Απόψε στο ΤΕΙ Καστοριάς απ’ ευθείας από την Νέα Υόρκη

Σεμίραμις:

Η θρυλική βασίλισσα της Βαβυλώνας

Σάββατο 10 Μαρτίου στο ΤΕΙ Καστοριάς στις 19:55

απ’ ευθείας από την Νέα Υόρκη

Η όπερα Σεμίραμις (Semiramide) του Gioachino Rossini (1792-1868) θα είναι η επόμενη -απ’ ευθείας αναμετάδοση- παράσταση από την Νέα Υόρκη στο ΤΕΙ Καστοριάς, το προσεχές Σάββατο 10 Μαρτίου στις 19:55, η οποία έχει 25 χρόνια να ανέβει στην ΜΕΤ. Η Angela Meade κάνει το ντεμπούτο της στην MΕΤ ως Σεμίραμις, η Elizabeth DeShong ως Αρσάκης, διοικητής της ασυριακής στρατιάς, ο Javier Camarena ως ο ινδός βασιλιάς Ιντρένο, ο Ildar Abdrazakov ως πρίγκιπας Ασούρ και ο Ryan Speedo Green ως αρχιερέας Ορόης.Την παράσταση θα διευθύνει ο Maurizio Benini.

Η Σεμίραμις, με τις υψηλές φωνητικές κλίμακες, είναι μια όπερα σε δύο πράξεις, σε λιμπρέτο του Gaetano Rossi και είναι βασισμένη στην τραγωδία του Βολταίρου Semiramis, το οποίο με τη σειρά του βασίστηκε στο μύθο της βασίλισσας της Βαβυλώνας. Η όπερα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο φημισμένο θέατρο La Fenice της Βενετίας στις 3 Φεβρουαρίου του 1823. Ήταν η τελευταία ιταλική όπερα του Ροσσίνι. Μετά από αυτό το έργο ο Rossini γύρισε την πλάτη του στην Ιταλία και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι.
Ο συνθέτης αναγεννά την εντυπωσιακή μπαρόκ παράδοση και δημιουργεί ένα σπάνιο λυρικό αριστούργημα. Στην εισαγωγή που έγραψε αργότερα περιέλαβε όλο τον πλούτο των συναισθημάτων του έργου. Η εισαγωγή της είναι ένα μίνι-δράμα, που ξεκινά ορμητικά με πνευματώδεις φανφάρες και συνεχίζει με λυρισμό και λαμπρότητα.

Σύμφωνα με το θρύλο, η Σεμίραμις ήταν κόρη ενός θνητού, του Σύρου και της θαλάσσιας θεότητας Δερκετούς, η οποία την εγκατέλειψε μωρό κι έπεσε και πνίγηκε στην θάλασσα. Η Σεμίραμις ανατράφηκε με την βοήθεια περιστεριών, μέχρι που την βρήκε και ανέλαβε την ανατροφή της ο Σίμμας, βασιλικός βοσκός. Αργότερα παντρεύτηκε τον Όννη, στρατηγό του Νίνου, κυβερνήτη της Συρίας. Γέννησε τόν Υαπάτη και τον Υδάσπη. Βοήθησε στην κατάληψη της Βακτριανής κι ο Νίνος εντυπωσιάστηκε τόσο, ώστε την παντρεύτηκε, προκαλώντας έτσι την αυτοκτονία του Όννη. Μετά το θάνατο του Νίνου, ανήλθε ως βασίλισσα της Συρίας στην εξουσία και κατέλαβε μεγάλο τμήμα των εδαφών της Ασίας.

Η Σεμίραμις, η μοναδική γυναίκα που κυβέρνησε την ισχυρή ασσυριακή αυτοκρατορία, ενέπνευσε ποιητές και ζωγράφους από τη ρωμαϊκή εποχή μέχρι τον 19ο αιώνα.
Η Ασσυρία, το Βασίλειο της Μεσοποταμίας στην εύφορη κοιλάδα του Τίγρη που έλαβε την ονομασία της από την πόλη-κράτος Ασσούρ (κοιτίδα των Ασσυρίων) και από το όνομα του Θεού του Ήλιου, υπήρξε μία κραταιά αυτοκρατορία, που γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή της μεταξύ 9ου και 7ου αιώνα π.Χ. (το ασσυριακό κράτος καταλύθηκε οριστικά το 612 π.Χ.). Τον 9ο αι. π.Χ., την αυτοκρατορία εκείνη, που εκτεινόταν από την Μικρά Ασία μέχρι το σημερινό δυτικό Ιράν, διαφέντευε μία γυναίκα. Η Σαμουραμάτ (το όνομα της σημαίνει «υψηλός ουρανός») έμεινε στον θρόνο μόλις πέντε χρόνια, αλλά παρά την σύντομη βασιλεία της κατάφερε να εμπνεύσει τον σεβασμό μεταξύ των υπηκόων της, αλλά και πέραν αυτών.

Αιώνες μετά, έλληνες συγγραφείς και ιστορικοί έγραψαν για την Σαμουραμάτ και τα επιτεύγματά της, εξελληνίζοντας το όνομά της σε Σεμίραμις. Μέσω των καταγραφών αυτών, η βασίλισσα των Ασσυρίων πέρασε για πάντα στην σφαίρα του θρύλου. Κάποιοι την παρουσίασαν ως μια όμορφη, μελαγχολική γυναίκα που έζησε μια τραγική ιστορία αγάπης, οι περισσότερες μαρτυρίες ωστόσο, αφορούν τα κατορθώματα της, όπως την σοφή διοίκηση του στρατού, την ανοικοδόμηση των τειχών της Βαβυλώνας και την ανέγερση μνημείων σε όλη την αυτοκρατορία. Η γοητεία της όχι μόνο δεν ξεθώριασε με το πέρασμα του χρόνου, αλλά αιώνες αργότερα ενέπνευσε τον Δάντη (1265-1321), ο οποίος της έδωσε ρόλο στο έργο του «Θεία Κωμωδία», επικαλούμενος τις «αισθησιακές αρετές» της· τον Βολταίρο, ο οποίος έγραψε το δράμα «Σεμίραμις» (1748) και τον Ροσίνι, που βασίστηκε στο έργο του Βολταίρου, χρησιμοποιώντας το ως λιμπρέτο για τη δίπρακτη, ομότιτλη όπερα του (1823).

Angela Meade

Η πραγματική ιστορία της παραμένει ωστόσο, ένα μυστήριο. Τι ήταν αυτό που κατάφερε πριν από 2.800 χρόνια, το οποίο γοήτευσε τον κόσμο και έδωσε πρόσφορο έδαφος σε ρομαντικούς θρύλους;
Όπως γράφει το National Geographic, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως τέσσερα ευρήματα, που όπως όλα δείχνουν, αποτελούν σημαντικά κομμάτια του παζλ που αφορά την αληθινή ιστορία της θρυλικής βασίλισσας. Στην αρχαία πόλη Νιμρούντ (Ιράκ), δύο αγάλματα αφιερωμένα στον Ναμπού, αναφέρουν το όνομά της -ο Ναμπού, θεός της γραφής και της σοφίας, ήταν κορυφαία σημιτική θεότητα που λατρευόταν από Ασσύριους και Βαβυλώνιους. Επίσης, μνημονεύεται σε δύο στήλες, μία η οποία αποκαλύφθηκε στην τουρκική πόλη Κιζκαπάνλι, και μία δεύτερη στην Ασσούρ του Ιράκ.

Τα τέσσερα ευρήματα θεμελιώνουν, αν μη τι άλλο, τα βασικά σημεία της βιογραφίας της: Η βασίλισσα έζησε στην Ασσυριακή Αυτοκρατορία μεταξύ 9ου και 8ου αιώνα πΧ, υπήρξε σύζυγος του βασιλιά Σαμσί Αντάντ του Ε’, ο οποίος βασίλευσε από το 823 έως το 811 πΧ και ήταν η μητέρα του βασιλιά Αντάντ Νιραρί του Γ’. Με τα δεδομένα αυτά οι ιστορικοί έχουν πλέον σαφέστερη εικόνα της σημασίας που είχε η περίοδος της βασιλείας της, καθώς γνωρίζουν ότι ήρθε στο προσκήνιο σε μια κρίσιμη στιγμή για την αυτοκρατορία. Ο σύζυγός της ήταν ο εγγονός του μεγάλου ηγεμόνα της Ασσυρίας, Ασουρνασιρπάλ Β΄, του μονάρχη που έχτισε το μεγαλοπρεπές ανάκτορο στην Νιμρούντ στις αρχές του 9ου αιώνα πΧ. Ο Ασουρνασιρπάλ Β΄ ενδυνάμωσε την εξουσία του καταπνίγοντας στο αίμα εξεγέρσεις.

Η αυτοκρατορία που κληρονόμησε ο εγγονός του ήταν σταθερή και πλούσια, αλλά η κατάσταση αυτή δεν κράτησε πολύ. Ο βασιλιάς Σαμσί Αντάντ ο Ε’ σπατάλησε πόρους πολεμώντας τον αδελφό του ο οποίος διεκδικούσε τον θρόνο. Μέχρι τον θάνατο του το 811 πΧ, η αυτοκρατορία ήταν οικονομικά και πολιτικά αποδυναμωμένη. Ο γιος του, Αντάντ Νιραρί ο Γ’ ήταν πολύ μικρός για να κυβερνήσει. Έτσι, ανατέθηκε στην Σαμουραμάτ να αποκαταστήσει τη σταθερότητα μέσω της αντιβασιλείας της. Το όνομα της πέρασε από γενιά σε γενιά -άλλωστε, επρόκειτο για μία κοινωνία με πλούσια προφορική παράδοση- με τον απαραίτητο εξωραϊσμό, που κατά πάσα πιθανότητα, έπαιρνε από στόμα σε στόμα ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις.

Angela Meade και Elizabeth DeShong

Τον 5ο αι. πΧ ο Ηρόδοτος διαιωνίζει το όνομα της βασίλισσας χρησιμοποιώντας την ελληνική εκδοχή του ονόματός της, η οποία την ακολουθεί μέχρι τις μέρες μας. Ωστόσο, ήταν ο αρχαίος έλληνας ιστορικός και συγγραφέας, Διόδωρος ο Σικελιώτης (80 πΧ - 20 πΧ), που εδραίωσε τον θρύλο της. Στο έργο του Ιστορική Βιβλιοθήκη, που έγραψε κατά παραγγελία των Ρωμαίων, προσφέρει μια λεπτομερή, αν και μάλλον φανταστική, αφήγηση για τη βασίλισσα των Ασσυρίων.

Όταν ο Νίνος πληροφορήθηκε το κατόρθωμα, θέλησε να γνωρίσει τη γυναίκα αυτή. Την ερωτεύθηκε με την πρώτη ματιά και πρότεινε στον Όννη να ανταλλάξει τη γυναίκα του με μία από τις κόρες του. Εκείνος αρνήθηκε, αλλά οι απειλές ήταν τόσο έντονες, ώστε ο Όννης οδηγήθηκε στην αυτοκτονία και η χήρα Σεμίραμις παντρεύτηκε τον Νίνο και έγινε βασίλισσα της Ασσυρίας. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Νίνος -που στην ελληνική μυθολογία θεωρείται ιδρυτής της πόλης Νινευί στην Μεσοποταμία και της βαβυλωνιακής αυτοκρατορίας- πέθανε. Στο σημείο αυτό η εκδοχή του Διόδωρου συγκλίνει με την ιστορική, σύμφωνα με την οποία η Σεμίραμις ανέλαβε την διακυβέρνηση ως αντιβασιλέας στη θέση του γιου της που ήταν ακόμη παιδί.

Σύμφωνα με τον Διόδωρο, η Σεμίραμις γεννήθηκε στο Ασκελόν, ΒΔ της Γάζας. Ήταν κόρη ενός θνητού, του Σύρου, και της θαλάσσιας θεότητας Δερκετούς (τοπική εκδοχή της Αστάρτης), η οποία αισθανόμενη ντροπή για την σχέση της, εγκατέλειψε το μωρό, έπεσε και πνίγηκε στη θάλασσα. Η Σεμίραμις ανατράφηκε με τη βοήθεια περιστεριών, μέχρι που τη βρήκε και την ανέλαβε ο Σίμμας, βασιλικός βοσκός. Η ομορφιά της Σεμίραμις γοήτευσε τον Όννη, στρατηγό του Νίνου, κυβερνήτη της Συρίας, ο οποίος την είδε ενώ έκανε έλεγχο στα βασιλικά κοπάδια και την ζήτησε σε γάμο. Όταν ο Όννης εστάλη στην πολιορκία της Βακτριανής, η Σεμίραμις τον ακολούθησε. Η συνδρομή της υπήρξε καθοριστική, καθώς με τη βοήθεια της ο Όννης σχεδίασε την στρατηγική που τον οδήγησε στη νίκη.

Σύμφωνα με ελληνικές πηγές, τα φιλόδοξα αρχιτεκτονικά έργα της νέας βασίλισσας κέρδισαν τον θαυμασμό και εδραίωσαν την εξουσία της. Ακολουθώντας την ατζέντα του συζύγου της, λέγεται ότι διέταξε να χτιστεί μια νέα πόλη στις όχθες του Ευφράτη, η Βαβυλώνα. Σύμφωνα με τον Διόδωρο, η Σεμίραμις όχι μόνο έκτισε την πόλη αλλά και όλα τα μεγάλα οικοδομήματα: Το ανάκτορο, τα τείχη, τον ναό του θεού Μαρδούκ. Ο Στράβων της αποδίδει και τους υπέροχους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ωστόσο, δεν επιβεβαιώνεται ιστορικά. Μετά την ανοικοδόμηση της Βαβυλώνας, ο Διόδωρος αναφέρει ότι η Σεμίραμις ανέλαβε να αντιμετωπίσει τις εξεγέρσεις στην Περσία και στην Λιβύη, ενώ αργότερα οργάνωσε την πιο φιλόδοξη και δύσκολη εκστρατεία: Την εισβολή στην Ινδία. Όμως, παρά τον προσεκτικό σχεδιασμό, το εγχείρημα αποδείχτηκε καταστροφικό και η βασίλισσα τραυματίστηκε. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της στην Αφρική, ο θρύλος λέει ότι η βασίλισσα έκανε μία στάση στην Αίγυπτο για να συμβουλευθεί το μαντείο του θεού Αμμωνα.

Javier Camarena

Σύμφωνα με την προφητεία ο γιος θα συνωμοτούσε εναντίον της και θα την σκότωσε. Μετά την αποτυχημένη κατάκτηση της Ινδίας, η προφητεία έγινε πραγματικότητα. Κατά τον Διόδωρο, ο γιος της είχε εξυφάνει σχέδιο προκειμένου να καταλάβει το θρόνο. Όμως εκείνη αποφάσισε να μην τον πολεμήσει και να του μεταβιβάσει την εξουσία ειρηνικά. Αλλά αυτή είναι μόλις μία από τις πολλές εκδοχές. Ο ρωμαίος συγγραφέας Γάιος Ιούλιος Υγίνος αφηγείται ότι, η θρυλική βασίλισσα αυτοκτόνησε πέφτοντας στην πυρά, ενώ ο ρωμαίος ιστορικός Ιουστίνος διατείνεται ότι τελικά όντως η βασίλισσα δολοφονήθηκε από τον γιο της.

Ο μύθος της Σεμίραμις παρουσιάζει σαφείς παραλληλισμούς με άλλους μύθους της αρχαιότητας. Η θεϊκή προέλευση της παραπέμπει σε αφηγήματα για τον βίο μυθολογικών ηρώων, όπως ο Ηρακλής. Η εγκατάλειψή της ως μωρό θυμίζει τη βιβλική ιστορία του Μωυσή (Έξοδος), που εγκαταλείφθηκε ως βρέφος και βρέθηκε στον Νείλο από την κόρη του Φαραώ, αλλά και τον αντίστοιχο, προγενέστερο μύθο του βασιλιά των Ακκάδων, Σαργών. Επίσης, η «συνομιλία» της με τον θεό Άμμωνα και η προσπάθεια της να εισβάλει στην Ινδία, ήταν θέματα γνωστά στον Διόδωρο από τον Μέγα Αλέξανδρο (ο Αλέξανδρος επισκέφτηκε το μαντείο του Άμμωνα στην Όαση Σίβα, όπου οι ιερείς τον ονόμασαν γιο του Άμμωνα, τίτλο που δέχτηκε και υιοθέτησε, κάτι που βοήθησε στην αποδοχή και λατρεία από τον τοπικό πληθυσμό γύρω από το πρόσωπό του).

Elizabeth DeShong

-Ο Τζοακίνο Αντόνιο Ροσσίνι | Gioachino Antonio Rossini (1792-1868) ήταν ιταλός συνθέτης, παγκοσμίως φημισμένος για τις όπερές του (38 όπερες συνολικά), με πιο γνωστές τον Κουρέα της Σεβίλλης, την Σταχτοπούτα, τον Γουλλιέλμο Τέλλο, την Ιταλίδα στο Αλγέρι, τον Κόμη Ορύ, τον Τούρκο στην Ιταλία, την Πολιορκία της Κορίνθου, την Κυρά της λίμνης κ.ά. Έγραψε ακόμη έργα θρησκευτικής μουσικής, τραγούδια, μουσική δωματίου και άλλα κομμάτια για πιάνο και μικρά σύνολα. Οι μελωδίες του αγαπήθηκαν από πολύ κόσμο, ενώ ενέπνευσε πλήθος συνθετών, χαρίζοντάς του το προσωνύμιο "Ο Ιταλός Μότσαρτ". Συνήθης πρακτική για τον Ροσσίνι αποτελούσε ο πλαγιαρισμός, η παραβολή δηλαδή μελωδιών και αποσπασμάτων από έργα του, σε άλλα του έργα. Χαρακτηριστική μανιέρα στις ενορχηστρώσεις του αποτελεί μια σταδιακή δόμηση έντασης, με βάση ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο· η τεχνική αυτή, που στα χέρια του αναπτύχθηκε αριστουργηματικά, ευθύνεται και για το παρατσούκλι της εποχής, "Signor Crescendo" (Κύριος Κρεσέντο = η βαθμιαία αύξηση της έντασης ενός μουσικού κομματιού). Οι περισσότερες από τις όπερές του έπεσαν στη λήθη κατά την διάρκεια της ζωής του· αρκετές ανασύρθηκαν στην επιφάνεια τα τελευταία 50 χρόνια, χάρη στην αναβίωση του μπελ κάντο, του οποίου και θεωρείται ένας από τους κύριους εκφραστές. Το 1980, καθιερώθηκε το ετήσιο φεστιβάλ Όπερας Ροσσίνι, που διεξάγεται στην γενέτειρά του (Πεζάρο) κάθε Αύγουστο.

Ildar Abdrazakov

• ΤΕΙ Καστοριάς Σάββατο 10 Μαρτίου 2018 στις 19:55. Προβολή με ελληνικούς υπότιτλους. Η διάρκεια της παράστασης είναι 3 ώρες και 59 λεπτά (συμπεριλαμβανομένου ενός διαλείμματος 30 λεπτών).

-Διεύθυνση: Maurizio Benini. Σκηνοθεσία: John Copley. Με τους: Angela Meade (Σεμίραμις), Elizabeth DeShong (Αρσάκης), Javier Camarena (Ιντρένο), Ildar Abdrazakov (Ασούρ), Ryan Speedo Green (Ορόης). Σκηνικά: John Conklin. Κοστούμια: Michael Stennett. Φωτισμοί: Gil Wechsler

-Τιμές εισιτηρίων: 15,00 € (10,00 € μαθητικά, φοιτητικά, άνεργοι, ΑΜΕΑ). Με το κουπόνι της ΟΔΟΥ 1+1 (δημοσιεύεται στην 7η σελίδα) η τιμή είναι 15,00 € για δύο άτομα (δηλαδή 7,50 € το άτομο). Η προσφορά είναι για 15 εισιτήρια (30 άτομα). Είναι απαραίτητη η δήλωση ονοματεπώνυμου στην εφημερίδα (ΟΔΟΣ, Μητροπόλεως 4, τηλ. 2467029638, e-mail: odos-kst@otenet. gr) η οποία θα καταρτίσει ονομαστικό εκπτωτικό κατάλογο.

-Επόμενη παράσταση: 31 Μαρτίου 2018, Wolfgang Amadeus Mozart: Così fan tutte (Έτσι κάνουν όλες) [Νέα παραγωγή]. Διεύθυνση: David Robertson. Σκηνοθεσία: Phelim McDermott. Με τους: Amanda Majeski (Φιορντιλίτζι), Serena Malfi (Ντοραμπέλα), Kelli O’Hara (Ντεσπίνα), Ben Bliss (Φεράντο), Adam Plachetka (Γκουλιέλμο), Christopher Maltman (τονΑλφόνσο). Σκηνοθεσία: Phelim Mc Dermott.



Σχετικά:

• ΟΔΟΣ 1+1
• Η εισαγωγή της όπερας από την Φιλαρμονική Ορχήστρα Βερολίνου
• Το πρόγραμμα των αναμεταδόσεων 2017-2018 από την Νέα Υόρκη στο ΤΕΙ Καστοριάς

Πηγές: Metropolitan opera, Δελτίο τύπου του Αντ1, Ανεξάρτητη ενημέρωση: tvxs.gr και Wikipedia.