ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγορίτσανη στο Τσάριγκραντ [II]

ΟΔΟΣ 10.11.2016 | 859

Σλαβόφωνοι Δυτικομακεδόνες στην Κωνσταντινούπολη

Η παρούσα μελέτη αφορά σε ένα τμήμα σλαβόφωνων Δυτικομακεδόνων, προερχομένων κατά το πλείστον από χωριά και κωμοπόλεις των σημερινών νομών Καστοριάς και Φλωρίνης, οι πρόγονοι των οποίων εγκαταστάθηκαν στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο γράφων κρίνει σκόπιμο να επισημάνει εκ προοιμίου ότι στους απόδημους αυτούς σλαβόφωνους Δυτικομακεδόνες δεν περιλαμβάνονται άτομα από την πόλη της Καστοριάς – ασφαλώς επειδή η λιμναία πόλη υπήρξε διαχρονικά σταθερή κοιτίδα ελληνισμού, όπου από τα χρόνια ήδη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το σλαβόφωνο στοιχείο ήταν απόν ή παρεπιδημούν. Σκόπιμο είναι επίσης να επισημανθεί ότι ο χαρακτήρας της εργασίας αυτής είναι καθαρά ιστορικός, απέχων απολύτως κάθε πολιτικής ή άλλης χροιάς.

Στο μεταξύ, για να επανέλθουμε στο θέμα της παρούσας μελέτης, το 19ο αιώνα στη Μακεδονία ο αγροτικός πληθυσμός, ο οποίος παραδοσιακά αναζητούσε μέσω της μετανάστευσης πρόσθετο εισόδημα, κατευθυνόταν στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ιδίως στην πρωτεύουσα της Κωνσταντινούπολη [25]. Η ανασφάλεια και ο φόβος που μοιραίως προκάλεσε στη μεγάλη μάζα των φιλήσυχων αγροτών η ελληνοβουλγαρική σύγκρουση κατά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, αύξησε το ρεύμα φυγής προς τις κατά τεκμήριο περισσότερο ασφαλείς μεγαλουπόλεις. Ταυτόχρονα, η μεγάλη πληθωριστική κρίση που παρουσιάστηκε μετά το 1904, σε συνδυασμό με την αλλαγή των αγοραστικών συνηθειών και την αύξηση της κατανάλωσης, έσπρωχνε με εντονότερους ρυθμούς τους νέους προς τις πόλεις, διαλύοντας την οικονομία της υπαίθρου και δημιουργώντας μια νέα μικροαστική τάξη [26]. Όλα τα παραπάνω συντέλεσαν στην αύξηση του σλαβόφωνου μακεδονικού και του βουλγαρικού πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης.

ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Από τη Ζαγκορίτσανη στο Τσάριγκραντ [I]

ΟΔΟΣ 3.11.2016 | 858

Σλαβόφωνοι Δυτικομακεδόνες στην Κωνσταντινούπολη

Η Δυτική Μακεδονία είναι μια ελληνική περιφέρεια, που από τα βυζαντινά χρόνια απετέλεσε πεδίο πληθυσμιακών, πολεμικών και πολιτικών διεργασιών, την αναμφισβήτητη ελληνικότητα της οποίας επιμένουν δυστυχώς μέχρι σήμερα να αμφισβητούν ξένοι κύκλοι. Αφορμή και όχι αιτία είναι ασφαλώς η ύπαρξη στην περιοχή μιας πληθυσμιακής ομάδας με ποικίλα σλαβόφωνα γλωσσικά ιδιώματα ως μητρική γλώσσα. Οι πληθυσμοί αυτοί, αγροτικοί πάντοτε, απετέλεσαν μήλο της έριδος, συχνά ερήμην της ιδίας αυτών βούλησης, τόσο από τη Βουλγαρία, όσο και από τη Σερβία και τα νεώτερα χρόνια από το κρατικό μόρφωμα των Σκοπίων. Ως συνέπεια της εξωγενούς αυτής πίεσης, πολλοί σλαβόφωνοι κάτοικοι της περιοχής υποχρεώθηκαν σε μετανάστευση, συχνά άκοντες [1]. 

Η παρούσα μελέτη αφορά σε ένα τμήμα Σλαβόφωνων Δυτικομακεδόνων, προερχομένων κατά το πλείστον από χωριά και κωμοπόλεις των σημερινών νομών Καστοριάς και Φλωρίνης, οι πρόγονοι των οποίων εγκαταστάθηκαν στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο γράφων κρίνει σκόπιμο να επισημάνει εκ προοιμίου ότι στους απόδημους αυτούς σλαβόφωνους Δυτικομακεδόνες δεν περιλαμβάνονται άτομα από την πόλη της Καστοριάς – ασφαλώς επειδή η λιμναία πόλη υπήρξε διαχρονικά σταθερή κοιτίδα ελληνισμού, όπου από τα χρόνια ήδη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το σλαβόφωνο στοιχείο ήταν απόν ή παρεπιδημούν. Σκόπιμο είναι επίσης να επισημανθεί ότι ο χαρακτήρας της εργασίας αυτής είναι καθαρά ιστορικός, απέχων απολύτως κάθε πολιτικής ή άλλης χροιάς. 

Lulu

Σιωπηλή ταινία του William Kentridge για την "Lulu".

Κάτω η εισαγωγή της "Λούλου" του Alban Berg που παρουσιάστηκε στο ΤΕΙ Καστοριάς στις 21 Νοεμβρίου 2015 απ’ ευθείας από την Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης, σε σκηνοθεσία του διάσημου καλλιτέχνη William Kentridge, υπό την διεύθυνση του Lothar Koenings και την Marlis Petersen στον ομώνυμο ρόλο (στον ρόλο της "Λούλου" στην σιωπηλή ταινία η Joanna Dudley).

Τροχαία ατυχήματα

Στην εδαφική αρμοδιότητα της Γενικής Περιφερειακής Αστυνομικής Διεύθυνσης Δυτικής Μακεδονίας (Καστοριάς, Κοζάνης, Γρεβενών και Φλωρίνης), σημειώθηκαν τον Ιούλιο του 2017, επτά (7) τροχαία δυστυχήματα, έναντι οκτώ (8) τον Ιούλιο του 2016.

Β.Π.ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: Οι Παναγιές στα πέλαγα, οι Παναγίες στα βουνά και οι Πανάγιες οίκοι...

Δεν πρόλαβε το Blue Star Naxos της γραμμής Σύρος-Τήνος-Μύκονος να ακουμπήσει τον καταπέλτη στην προβλήτα και όρμηξεν το πλήθος των προσκυνητών να βρει ταξί (δεν βρήκε) ή άλλο μέσον (λεωφορείο βρήκε) για την εκκλησία. Φυσικά ο μεγάλος ναός της Μεγαλόχαρης δεν θα έφευγε από τον τόπο τoυ όμως ήταν το ζήτημα της νεοελληνικής ουράς. Που δεν είναι σοβιετικού τύπου (πειναλέα) ή τριτοκοσμική (του σκοτωμού) αλλά κάτι ανάμεικτο. Κυρίως η ψυχολογική διάθεση ίδια με εκείνη των ανάπηρων προσωπικοτήτων.

Θανατηφόρο τροχαίο δυστύχημα σε περιοχή των Γρεβενών

Εχθές 16 Αυγούστου το βράδυ, στην επαρχιακή οδό Μαυραναίων Γρεβενών, Ι.Χ.Φ. αυτοκίνητο που οδηγούσε 61χρονος ημεδαπός με συνοδηγό 70χρονο ημεδαπό, εξετράπη της πορείας του και ανετράπη εντός αγροτεμαχίου, με αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό του ανωτέρω οδηγού.

Σύλληψη για κλοπή ποδηλάτου

Στις 11 Αυγούστου το πρωί στην Καστοριά, αστυνομικοί της υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Καστοριάς, συνέλαβαν 73χρονο υπήκοο Βουλγαρίας για κλοπή.

"Καλώς τα συμπεθέρια"

Στιγμιότυπο από την θεατρική παράσταση των Δραγουμείων 2014 

Σήμερα Πέμπτη 17 Αυγούστου στις 21:00 στο δημοτικό σχολείο Βογατσικού, στα πλαίσια των Δραγουμείων 2017 και στην μνήμη του Χρυσοστόμου Τζημάκα, θα παρουσιαστεί το θεατρικό έργο "Καλώς τα συμπεθέρια" (διασκευή στο έργο των Μ. Ρέππα – Θ. Παπαθανασίου, "Συμπεθέρια από τα Τίρανα"), είσοδος ελεύθερη.

Δραστηριότητα Ιουλίου των αστυνομικών υπηρεσιών της Δυτικής Μακεδονίας

Κατά τον μήνα Ιούλιο 2017 από τις διευθύνσεις Αστυνομίας (Καστοριάς, Κοζάνης, Γρεβενών και Φλωρίνης) συνελήφθησαν, συνολικά 242 άτομα.

Πρόσκληση για υποβολή προτάσεων για έργα αγροτικής οδοποιίας

Στο πλαίσιο της εκχώρησης του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, ο περιφερειάρχης Θεόδωρος Καρυπίδης υπέγραψε πρόσκληση για υποβολή προτάσεων για έργα αγροτικής οδοποιίας.

Έκδοση υπουργικής απόφασης σχετικά με την συνταγή χρήσης γεωργικών φαρμάκων

Από το τμήμα Φυτικού & Ποιοτικού Ελέγχου της δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της Π.Ε Καστοριάς γνωστοποιείται ότι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει εκδώσει απόφαση για την τροποποίηση της με Αρ. 9497/104760/20-8-2014ΥΑ (ΦΕΚ Β2310), σχετικά με την χρήση γεωργικών φαρμάκων σχετ. με την υπ’ αρ. πρωτ. 8889/85580/8-8-2017 έγγραφο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.

Roméo et Juliette

Η σκηνή των διαξιφισμών από την τρίτη πράξη του "Ρωμαίου και της Ιουλιέττας", του Gounod, που αναμεταδόθηκε απ’ ευθείας από την Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης στο ΤΕΙ Καστοριάς στις 21 Ιανουαρίου 2017, υπό την διεύθυνση του Gianandrea Noseda, σε σκηνοθεσία του Bartlett Sher, με τους Diana Damrau, Vittorio Grigolo, Elliot Madore, Diego Silva, Virginie Verrez κ.ά.

6ο Πρωτάθλημα Παλαιμάχων Ποδοσφαιριστών

Οι Παλαίμαχοι Δυτικής Μακεδονίας διοργανώνουν το 6ο Πρωτάθλημα Παλαιμάχων Ποδοσφαιριστών. Δικαίωμα συμμετοχής θα έχουν ομάδες συλλόγων, φορέων αλλά και ανεξαρτήτων ομάδων που επιθυμούν να συμμετάσχουν. Η έναρξη των αγώνων πρωταθλήματος ορίζεται την Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2017.

Δηλώσεις συγκομιδής σταφυλιών οινοποιήσιμων ποικιλιών αμπέλου για το έτος 2017

Από το τμήμα Φυτικής & Ζωικής Παραγωγής της δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της Π.Ε Καστοριάς ανακοινώνεται ότι οι κάτοχοι αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων των οποίων η σταφυλική παραγωγή προορίζεται για οινοποίηση, υποχρεούνται αμέσως μετά το πέρας του τρυγητού να υποβάλλουν δήλωση συγκομιδής.

Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [VI]

Ταξιδιωτικές φωτογραφίες από τα μοναστήρια Αγίου Όρους 
και την περιοχή της εξέγερσης

* * *

Vom Heiligen Berge und aus Makedonien

Reisebilder aus den Athosklöstern und dem Insurrektionsgebiet

Μετάφραση: Χρυσούλας Πατρώνου Παπατέρπου

XXX. Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Και η επιστροφή δεν ήταν χωρίς κινδύνους. Ο καλός μητροπολίτης επέμενε να με συνοδεύσει μέχρι τη σκάλα μέσα στην άγρια νύχτα, αν και ήταν τρεις η ώρα το πρωί με διαπεραστικό κρύο, που την επίδρασή του την ένιωθα βδομάδες ολόκληρες μετά. Εκεί σαλπάραμε στη λίμνη με μία ανοιχτή βάρκα για να φτάσουμε στο Μαύροβο, στη νότια όχθη της λίμνης.  Εκεί και στο μοναστήρι της Παναγίας της Μαυριώτισσας, η οποία ήταν κάποτε σταυροπηγή της Αχρίδας και είναι κτισμένη σε έναν απίστευτα όμορφο χώρο ανάμεσα σε αιωνόβια δέντρα, θα πρέπει να υπάρχουν πολλά στοιχεία, που δυστυχώς δεν πρόφτασα να ερευνήσω.

Στο Μαύροβο ήταν ακόμη πυκνό σκοτάδι και καταλύσαμε σε έναν ευρύχωρο στάβλο αλόγων. Τοπικά έθιμα! Μετά από μία ώρα εμφανίστηκε ο Αμπντούλ Χασσάν, ο λοχίας, ο αμαξάς μας ο Σολιμάν, ένας Αλβανός και τα άλογα ήταν έτοιμα, αλλά μόνο πέντε για δέκα στρατιώτες· όμως, ο αμαξάς ήθελε να έχει στη διάθεσή του άλλα πέντε- φυσικά με δικά μου έξοδα, πράγμα που ανέβαζε πολύ το κόστος τού έτσι κι αλλιώς δαπανηρού ταξιδιού. Εγώ ο ίδιος, ανέβηκα στη μοναδική άμαξα, την οποία κατέχει “η μεγάλη, θεοσκέπαστη Μητρόπολις της Καστοριάς”. Αναγκάστηκα πάντως να τη μοιραστώ με έναν Ισπανοεβραίο και το μικρό του γιο, επειδή ο πατέρας, ο Δαυίδ Ιωσ. Ναχουρίας, ανέλαβε τη διεύθυνση του Alliance Israelite στο Μοναστήρι, την ανωτέρα εβραϊκή σχολή. Μέχρι τότε ήταν διευθυντής του εβραϊκού σχολείου Καστοριάς.

Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [V]

ΟΔΟΣ 22.9.2016 | 852

Ταξιδιωτικές φωτογραφίες από τα μοναστήρια Αγίου Όρους 
και την περιοχή της εξέγερσης

* * *

Vom Heiligen Berge und aus Makedonien

Reisebilder aus den Athosklöstern und dem Insurrektionsgebiet

Μετάφραση: Χρυσούλας Πατρώνου Παπατέρπου

 XXIX ΟΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ

Κάποτε, με κάλεσε ο επίσκοπος Γερμανός σε ένα εορταστικό δείπνο για τις Αρχές της πόλεως. Στους Τούρκους αρέσει πολύ να τρώνε αργά το βράδυ, και αν και είχαμε προσκληθεί για τις επτά, στο τραπέζι καθίσαμε μόλις στις δέκα. Παρόντες ήταν ο Μεχμέτ Αλί πασάς, ο διοικητής, ο καϊμακάμης της Καστοριάς, ο φιλικός μου οικοδεσπότης Μιμ Τας-Μπέης, επίσης ο Αλί-μπέης, αξιωματικός του Γενικού Επιτελείου της έκτης Μεραρχίας και αντισυνταγματάρχης του διοικητή στα Ελληνικά σύνορα μεράρχου στην Λάπσιστα (Ναζέλιτσα), ένας Βόσνιος, ο οποίος μιλά πολύ καλά γερμανικά και ακόμη καλύτερα γαλλικά. Μου είπε επίσης, ότι έχει διαβάσει όλα τα κείμενα του Γενικού Επιτελείου μας, στη γερμανική έκδοση. Ο πατέρας του το 1878, μετά την κατάληψη της Βοσνίας- ένας από τους λίγους ευγενείς Σέρβους Μωαμεθανούς- στράφηκε στην Κωνσταντινούπολη και απαρνήθηκε την περιουσία της οικογένειας, την οποία κατείχαν επί πολλούς αιώνες. Δεν γνωρίζω, αν ο γιος συμφωνούσε με αυτή την ενέργεια, μου φάνηκε πάντως, ότι δεν του κακοφαινόταν, όπως και σε πολλούς συμπατριώτες του, που ανήκει στο Αυστροουγγρικό στράτευμα. Φυσικά, δεν τόλμησα να θέσω κανένα ερώτημα για ένα τόσο λεπτό θέμα.

Εκτός αυτού, παρόντες ήταν και άλλοι δύο Τούρκοι αξιωματικοί, οι οποίοι είχαν καταλύσει στην οικία του μητροπολίτη και από τους οποίους ο ένας, ένας μικροσκοπικός αλλά ρωμαλέος και στιβαρός άντρας, ήταν ξακουστός βουλγαροκτόνος. Τον κύκλο έκλειναν ο μητροπολίτης και ο πρωτοσύγκελος του. Ένιωθα κάπως περίεργα σ’  αυτόν τον εθνογραφικό χάρτη, αποτελούμενο από Αλβανούς, Βόσνιους, Τούρκους και Έλληνες νησιώτες. Η συζήτηση ήταν κουραστική αλλά ενδιαφέρουσα. Με ιδιαίτερη χαρά παρατήρησα, με πόσο απεριόριστο σεβασμό αντιμετώπιζαν οι Τουρκικές Αρχές τον μητροπολίτη Καστοριάς. Ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας ξεχάστηκε εντελώς. Ο βουλγαρικός κοινός κίνδυνος, έφερε τα δύο αυτά έθνη σε μία πολύ παράξενη, στενή σχέση.

Heinrich Gelzer: Από το Άγιον Όρος και τη Μακεδονία [IV]

Ταξιδιωτικές φωτογραφίες από τα μοναστήρια Αγίου Όρους 
και την περιοχή της εξέγερσης

* * *

Vom Heiligen Berge und aus Makedonien

Reisebilder aus den Athosklöstern und dem Insurrektionsgebiet

Μετάφραση: Χρυσούλας Πατρώνου Παπατέρπου

XXVIIΙ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

Ενώ ήμουν έτοιμος να επισκεφτώ τον κυβερνήτη, μας συνάντησε έφιππος ένας Έλληνας ιερωμένος· ωστόσο ο Μιμ Τας Μπέης του έκανε νόημα κι εκείνος έστριψε επί τόπου. Ήθελε να με επισκεφτεί ο μητροπολίτης· του απάντησε ότι ετοιμαζόμασταν εμείς να τον επισκεφτούμε. Το διαμέρισμα του μητροπολίτη βρίσκεται δίπλα ακριβώς στον παλιό, αλλά πολύ επιβλητικό καθεδρικό ναό, που περιβάλλεται από ένα θολωτό περιστύλιο, στο δυτικό άκρο της χριστιανικής συνοικίας. Έχει μια θαυμάσια, επιβλητική θέση στην άκρη της χερσονήσου, και οι κήποι του κατηφορίζουν σε απόκρημνα, διαδοχικά επίπεδα προς τη λίμνη. Από τα παράθυρα της πρόσοψης προσφέρεται μια καταπληκτική θέα των κήπων της τούρκικης συνοικίας, των εύφορων, δεντροστόλιστων όχθεων και της βαθυγάλανης λίμνης, την οποία αυλακώνουν με αργό ρυθμό μερικά πρωτόγονα πλεούμενα, φτιαγμένα από κορμούς δέντρων. Κι αυτή, όπως και η λίμνη της Αχρίδας, έχει πάρα πολλά ψάρια.

Ο κος Γερμανός Καραβαγγέλης, γεννημένος Μυτιληνιός, ο μητροπολίτης Καστοριάς, μας δέχτηκε με μεγάλη εγκαρδιότητα· Μιλά άπταιστα γερμανικά, μια και σπούδασε στη Βόνη και στη Λειψία και μάλιστα στο πανεπιστήμιό της συνέγραψε τη διδακτορική του διατριβή. Για τους παλιούς του δασκάλους μιλά με μεγάλο θαυμασμό και γενικά τρέφει μεγάλη συμπάθεια για τη Γερμανία. Στην αίθουσα δεξιώσεων, που είναι και η αίθουσα ακροάσεων, εκτός από πολυάριθμες ελαιογραφίες των παλαιότερων μητροπολιτών, είναι αναρτημένος μέσα σε πλαίσιο και ο διδακτορικός του τίτλος από το πανεπιστήμιο της Λειψίας. Με τον πλούτο των γνώσεών του, με πολύ μεγάλο προσωπικό θάρρος και ηθική ακεραιότητα κατάφερε να αποκτήσει μία εντυπωσιακή θέση παρά τις δύσκολες συνθήκες. Και στην Καστοριά επίσης άρχισε αμέσως τις μεταρρυθμίσεις.