Όμως, εκτός από τα Ζωνιανά, η νεοελληνική καθημερινότητα έχει να παρουσιάσει σημαντικό αριθμό περιπτώσεων όπου η αυθαιρεσία και η τάση για γρήγορο πλουτισμό ευνοούν την ανάπτυξη θυλάκων με κοινωνικά φαινόμενα συγγενικά των Ζωνιανών. Έστω κι' αν αυτά τα φαινόμενα δεν έχουν καμμιά απολύτως σχέση με τα ναρκωτικά, που παρήγαγαν και διακινούσαν κάτω από τις μύτες ενός ολόκληρου λαού οι ένοπλοι βρακοφόροι παλληκαράδες, που έπασχαν από αστυνομική αλλεργία.
Σε όλες ανεξαιρέτως τις περιπτώσεις, η βασική αιτία που ευνοεί τα αποστήματα του είδους είναι η έλλειψη παιδείας, η απουσία αποτελεσματικού κρατικού ελέγχου, η τεμπελιά και η αδιαφορία του κοινωνικού περιβάλλοντος. Και όλα αυτά, σε συνδυασμό με την απληστία του νεοέλληνα, η οποία στην σημερινή εποχή του ευρώ, είναι η μόνη υπεύθυνη για το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι ίσως η ακριβότερη χώρα στην ευρωζώνη, μια από τις πιο ακριβές σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά χωρίς οι Έλληνες να διαθέτουν επίσημα τουλάχιστον, αντίστοιχα εισοδήματα.
Η Καστοριά η οποία εδώ και 20 περίπου χρόνια μαστίζεται από μόνιμη στασιμότητα και υψηλά ποσοστά ανεργίας, παρουσιάζει για λόγους και αιτίες που χρειάζεται να αναλυθούν προσεκτικά από κοινωνικούς επιστήμονες και ιστορικούς, ένα απόστημα αυθαιρεσιών, που δεν έχει να ζηλέψει και πολλά από τα Ζωνιανά. Εδώ βεβαίως, δεν βγήκαν (ακόμη;) μαχαίρες και καλάσνικωφ. Ούτε υπάρχουν ενδείξεις για φυτείες chiquita τύπου Καλαμών, Ηλείας και Κρήτης. H εσωστρέφεια των βορείων Ελλήνων κρατά καλά κλειστά τα στόματα. Κάνει την omerta σαν κάτι που να μοιάζει με ιδιωτική υπόθεση και συνολικά με κοινωνικό αγαθό. Παρά ταύτα, αν γίνει μια μικρή ανάλυση των αυθαιρεσιών που διαδραματίζονται γύρω μας σ' αυτή την πόλη, δεν θα αργήσει η διαπίστωση ότι τα Ζωνιανά δεν ήταν παρά μόνο η κορυφή του παγόβουνου για μια επιδημία πανελλήνιας έκτασης.
Εδώ, δεν είναι μόνο οι ένας-δύο επίορκοι δημόσιοι υπάλληλοι σε κάθε πόστο που κάνουν τα στραβά μάτια (αν δεν κάνουν χειρότερα πράγματα) στην αφαίμαξη του πολιτιστικού πλούτου της Καστοριάς, είτε με την κατεδάφιση των τειχών, είτε με τους εμπρησμούς των αρχοντικών, είτε με την αρχαιοκαπηλεία των εικόνων και άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων, με τις κλοπές των τοιχογραφιών των αρχοντικών, που οδήγησαν την σημερινή Καστοριά σε κατάσταση ολοκληρωτικής αποψίλωσης. Δεν είναι μόνο αυτοί που επέτρεψαν (αν δεν ενθάρρυναν κιόλας) την μετατροπή της Καστοριάς σε χαβούζα αυθαιρέτων και στο αισθητικό σκουπιδαριό των παραλιακών ζωνών. Ούτε όσοι πρόταξαν αγέρωχα τα στιβαρά τους επιχειρήματα για να αποτρέψουν την δημιουργία πανεπιστημιακής σχολής στην τραυματισμένη καρδιά της Καστοριάς, στο ιστορικό της κέντρο, για να μην χάσουν 2-3 καθηγητές τα officia τους.
Δεν είναι απλώς οι δημοτικοί άρχοντες, παλιότεροι αλλά και τωρινοί, που επιτρέπουν στον κάθε ημέτερό τους να κόβει τα δένδρα της γειτονιάς του (εννοείται όσα δεν πρόλαβαν να κόψουν οι ίδιοι οι δημοτικοί προύχοντες, οι γνωστοί πολιτικοί ακτιβιστές που τώρα παριστάνουν τους νεοδημοκράτες κυβερνητικούς). Δεν είναι το δημοτικό συμβούλιο Καστοριάς, που μένει απαθές μπροστά στο ολοκληρωτικό ροκάνισμα των ΚεΒυΤ και των διαφόρων παρασιτικών ομαδούλων. Πτυχές του προβλήματος είναι όλα αυτά καθώς και όλοι οι απαθείς τρισμάκαρες που με τον κανόνα της σιωπής και της ανοχής, νομίζουν ότι κάνουν παθητική αντίσταση αλά Μαχάτμα Γκάντι. Ενώ στην πραγματικότητα κάνουν τα στραβά μάτια στην ίδια συνωμοσία της σιωπής που επέτρεψε στα Ζωνιανά να είναι αυτοδιάθετα, να είναι κράτος εν κράτει.
Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, η Καστοριά επέκτεινε τώρα τις επιδόσεις της και στον χώρο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Με την σιωπηλή συνδρομή όλων των συναρμοδίων φορέων και υπηρεσιών (που νομίζουν ότι στο επόμενο βήμα μετά τον Γκάντι θα κάνουν γιόγκα), και με την υποχρεωτική ανοχή των γονιών, που όπως είναι "φυσιολογικό" διστάζουν να βρεθούν στο στόχαστρο αυτών που βαθμολογούν τα παιδιά τους, μαθητές των δημοτικών σχολείων οδηγούνται περίπου υποχρεωτικά, σε καλλιτεχνικό χώρο ιδιωτικών συμφερόντων (που ανήκει σε πρόσωπα τα οποία πέρυσι τα Χριστούγεννα πωλούσαν στην Καστοριά πόρτα-πόρτα ημερολόγια με απεικόνιση την Παναγία- εκπροσωπώντας χωρίς δικαίωμα τον Δήμο Καστοριάς!).
Το κόλπο grosso, είναι απλό στην σύλληψή του και επικερδές στο ταμείο. Έναντι του -διόλου ευκαταφρόνητου για μαθητές δημοτικού σχολείου- αντιτίμου των 2,00 ευρώ, οδηγούνται σε προαιρετική βάση υποτίθεται, οι μαθητές δημοτικών σχολείων σε ιδιωτικό χώρο στο πλαίσιο δήθεν εκπαιδευτικού προγράμματος -πρόκειται για έκτακτες διδακτικές επισκέψεις που γίνονται την ώρα των μαθημάτων- το οποίο ουδέποτε στήθηκε με την αρτιότητα που χρειάζεται για να προσλάβει τον γενικευμένο χαρακτήρα.
Ορισμένοι γονείς μεταφέρουν στην ΟΔΟ με σαρκασμό το παράπονό τους, αλλά και την οργή τους, για το γεγονός ότι υποχρεώνουν τα παιδιά τους, να πληρώνουν από 2 ευρώ "μαύρα", ενώ κάποιοι δάσκαλοι (επειδή δεν είχαν οι μαθητές τα χρήματα εκείνη την στιγμή) δέχτηκαν να πληρώσουν οι ίδιοι το αντίτιμο με την προϋπόθεση να τους ξεπληρώσει αργότερα το ίδιο το μαθητικό ταμείο!
Και όλα αυτά για μια καλλιτεχνική έκθεση, χωρίς εισιτήρια, -αλλά με αντίτιμο- η οποία λέγεται ότι βρίσκεται υπό την υψηλή προστασία της πνευματικής συναδελφικότητας (στο επίπεδο της διακονίας των καλών τεχνών) ορισμένων λειτουργών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της Καστοριάς. Διότι οι ιδιώτες που κάνουν ταμείο, τυχαίνει να είναι συνάδελφοι στα ίδια κυκλώματα του κοινωνικού και πνευματικού ολιγοπωλίου. Όπου "συναδελφικότητα" είναι η αθώα καστοριανή εκδοχή της omerta των Ζωνιανών που κάνει το εγχείρημα να μοιάζει όχι απλώς λογικό, αλλά προπαντός "ηθικό". Άρα νόμιμο.
Έτσι μαθαίνουν από τώρα στα ανήλικα παιδιά, πως αν στο μέλλον συμπράττουν πολλοί μαζί, μπορούν κι' αυτά να στήσουν τους δικούς τους μηχανισμούς παρακράτους, παραοικονομίας, παραεκπαίδευσης. Αρκεί να τους συνδέει η συναδελφικότητα.
Το γεγονός δεν είναι εκ πρώτης όψεως από μόνο του τόσο τραγικό. Είναι όμως ενδεικτικό για τον εθισμό που μπορεί να προξενήσει, από την μικρή ηλικία των παιδικών χρόνων κιόλας, σε όσους μαθαίνουν να περιβάλλονται και να συμμετέχουν "προαιρετικά" σε θύλακες αυθαιρεσιών, στους οποίους ο ένας συγκαλύπτει τον άλλον στο όνομα ηθών και εθίμων, κυρίως Αγράφων.
Στο όνομα πράσινων αλόγων και άλλων αξιών που στεφανώνουν μια πόλη σαν την Καστοριά με τα ιδανικά της τύπου ala carte Ζωνιανά. Μια πόλη με προστάτες και κυρίως προστατευόμενους.
ΥΓ Έγινε γνωστό ότι μόλις μία μέρα μετά από γραπτή αίτηση που υποβλήθηκε από την εφημερίδα στην αρμόδια διεύθυνση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Καστοριάς (γραπτή αίτηση, διότι αρνήθηκε κατηγορηματικά να δώσει οποιοδήποτε στοιχείο προς ενημέρωση), επιτράπηκε η είσοδος των μαθητών στον καλλιτεχνικό χώρο, χωρίς το αντίτιμο των 2 ευρώ, δωρεάν. Θαύμα!
.