ΟΔΟΣ: Πρόσωπα 2022 [4]

ΟΔΟΣ 29.12.2022 | 1155 | Πρόσωπα 2022

Σπυρίδων Αναγνώστου

«Η μέρα που

σώπασαν τα πουλιά»

[ +] Με το ιστορικό αλλά και καλλιτεχνικό ντοκιμαντέρ και τον εύγλωττο κινηματογραφικό τίτλο «Η μέρα που σώπασαν τα πουλιά», ο Σπύρος Αναγνώστου διακρίθηκε θετικά κατά την γνώμη των πολλών φίλων της ΟΔΟΥ μέσα στο 2023, στο οποίο και παρουσιάστηκε. Το ντοκιμαντέρ που δημιουργήθηκε με την επιμέλεια και του Χρυσοστόμου Αναγνώστου (αδελφού του Σπύρου) περιλαμβάνει δραματικά στοιχεία βασισμένα στην οικογενειακή ανάμνηση και την αφήγηση της γιαγιάς των δημιουργών, Αθηνάς. Ο τίτλος από μόνος του, θα μπορούσε να τιτλοφορεί ποιητική συλλογή ή το επιμύθιο πολλών άλλων καταστάσεων που αφορούν στην Καστοριά και την σύγχρονη ιστορία της. Άλλωστε είναι γνωστό ότι ο ανήσυχος και διακριτικά αεικίνητος Σπυρίδων Αναγνώστου που κατοικεί και δραστηριοποιείται στην Καστοριά και με άλλες δημιουργίες του, έχει ερευνήσει το παρελθόν. Με την συλλογή στοιχείων και λεπτομερειών, την ιστορική και καλλιτεχνική καταγραφή και αισθητική προσέγγιση με τον δικό του προσωπικό τρόπο, εστιάζει στο προφανές της Καστοριάς. Το οποίο είναι συχνά εκκεντρικό και άλλοτε αγνοείται, ενώ άλλοτε υποτιμάται. Πλην όμως αποτελεί την ουσία του καστοριανού θαύματος στο παρελθόν. 

Έτσι αυτή την φορά από τις αρχές του 2022 κέρδισε θετικά την απήχησή του στους αναγνώστες και φίλους της ΟΔΟΥ. Και αυτό έγινε όταν στο τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου, παρουσιαζόταν το ντοκιμαντέρ με τον πιο πάνω τίτλο και περιεχόμενο στο 24ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αποσπώντας ιδιαίτερα θετικές κριτικές και εντυπώσεις. Συνέπεσε η δημιουργία χρονικά με την περίοδο που ένα ακόμη παγκόσμιο συντριπτικό γεγονός με εκατομμύρια θύματα στον κόσμο, όπως η πανδημία του covid, έδειχνε σημάδια υποχώρησης. Κατάφερε ο Σπυρίδων Αναγνώστου να επαναφέρει στην συλλογική μνήμη και ένα μείζον ιστορικό γεγονός, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που τελέστηκαν από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής στην Ευρώπη. Στην περίπτωση του ντοκιμαντέρ, ο δημιουργός πραγματεύεται το έγκλημα που σημειώθηκε στην Κλεισούρα την 5η Απριλίου 1944, μερικούς μόνο μήνες πριν την οριστική υποχώρηση των ναζιστικών στρατευμάτων ―ως ένας πρόδρομος κορωνοϊός― από την Ελλάδα, τον Οκτώβριο του ίδιου έτους 1944. 

Στην Καστοριά λοιπόν στις αρχές του 20ού αιώνα ένας πατέρας φεύγει στην ξενιτιά. Ο πόλεμος ξεκινά, τα σύνορα κλείνουν και μια σύζυγος και μητέρα μένει πίσω μόνη, με τα δύο μικρά τους παιδιά. Η Κλεισούρα φαντάζει ως τόπος ασφαλής, τόπος σωτηρίας. Μόνο που κανείς δεν ξεφεύγει εύκολα από το πεπρωμένο του. Καθώς την 5η Απριλίου 1944, την μέρα που σώπασαν τα πουλιά, οι Ναζί προκάλεσαν το ολοκαύτωμα της Κλεισούρας Το ιστορικό γεγονός παρουσιάζεται μέσα από τη ματιά μιας οικογένειας και λίγων οικείων προσώπων που επέζησαν με αξιόπιστο τρόπο. 

Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε αργότερα στην αυλή του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα στην Καστοριά και στην συνέχεια στην Κλεισούρα και διεύρυνε τον κύκλο της αποδοχής του.  Και επειδή μερικές φορές όταν επαναλαμβάνεται η Ιστορία δεν είναι φάρσα, αλλά μπορεί να είναι και τραγωδία, το ντοκιμαντέρ, συνέπεσε με τις θηριωδίες και τα αμέτρητα, ακόμη ανυπολόγιστα ολοκαυτώματα και εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας που διαπράττει η Ρωσία στην Ουκρανία, από τις 24 Φεβρουαρίου του έτους που σίγουρα θα καταγραφεί στην παγκόσμια ιστορία "σαν την μέρα που σώπασαν τα πουλιά".

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 29 Δεκεμβρίου 2022, αρ. φύλλου 1155 [Πρόσωπα 2022]

Σχετικά:

• ΟΔΟΣ: Πρόσωπα 2022