντίστοιχα, η εκπαίδευση που παρέχεται σε μια δασική περιοχή δεν πρέπει να δώσει στους νέους στοιχεία διαχείρισης των τοπικών δασικών οικοσυστημάτων και της παραγωγής τους, της θήρας, της διαχείρισης του νερού χειμάρρων, ποταμών και λιμνών, ενός χιονοδρομικού κέντρου, τοπικών εκδηλώσεων και εορτών, τοπικών εδεσμάτων, κ.ά.

Θα έλεγα, πως αν συμφωνούμε, μπορούμε να προχωρήσουμε σε μια σταδιακή διαφοροποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος με παράλληλη μελέτη των επιπτώσεών του ώστε να χαράζουμε κάθε φορά διορθωτικές πορείες. Αυτά όμως είναι δύσκολα μονοπάτια ενώ εμείς είμαστε γεννημένοι για τα εύκολα!

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 17 Οκτωβρίου 2024, αρ. φύλλου 1243.