30.8.09

ΟΔΟΣ: Η κακοδαιμονία της τέχνης στην Καστοριά

Το παρόν, αλλά ιδίως το μέλλον προσφέρονται για αποκλειστικά αισιόδοξες εκτιμήσεις, για ελπίδες. Καθ’ όσον ειδικά το μέλλον, είναι απαλλαγμένο από την γνώση, μπορεί κανείς να σχεδιάζει γι’ αυτό απεριόριστα, και κυρίως χωρίς να χρειάζεται να λογοδοτήσει. Ιδίως αν έχει φροντίσει στο παρελθόν, ή έστω στο «παρόν» να προπαρασκευάσει το μέλλον, χαράσσοντας στόχους.

Προφανώς αυτά, δεν έχουν καμιά οφθαλμοφανή σχέση με την Εθνική Τράπεζα και ιδιαίτερα το κατάστημα της Καστοριάς. Ίσως όμως να έχουν μια αόρατη εσωτερική σχέση λειτουργικότητας και αλληλεπίδρασης. Φυσικά τα σχόλια δεν αφορούν τις αμιγώς τραπεζικές δραστηριότητες της παλιότερης ελληνικής τράπεζας η οποία, έστω κι’ αν έχει προσαρμόσει σημαντικά τον τύπο της στα όσα ισχύουν για τις ιδιωτικές τράπεζες, εξακολουθεί να αποτελεί έστω και έμμεσα δημόσιο, κρατικό αγαθό. Δεν είναι βεβαίως ίδρυμα, αλλά υποτίθεται ότι αποτελεί κάτι το πιο ευρύ, από μια τράπεζα.

Πάντως τα σχόλια, έχουν σχέση με την νέα συνήθεια των τραπεζικών καταστημάτων να «διακοσμήσουν» εσωτερικά τους χώρους τους με τέτοιο τρόπο, και κυρίως με οθόνες τηλεοράσεως, ώστε κατά την ώρα της αναμονής των πελατών να βομβαρδίζονται με προγράμματα διαφήμισης των προϊόντων των τραπεζών αυτών. Από τα οποία κατά κανόνα κερδισμένες βγαίνουν μόνο οι τράπεζες.

Αυτό δεν είναι από μόνο του τόσο κακό. Παρά το γεγονός ότι θα μπορούσαν οι τράπεζες να προβάλλουν διακριτικά συναυλίες, ή άλλες παραστάσεις ποιότητας, που να προσφέρουν ψυχαγωγία, παιδεία και ενημέρωση. Και παρά το γεγονός ότι την ίδια συνήθεια (προβολής τραπεζικών διαφημίσεων και αναμετάδοσης των χρηματιστηριακών εξελίξεων) με αμφίβολα αποτελέσματα, έχουν υιοθετήσει και στην Κίνα, στην οποία, οι Κινέζοι είναι on line με τις εξελίξεις. Όχι βέβαια μόνο σε Χόγκ Κόνγκ ή Σαγκάη, ή έστω και στο Πεκίνο, αλλά στα αχανή βάθη της μεγάλης ασιατικής χώρας, που βασίζει την διαιώνιση του κομμουνισμού και την ισχύ της, στην φτώχεια, την καταπίεση, την μόλυνση του περιβάλλοντος και την εκμετάλλευση.

Για την επαναφορά στο θέμα, τα σχόλια αφορούν ειδικά το κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στην Καστοριά. Όταν κτίσθηκε πριν τέσσερις περίπου δεκαετίες, ήταν φανερό ότι δεν συμβόλιζε μόνο τον δυναμισμό της τότε οικονομικής προόδου της Καστοριάς, αλλά με την αρχιτεκτονική του μορφή, εξωτερικά και εσωτερικά, υπηρετούσε την τάση δημιουργίας δημόσιων κτηρίων που εκτός από τις καθαρά στεγαστικές ανάγκες, είχαν σαν στόχο να γίνουν ως κτήρια όμορφα, ακόμη και να καταλήξουν να θεωρούνται αρχιτεκτονικά μνημεία.

Εκφράζοντας τις τάσεις της εποχής, που κάποιες απ’ αυτές έδιναν έμφαση στην ποιότητα και την τέχνη, το κατάστημα Καστοριάς διακοσμήθηκε εσωτερικά με 80 έργα γνωστών ελλήνων ζωγράφων-χαρακτών (όπως Γαλάνη, Κεφαλληνό, Γαΐτη, Απέργη, Μόραλη, Μυταρά, Τσαρούχη κ.ά.) καθώς και γλυπτά και άλλες εικαστικές δημιουργίες. Ώστε έδιναν την ευκαιρία στους πελάτες και τους επισκέπτες της τράπεζας, μαζί με τις συναλλαγές τους να επισκέπτονται και μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση, πολύ γνωστών αλλά και λιγότερο γνωστών καλλιτεχνών. Η επανάληψη μάλιστα των συναλλαγών, επενεργούσε θετικά στην συνείδηση των πελατών, φροντίζοντας στον σχηματισμό καλλιτεχνικής υποδομής. Έστω και χωρίς πανηγυρικότητες.

Η πόλη της Καστοριάς, χάρη στην ροπή του τότε διευθυντή του καταστήματος της Εθνικής στην Καστοριά που εγκρίθηκε από την διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας, αποδείχθηκε κατάλληλος τόπος για να ενθαρρυνθεί η δημιουργία μιας τέτοιας έκθεσης σημαντικών καλλιτεχνών. Με αποτέλεσμα, πολλοί πελάτες της Εθνικής Τράπεζας στην Καστοριά, κυρίως γουνέμποροι, ανταποκριθέντες στην εξαιρετική αυτή ευαισθησία, να προβούν τότε σε δωρεές και χορηγίες για την αγορά των πινάκων και των εικαστικών δημιουργιών που εκτέθηκαν υπερήφανα στο εσωτερικό του καταστήματος.


Κι’ όλα αυτά έγιναν σε μια εποχή που το στυλ του σημερινού τηλεοπτικού βομβαρδισμού των πελατών με τραπεζικές ευκαιρίες και συμφέροντα δάνεια φάνταζε αδιανόητος, -έστω και καθ’ υπερβολή- ίσως όσο αδιανόητη είναι η εμπορική διαφήμιση του τσιγάρου σε σχολεία. Μάλιστα σε λευκώματα και άλλες εκδόσεις της Εθνικής Τράπεζας, τα εκθέματα του καταστήματος Καστοριάς είχαν σταθερά την τιμητική τους, και τα σχετικά σχόλια ανέφεραν πάντοτε το κατάστημα Καστοριάς, με εγκώμια και για τους κατοίκους και πελάτες αυτής της πόλης.

Όμως, η κακοδαιμονία της τέχνης στην Καστοριά, δεν αφορά μόνο την παντελή έλλειψη κάθε υποδομής σε κτήρια ή σε απουσία κάθε σχετικής βούλησης από τους πολιτικούς. Ούτε περιορίζεται μόνο στην κρίση της γούνας που οδήγησε την Καστοριά στην παρακμή και την «φτώχυνε» καθώς φαίνεται στην εκτίμηση της Εθνικής Τράπεζας. Ούτε είναι ότι η Καστοριά δεν έχει ούτε ένα δωμάτιο για πινακοθήκη, ούτε ένα μικρό (στεγασμένο) αμφιθέατρο για παραστάσεις και εκδηλώσεις. Δεν είναι ότι αγνοούνται οι πολύτιμες τοιχογραφίες εκκλησιών, αρχοντικών, αλλά και οι εικόνες.

Είναι που εδώ και μερικές εβδομάδες, αιφνίδια και ανεξήγητα όλα τα έργα τέχνης που εκτίθονταν στην Εθνική Τράπεζα, στο κατάστημα Καστοριάς, και είχαν αποκτηθεί και με τις χορηγίες και δωρεές χρηματικών ποσών από Καστοριανούς, απομακρύνθηκαν.
Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, αποσύρθηκαν οριστικά. Ώστε η έκθεση έκλεισε, και έπεσε η αυλαία μιας πρωτοβουλίας που επί χρόνια λειτουργούσε ως υποκατάστατο του φθηνού περί την τέχνη γοήτρου των κυβερνώντων την Καστοριά και των κηδεμόνων τους.

Το γεγονός έγινε έστω και κάπως καθυστερημένα αντιληπτό και ευτυχώς προκάλεσε σε ορισμένους αρνητική εντύπωση. Ο Δήμος Καστοριάς που επί εποχής του τ. δημάρχου κ. Δημητρίου Παπουλίδη προτίμησε να «διαθέσει» το αρχοντικό Βέργου (που προοριζόταν για Δημοτική Πινακοθήκη και ανακαινίσθηκε γι’ αυτόν τον σκοπό με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση) στο περιβόητο εργαστήρι ουτίων και άλλων ραχατλίδικων μουσικών (βαφτισμένων τάχα βυζαντινών), μπορεί να μην διαθέτει ούτε ένα δωμάτιο για έκθεση εικαστικής τέχνης, μπορεί να έχει συνηθίσει τον κόσμο με την παγερή αδιαφορία και μακροχρόνια ανικανότητά του, ενώ θα μπορούσε να προσφέρει χώρο για την στέγαση και την έκθεσή τους.

Αλλά η ενέργεια της τράπεζας να αγνοήσει τους χορηγούς, καθώς και το γεγονός ότι ενώ τα έργα τέχνης αποκτήθηκαν για να κοσμούν το κατάστημα και την ίδια την Καστοριά, ξαφνικά εξαφανίστηκαν, προκάλεσε δυσφορία. Η τράπεζα βρήκε ένα πολύ «εύγλωττο» τρόπο για να αποδείξει την «υποβάθμιση» της Καστοριάς.

Και μια που προφανώς τα περίφημα εκθέματα δεν αποσύρθηκαν από το εσωτερικό της τράπεζας, για λόγους… ασφάλειας των έργων, είναι φανερό ότι απλά, για την Καστοριά, τα εκθέματα «έκαναν φτερά». Όπως φτερά έκαναν τα πιο σημαντικά καλλιτεχνικά αποθέματα της Καστοριάς, σε ιερές εικόνες, σε κώδικες, τέμπλα, η εξωτερική αγιογραφία της Παναγιάς της Ρασιώτισσας, οι τοιχογραφίες του αρχοντικού Σομαλιά και άλλα, ων ο αριθμός άπειρος. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Άλλοτε ως κλοπή και εμπρησμός. Και τώρα σαν ένα πρωτοφανές ριφιφί. Θρασύτατο, όπως θα έλεγαν και στις ειδήσεις.




ΝΙΚΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗ
60 ΧΡΟΝΙΑ 1924-1984
Εθνική Τράπεζα
της Ελλάδος-Καστοριά
β’ έκδοση, Ιούνιος 1985


…Ερχόμενοι στον Βορειοελλαδικό χώρο κάναμε μύριες όσες σκέψεις και υποθέσεις στο μακρινό ταξίδι, από το Αίγιο στην Καστοριά. Προβλήματα διαμονής, συμπεριφοράς, συνθήκες εργασίας, συνεργασίας, ο τρόπος ζωής, η φυσική κατάσταση της περιοχής, το κλίμα…
Όμως η Καστοριά μας υποδέχθηκε με το πιο πλατύ και εγκάρδιο χαμόγελό της, μας καλωσόρισε η πανέμορφη λίμνη, η ομορφιά του τοπίου!
Και μετά, οι άνθρωποι. Οι Καστοριανοί. Άνδρες και γυναίκες. Που η λεβεντιά τους φαίνεται παντού: στις ανθρώπινες σχέσεις, στην επικοινωνία, στην ασυναγώνιστη εργατικότητα, στο μεράκι της δημιουργίας, στην φιλοξενία, στην τιμιότητα της συναλλαγής, στην πίστη για την πρόοδο, στην αγάπη τους για τον τόπο τους, στην στοργή για την οικογένεια, στην αφοσίωση προς την Πατρίδα, την Πολιτεία, της οποίας γίνονται καθημερινά οι άξιοι πρεσβευτές της σε κάθε γωνιά της γης με αξιοθαύμαστο κύρος.
Για τον όμορφο και δραστήριο αυτόν κόσμο, έπρεπε η Εθνική Τράπεζα, πέρα από τις καθαρά τραπεζικές υπηρεσίες της, να προσφέρει κάτι το ιδιαίτερο, κάτι που να είναι «ζωντανό», που να «μιλάει» στην ψυχή και στο πνεύμα…
Σε μία ορειβατική διαδρομή προς την κορφή «Ψαλίδα» μας εντυπώθηκε η σκέψη γης δημιουργίας μια μόνιμης έκθεσης συλλογής έργων Ελλήνων ζωγράφων. Μιας έκθεσης που να λειτουργεί στον χώρο εργασίας της Τράπεζας, που να ερεθίζει πνευματικά τον συναλλασσόμενο και τον επισκέπτη, να τον προβληματίζει, με απώτερο στόχο αυτή η ατμόσφαιρα που θα διαχέεται απλόχερα να τον οδηγήσει ν’ αποκτήσει ένα έργο τέχνης, να μελετήσει και αυτός και οι γύρω του τον δημιουργό του έργου, να μυηθεί τελικά από την τέχνη και να υψωθεί πολιτιστικά.
Τα Στελέχη και το Προσωπικό της Μονάδας μας ένθερμα αποδέχθηκαν τις σκέψεις μας. Το ίδιο και η Διοίκηση της Τράπεζας.
Είχαμε ευτυχώς την τύχη να γνωρίσουμε τον τεχνοκρίτη και ιστορικό της τέχνης Νίκο Γρηγοράκη.
Αποδέχθηκε τον πρόσκληση και την πρόκληση αυτός ο χαλκέντερος άνθρωπος και αψηφώντας κόπους, θυσίες, αποστάσεις, ταξίδια και έξοδα, κατόρθωσε να συγκεντρώσει μέσα σε τρεις μήνες 80 έργα Ελλήνων ζωγράφων-χαρακτών και να τα τοποθετήσει στον χώρο του κτηρίου της Τράπεζας, δημιουργώντας μια μοναδική συλλογή για την Βόρειο Ελλάδα, μια συλλογή που μέχρι σήμερα δεν υπάρχει σε κανένα τραπεζικό κατάστημα, πλην ίσως των κεντρικών κάθε Τράπεζας. Και όχι μόνο αυτό, αλλά δημιούργησε το παρόν βιβλίο που έρχεται να συμπληρώσει με τις γνώσεις του το όλο έργο αυτής της πολιτιστικής προσπάθειας.
Ευχόμαστε η προσπάθειά μας αυτή να βρει κι άλλους μιμητές.

Ηρακλής Γεωργιάδης
Διευθυντής Καταστήματος Καστοριάς
Εθνικής Τραπέζης Ελλάδος

ΥΓ. Από αυτήν την θέση θέλουμε να τονίσουμε ότι δεν θα καταφέρναμε να προχωρήσουμε θετικά στην ολοκλήρωση αυτού του έργου, αν οι επιχειρήσεις δεν μας συνέδραμαν οικονομικά. Γιατί τελικά, αυτή η συλλογή είναι κατά κύριο λόγο έργο Καστοριανών. Τους ευχαριστούμε θερμά.


(*) Η χρησιμοποίηση της χρονολογίας 1924 σαν έναρξη της χαρακτικής περιόδου στον τίτλο της εργασίας αυτής δεν αντιπροσωπεύει κάποιο σταθμό της ιστορίας της ελληνικής χαρακτικής, απλώς είναι το παλαιότερο έργο με την χρονολογία αυτή που υπάρχει στην συλλογή της Εθνικής Τράπεζας Καστοριάς και που ανήκει στον Λυκούργο Κογεβίνα, ο οποίος τυχαίνει να είναι από τους πρωτοπόρους έλληνες χαράκτες.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 31.7.2009


27.8.09

ΟΔΟΣ: Ηδονικός μεταλλικός ήχος και το απαλό θρόϊσμα

Από τις στήλες αυτής της εφημερίδας στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν, όχι μόνο προβλήθηκε η είδηση για την κατασκευή χώρου δεξιώσεων και τελετών στην θέση του άλλοτε γραφικού υπαίθριου χώρου της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, και μάλιστα με οικοδομική άδεια για κατασκευή υπόγειου… γκαράζ, αλλά ασκήθηκε επανειλημμένα αυστηρή κριτική. Που είχε επίκεντρό της την παράλογη τσιμεντοποίηση ενός σπάνιου υπαίθριου ενοριακού χώρου που κάποτε ήταν γεμάτος λουλούδια και περιποιημένους θάμνους και την οικοδομική αυθαιρεσία. Αλλά και το γεγονός ότι, πίσω από την αυθαιρεσία, βρίσκεται το κίνητρο πολλαπλασιασμού των εσόδων της Ενορίας, δηλαδή της Ιεράς Μητρόπολης Καστοριάς, αφού από την αρχή, σκοπός τους ήταν να μετατρέψουν το «γκαράζ» σε αίθουσα «δεξιώσεων».

Μερικά πράγματα μοιάζουν να γίνονται πια χωρίς προσχήματα και χωρίς την παραμικρή αναστολή. Και όλα αυτά, σε εποχές που τα σκάνδαλα της απληστίας των Βατοπεδινών προκαλούν σοκ στον ελληνικό λαό και κλυδωνίζουν την πολιτική σταθερότητα. Αλλά και σε εποχές που ρημάζει η περιοχή της «επάνω» Καστοριάς και κλείνουν η μια μετά την άλλη μικρές επιχειρήσεις της περιοχής. Ενώ ταυτόχρονα, στους αντίστοιχους παραβάτες, όταν είναι απλοί άνθρωποι, από την Πολεοδομία του Δήμου Καστοριάς, επιβάλλονται βαριές ποινές και πρόστιμα.

Τους τελευταίους μήνες, προφανώς μετά τα γνωστά νομιμοφανή τεχνάσματα και παραθυράκια, συνεχίζονται εντατικά οι εργασίες αποπεράτωσης του υπογείου αυτού γκαράζ, καθαρά πια ως χώρου δεξιώσεων, με παράθυρα θρησκευτικού διακόσμου, πολυελαίους, μάρμαρα, κουζίνες και όλα τα συναφή. Μεταξύ των άλλων ξεχωρίζει χώρος για εικόνες και κεριά, πάνω στο επίπεδο του δρόμου (οδός Αγίου Αθανασίου) έξω από το γκαράζ, που προορίζεται για τον οβολό των διερχομένων. Με τον ηδονικό μεταλλικό ήχο, ή το απαλό θρόϊσμα του χαρτονομίσματος των περισσότερο μεταφυσικά ανήσυχων. Πρόκειται για ευτελισμό και εκμετάλλευση της θρησκευτικής ευαισθησίας των διερχομένων πιστών, οι οποίοι εκ των πραγμάτων θα αισθάνονται ένα είδος υποχρέωσης προσκυνήματος και προσφοράς του οβολού τους.

Όσες άδειες και αν νομιμοποιηθούν στην Πολεοδομία του Δήμου Καστοριάς, όσα επιχειρήματα κι’ αν επιστρατεύσουν οι υπεύθυνοι της Ενορίας και ακόμη περισσότερο οι υπεύθυνοι της Ιεράς Μητροπόλεως, οι ενέργειες αυτές, που αποσκοπούν σε καταχρηστική κερδοφορία, προκαλούν κατά βάση το κοινό αίσθημα των Καστοριανών και υπονομεύουν την μακραίωνη σχέση του με την εκκλησία.

Αλλά αυτά σε κάποιους μοιάζουν ψιλά γράμματα. Πρόκειται για αυτούς που αντιλαμβάνονται τα παγκάρια σαν καζίνο: Μετρά μόνο η casa.
Big Business.



Υ.Γ. Στο πλαίσιο της ίδιας απόλυτα κερδοσκοπικής πρακτικής της Ι. Μητρόπολης Καστοριάς, που δεν κολακεύει κανέναν και προκαλεί ένα αίσθημα ταπείνωσης, αποτελεί η προσπάθεια που γίνεται να σφετεριστεί την κυριότητα του οικίσκου των Ψαράδων, στην θέση Άγιος Νικόλαος στον γύρο της λίμνης. Τώρα που ολοκληρώνεται η Σπηλιά του Δράκου και αναμένονται οι επισκέπτες με τα ευρώ τους, η προοπτική της μικροbusiness, της εμπορίας λιβανιού, καρβούνου, θυμιάματος, εικονικών αντιγράφων και φυσικά κομποσκοινίων, θόλωσε το μάτι κάποιων. Και μπροστά στα μάτια των Καστοριανών, προσπαθούν να βαπτίσουν ιδιοκτησία τους ό,τι δυνητικά μπορεί να γεμίσει ταμεία.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 31.7.2009



25.8.09

ΜΠΕΣΣΗ ΜΙΧΑΗΛ: Αποζαρινά αρώματα…

Σπαράγματα μνήμης… Μια παιδική ηλικία γεμάτη εικόνες ομορφιάς σαν όλες τις αρχέτυπες πατρίδες του νου. Και φυλαγμένες σαν ακριβό κρασί που το άρωμά του γίνεται πολυτιμότερο με τα χρόνια, την απόσταση κι ίσως τη σύγκριση, με το δύσκολο παρόντου ατομισμού. Σταγόνες από καθαρά, διαμαντένια μέσα στο χρόνο αρώματα μνήμης άλλου τόπου, άλλων ανθρώπων, άλλων στιγμών...

24.8.09

ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΟΥΛΙΑΤΣΗ: Αθωνιάς εκκλησιαστική ακαδημία

Το σχολείο πέντε αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας

260 χρόνια προσφοράς στην ελληνική εκπαίδευση



Η Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία συμπληρώνει 260 χρόνια ιστορίας στην Ελληνική Εκπαίδευση αποτελώντας ένα από τα αρχαιότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας.


1. ΧΡΟΝΙΚΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΘΩΝΙΑΔΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ

Η ιστορική πορεία της Αθωνιάδας ξεκινά στα πέτρινα χρόνια της τουρκοκρατίας με πρώτο εμπνευστή το Βατοπεδινό προηγούμενο Μελέτιο ο οποίος ξεκινά τις διεργασίες ιδρύσεως ενός σχολείου ανωτάτου επιπέδου. Ωστόσο οι ανυπέρβλητες δυσκολίες δεν θα αντιμετωπίζονταν χωρίς την υλική και ηθική στήριξη του πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου του Ε. Το 1750 εκδίδει Πατριαρχικό Σιγίλλιο το οποίο ρυθμίζει τα σχετικά με τη λειτουργία του σχολείου καθώς επίσης και τους τρόπους ανεύρεσης οικονομικών πόρων από πηγές του Πατριαρχείου και σημαντικών Ελλήνων της εποχής. Πρώτος Σχολάρχης της Ακαδημίας υπήρξε ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης με σπουδές στα σημαντικότερα πνευματικά κέντρα του τότε Ελληνισμού, την Πόλη, την Πάτμο και τα Γιάννενα χωρίς ωστόσο να καρποφορήσουν οι προσδοκίες που γεννήθηκαν με την ίδρυση της Σχολής.
Το 1753 διορίζεται διδάσκαλος στην Αθωνιάδα ο Ευγένιος Βούλγαρης που έμελλε να συνδέσει το όνομά του με την Πανευρωπαϊκή λάμψη της σχολής. Γνώστης της Λατινικής, Γερμανικής. Εβραϊκής, Γαλλικής, Τουρκικής, Ρωσικής, Χαλδαϊκής και Αραβικής, δεινός ρήτορας αλλά και σπουδαίος επιστήμονας της θεολογίας, της φιλοσοφίας αλλά και των φυσικών επιστημών. Στα έξι χρόνια της θητείας του στη διεύθυνση της Σχολής αυτή θα γνωρίσει μέρες τεράστιας πνευματικής ακμής. Η παρουσία του φημισμένου δασκάλου στο Άγιον Όρος θα συνδυαστεί με την παρουσία σπουδαίων συνδιδασκάλων όπως του Παναγιώτη Παλαμά εκ Μεσολογγίου μετέπειτα πρωτεργάτη της ίδρυσης της Παλαμαίας Σχολής. Μαθητές από όλη την Ελλάδα αλλά και Έλληνες της παροικίας θα φτάσουν στην Αθωνιάδα διψασμένοι να παρακολουθήσουν την καινοτόμο διδασκαλία του σπουδαίου διδασκάλου. Το πρόγραμμα της σχολής περιλαμβάνει δύο κύκλους μαθημάτων : τα φιλοσοφικά και τα μαθηματικά κατά το πρότυπο αντίστοιχων σχολών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Το επίγραμμα στον πυλώνα της εισόδου «ΓΕΩΜΕΤΡΉΣΩΝ ΕΙΣΊΤΩ, ΟΥ ΚΩΛΥΩ. ΤΩ ΜΗ ΘΕΛΟΝΤΙ, ΣΥΖΥΓΩΣΩ ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ» φανερώνει ότι οι προϋποθέσεις που προσφέρει τώρα είναι εκείνες που είχε ποθήσει παλιότερα την εποχή των μεγάλων σχεδίων. Ο Ευγένιος Βούλγαρης θα διαδώσει τη φήμη της Αθωνιάδας σε όλο τον πνευματικό κόσμο της εποχής του. Οι πλούσιες πνευματικές του δυνάμεις, η πεισματική του θέληση, η ακμαία μαχητικότητά του και ο πληθωρικός ενθουσιασμός του είναι τα εφόδια που θα τον οπλίσουν στην αντιμετώπιση των πολλών δυσκολιών.
Μεταξύ των κορυφαίων μαθητών που θήτευσαν στη Αθωνιάδα της εποχής εκείνης ιδιαίτερη θέση κατέχουν ο Ισαπόστολος ‘Αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο ‘Ανθιμος ο Ολυμπιώτης, ο Ιώσηπος Μοισιόδακας, ο Σέργιος Μακραίος, ο Όσιος Αθανάσιος Πάριος, ο Δαμασκηνός Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ο Παΐσιος Καυσοκαλυβίτης, ο Ιωάννης Πέζαρος. Επίσης διατελούν μαθητές ο Άγιος Αθανάσιος ο Κουλακιώτης, Όσιος Κύριλλος Παπαδόπουλος και ο πρώτος Σχολάρχης της θεολογικής Σχολής της Χάλκης Κωνσταντίνος Τυπάλδος. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφέρουμε ως μαθητή τον Εθνομάρτυρα και πρόδρομο της Ελληνικής Επανάστασης, το Ρήγα Φεραίο, η προσφορά του οποίου διαχρονικά αναγνωρίζεται ως ανεκτίμητη.
Μετά την εποχή του Βούλγαρη η Αθωνιάδα θα γνωρίσει περιόδους μειωμένης ακμής αλλά και μεγάλων πνευματικών εκλάμψεων προσφέροντας πολύτιμη πνευματική βοήθεια στο σκλαβωμένο Γένος. Οι απόφοιτοι της σχολής επιστρέφοντας στις ιδιαίτερες πατρίδες τους θα φέρουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας τα φώτα της Παιδείας που έλαβαν εκεί. Το 1821 η σχολή διακόπτει τη λειτουργία της λόγω της επανάστασης και θα επαναλειτουργήσει ξανά το 1842. Το 1844 με εράνους χτίζεται το νέο κτήριο στις Καρυές του Αγίου Όρους . Από το 1930 μέχρι σήμερα μια νέα περίοδος αρχίζει για την Αθωνιάδα όταν με απόφαση της Ι. Κοινότητας, μεταφέρεται στον εξωτερικό ξενώνα της Σκήτης του Αγ. Ανδρέα με Σχολάρχη τον Αρχιμανδρίτη Αθανάσιο Παντοκρατορινό, πτυχιούχο της Θεολογίας, μια φωτισμένη αγιορείτικη φυσιογνωμία. Από το 1940 ως το 1953 λόγω του πολέμου αναστέλλεται η λειτουργία της Σχολής. Έκτοτε συνεχίζει αδιάλειπτα την λειτουργία της αποτελώντας το αρχαιότερο σε λειτουργία σχολείο της Ελλάδας.

2. ΟΙ ΠΕΝΤΑΡΙΘΜΟΙ ΔΙΑΛΑΜΨΑΝΤΕΣ ΑΓΙΟΙ ΤΗΣ ΑΘΩΝΙΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗΣ.

Η προσφορά της Αθωνιάδας Σχολής συνδέεται αναπόσπαστα με τη παρουσία σε αυτή πέντε σημαντικών Αγίων της Εκκλησίας μας η μνήμη των οποίων εορτάζεται με κοινή εορτή την πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου. ( Μη απόλυτα διασταυρωμένες πηγές αναφέρονται στην παρουσία στη Σχολή περισσοτέρων στον αριθμό μετέπειτα Αγίων, πιθανόν εννέα)

α. Ο Άγιος και Ισαπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός. ΤΟ 1749 προσήλθε και εγγράφηκε ως μαθητής στη Σχολή σε μεγάλη ηλικία από ζήλο να παακολουθήσει τα μαθήματα του Βουλγάρεως. Εκεί αφού απέκτησε πλούτο γνώσεων φλεγόμενος από αγάπη συνέβαλε στη συνέχεια τα μέγιστα στην ανάταση του Γένους με τις περιοδείες του.
β. Ο Άγιος Αθανάσιος ο Πάριος. Ήδη απόφοιτος της Ευαγγελικής σχολής της Σμύρνης συνέδεσε σε διαφορετικές φάσεις το όνομά του ως μαθητής διδάσκαλος και αργότερα Σχολάρχης της Αθωνιάδας.
γ. Ο Αγιος Μακάριος Νοταράς. Γόνος λαμπράς οικογενείας της Κωνσταντινούπολης. Προσήλθε στην Αθωνιάδα μετά την παραίτησή του από τον επισκοπικό θρόνο της Κορίνθου αναλαμβάνοντας την πνευματική καθοδήγηση του Σχολάρχη και των μαθητών. Επί των ημερών της παρουσίας του στη Αθωνιάδα, η Σχολή αναδεικνύεται σε πραγματικό στάδιο πνευματικών αγώνων.
δ. Ο Άγιος Αθανάσιος ο Κουλακιώτης. Φοίτησε σε δύο διαφορετικές περιόδους στη Σχολή παρακολουθώντας τους διδασκάλους Παναγιώτη Παλαμά και Αθανάσιο Πάριο. Μαρτύρησε με απαγχονισμό στη Θεσσαλονίκη το 1774.
ε. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Διορίστηκε από την Ιερά Σύναξη Έφορος της Αθωνιάδας επιλύοντας πλήθος διοικητικών προβλημάτων και συμβάλλοντας κυρίως στον πνευματικό τομέα. Η προσφορά του ήταν πολυτιμότατη.

3. Η ΑΘΩΝΙΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΣΗΜΕΡΑ.

Σήμερα η σχολή συνεχίζει στη λειτουργία της στον ξενώνα της σκήτης το Αγίου Ανδρέου στις Καρυές του Α. Όρους. Λειτουργεί ως Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο και ως Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο ενώ ο τίτλος της Ακαδημίας τελεί υπό αναστολή.
Το απολυτήριο του Λυκείου είναι ισότιμο με των άλλων λυκείων Μέσης εκπαίδευσης. Οι Μαθητές παρακολουθούν μαθήματα Βυζαντινής Μουσικής και κατόπιν αποφάσεως του Συλλόγου Διδασκόντων και του καθηγητή της Μουσικής λαμβάνουν πτυχίο βυζαντινής μουσικής ισότιμο ωδείου.
Επίσης παρακολουθούν προαιρετικά μαθήματα Αγιογραφίας και μετά από επιτυχή συμμετοχή στις εξετάσεις λαμβάνουν τίτλο σπουδών Αγιογράφου για επαγγελματική χρήση.
Στο χώρο του σχολείου στεγάζεται οικοτροφείο στο οποίο οι μαθητές διαμένουν και σιτίζονται. Στα νεότερα χρόνια της λειτουργίας της η Σχολή έχει να επιδείξει πλήθος διακεκριμένων αποφοίτων σε όλους τους χώρους μεταξύ των οποίων καθηγητές Α.Ε.Ι αλλά και πλήθος Μητροπολιτών, ιερέων και μοναχών.
Οι μαθητές ζουν στη σχολή κατά κοινοβιακό τρόπο συμμετέχοντας ενεργά στις Ιερές Ακολουθίες της Σχολής. Επισκέπτονται τακτικά τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους αποκτώντας πολύτιμα βιώματα της Αγιορείτικης Παράδοσης.
Απόφοιτοι και διδάξαντες πραγματοποιούν συχνά συναντήσεις αλλά και επισκέψεις στην τροφό Σχολή μέσω του «Συλλόγου διδαξάντων και φοιτησάντων στην Αθωνιάδα Σχολή»

Βιβλιογραφία:
-Επετηρίς Αθωνιάδος Εκκλησιαστικής Ακαδημίας
-Εφημερίδα Εκκλησιαστική Αλήθεια Κωνσταντινουπόλεως
-Άλκης Αγγέλου «Χρονικό της Αθωνιάδος»
-Κων. Κουμα «Ιστορία Ανθρωπίνων Πράξεων» Βιέννη 1833



Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 31.7.2009

Βιβλίο

ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ

Ου απάν' κι ου κάτ' ου κόσμους
Σελίδες 150, Σύνδεσμος Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης


Κυκλοφόρησε το βιβλίο "Ου απαν' κι ου κατ' ου κόσμους- Ιστουρία φόβια αλλά καν' πένθιμ'' (σε νεοελληνική απόδοση-δευτερότιτλο: Ο επάνω κι ο κάτω κόσμος -΄Επος μακάβριο μα όχι πένθιμο) του Νώντα Τσίγκα. Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε: "Με σεβασμό στο βογατσιώτικο ιδίωμα, σαν φόρος τιμής στον ανεξάντλητο σκωπτισμό, στην ευθυκρισία επί παντός επιστητού και στην πολυπραγμοσύνη των συγχωριανών -παλιών και καινούργιων-γράφτηκε το παρόν. Στην αναψυχή, την τέρψη και την κρίση τους ανατίθεται. Ως καταγραφή προθέσεων, πόθων, αισθηματικής μετάληψης και πανηγυρικής συνεύρεσης αλλά και ως λυτρωτική άσκηση θάρρους απέναντι στο δυσβάσταχτο φορτίο του θανάτου ας θεωρηθεί επίσης. Παιχνίδι αδιάλειπτο μιας παιδικής ηλικίας που δεν κουράζεται ποτέ και συνεχίζει απτόητη να λατρεύει τα ψέματα και τα παραμύθια ως τα βαθιά γεράματα. Μέχρι το τέλος!" Το βιβλίο πρόκειται άμεσα να διακινηθεί αποκλειστικά από τον Σύνδεσμο Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης και για τον τρόπο που θα μπορεί να το προμηθευτεί κανείς θα γράψουμε σε επόμενο φύλλο της εφημερίδας.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 31.7.2009


23.8.09

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΓΓΕΛ: Εικαστικές δημιουργίες

ΣΤΟΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ ΤΖΗΜΑΚΑ

… αλλά η ψυχή μου μοιάζει, μ’ ένα παράξενο κλειδωμένο σπίτι.
Όταν καμιά φορά βρίσκω το κλειδί και κατεβαίνω στα κατάβαθά της, εκεί όπου σ’ ένα σκοτεινό καθρέφτη λαγοκοιμούνται οι μορφές της μοίρας μου, δεν έχω παρά να σκύψω επάνω στον σκοτεινό καθρέφτη και να δω το πρόσωπό μου που τώρα μοιάζει πέρα για πέρα…

ΧΕΡΜΑΝ ΕΣΣΕ



Είναι η πρώτη φορά που τα μάτια μου συναντούν συγκεντρωμένο σ’ ένα βιβλίο-λεύκωμα το εικαστικό έργο του αξιόλογου ανθρώπου και γιατρού Χρυσόστομου Τζημάκα.
Πραγματικά αντικρίζω έναν καλλιτέχνη.
Βλέποντας και παρατηρώντας τα έργα του μπορώ να ισχυρισθώ πως η ζωγραφική στο πρόσωπό του βρήκε όχι μόνο τον εκτελεστή αλλά κυρίως τον άνθρωπο που συμμετέχει ενεργά και με την ψυχή του στο κλίμα που ο ίδιος δημιουργεί μέσα στον ζωγραφικό του χώρο.

Ένας κριτικός τέχνης, ένας ιστορικός, σίγουρα έχουν να πουν αρκετά για το έργο ενός ζωγράφου και φυσικά είναι εξαιρετικά δύσκολο, να μπορέσει κάποιος, έστω και με απλό τρόπο, να πλησιάσει και να μεταδώσει τις σκέψεις του για ένα ζωγραφικό έργο πολύ δε περισσότερο να εμβαθύνει σ’ αυτό. Και η απλούστερη προσέγγιση ίσως κρύβει κινδύνους και για τον καλλιτέχνη ακόμη όμως περισσότερο για τον "μεταφραστή" της τέχνης.

20.8.09

ΟΔΟΣ: Δημιουργικός ανταγωνισμός

Με ένα αληθινά εξαίσιο χώρο, τον προαύλιο του αρχοντικού Σκούταρη στην νοτιανατολική παραλία της Καστοριάς, αλλά από την κανονική εσωτερική πρόσοψη (και όχι την πλευρά της παραλίμνιας αβγατής), με το υπέροχο αρχοντικό ως background να κοσμεί την παράσταση (αν και απόλυτα εγκαταλελειμμένο, παρ’ όλο που στεγάζει περιβόητη Εφορία), και ένα μικρό δένδρο να συμβάλλει ως σκηνικό πρόσχημα σε ένα έργο που ανήκει στον κόσμο της Commedia dell’ Arte, η θεατρική ομάδα του πολιτιστικού ομίλου «Σπασμένο Ρόδι» παρουσίασε την π. εβδομάδα το θεατρικό έργο, μάλλον πρόζα, σε πέντε πράξεις «Ο Μανδραγόρας» του Ιταλού Νικκολό Μακιαβέλλι (Niccolò di Bernardo dei Machiavelli 1469-1527).

Το έργο, θεατρική εκδοχή με σατυρικά στοιχεία του γνωστού αποφθέγματος «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» (που η έμπνευσή του ανήκει στον ιταλό φιλόσοφο, συγγραφέα, πολιτικό και νομικό επιστήμονα), ήταν προσαρμοσμένο από τις ιδιομορφίες και την διαφθορά της ιταλικής κοινωνίας την εποχή του Μακιαβέλλι, αποκλειστικά στην Καστοριά, και μάλιστα την παλιότερη Καστοριά.

Στην οποία ο δικηγόρος, ο δήθεν γιατρός, σπουδασμένος στην Αμερική, γιος του ευκατάστατου γουναρά, ο παρατρεχάμενος (κάτι σαν μπάτλερ ή μπόσης μιας άλλης εποχής), και ο ιερέας της ενορίας διατηρούσαν αυθεντικά την ισχύ της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Από το υπόβαθρο αυτό δεν θα μπορούσαν φυσικά να απουσιάζει τουλάχιστον μια σύζυγος, τουλάχιστον μια μητέρα-πεθερά, αλλά και οι «αρλεκίνοι», για να μην ξεφεύγει η παράσταση εντελώς από την πηγή και να έχει (κυρίως) ένα εικαστικό αποτέλεσμα, μια και το κείμενο μόνο του δεν αρκούσε. Καθ’ ότι είναι κείμενο με καταγγελτικό χαρακτήρα περισσότερο, παρά θεατρικό ή κωμικό, και σχεδόν όλες οι κωμικές σκηνές φαίνεται να έχουν «πολιτικό» στόχο.

Όλα, η σκηνοθεσία, οι ερμηνείες, η ακρίβεια, η μουσική επένδυση, ο χώρος και οι υπέροχα ζεστές βραδιές του Ιουλίου συνηγορούσαν ώστε να αναδειχθεί ακόμη περισσότερο η μεγάλη, εργώδης και ομολογουμένως κοπιαστική προσπάθεια των συντελεστών της παράστασης. Η καταξιωμένη στον χώρο της σκηνοθέτις, η κ. Τάνια Κίτσου με τις τολμηρές προτάσεις και ιδέες της επί σκηνής, απέδειξε τους αρραγείς δεσμούς της με την ιδιαίτερη πατρίδα της, καθώς και ένα εύθραυστο συναισθηματισμό που προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από την πυγμή της τόλμης.

Ο κ. Γιάννης Ηλιάδης (δηλαδή ο δικηγόρος στον ρόλο), που απείχε τα τελευταία χρόνια από θεατρικά δρώμενα, επέστρεψε με ζήλο και ένταση, και με την χειμαρρώδη ερμηνεία του δεν άφησε ούτε μια ανάσα του ρόλου του να μην προσπαθεί να την αποδώσει καλλίτερα και πλουσιότερα, έστω κι’ αν χρειαζόταν να ταυτιστεί με την καρικατούρα του κερασφόρου δικηγόρου της παλιάς Καστοριάς, που προκειμένου να τεκνοποιήσει η σύζυγός του μπορούσε να αναγνώσει το κόστος ως κέρδος.

Με την έντασή του επέβαλε τους ίδιους ρυθμούς και στον κ. Ιωάννη Τσώτσο (στον ρόλο του Σύρου), σε μία ερμηνεία που ενίοτε ξεπερνούσε το μέτρο, αλλά στο τέλος ισορροπούσε απόλυτα με τον ρόλο του Λιγούριου και της Λουκριτίας, που με το έμφυτο ταλέντο του και την στόφα του αληθινού ηθοποιού να εναλλάσσεται μεταξύ πολλών εκδοχών (αρσενικών ή θηλυκών) του ίδιου εαυτού δηλώνοντας τον ερμαφροδιτισμό της αλήθειας.
Και τέλος, η κ. Ελένη Τσαδήλα (βασική ιδρύτρια της σύγχρονης θεατρικής κίνησης της Καστοριάς) να συγκρατεί τις όποιες υπερβολές, τόσο ως Καλλίμαχος, γιατρός, ψάλτης, όσο και ως αναγνώστης.

Η ένταση που προκαλούσε ο (επαγγελματικός σχεδόν) ανταγωνισμός των ερμηνειών μεταξύ των τριών πρωταγωνιστών (Ηλιάδης, Τσώτσος, Τσαδήλα), κυριαρχούσε καθ’ όλη την διάρκεια, μεταφέροντας την ίδια την ουσία της παράστασης (Δικηγόρος, Σύρος, Καλλίμαχος κλπ) σε δεύτερο πλάνο, στο παρασκήνιο, όπως ήταν ακριβώς και οι δύο αρλεκίνοι (Θ. Κοτοπούλου, Ε. Τράσια), οι οποίες με την αποστολή τους υποβολέα-σκηνικού βοηθού, επανέφεραν σε τακτά χρονικά διαστήματα την προσπάθεια να εκτυλιχθεί και πάλι στο προσκήνιο, λες και ξέφευγε κάθε φορά ο στόχος.

Στα σίγουρα όμως η παράσταση συνολικά κρίνεται θετική, και οι συντελεστές ομολογουμένως ταλαντούχοι. Η Καστοριά είχε την ευκαιρία να δει μία παράσταση διαφορετική που εμπνέει συζητήσεις και υποχρεώνει τον θεατή να προχωρήσει ένα βήμα: στην κριτική. Ενώ οι παράλληλες θεατρικές εκδηλώσεις από ομίλους που δόθηκαν στην Καστοριά το τελευταίο διάστημα, ενέπνευσαν και στους θεατές ένα είδος άμιλλας και συναγωνισμού από τον οποίο κερδισμένη βγαίνει η άστεγη Καστοριά.

Ο «Μανδραγόρας» αν και άρεσε στο κοινό και «παίδευσε» θεατρικά, δεν το ψυχαγώγησε όμως, όπως ασφαλώς θα στόχευε η ομάδα. Ίσως λόγω του ρυθμού των διαλόγων και των σκηνών που φάνηκαν υπερβολικοί για ένα κοινό που δεν είναι εξοικειωμένο με την Comedia dell’ Arte, ίσως λόγω της φόρτισης που προκαλούσε η θεατρική σύμπραξη τόσων εκρηκτικών παραγόντων και προσώπων επί σκηνής, ίσως λόγω της ταχύτητας αλλά και της έντασης, συχνά δινόταν η εντύπωση της καταιγίδας. Μπορεί μεν να την θαυμάζεις, με τις αστραπές και τις βροντές της, αλλά ασφαλώς δεν παραδίδεσαι στην γοητεία της.


17.8.09

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Συγχαρητήρια θερμότατα για το περιεχόμενο του περασμένου πρωτοσέλιδου, περί της απαγόρευσης του καπνίσματος στη χώρα μας.
Όμως, από τη μέρα της ισχύος του νέου νόμου, μήπως προσέξατε ότι οι κλειστές πόρτες των γραφείων στη Νομαρχία Καστοριάς έγιναν πολύ περισσότερες απ' όσες ήταν πριν, απλώς γιατί οι υπάλληλοι εξακολουθούν να καπνίζουν και απλώς παίρνουν τα μέτρα τους να μη γίνουν αντιληπτοί;

Και μ' αυτή την ευκαιρία: στον κατάλογο με τα δικαιώματα του πολίτη που είναι αναγκασμένος να έρθει σ' επαφή με δημόσια υπηρεσία, υπάρχει καμία αναφορά στις κλειστές πόρτες γραφείων; Δηλαδή, πόσο επιτρέπεται να υπάρχει πλήθος που περιμένει έξω από μια κλειστή πόρτα γραφείου εξυπηρέτησης πολιτών και η πόρτα να μην ανοίγει;

Δεύτερον: Τι κάνει ο πολίτης στην περίπτωση αυτή; Περιμένει την πόρτα ν' ανοίξει ή χτυπάει για να ανοίξει;

Και τρίτον: Ισχύει ότι δεν είμαστε καθόλου υποχρεωμένοι εμείς οι πολίτες-πελάτες οποιασδήποτε υπηρεσίας να χτυπάμε κλειστή ή ανοιχτή πόρτα γραφείου πριν μπούμε, απλώς γιατί το γραφείο είναι δημόσιο και δε χρειάζεται να χτυπάμε πριν μπούμε μέσα για την εξυπηρέτησή μας; Ισχύει αυτό ή όχι;

Για να μάθουμε επιτέλους τα δικαιώματά μας κι εμείς οι ταλαίπωροι (γιατί στους περισσότερους υπαλλήλους που συμπεριφέρονται σαν ιδιοκτήτες των δημόσιων γραφείων όπου δουλεύουν αρέσει πολύ το να μας ταλαιπωρούν παίζοντάς το εξουσία) και να ξέρουμε τι να κάνουμε τις πολλές φορές που βρισκόμαστε σε τέτοια θέση.

Υ.Γ.:1) Νομίζω ότι κι εσείς είχατε δημοσιεύσει κάποια φορά τον κατάλογο με τα δικαιώματα του πολίτη και ήταν πολύ χρήσιμος για όλους.

2) Κανονικά δε θα 'πρεπε να υπάρχει αναρτημένος σε κάθε γραφείο μαζί μ' αυτόν τον κατάλογο που απευθύνεται σε μας κι ένας άλλος με τις υποχρεώσεις των υπαλλήλων; Αυτός θα ήταν πιο άμεσος γιατί από τα δικαιώματα τα δικά μας οι υπάλληλοι που το παίζουν εξουσία δεν καταλαβαίνουν εύκολα.

3) Είναι υποχρεωμένα τα γραφεία των δημόσιων υπηρεσιών να έχουν αναρτημένο τον κατάλογο των δικαιωμάτων μας;
Για να ξεκαθαριστούν τα πράγματα με την άθλια εις βάρος μας κατάσταση που επικρατεί στους χώρους αυτούς, όπου οι κύριοι αυτοί και οι κυρίες αυτές υπάρχουν για να βγάζουν το ψωμί τους κι όχι τα πάσης φύσεως απωθημένα τους, υπηρετώντας μας, γιατί είναι απλώς υπάλληλοι. Και, αν δεν το έχουν κάνει ήδη, ας το προσέξουν επιτέλους εκείνο το υπό μες στις λέξεις υπάλληλοι και υπηρετώ (εξυπηρετώ).

Με τιμή
Χρήστος Κ.
istos90@gmail.com

Η ΟΔΟΣ καταχωρεί την επιστολή που έλαβε με τις εξής παρατηρήσεις: Θεωρεί απαράδεκτους τους προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, τις αφοριστικές γενικεύσεις σε βάρος των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτονόητα θεωρεί ατυχείς τις στενές ετυμολογικές προσεγγίσεις της λέξης "υπάλληλος" και "υπηρετώ" και για τον λόγο αυτό ανακριβείς. Αντίστοιχη ετυμολογική προέλευση και ισοδύναμη σημασία έχει και η λέξη "υπουργός" αλλά κανείς δεν διανοείται να κυριολεκτήσει.
Παρά το γεγονός ότι επί της ουσίας ο/η επιστολογράφος έχει απόλυτα δίκαιο - μάλιστα τις περισσότερες από τις ερωτήσεις που θέτει τις απαντά ο/η ίδιος/α- ωστόσο η δόση καταφρόνησης στον επίλογο της επιστολής, όχι μόνο αποδεικνύει κάποια προσωπικά κίνητρα, αλλά αδικεί και την ουσία της. Με την οποία η ΟΔΟΣ ασφαλώς συμφωνεί.

ΥΓ. Δυο πρώην πρωθυπουργοί, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Κώστας Σημίτης, τα ίδια ήθελαν να πουν όταν δήλωναν ο μεν πρώτος ότι η Ελλάδα είναι "ένα απέραντο φρενοκομείο" ο δε δεύτερος "αυτή είναι δυστυχώς η Ελλάδα".
Μόνο που η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο, σήμερα. Τόσο απλά.




Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23.7.2009


Σχετικά κείμενα:
ΟΔΟΣ: Φαιδρά
ΟΔΟΣ: Περί καπνίσματος
ΟΔΟΣ: Τέλος;
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ: Πού είναι το κράτος;

16.8.09

ΣΠΥΡΟΥ ΧΡΙΣΤΑΚΟΥ: Σύντομο ιστορικό των ενοποιημένων θεωριών στην φυσική

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της Φυσικής και γενικότερα της επιστήμης σήμερα, είναι η ανακάλυψη μιας θεωρίας που θα μπορεί να περιγράφει πλήρως τα πάντα μέσα στο Σύμπαν. Η δημιουργία μιας πλήρους θεωρίας κβαντικής βαρύτητας ήταν το μεγάλο όνειρο των Φυσικών από την εποχή του Αϊνστάϊν. Ο ίδιος ο Αϊνστάϊν αναλώθηκε κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του στην προσπάθεια δημιουργίας μιας τέτοιας θεωρίας ανεπιτυχώς.
Η ιστορία της Φυσικής είναι γεμάτη από ενοποιήσεις. Μια από τις πρώτες ενοποιημένες θεωρίες ήταν αυτή του ηλεκτρομαγνητισμού όπου ο James Maxwell κατάφερε να ενώσει κάτω από ένα ενιαίο σύνολο εξισώσεων τον ηλεκτρισμό και τον μαγνητισμό μετά τα πειράματα του Faraday και την ανακάλυψη του φαινομένου της ηλεκτρομαγνητικής επαγωγής.

Μια επόμενη σημαντική ενοποίηση διαφάνηκε στην αρχή της δεκαετίας του ‘60 τον περασμένο αιώνα όπου πολλοί φυσικοί ανάμεσά τους και ο Sheldon Glashow διέκριναν την δυνατότητα περιγραφής της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης και της ασθενούς πυρηνικής ως μια ενιαία θεωρία. Λίγο αργότερα οι Weinberg και Salam ανακάλυψαν ότι τα σωματίδια-φορείς της ασθενούς δύναμης W και Z μπορεί να έχουν μάζα και εξήγησαν με κομψό τρόπο τον μηχανισμό που θα μπορούσε να συμβαίνει αυτό με την βοήθεια του πεδίου Higgs. Έτσι η θεωρία των Glashow-Salam-Weinberg εξήγησε την διαφορά ισχύος της ασθενούς δύναμης σε χαμηλές ενέργειες και της ηλεκτρομαγνητικής.
Διάφορα πειράματα με κυριότερο αυτό στις αρχές του 1984 όταν ανακαλύφθηκαν τα σωματίδια W και Z που παρήχθησαν για πρώτη φορά σε πολύ υψηλές ενέργειες στις συγκρούσεις πρωτονίου – αντιπρωτονίου στο CERN με τις τιμές των μαζών να επιβεβαιώνουν τις προβλέψεις της θεωρίας, εδραίωσαν την πεποίθηση πως η ασθενής και η ηλεκτρομαγνητική δύναμη είναι δύο όψεις μιας ενοποιημένης ηλεκτρασθενούς δύναμης.
Αναπόφευκτα το επόμενο βήμα θα ήταν η προσπάθεια ενοποίησης της ηλεκτρασθενούς δύναμης με την ισχυρή πυρηνική. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 έγιναν πολλές προσπάθειες στην κατεύθυνση ενοποίησης της ηλεκτρασθενούς δύναμης με την κβαντική χρωμοδυναμική (QCD – Quantum Chromodynamics), την θεωρία που περιγράφει την ισχυρή πυρηνική δύναμη.

Οι Μεγάλες Ενοποιημένες Θεωρίες GUTs (Grand Unified Theories), προβλέπουν την ενοποίηση της ηλεκτρομαγνητικής, ασθενούς και ισχυρής πυρηνικής δύναμης σε ενέργεια που είναι κατά 10 τρισεκατομμύρια μεγαλύτερη από την κλίμακα που συμβαίνει η ηλεκτρασθενής ενοποίηση και πάρα πολύ μακριά από τις σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες ενός πειράματος σε αυτές τις ενέργειες.
Πολλές GUTs κάνουν προβλέψεις και σε χαμηλές ενέργειες με σημαντικότερες αυτές της αυθόρμητης διάσπασης του πρωτονίου και της ύπαρξης μαγνητικών μονόπολων, δηλαδή πολύ βαριά σωματίδια που πρέπει να παρήχθησαν τις πρώτες στιγμές της Μεγάλης Έκρηξης, με κύριο χαρακτηριστικό την ύπαρξη ενός μόνο μαγνητικού «φορτίου». Μέχρι στιγμής δεν έχει παρατηρηθεί κάτι από τα δύο αν και η θεωρία του Πληθωρισμού προσφέρει μια ικανοποιητική εξήγηση για την σπανιότητα των μαγνητικών μονόπολων σε βαθμό που να μην μπορούμε να τα παρατηρήσουμε σήμερα.
Τελευταίο βήμα προς την τελική ενοποίηση όλων των θεωριών της Φυσικής θα είναι ο συνδυασμός της βαρυτικής δύναμης με τις υπόλοιπες τρεις που προαναφέρθηκαν, σε μια πλήρη θεωρία κβαντικής βαρύτητας. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι θα πρέπει να επιτευχθεί η σύνθεση δύο πετυχημένων θεωριών που εμφανίστηκαν στις αρχές του περασμένου αιώνα και άλλαξαν ριζικά την αντίληψή μας για τον φυσικό κόσμο: την Θεωρία της Σχετικότητας και την Κβαντική Μηχανική. Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας είναι μια Θεωρία που εξηγεί με πολύ κομψό και γεωμετρικό τρόπο την βαρύτητα που κυριαρχεί στο Μακρόκοσμο, ενώ η Κβαντομηχανική, αν και επέφερε ορισμένα εννοιολογικά προβλήματα, είναι εξαιρετικά επιτυχημένη θεωρία στην περιγραφή του Μικρόκοσμου. Οι δύο θεωρίες μοιάζουν πολύ διαφορετικές ώστε να μπορέσουν να συνδυαστούν κάτω από μια ενιαία «Θεωρία των Πάντων».

Η υποψία ότι η βαρύτητα μπορεί να περιγραφεί ενιαία με τις υπόλοιπες δυνάμεις, έχει τις ρίζες της στις αρχές του περασμένου αιώνα, όταν ο Γερμανός μαθηματικός Theodor Kaluza αποφάσισε να διατυπώσει τις βαρυτικές εξισώσεις του Αϊνστάϊν σε πέντε διαστάσεις αντί για τέσσερις, με αποτέλεσμα να προκύπτουν ταυτόχρονα και οι εξισώσεις του Maxwell για τον ηλεκτρομαγνητισμό. Το πρόβλημα βέβαια ήταν ότι αντιλαμβανόμαστε στον πραγματικό κόσμο μόνο τέσσερις και όχι πέντε διαστάσεις. Aλλά το 1926 ο Σουηδός φυσικός Oscar Klein, πρότεινε πολύ απλά, ότι αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι η πέμπτη διάσταση «συμπτύσσεται» σε τόσο μικρό μέγεθος, που είναι αδύνατον να την αντιληφθούμε άμεσα. Έτσι αυτό που συνήθως θεωρούμε σημείο στον τρισδιάστατο χώρο, στην πραγματικότητα είναι ένας λεπτός κύκλος γύρω από την τέταρτη χωρική διάσταση. Ο Klein μάλιστα υπολόγισε την περιφέρεια των κύκλων, χρησιμοποιώντας την τιμή της μονάδας του ηλεκτρικού φορτίου που μεταφέρει το ηλεκτρόνιο και τα άλλα σωματίδια, και την ισχύ των βαρυτικών δυνάμεων μεταξύ των σωματιδίων. Το μήκος της βρέθηκε ίσο με περίπου 10-30 εκατοστόμετρα δηλαδή περίπου 1017 φορές μικρότερο από το μέγεθος του ατομικού πυρήνα. Άρα δεν είναι καθόλου παράξενο που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε την πέμπτη διάσταση.
Στα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι σήμερα αναπτύχθηκαν ορισμένες θεωρίες με επικρατέστερες αυτή τη στιγμή την Θεωρία των Υπερχορδών και την Κβαντική Βαρύτητα Βρόγχων, για μια πλήρη θεωρία Κβαντικής Βαρύτητας.

ΧΟΡΔΕΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΧΟΡΔΕΣ

Τα πρώτα βήματα της θεωρίας των Χορδών γίνονται στα τέλη της δεκαετίας του ’60 τον περασμένο αιώνα, όταν ο Gabrielle Veneziano πρότεινε μια διαφορετική προσέγγιση, όπου τα σημειακά σωματίδια περιγράφονταν από μονοδιάστατες χορδές προκειμένου να περιγραφεί ικανοποιητικά ο κόσμος των πυρηνικών σωματιδίων. Η ιδέα εγκαταλείφθηκε προσωρινά, αφού η εμφάνιση της Κβαντικής Χρωμοδυναμικής λίγα χρόνια αργότερα στις αρχές της δεκαετίας του ’70, περιέγραφε καλύτερα τις ισχυρές αλληλεπιδράσεις στον πυρήνα μέσω του μοντέλου των κουάρκ.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, μια ομάδα φυσικών με κυριότερους τους Michael Green, John Schwarz, Edward Whitten και David Gross, αναθέρμανε το ενδιαφέρον για τις χορδές, καθώς καμία άλλη θεωρία δεν φαινόταν να μπορεί να συνθέσει ικανοποιητικά την Βαρύτητα με τις υπόλοιπες δυνάμεις. Η κεντρική ιδέα είναι η περιγραφή των σωματιδίων ως μονοδιάστατων ανοιχτών χορδών ή κλειστών χορδών (βρόγχων) που ζουν μέσα σε έναν χωροχρόνο όχι τεσσάρων αλλά δέκα διαστάσεων. Οι διαστάσεις αυτές είναι πάρα πολύ μικρές, κατά κάποιο τρόπο «κουλουργιασμένες» στο μήκος Planck περίπου στα 10-33 εκατοστόμετρα κατά αντιστοιχία με την θεωρία των Kaluza – Klein, και οι χορδές ταλαντώνονται με ποικίλους τρόπους σε αυτές τις επιπλέον διαστάσεις έτσι ώστε οι διαφορετικοί τρόποι ταλάντωσης να εμφανίζονται σε εμάς ως διαφορετικοί τύποι σωματιδίων.
Το μήκος Planck είναι ασύλληπτα μικρότερο ακόμη και από τον ίδιο τον ατομικό πυρήνα, περίπου 20 τάξεις μεγέθους (1020). Για να πάρουμε μια ιδέα για το πόσο μικρό είναι αυτό το μήκος, μπορούμε να πούμε ότι είναι τόσο μικρό σε σχέση με το μέγεθος του ατόμου, όσο μικρό είναι το ίδιο το άτομο σε σχέση με το ηλιακό μας σύστημα!
Οι νεότερες βελτιωμένες εκδόσεις της Θεωρίας των Χορδών περιλαμβάνουν και την Υπερσυμμετρία που χοντρικά μπορούμε να πούμε ότι είναι η περιγραφή όλων των τύπων σωματιδίων (μποζόνια και φερμιόνια) με έναν ενιαίο τρόπο, και έτσι αποκαλούνται θεωρίες Υπερχορδών.

Ο ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΕΝΟΣ
ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΣ

Η άλλη προσέγγιση, η θεωρία της Κβαντικής Βαρύτητας Βρόγχων έχει ως βασική ιδέα το γεγονός ότι ο ίδιος χώρος δεν είναι συνεχής αλλά διακριτός. Στην Κβαντική Βαρύτητα Βρόγχων υπάρχει ένας ελάχιστος δυνατός όγκος, ίσος περίπου με 10-99 κυβικά εκατοστόμετρα ή 1 κυβικό μήκος Planck. Μια πρώτη, άμεση συνέπεια αυτής της θεώρησης, είναι ότι αυτό που θεωρούμε σημείο στον χώρο δεν μπορεί να δεχθεί απεριόριστη ποσότητα πληροφορίας.
Πρωτοπόρος στην θεωρία της Κβαντικής Βαρύτητας Βρόγχων θεωρείται ο Φυσικός Lee Smolin και ανάμεσα στους συνεργάτες του που εργάζονται ως ερευνητές στην θεωρία βρίσκουμε και μια Ελληνίδα Φυσικό, την Φωτεινή Μαρκοπούλου – Καλαμάρα.
Αναπόφευκτα θα πρέπει να υπάρχει και ένα ελάχιστο δυνατό εμβαδόν που ισούται περίπου με 10-66 κυβικά εκατοστόμετρα ή 1 τετραγωνικό μήκος Planck. Αυτό οδήγησε σε κάποια συναρπαστικά συμπεράσματα όσον αφορά την εντροπία των μαύρων τρυπών, καθώς η εντροπία μιας μαύρης τρύπας είναι ανάλογη του εμβαδού του ορίζοντά της και αν ισχύει η ατομική δομή στην γεωμετρία του χωροχρόνου, τότε η εντροπία της μαύρης τρύπας μπορεί να κατανοηθεί με τον ίδιο τρόπο που κατανοείται η εντροπία της ύλης, δηλαδή ως μέτρο πληροφορίας σχετικά με την κίνηση των ατόμων.

Η Κβαντική Βαρύτητα Βρόγχων παρέχει μια λεπτομερή εικόνα του χωροχρόνου στην κλίμακα Planck. Βασίστηκε στο ότι οι καταστάσεις των βρόγχων μπορούν να περιγραφούν με τα λεγόμενα δίκτυα σπιν. Τα δίκτυα σπιν είναι μια παλιά ιδέα που πρωτοδιατύπωσε ο Roger Penrose με την πεποίθηση ότι ο χώρος θα πρέπει να είναι καθαρά σχεσιακός, δηλαδή ότι δεν υπάρχει ένα σταθερό υπόβαθρο μέσα στο οποίο κινούνται διάφορα είδη σωματιδίων, αλλά ότι τα πάντα, χωροχρόνος και σωματίδια, προκύπτουν από συνεχείς αλληλοεπιδρώμενες διεργασίες. Τα δίκτυα σπιν είναι γραφήματα στα οποία οι ακμές χαρακτηρίζονται από ακέραιους αριθμούς που προέρχονται από τις επιτρεπόμενες τιμές στροφορμής ενός σωματιδίου σύμφωνα με την κβαντική θεωρία, οι οποίες ισούνται πάντα με ακέραια πολλαπλάσια του μισού της σταθεράς Planck.

Η Κβαντική Βαρύτητα Βρόγχων παρέχει μια λεπτομερή εικόνα του χωροχρόνου στην κλίμακα Planck. Βασίστηκε στο ότι οι καταστάσεις των βρόγχων μπορούν να περιγραφούν με τα λεγόμενα δίκτυα σπιν. Τα δίκτυα σπιν είναι μια παλιά ιδέα που πρωτοδιατύπωσε ο Roger Penrose με την πεποίθηση ότι ο χώρος θα πρέπει να είναι καθαρά σχεσιακός, δηλαδή ότι δεν υπάρχει ένα σταθερό υπόβαθρο μέσα στο οποίο κινούνται διάφορα είδη σωματιδίων, αλλά ότι τα πάντα, χωροχρόνος και σωματίδια, προκύπτουν από συνεχείς αλληλοεπιδρώμενες διεργασίες. Τα δίκτυα σπιν είναι γραφήματα στα οποία οι ακμές χαρακτηρίζονται από ακέραιους αριθμούς που προέρχονται από τις επιτρεπόμενες τιμές στροφορμής ενός σωματιδίου σύμφωνα με την κβαντική θεωρία, οι οποίες ισούνται πάντα με ακέραια πολλαπλάσια του μισού της σταθεράς Planck.
Στην πορεία ανακαλύφθηκε ότι κάθε δίκτυο σπιν δίνει και μια δυνατή κβαντική κατάσταση της γεωμετρίας του χώρου. Ο ακέραιος αριθμός σε κάθε ακμή ενός δικτύου αντιστοιχεί στις μονάδες εμβαδού που φέρει η συγκεκριμένη ακμή. Αντί για ποσά ηλεκτρικής ή μαγνητικής ροής, οι γραμμές ενός δικτύου σπιν συμβολίζουν μονάδες εμβαδού. Απλή ερμηνεία έχουν και τα κομβικά σημεία του δικτύου σπιν: αντιστοιχούν σε κβαντισμένες μονάδες όγκου. Ο όγκος που περιέχεται σε ένα απλό δίκτυο σπιν, όταν μετριέται σε μονάδες Planck, ισούται βασικά με το πλήθος των κομβικών σημείων του δικτύου.


ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ

Η ανάγκη να «κατέβουμε» στην κλίμακα Planck στις υποψήφιες θεωρίες Κβαντικής Βαρύτητας προέκυψε από το γεγονός ότι τα βαρυτικά φαινόμενα αρχίζουν να γίνονται το ίδιο σημαντικά με τις υπόλοιπες δυνάμεις. Έτσι, στην θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης, όταν το Σύμπαν είχε μέγεθος περίπου 10-33 εκατοστόμετρα στα 10-43 περίπου δευτερόλεπτα μετά την έκρηξη, τα βαρυτικά φαινόμενα θα πρέπει να ήταν εξίσου ισχυρά. Καμία θεωρία μέχρι στιγμής δεν μπορεί να προβλέψει τι μπορεί να συνέβη στο διάστημα από την στιγμή της Μεγάλης Έκρηξης μέχρι τα 10-43 δευτερόλεπτα όπου έχουμε την πρώτη ρήξη συμμετρίας κατά την οποία η Βαρυτική δύναμη «αποκόβεται» από τις υπόλοιπες τρεις.
Αν και πολλοί θεωρούν την Θεωρία Χορδών ως την επικρατέστερη, η Κβαντική Βαρύτητα Βρόγχων παρουσιάζει ορισμένα πλεονεκτήματα όπως για παράδειγμα το ότι είναι ανεξάρτητη του υποβάθρου αφού εξηγεί και το ίδιο το υπόβαθρο με έναν ενιαίο τρόπο, ή ότι δεν χρειάζεται να εισάγουμε άλλες επιπλέον έξι χωρικές διαστάσεις ώστε να είναι η θεωρία συνεπής. Επίσης, ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα στην Θεωρία Χορδών είναι ότι φαίνεται να υπάρχουν πολλές παραλλαγές της που δουλεύουν εξίσου καλά, αλλά μια τελική Θεωρία των Πάντων θα πρέπει να είναι μοναδική. Εξελιγμένες εκδόσεις της Θεωρίας Χορδών προτείνουν την εισαγωγή μιας επιπλέον χωρικής διάστασης (δηλαδή συνολικά 11 διαστάσεις στον χωροχρόνο), με αποτέλεσμα οι διαφορετικές εκδόσεις να συγκλίνουν σε μία και μοναδική θεωρία. Ακόμη πιο προχωρημένη θεωρητική έρευνα, έδειξε ότι μοιάζει αναπόφευκτη η παρουσία αντικειμένων διαφόρων διαστάσεων που τα ονομάζουν βράνες κατά αντιστοιχία με τις μεμβράνες που αναφέρονται στις δύο χωρικές διαστάσεις, έτσι ώστε η θεωρία να γίνει ακόμα πιο συνεπής και ολοκληρωμένη.

Από την άλλη, η θεωρία Χορδών επιδεικνύει στις μεγάλες κλίμακες άμεση σύνδεση με την Γενική Σχετικότητα, ενώ οι θεωρητικοί της Κβαντικής Βαρύτητας Βρόγχων δυσκολεύονται να εξάγουν την συνήθη βαρύτητα μέσα από τις εξισώσεις τους. Επίσης η Θεωρία Χορδών ενσωματώνει αυτόματα την Θεωρία του Πληθωρισμού η οποία λαμβάνει χώρα πριν από την Μεγάλη Έκρηξη ως φυσικό επακόλουθο των καινοφανών συμμετριών της θεωρίας.
Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα είναι ότι οι ενέργειες στην κλίμακα Planck βρίσκονται πάρα πολύ μακριά από τις σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες, κοντά στην ασύλληπτη ενέργεια των 1019 GeV. Τέτοια μεγέθη ενεργειών επικρατούσαν μόνο στις πρώτες στιγμές της Μεγάλης Έκρηξης, επομένως είναι αδύνατον να ελεγχθούν άμεσα οι θεωρίες Κβαντικής Βαρύτητας.
Ωστόσο, ειδικά στην Κβαντική Βαρύτητα Βρόγχων, έχουν προταθεί ορισμένοι τρόποι που είναι άμεσα εφαρμόσιμοι και μπορούν να δώσουν σοβαρές ενδείξεις για την ορθότητα της θεωρίας. Μια πρόταση είναι η εξέταση του φωτός που ταξιδεύει σε μεγάλες αποστάσεις μέσα στο Σύμπαν. Αν ισχύουν οι βασικές αρχές της θεωρίας, τότε το φως θα πρέπει να υφίσταται αλλοιώσεις καθώς θα διαπερνάει ένα δίκτυο σπιν κατά ανάλογο τρόπο με την περίπτωση που διατρέχει ένα μέσο διάδοσης όπως για παράδειγμα το νερό. Τα φαινόμενα αυτά λόγω της κλίμακας Planck είναι ασύλληπτα μικρά για να παρατηρηθούν, αλλά το παιχνίδι δεν μοιάζει χαμένο αφού το φαινόμενο λειτουργεί αθροιστικά. Έτσι, ένα φωτεινό κύμα που έρχεται από μια πολύ μακρινή πηγή και ταξιδεύει μεγάλες αποστάσεις μέχρι να φτάσει στη Γη, ίσως να παρουσιάζει μετρήσιμες αλλοιώσεις λόγω του διακριτού χωροχρόνου.

Ένα άλλο πιθανό φαινόμενο του διακριτού χωροχρόνου αφορά τη συμπεριφορά των κοσμικών ακτίνων πολύ υψηλών ενεργειών. Πολλοί ερευνητές στο παρελθόν προέβλεψαν ότι τα πρωτόνια των κοσμικών ακτίνων με ενέργεια πάνω από 3x1019 ηλεκτρονιοβόλτ θα σκεδάζονταν από την κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου που κατακλύζει το χώρο και, συνεπώς, δεν θα έφταναν ποτέ στη Γη. Το Ιαπωνικό πείραμα AGASA έχει ανιχνεύσει περισσότερα από 10 πρωτόνια κοσμικών ακτίνων με ενέργεια πάνω από αυτό το όριο. Η διακριτή δομή του χώρου μπορεί να αυξήσει την απαιτούμενη ενέργεια για να πραγματοποιηθεί η αντίδραση σκέδασης, επιτρέποντας έτσι στα υψηλότερης ενέργειας πρωτόνια των κοσμικών ακτίνων να φτάσουν στη Γη. Αν οι παρατηρήσεις του AGASA δεν αναθεωρηθούν, και δεν βρεθεί κάποια άλλη εξήγηση, τότε ίσως αποδειχθεί ότι έχουμε ήδη παρατηρήσει την διακριτή δομή του χωροχρόνου.
Ορισμένα κρίσιμα τεστ που θα πρέπει να περάσει μια θεωρία Κβαντικής Βαρύτητας είναι τα παρακάτω:
-Θα πρέπει να μπορεί να απαντήσει για την φύση της πληροφορίας που βρίσκεται μέσα στις μαύρες τρύπες.
-Θα πρέπει να μπορεί να εξηγήσει πλήρως τον μηχανισμό που οδηγεί στο «σπάσιμο» της Υπερσυμμετρίας καθώς το Σύμπαν διαστέλλεται και γίνεται όλο και πιο ψυχρό. Δηλαδή, με λίγα λόγια, θα πρέπει να εξηγήσει γιατί η μία και μοναδική υπερδύναμη διασπάται στις γνωστές τέσσερις και γιατί τα διάφορα σωματίδια εμφανίζονται στην πορεία σε τόσο μεγάλη ποικιλία μαζών και φορτίων.
-Θα πρέπει να εξηγήσει την τιμή της Κοσμολογικής Σταθεράς και τον λόγο που αυτή έχει σήμερα τόσο μικρή τιμή.
Μια πλήρη Θεωρία Κβαντικής Βαρύτητας θα πρέπει να μπορεί να περιγράψει πλήρως την δομή στο εσωτερικό των μαύρων τρυπών, την γεωμετρία του χωροχρόνου στην κλίμακα Planck, τον τρόπο που προκύπτουν οι μάζες και τα φορτία των σωματιδίων, την φύση της σκοτεινής ύλης και ενέργειας και τον λόγο που αποτελούν περίπου το 95% της συνολικής υλοενέργειας στο Σύμπαν, ακόμη και το «πριν» της Μεγάλης Έκρηξης και την απαρχή του Σύμπαντος ή ακόμη να λύσει και να ερμηνεύσει πλήρως τα άλυτα προβλήματα της κβαντικής θεωρίας και πολλά άλλα.

Για πολλούς, ανάμεσά τους τόσο ο Lee Smolin όσο και Brian Greene, οι δύο πιο ελπιδοφόρες προσεγγίσεις, η Θεωρία Χορδών και η Κβαντική Βαρύτητα Βρόγχων, μπορούν να συμπληρώσουν η μία την άλλη σε μια πλήρη ενιαία θεωρία που θα αποτελεί την Τελική Θεωρία των Πάντων. Πιστεύουν ότι είναι θέμα χρόνου. Το μέλλον θα δείξει…



ΠΗΓΕΣ:
1) ΥΠΕΡΧΟΡΔΕΣ, Η Θεωρία των Πάντων, Paul Davies & Julian Brown, 1989, εκδ. Κάτοπτρο.
2) ΤΟ ΠΛΗΘΩΡΙΣΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ, Alan H. Guth, 2001, εκδ. Γκοβόστη.
3) ΤΡΕΙΣ ΔΡΟΜΟΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑ, Lee Smolin, 2002, εκδ. Κάτοπτρο.
4) Introduction to Superstrings and M-Theory, Michio Kaku, 1999, Springer.
5) Το μέλλον της θεωρίας Χορδών, Brian Greene, Scientific American, Δεκ. 2003, Ελληνική Έκδοση, σ. 90-95, εκδ. Κάτοπτρο.
6) Τα «άτομα» του χώρου και του χρόνου, Lee Smolin, Scientific American, Μαρ. 2004, Ελληνική Έκδοση, σ. 44-55, εκδ. Κάτοπτρο.
7) Ο μύθος της αρχής του χρόνου, Gabriele Veneziano, Scientific American, Ιουλ. 2004, Ελληνική Έκδοση, σ. 22-33, εκδ. Κάτοπτρο.
Το τοπίο της θεωρίας Χορδών, Raphael Bousso & Joseph Polchinski, Scientific American, Δεκ. 2004, Ελληνική Έκδοση, σ. 72-82, εκδ. Κάτοπτρο.



Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 16.7.2009 και στις 30.7.2009


14.8.09

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Στο πάρκο της ελληνικής φλόγας

Το άρθρο αυτό ίσως και να μην το έγραφα, αν δεν ερέθιζε τα αυτιά μου μια ιδιαίτερη μουσική σε μιαν εντελώς ιδιαίτερη στιγμή. Ήταν η γνωστή, κλασική πια και πολύ οικεία σε μας τους Καστοριανούς, μουσική του Μπρέγκοβιτς, που έβγαινε από την ανοιχτή πόρτα ενός από τα μαγαζιά του εμπορικού μας κέντρου και την άκουσα ακριβώς την ώρα που κατευθυνόμουν στο πάρκο της Ολυμπιακής φλόγας με σκοπό πολύ συγκεκριμένο: να δω τα παιδιά της Παμμακεδονικής από την Αυστραλία να χορεύουν. Και τα είδα κι εγώ μαζί με πολλούς άλλους θεατές. Και δεν κατάφερα να συγκρατήσω δυνατά συναισθήματα που γεννήθηκαν μέσα μου εξαιτίας τους.
Ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη, γιατί ένα φεστιβάλ φιλοξενούνταν στο πάρκο το βράδυ της Τετάρτης, ένα φεστιβάλ ωραίων ελληνικών χορών με ωραίους χορευτές που μας χάρισαν ωραίες στιγμές. Όμως, η συγκίνηση που ένιωσα εξαιτίας των παιδιών από τη μακρινή Αυστραλία ήταν εντελώς ιδιαίτερη και μεγάλη, για πολλούς λόγους. Δεν είναι ότι κάνω διακρίσεις ή ότι αγνοώ κάποιους. Πρόκειται, όμως, για μια ξεχωριστή παρουσία με έναν εντελώς ιδιαίτερο συμβολισμό.

Σπάνια σ’ εμάς εδώ στην Ελλάδα δίνεται η ευκαιρία να χαρούμε τέτοιους χορευτές∙ Ελληνόπουλα δεύτερης και τρίτης ακόμα γενιάς σπαρμένα σε διάφορες γωνιές του απέραντου κόσμου να έρχονται πίσω και να μας δηλώνουν την παρουσία τους και την ύπαρξή τους μ’ έναν τόσο δυναμικό τρόπο∙ να μας λένε το πιο βροντόφωνο παρών χωρίς ν’ ακουστεί η φωνή τους∙ να μας το λένε χορεύοντας.
Τα Ελληνόπουλα της Παμμακεδονικής της Αυστραλίας με ονόματα τόσο χαρακτηριστικά και τόσο ελληνικά ταυτόχρονα: Φίλιππος, Παρθένα -αυτό ολότελα ποντιακό-, Ιωσήφ –αυτό εβραϊκό, αλλά πολύ συνηθισμένο στους Πόντιους, γιατί έτσι καθώς οι Πόντιοι ήταν (και είναι) τόσο γλεντζέδες, με εβραϊκά ονόματα βάφτιζε τα Ποντιόπουλα ο άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης, για να γιορτάζουν μες στη Σαρακοστή και να μην μπορούν να γλεντήσουν…Όμορφα ονόματα, όμορφες ιστορίες που έχουν να πουν πολλά σε όσους νοιάζονται να τις ανακαλύψουν… Και όμορφα παιδιά απ’ όλη την Ελλάδα που χόρεψαν με πολλή περηφάνια και πολλή ζωντάνια τους χορούς της Μακεδονίας∙ «της μίας και μοναδικής Μακεδονίας που υπάρχει και είναι ελληνική», όπως τόνισε ο άλλος ωραίος Έλληνας από τον Καναδά στη γυναίκα την προερχόμενη από μια γειτονική χώρα που διεκδικεί ένα όνομα που δεν της ανήκει, όπως και αν το δει κανείς το θέμα…

Έβλεπα, λοιπόν, τα παιδιά αυτά που μας επισκέφτηκαν από την τόσο μακρινή χώρα τους –ναι, για μας η Αυστραλία είναι πολύ μακριά, για κείνους όμως η Ελλάδα τόσο κοντά, αφού δε διστάζουν να ταξιδέψουν τόσες πολλές ώρες για να βρεθούν στην αγκαλιά της και αφού την κουβαλούν - όπου κι αν βρίσκονται- μέσα τους και είναι αυτή η παντοτινή τους πατρίδα… Και πώς θα μπορούσε να μην είναι, σκέφτομαι και αποφασίζω κάθε φορά που θυμάμαι τον Έλληνα και Ελληνολάτρη πατέρα που έλεγε και ξανάλεγε στα δυο παιδιά που μεγάλωνε εκεί, όταν τ’ άκουγε να μιλάνε αγγλικά: «Ελληνικά, σας είπα. Στο σπίτι μόνο ελληνικά. Αφού τ’ Αγγλικά τα μιλάτε στο Σχολείο», απλώς γιατί τα σωθικά του τα ‘καιγε διαρκώς η ιδέα της μάνας Ελλάδας…

Το ίδιο πάντα μπέρδεμα, αυτό με τις δύο πατρίδες, με τις δύο γλώσσες. Ο ίδιος πάντα διχασμός της μιας ψυχής, που ξέρει πού θα προτιμούσε να χτυπάει, αλλά δεν μπορεί. Κι ο ίδιος πάντα σπαραγμός την ώρα του αποχαιρετισμού∙ άραγε πότε θα ξαναϊδωθούμε; Θα ξαναϊδωθούμε; Κι οι εκμυστηρεύσεις πως, κάθε φορά που γεννιέται η σκέψη για εκείνο το ομηρικό «νόστιμον ήμαρ», την όποια χαρά για τις επικείμενες συναντήσεις σκιάζει το βάσανο του αποχωρισμού, ο φόβος πως τη μάνα και τον πατέρα που αφήνεις πίσω ίσως και να μην καταφέρεις να τους ξαναδείς…Πράγματα που μπορεί να αφορούν την κάθε ξενιτιά, την Αυστραλία, όμως, πολύ περισσότερο απ’ όλες τις ξενιτιές των απανταχού Ελλήνων…
Αλλά να ‘ταν μονάχα αυτές οι αγωνίες των ξενιτεμένων μας…Άραγε πόσοι από μας καταλαβαίνουν την αγωνία και τον αγώνα τους εκεί στα ξένα να μην αφομοιωθούν, πράγμα που μπορεί πολύ εύκολα να συμβεί, αν λίγο ξεχαστούν; Χοάνη η ξένη γη, τεράστιο χωνευτήρι, κι ο αγώνας για τη διατήρηση της ταυτότητας του μετανάστη συνεχής κι επίπονος. Τα περιγράφει πολύ ωραία και ουσιαστικά ο συγγραφέας Χρήστος Γιανναράς στο βιβλίο του «Αόριστη Ελλάδα». Εκεί μιλάει για τη μόνιμη αγωνία του Έλληνα όπου και αν τον συναντούσε: «Τι θα κάνουμε τώρα που τα παιδιά μας άρχισαν να παντρεύονται ξένους και ξένες;» Η απάντηση στέρεη και καταλυτική, αληθινός μονόδρομος: «Ο δυνατότερος θα επικρατήσει. Αφού σας νοιάζει, λοιπόν, πολύ, φτιάξτε τα παιδιά σας δυνατούς Έλληνες, να τα καταφέρουν να μην απομακρυνθούν από τη ρίζα τους». Αυτό. Τίποτ’ άλλο. Κι ο δυνατός Έλληνας, το καταλαβαίνουμε όλοι, είναι αυτός με την εθνική αυτογνωσία. Αυτός και κανείς άλλος…

Έβλεπα, λοιπόν, τα παιδιά αυτά να χορεύουν και τον ιδρώτα να μουσκεύει τα πρόσωπά τους, να τα περιλούζει, κι αναρωτιόμουν αν ήταν η κύρια πηγή αυτού του ιδρώτα το περίφημο ελληνικό καλοκαίρι ή το βάρος της φορεσιάς που φορούσαν∙ το βάρος το κυριολεκτικό, αλλά και το μεταφορικό, αυτό το ειδικό βάρος που κουβαλάει πάντα μια τέτοια στολή, που μάλλον αυτό φταίει που φαίνονται τα παιδιά μας, όταν είναι έτσι ντυμένα, τόσο πολύ όμορφα... Σαν να τα κάνει τόσο όμορφα η ευθύνη που ξαφνικά επωμίζονται∙ η τεράστια ευθύνη να συνεχίσουν το δρόμο της φυλής μας αντάξια των προηγούμενων Ελλήνων. Κι είναι όλο αυτό μια δύσκολη αποστολή, αφού και ο δρόμος αυτός δύσκολος είναι. Και τα παιδιά ξέρουν πως είναι έτσι τα πράγματα και το ‘χουν αποφασίσει. Έχουν διαλέξει…

Λοιπόν, το άρθρο αυτό ίσως και να μην είχε γραφτεί ποτέ, αν δεν είχα ακούσει τη μουσική του Μπρέγκοβιτς πηγαίνοντας για το πάρκο που φιλοξενούσε τη διοργάνωση του Δήμου. Γιατί αυτό που άκουσα μου θύμισε για μια φορά ακόμη εκείνο το τρελό νερό που πίνει ο Έλληνας της Ελλάδας, το νερό της ξενομανίας (Φώτης Κόντογλου),το νερό που πίνει και μεθάει και ξαφνικά περιφρονεί τα δικά του τα αληθινά σπουδαία –αληθινά σπουδαία και γιατί είναι δικά του, αλλά και γιατί είναι σπουδαία-κι αρχίζει να νομίζει και να περνάει τα άλλα για σπουδαία. Ενώ, φτάνοντας στο πάρκο της ελληνικής φλόγας και βλέποντας όλους τους χορευτές, βλέπεις προπαντός τους Έλληνες χορευτές που ζουν στα ξένα ανάμεσα σε ξένους να κρατούν με θρησκευτική ευλάβεια τα δικά τους κι ας τρέχουν καταρράχτες με τρελό νερό δίπλα τους, αυτό δεν τους αφορά, αυτό τους κάνει ακόμα πιο αφοσιωμένους στα δικά τους, αυτό είναι που δυναμώνει περισσότερπο τη φλόγα μέσα τους, μ’ αυτήν τη φλόγα σβήνουν τη δίψα τους.

Κι ίσως να γίνεται η Ελλάδα μέσα τους μια Σειρήνα που τους τραγουδάει:
Μην πιεις νερό και με ξεχάσεις
μην πιεις νερό της λησμονιάς
και να μην εννοεί τίποτ’ άλλο παρά το τρελό νερό της ξενομανίας, το αγαπημένο ποτό των εντός των τειχών της πατρίδας Ελλήνων.
Γιατί φοβάμαι ότι είναι αλήθεια πως η έξω Ελλάδα είναι αυτή που αντιστέκεται κι αυτή που επιμένει, ενώ η εδώ Ελλάδα είναι αυτή που έχει παραδοθεί αμαχητί και άνευ όρων σ’ ένα τρόπο σκέψης και ζωής που δε μας ταιριάζει, γιατί απλώς δεν είναι δικός μας…
Στα απανταχού Ελληνόπουλα που αγωνίζονται να παραμείνουν Ελληνόπουλα.
Στη νεαρή Ελληνοπούλα δασκάλα που διδάσκει σε Αυστραλεζάκια και κάπου κάπου τους μαθαίνει και κάτι ελληνικό.
Στο νεαρό Έλληνα γιατρό από τον Καναδά που γνωρίζει την ιστορία της Ελλάδας όσο ελάχιστοι συμπατριώτες του, γενικώς, και όσο ελάχιστοι ιστορικοί, ειδικώς…

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23.7.2009

10.8.09

ΟΔΟΣ: Copyright

Oι ενδείξεις συγκλίνουν στην πρόβλεψη ότι στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, αναμένει την Ελλάδα, ένας κατά το μάλλον, οδυνηρός συμβιβασμός. Η ονομασία «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» συζητείται πλέον επίσημα και περίπου δημόσια (ώστε να παρέχεται χρόνος για καταλλαγή) και απομένουν «λεπτομέρειες» για την καθολικότητα (ή όχι) της χρήσης αυτής της ονομασίας. Προς το παρόν τίθενται σε δεύτερη μοίρα μερικές άλλες «παράπλευρες» πτυχές, όπως είναι η γλώσσα και η εθνική ταυτότητα των κατοίκων αυτής της περίεργης χώρας, που δεν ανήκουν σε γνωστές εθνικές μειονότητες. Σφυρηλατήθηκε επομένως η δημιουργία του έθνους τους μέσα από μια σαλάτα και κυρίως μέσα από την πολιτιστική «ταυτότητα» των σλαβικής καταγωγής γειτόνων οι οποίοι προσπάθησαν να συγκαλύψουν την ετερότητά τους, με τον σφετερισμό σημαντικότατου μέρους της ελληνικής ιστορίας.

Για την Καστοριά -όπως και για ολόκληρη την Ελλάδα, ακόμη περισσότερο όμως για συγκεκριμένες «ευαίσθητες» περιοχές- εκφράζονται φόβοι, πως οι αληθινές περιπέτειες δεν θα κλείσουν με την συμφωνία και τον συμβιβασμό. Αλλά ότι στην πραγματικότητα τότε απλώς θα αρχίσουν τα πραγματικά προβλήματα.

Είναι περιττό να τονιστεί ότι φυσικά δεν υπάρχει κανένας απολύτως προβλεπτός κίνδυνος μεταβολής των συνόρων σε βάρος της Ελλάδος, στον αιώνα τον άπαντα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των πιο αισιόδοξων. Κυρίως διότι οι πάσης φύσεως συσχετισμοί και οι συγκρίσεις μεταξύ των δύο χωρών γέρνουν την πλάστιγγα υπέρ της Ελλάδος σε όλα τα επίπεδα.

Όμως όποιες και να είναι οι λεπτομέρειες ενός τέτοιου συμβιβασμού, όσα γραπτά κείμενα κι’ αν συμφωνηθούν, όταν θα πέσουν οι υπογραφές για την είσοδο των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και όταν δοθεί η πρόσκληση για έναρξη συνομιλιών για την μελλοντική προσχώρησή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν είναι λίγοι αυτοί που προβλέπουν ότι οι Σκοπιανοί θα κλιμακώσουν τις προκλήσεις τους. Έστω κι’ αν δεν στοχεύουν άμεσα σε αλλαγή συνόρων, έστω και αν διεκδικήσεις μεταξύ εταίρων και συμμάχων, υποτίθεται ότι δεν είναι νοητές.

Αφού θεωρείται βέβαιο ότι θα χρησιμοποιούν το (σκέτο) όνομα «Μακεδονία» εντός της χώρας τους και ίσως να έχουν επιτύχει αποκλεισμό της χρήσης του όρου στην Ελλάδα στις διεθνείς της σχέσεις (πλην των καθαρά ιστορικών αναφορών), θα αρχίσουν να «αξιοποιούν» την προπαγάνδα στην οποία επιδίδονται εδώ και δεκαετίες προκειμένου –σε συνεννόηση με άλλες χώρες, όπως η Τουρκία- να δημιουργούν διπλωματική αποσταθεροποίηση και στρατηγικό αποπροσανατολισμό. Γι’ αυτό και η προσπάθειά τους να αποκτήσουν δικαιώματα copyright στον όρο Μακεδονία που κάποτε φάνταζε σαν ανέκδοτο, σήμερα δεν προκαλεί παρά ανησυχία.

Όσοι νομίζουν ότι όλα αυτά είναι θεωρίες και υπερβολές, θα είναι χρήσιμο να αναλογιστούν ότι εξ αιτίας της προπαγάνδας και της ελληνικής αφέλειας η πειθώ των ελληνικών θέσεων έχει συρρικνωθεί δραματικά. Τα ιστορικά δίκαια της χώρας δεν εμπνέουν, δεν κινητοποιούν κανένα και δεν γυρίζουν πίσω την πρόσφατη ιστορία.

Οι Σκοπιανοί δεν σφετερίζονται μόνο την ονομασία της Μακεδονίας αλλά δεν δίστασαν να ισχυρίζονται ακόμη και το ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν ένας... απ’ αυτούς. Έτσι πια φαντάζει πιθανό να τα έκαναν όλα αυτά όχι για να τα εγκαταλείψουν μετά τον συμβιβασμό, αλλά για να τα χρησιμοποιήσουν στο μέλλον και να τα κλιμακώσουν ή και να τα κάνουν ακόμη πιο δηλητηριώδη και ανθελληνικά.

Μπροστά στις εξελίξεις αυτές η Ελλάδα παρουσιάζει περίεργες ταλαντεύσεις. Άφησε την υπόθεση στα χέρια και στα πνευμόνια των «χάλκινων» που επί χρόνια τώρα συμβάλλουν στον μουσικό εκφυλισμό της Μακεδονίας. Και μέσα σ’ αυτή, ιδιαίτερα στην Καστοριά στην οποία αλωνίζουν εθνικά ασαφείς (για την Ελλάδα) μουσικές και αντιγράφουν την λειτουργία της πολιορκητικής μηχανής. Ή του Δουρείου Ίππου.

Από την άλλη πλευρά άφησε την υπεράσπιση της ιστορικής αλήθειας και του εθνικού γοήτρου πρώτα στην διπλωματική ηττοπάθεια της αναίσθητης αντίληψης (του... «ποιος θα θυμάται αυτό το όνομα σε 10 χρόνια») και στην συνέχεια, στις υστερικές εκδηλώσεις της διπλωματίας του περιθωρίου και των γραφικοτήτων της αναχρονιστικής Δεξιάς, όπως εκφράζεται μέσα από νομάρχες μεγάλων νομών της Κεντρικής Μακεδονίας, από κόμματα που σαν τα κόμματα της ακραίας Αριστεράς θεωρούν την Δημοκρατία υπόθεση και όχι προϋπόθεση, αλλά και τιτουλάριους Παναγιώτατους επισκόπους που νομίζουν ότι έχουν την ιστορική ευθύνη να εκπροσωπούν την γνώση, την αλήθεια και την ιστορική αποστολή να σώσουν την Ελλάδα και τους Έλληνες. Η αταλάντευτη προσπάθεια σε σταθερούς στόχους και η μετριοπάθεια αποτελεί είδος εν ανεπαρκεία.

Εν όψει αυτών, οφείλει η ελληνική κοινωνία, η πολιτεία αλλά και φορείς ευρύτερης σημασίας και αξιοπιστίας όπως η Εκκλησία να επανεξετάσουν τις θέσεις και τις επιδόσεις τους. Και να αναθεωρήσουν μερικές ή και πολλές από τις πρακτικές τους. Ένα αυτονόητα αναγκαίο μέτρο είναι ο πολιτιστικός επαναπροσδιορισμός της Μακεδονίας, της Καστοριάς, της Ελλάδος ολόκληρης.

Και σ’ αυτή την ευθύνη συμμετοχή θα πρέπει να έχουν όλοι, με ρυθμιστές τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Που θα πρέπει να συντονιστούν για να καταγράψουν τα λάθη τους, καθώς και όσα παρασιτικά, ξένα και διαλυτικά εισέβαλαν στην ζωή και τις δραστηριότητες μας, και αντί να βοηθήσουν την χώρα, μείωσαν την αξιοπιστία των επιχειρημάτων της και την πειθώ.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23.7.2009


9.8.09

ΛΕΩΝΙΔΑ ΠΟΥΛΙΟΠΟΥΛΟΥ: Η αφύπνιση των φορέων της γούνας

Επιτέλους ήταν καιρός να δούμε και κάποια κινητοποίηση, διεκδίκηση ή αφύπνιση και από τους φορείς της γούνας όπως αυτή που έγινε στις 2-7-09 με πρωτοβουλία του Σ.Ε.Γ. Κινητοποιήσεις φυσικά που δεν έχουν καμία σχέση με εκείνες της δεκαετίας του ’60 και ‘70, ούτε ως προς τον όγκο και τον παλμό αλλά και ούτε κάποια σχέση με τα διεκδικούμενα αιτήματα, τα οποία τότε στερούνταν κάθε λογικής, αφού στην πρώτη φορά διεκδικούσαν την μη ένταξη των εργαζομένων του κλάδου στο ΙΚΑ και την άλλη να μην φύγει ο γούνα έξω από το φανάρι. Επειδή δε το σύνδρομο αυτό του ανορθολογισμού ή της λογικής ότι «μόνο οι άλλοι φταίνε», μας συνοδεύει και σήμερα, χωρίς κανένα ίχνος ή πρόθεση αυτοκριτικής τουλάχιστον δημόσια, πολύ φοβούμαι ότι και αυτή την φορά τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις ακολουθούν την ίδια λογική που είχαμε τις προαναφερθείσες δεκαετίες.
Φυσικά αν κάνει κανείς κατ’ ιδίαν συζητήσεις, οι περισσότεροι ταυτίζονται με την άποψη ότι, για το κατάντημα του κλάδου φταίει η νοοτροπία μας και η συμπεριφορά μας και λιγότερο το κράτος και η πολιτεία η οποία στο κάτω κάτω από εμάς απαρτίζεται εμείς την δημιουργούμαι και εμείς ψηφίζουμε τους εκπροσώπους της.
Ο τόπος αυτός καμιά φορά όσο τουλάχιστον θυμάμαι τα τελευταία χρόνια δεν μπόρεσε να ξεφύγει από το προσωπικό και προσωρινό συμφέρον που οδήγησε και οδηγεί στα σημερινά αποτελέσματα, ενώ πολέμησε και εκμεταλλεύθηκε κάθε συλλογική προσπάθεια, η οποία ήταν η μόνη ελπίδα να αντιμετωπίσει τεχνοκρατικά και επιστημονικά τον διεθνή ανταγωνισμό, όπως τουλάχιστον γίνεται με τις συλλογικές προσπάθειες των δημοπρατηρίων του εξωτερικού, τα οποία από την μια πλευρά θαυμάζουμε αλλά από την άλλη δεν είμαστε σε θέση ούτε να τα μιμηθούμε ούτε και να τα αντιγράψουμε.
Ένα άλλο δε πράγμα που μου έκανε μεγάλη εντύπωση είναι ότι ο κλάδος δεν έχει ούτε καν την συμπαράσταση των ίδιων των γουνοποιών. Όταν ομιλεί κανείς κατ’ ιδίαν με τους περισσότερους τέως και νυν γουνοποιούς εισπράττει μια δυσαρέσκεια μια απαισιοδοξία μία αγανάκτηση για όλους και για όλα και γι’ αυτό φυσικά δεν είναι υπαίτιοι μόνο η πολιτεία, οι φορείς, οι πολιτικοί κλπ. αλλά κυρίως η συμπεριφορά και η νοοτροπία όλων μας.
Όταν βρέθηκα δυστυχώς για λίγο έξω από συγκέντρωση της Νομαρχίας, μου έκανε εντύπωση που είδα ένα παλαίμαχο γουνοποιό να συμμερίζεται και να συμπαρίσταται στην κινητοποίηση, ο οποίος όμως μου έκανε παρατήρηση και δεν συμφωνούσε με κάποιο μέρος της ομιλίας μου που έκανα το φθινόπωρο του 2008 στο Δημαρχείο σε μια ημερίδα της εφημερίδας ΄΄Αγγελιοφόρος΄΄ με τον Δήμο Καστοριάς. Επειδή πιστεύω ότι όσα ειπώθηκαν τότε ήταν είναι και θα είναι για πολύ ακόμη καιρό επίκαιρα τα επαναλαμβάνω, καθότι πιστεύω, αυτά είναι που πρέπει να αντιμετωπίσει και να επιλύσει ο κλάδος, βραχυπρόθεσμα μεν, αλλά με μακροπρόθεσμη προοπτική.

Έγραφα λοιπόν στην εισήγηση μου τότε: «... Για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος έχουν γραφτεί πάρα πολλά έχουν γίνει μελέτες υπομνήματα διαλέξεις επισημάνσεις κλπ, που θα μπορούσε να μιλάει κανείς ώρες. Από την πλευρά μου θα προσπαθήσω να περιγράψω τα προβλήματα και τις αδυναμίες του κλάδου προτείνοντας συνάμα και λύσεις, βλέποντας το θέμα κάτω από μια οπτική γωνία που δεν την επηρεάζει η υποκειμενικότητα αφού δεν εκπροσωπώ κάποιον φορέα συνδικαλιστικό ή πολιτικό.
Ίσως για κάποιους γίνω δυσάρεστος αλλά πολλές φορές η αλήθεια και αντικειμενικότητα είναι χρησιμότερη και ορθολογικότερη από την ωραιοποιήσει την στρογγυλοποίηση πόσο δε μάλλον από την υποκρισία.
Έτσι λοιπόν βλέποντας τα πράγματα κάτω από το πρίσμα μιας τεχνοκρατικής αντίληψης θα καταγράψω την υπάρχουσα κατάσταση του κλάδου ως εξής:
1. Ραγδαία μείωση την τελευταία 20ετία των επιχειρήσεων γούνας, που από 5.000 σήμερα ζήτημα να απέμειναν 500.
2. Δεν ανανεώνεται το εργατικό δυναμικό, αλλά απεναντίας συρρικνώνεται, με προϋπόθεσης εργασίας και αμοιβές απαράδεκτες.
3. Αδυναμία της σχολής γουνοποιίας να λειτουργήσει και να παράγει νέους τεχνίτες, καθότι δεν προχώρησε η κατοχύρωση του επαγγέλματος του γουνοποιού.
4. Αδυναμία των φορέων της γούνας να παράξουν μια ενιαία πολιτική γούνας με προβλήματα
ή στόχους που θα ιεραρχηθούν και θα λυθούν ή θα υλοποιηθούν.
5. Αδυναμία να υπάρξει ένα επιχειρηματικός φορέας στα πρότυπα των δημοπρατηρίων του εξωτερικού ( Δανία Φιλανδία Καναδάς), που να συσσωρεύει κέρδη και να τα επενδύει αποδοτικά και ορθολογικά για την ανάπτυξη του κλάδου. Θα μπορούσε τον ρόλο αυτόν να τον παίξει η ΕΔηΚα α.ε(εταιρία λαϊκής βάσης των γουνοποιών), εξ’ άλλου γι’ αυτό δημιουργήθηκε αλλά δυστυχώς απέτυχε να υλοποιήσει τους ιδρυτικούς της στόχους.
6. Αδυναμία διαχείρισης και ορθολογικής εκμετάλλευσης του τεράστιου τουριστικού και εμπορικού ρεύματος, που ήρθε και έρχεται από την Ρωσία, με ευθύνη των άμεσα εμπλεκομένων φορέων.
7. Αδυναμία για να μην πω ανικανότητα ή κάτι άλλο, όσο αφορά την ενεργοποίηση του αεροδρομίου με πτήσεις ‘τσάρτερ’ από την Ρωσία. (εδώ πάλι γίνομαι δυσάρεστος με το αναφέρω ότι γι’ αυτό την κύρια ευθύνη είχαν και έχουν ορισμένες διοικήσεις της ΕΔηΚα αε).
8. Αδυναμία του Κέντρου Ελληνικής Γούνας, το οποίο εδώ και χρόνια έχει κάνει μεγάλες προσπάθειες και έχει παράξει σημαντικό έργο, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει κανένα αποτέλεσμα αφού ο κλάδος συρρικνώνεται και κανείς δεν γνωρίζει να δώσει μια τεχνοκρατική εξήγηση γι’ αυτό το παράδοξο.
Άλλο παράδοξο επίσης είναι πως οι συνεταιριστικές και συνεργατικές προσπάθειες στο εξωτερικό λειτουργούν άψογα και εδώ στον τόπο μας όπως σε όλη την χώρα μας, οι συνεταιρισμοί είτε χρεοκόπησαν και έκλεισαν ή είναι στα κακά τους χάλια.

Ένα άλλο γεγονός που μου έκανε εντύπωση ψάχνοντας τα ιστορικά αρχεία των εφημερίδων και επιβεβαιώνει το προαναφερθέν παράδοξο, είναι τα άρθρα του αείμνηστου δάσκαλου Αθαν. Γκανή που αρθρογραφούσε σε τοπική εφημερίδα την δεκαετία του ‘50 προτρέποντας τους γουναράδες να δημιουργήσουν συνεταιρισμούς, οι οποίοι φυσικά έγιναν, αλλά γρήγορα χρεοκόπησαν, διότι υπήρχε ιδιοτέλεια αναξιοκρατία άγνοια και καμία συνεταιριστική ή συνεργατική συνείδηση. Τα αποτελέσματα φυσικά αυτών των συμπεριφορών τα πληρώνουν οι σημερινές γενεές, που ενώ οι γονείς τους ζούσαν σε ένα περιβάλλον υπεραπασχόλησης εύκολου πλουτισμού και στην συνέχεια απότομα οι νέες γενιές βιώνουν την σημερινή κατάσταση, που δεν θέλω να την χαρακτηρίσω ελπίζοντας να μην βιώσουμε ακόμη χειρότερα. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα μας αναθεματίσουν τόσο σύντομα οι νέες γενιές για τον κόσμο και το περιβάλλον που θα κληρονομήσουνε ώστε να είμαστε σε θέση να τα ακούσουμε.
Είναι χαρακτηριστικό το παρακάτω απόσπασμα του συμπολίτη μας που αρθρογραφούσε στην εφημερίδα των αδελφών Δούκη το 1956, με θέμα ‘Γούνα και Συνεταιρισμός’ διατυπώνοντας τα εξής: «…έτσι φθάσαμε στο σημείο να παρατηρείται το θλιβερό φαινόμενο, ώστε την εποχή της συλλογικής δράσεως των πάντων και ιδιαίτερα του συνασπισμένου κεφαλαίου σε ανώνυμες εταιρίες, τραστ, καρτέλ κ.λ.π. να χρησιμοποιούνται στη γούνα συστήματα και μέθοδοι πρωτόγονου φιλελευθερισμού της στενής ιδιωτικής πρωτοβουλίας». Αυτά έγραφε ο Αθαν. Γκανής το 1956.
Υπάρχουν πολλά ακόμη προβλήματα, γεγονότα κλπ. που θα μπορούσα να απαριθμήσω να καταγράψω και να εμβαθύνω όπως π.χ. η μη κατοχύρωση του επαγγέλματος του γουνοποιού, όταν άλλα επαγγέλματα όπως του υδραυλικού του κομμωτή του αρτοποιού κλπ. έχουν πιστοποιηθεί και περιφρουρηθεί, ενώ εμείς εδώ είδαμε στο παρελθόν να ασκούν το επάγγελμα του γουνοποιού, παπάδες, χωροφύλακες δημόσιοι υπάλληλοι, γεωργοί και άλλοι που είχαν σχέση με το επάγγελμα όσο ο φάντης με το ρετσινόλαδο.
Ένα άλλο πρόβλημα ή μάλλον έλλειμμα που εντοπίζεται στον τόπο μας είναι ότι, οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες αποφεύγουν να ασχοληθούν με τα κοινά και κάποιοι ρομαντικοί που ασχολούνται γρήγορα απογοητεύονται και αποχωρούν και απομένουν οι μετριότητες, οι οποίοι προσπαθούν με τον τρόπο τους να επιβιώσουν μέχρι να τους αντικαταστήσουν κάποιοι άλλοι μετριότατοι.
Είναι αλήθεια ότι στον νομό Καστοριάς εισέρευσε και παρήχθη πολύ χρήμα λόγω της βιοτεχνίας της γούνας και πριν και μετά το 1990. Ένα μέρος κατασπαταλήθηκε αντιπαραγωγικά και ένα άλλο ούτε καν έμεινε στην Καστοριά. Το απότομο όμως και πολύ χρήμα εάν δεν γίνει σωστή διαχείριση είναι σαν το πολύ νερό που έρχεται μετά από μια νεροποντή. Εάν δεν υπάρχει υποδομή και καλή διαχείριση μπορεί να σε καταστρέψει. Σε πολλές περιπτώσεις συνέβη κι’ αυτό είτε με καταστροφή οικονομική είτε με καταστροφή του περιβάλλοντος.
Εάν ένα μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων δεν κατέληγε όλο στους ιδιώτες ή σε άλλους μεσάζοντες, αλλά πήγαινε και στους φορείς του κλάδου, σίγουρα η κατάσταση του θα ήταν καλύτερη και δεν θα εκλιπαρούσε κάθε τόσο ιστορικό σωματείο και διοργανωτής της Διεθνής Έκθεσης Γούνας Καστοριάς (Σύνδεσμος Γουνοποιών Καστοριάς) την πολιτεία, να χρηματοδοτεί την έκθεση γούνας.

Ένα πρώτο λοιπόν συμπέρασμα που βγαίνει από την παραπάνω τοποθέτηση είναι ότι οι επιχειρηματίες και γενικά οι βιοτέχνες, επαγγελματίες κ.λ.π. (κι’ αυτό ισχύει για όλους τους κλάδους και όχι μόνο για την βιοτεχνία της γούνας), θα πρέπει να έχουν σαν πρωταρχικό στόχο την ευρωστία και ενίσχυση των φορέων τους, διότι διαφορετικά χωρίς οικονομικά ισχυρούς συνδικαλιστικούς ή τεχνοκρατικούς φορείς, θα είναι πάντα έρμαιο των εκάστοτε καταστάσεων ακόμη και των ορέξεων του κράτους, αφού δεν θα είναι σε θέση να παράγουν δική τους επιχειρηματική ή συνδικαλιστική πολιτική.

Πολλές φορές ακούγεται από τους φορείς να μεταθέτουν τις ευθύνες στην πολιτεία, χωρίς κανένας από εμάς να θέλει να κάνει την αυτοκριτική του και να πει στον έλληνα φορολογούμενο που πλήρωσε στις αρχές του 1990 δύο δις δρχ σημερινά 10 δις ήτοι 30 εκ ευρώ για την ανέγερση του εκθετηρίου και αυτή η επένδυση κατά κοινή ομολογία δεν αξιοποιήθηκε, έτσι ώστε η Ε.Δη.Κα. αε, που δημιουργήθηκε για να λειτουργήσει το εκθετήριο, να παίξει τον αντίστοιχο ρόλο που παίζει η N.A.F.A η D.F.S ή η F.F.S.(αντίστοιχες εταιρίες του εξωτερικού). Και εάν η Ε.Δη.Κα. αε πλήρωνε αυτή την επένδυση, όπως έγινε με την ΓΕΟΚ, τώρα θα ήταν στην ίδια μοίρα ή ακόμη και χειρότερη.
Μήπως το ίδιο πράγμα δεν έγινε με την διεθνοποίηση του αεροδρομίου, όπου η πολιτεία και ο Έλληνας φορολογούμενος πλήρωσε 6 δις δρχ πριν 10 χρόνια σημερινά 30 εκ. ευρώ για να γίνει υποδομή για διεθνείς πτήσεις, οι οποίες ξεκίνησαν και κάποιοι φρόντισαν να τις κοστολογήσουν ως ασύμφορες και τις σταμάτησαν; Για να μην πω περισσότερα αναφέρω μόνο την αναγνωριστική πτήση από την Κίνα με κινέζους τουριστικούς πράκτορες, η οποία δεν έγινε ποτέ, διότι τάχα δεν μπορούσαμε να βρούμε το ευτελές ποσό των 8 εκ. δρχ ήτοι 23.000 ευρώ περίπου, το 2002.
Αυτά τα λέω για να αποδώσουμε τα του ‘Καίσαρως τω Καίσαρι ...’ καθότι οι προαναφερθείσες επενδύσεις έγιναν μεν από την πολιτεία αλλά με τους φόρους της κοινωνίας δηλαδή των πολιτών. Επομένως και η κοινωνία δηλαδή ο φορολογούμενος έχει δικαίωμα να κρίνει και να απαιτεί μεγαλύτερη ‘εταιρική κοινωνική ευθύνη’ από τις επιχειρήσεις αλλά και τους φορείς οι οποίοι υπάρχουν και επιβιώνουν εξ’ αιτίας της κοινωνίας…».
Αυτά είπα και διατύπωσα πριν ένα χρόνο περίπου, τελειώνοντας δε επισημαίνω ότι:
Υπάρχει ακόμη ελπίδα σωτηρίας για τον κλάδο, υπό την προϋπόθεση όμως ότι, θα υπάρξει συλλογική δράση από συλλογικούς φορείς με συμμετοχή τεχνοκρατών και ειδικών και όχι άσχετων παρατρεχάμενων των κομμάτων ή των πολιτικών. Υπάρχει λύση αρκεί να κατανοήσουμε ότι εκτός από τους κλασικούς συντελεστές παραγωγικότητας (κεφάλαιο, εργασία κλπ.) υπάρχει και αυτός της διαχείρισης της γνώσης τον οποίο όμως για να τον αξιοποιήσει κανείς χρειάζεται και τεχνοκράτες και όχι μόνο αυτοδίδακτους επιχειρηματίες.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23.7.2009

6.8.09

ΟΔΟΣ: Τέλος;

Στις τελευταίες δεκαετίες, έντονα διαδεδομένη είναι η φημολογία για ανησυχητικό πολλαπλασιασμό των κρουσμάτων κάθε είδους καρκινικών ασθενειών στην Καστοριά. Φυσικά η στατιστική και πολύ περισσότερο η ιατρική επιβεβαίωση (ή διάψευση) της φήμης αυτής, είναι ένα διαφορετικό ζήτημα που δεν έχει εξακριβωθεί ακόμη. Η παράλειψη της διάψευσης αυτής της φήμης, ίσως να έχει την δική της σημασία. Γεγονός είναι πάντως ότι κυριαρχεί η αίσθηση ότι η περιοχή είναι προβληματική. Το πρόβλημα λέγεται αφορά και τα δύο φύλα και ένα διευρυμένο τμήμα του πληθυσμού.

Μέχρι να απαντηθούν τα σχετικά ερωτηματικά, η φήμη αυτή θα εξακολουθήσει να αιωρείται. Μάλιστα στις συνηθισμένες συζητήσεις, ενοχοποιήθηκαν κατά καιρούς διάφοροι λόγοι και αιτίες για την «έξαρση». Η πυρηνική έκρηξη στο πυρηνικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ της τότε Σοβιετικής επικράτειας το 1986, η λειτουργία του Κοζλοντούϊ στην Βουλγαρία, η γειτνίαση της Καστοριάς με τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος σε Πτολεμαϊδα αλλά και Αμύνταιο. Η λίμνη και η μόλυνση της ιχθυοπαραγωγής από τα φονικά φυτοφάρμακα των γειτονικών αγροκτημάτων, και οι καταγγελίες για λειτουργία κάποιων αμιαντοσωλήνων στο δίκτυο ύδρευσης της Καστοριάς, που ουδέποτε διαψεύστηκαν από την ΔΕΥΑΚ. Η επιμόλυνση των υδάτινων πόρων και του υπεδάφους από ροές που προέρχονται από τα γειτονικά κράτη.

Αυτοί είναι μερικοί από τους «ύποπτους» λόγους. Στους οποίους, στις συζητήσεις και τα σχετικά πηγαδάκια δεν συμπεριλαμβάνονται μερικά απλά αίτια, όπως η ολέθρια συνήθεια του καπνίσματος. Ίσως διότι οι συζητήσεις γίνονται συνήθως με ένα τσιγάρο στο χέρι. Η συζήτηση για τις συνέπειες του καπνίσματος -λόγω της πρόσφατης απαγόρευσης στους στεγασμένους δημόσιους χώρους- απέκτησε επίκαιρη σημασία.

Κι’ όμως, η συνήθεια του καπνίσματος που ενδημεί σε ανησυχητικά επίπεδα (και) στην Καστοριά, σε όλους τους δημόσιους αλλά και σε ιδιωτικούς χώρους στους οποίους συναθροίζονται πολλοί, θα μπορούσε να είναι αντικειμενικά βέβαιος ένοχος, το «υπόστρωμα» για τα πολλαπλάσια κρούσματα θανατηφόρων καρκινικών νόσων στην Καστοριά, και οπωσδήποτε θα μπορούσε να αναφέρεται ως μια από τις αιτίες.

Αλλά στην Καστοριά, στην οποία συμβαίνουν τα πάντα και κατά προτίμηση όλα τα ανομολόγητα, καμμιά δημόσια αρχή ή άλλος φορέας δεν ασχολήθηκε ενημερωτικά ή υπηρεσιακά με την καταγραφή, την ανάλυση και παρουσίαση, των κοινωνικών προβλημάτων. Πλην των πολιτικών επαφών της κ. Π. Μπουζάλη με τους απανταχού και αλλαχού παράγοντες, πλην των αφόρητα υπνηλιακών αφηρημένων ερωτήσεων του κ. Φ. Πετσάλνικου -ο οποίος διανθίζει το φόντο με φωτογραφίες από τα… έργα του (τώρα έχει επιλέξει σήραγγες), πλην των θορυβωδών παρεμβάσεων του νομάρχου και φυσικά πλην του πάντοτε απόντος Δήμου Καστοριάς. Οι οποίοι περί άλλων τυρβάζουν.

Και ενώ το κάπνισμα σε δημόσιους στεγασμένους χώρους και ακόμη περισσότερο σε υπηρεσίες (απ’ όπου χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες σε περασμένες δεκαετίες για την απομάκρυνση των πτυελοδοχείων) υποτίθεται ότι απαγορεύεται από χρόνια τώρα, οι «θεριακλήδες» του τόπου, επιμένουν να αγνοούν ότι η παράλειψη της πολιτείας και των αρχών της Καστοριάς να επιβάλλουν τις σχετικές απαγορεύσεις, μπορεί να είναι η ηθική αυτουργός καρκίνων. Όπως όλοι νομίζουν ότι το πρόβλημα θα είναι πάντοτε πρόβλημα των άλλων.

Στην νομαρχία, στα δημαρχεία, στα δικαστήρια αλλά και μέσα στο ίδιο το αεροδρόμιο, και ακόμη χειρότερα σε μερικές περιπτώσεις (ευτυχώς όχι πάντα) μέσα στον ίδιο το νοσοκομείο, σύννεφα καπνού και ρυπαρές οσμές από τον φρέσκο ή τον «χωνεμένο» και απορροφημένο καπνό, καθώς και από τα πεταμένα και σωρευμένα σε λόφους αποτσίγαρα, κάνουν την κατάσταση αφόρητη. Εκθέτουν την Καστοριά και τους κατοίκους της για το επίπεδο υπευθυνότητας και ωριμότητάς τους. Και βεβαίως υποθηκεύουν την δημόσια υγεία, τόσο για τους ίδιους τους καπνιστές, όσο και για τους παθητικούς.

Μέχρι πριν ελάχιστες ημέρες η εικόνα όλων αυτών (και όχι μόνο αυτών, αλλά όλων) των δημόσιων υπηρεσιών ήταν αποκαρδιωτική και απαράδεκτη. Με πρώτο και καλλίτερο τον χώρο του αεροδρομίου «Αριστοτέλης» στον επιβατικό σταθμό όπου βασίλευε και εκεί το ραχάτι των δακτυλίων καπνού, ακόμη και στην διαδικασία του check in. Και όπου πλην των ασύδοτων καπνιστών επιβατών, ή επισκεπτών του χώρου, κάπνιζαν ελεύθερα και ανεξέλεγκτα, μέσα στον χώρο του αεροδρομίου μέχρι και ορισμένοι υπάλληλοι, αλλά και κάποια μέλη της αστυνομικής φύλαξης, στην ώρα υπηρεσίας. Ευτυχώς που η ολέθρια αυτή ανοχή, η οποία τα τελευταία χρόνια επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο, δεν επεκτάθηκε μέσα στα αεροπλάνα ή τα λεωφορεία. Στα οποία για να επιβληθεί και να επικρατήσει επιτέλους η απαγόρευση, χρειάστηκαν πρώτα να περάσουν πολλά χρόνια. Μια και ο τράχηλος του Έλληνος, καθώς και ο διάσημος ελληνικός νταλκάς, ανδρών τε και γυναικών, τέτοιο ζυγό δεν υπέμενε.

Τριτοκοσμικές εικόνες και καταστάσεις δηλαδή που ταπείνωναν την Ελλάδα και την Καστοριά και υποβάθμιζαν το επίπεδο της καθημερινότητας προκαλώντας σοβαρούς κινδύνους. Το χειρότερο όμως όλων είναι η κατάσταση που επικρατούσε στα εστιατόρια, τις καφετέριες, καθώς και στα κέντρα διασκέδασης, - όπου παρεμπιπτόντως, μερικοί ιδιοκτήτες ισχυρίζονται πως επιτρέποντας το κάπνισμα στους «ναούς» της διασκέδασης -στους περισσότερους των οποίων γίνονται νυχθημερόν δεήσεις υπέρ της «καθ’ ημάς» Ανατολής, στην πραγματικότητα εκτονώνεται το φορτίο της λαϊκής δυσαρέσκειας από την νοσηρή πολιτική και οικονομική κατάσταση. Ώστε στο τέλος οι ίδιοι, ισχυρίζονται ότι, επιτελούν δημόσιο κοινωνικό έργο.

Κι’ όμως γι’ αυτή την Καστοριά της τσίκνας, της μόλυνσης και της έκθεσης στην γνωστή υπερβολή του νέο Έλληνα και των αγενών καταχρήσεών του, κανείς φορέας δεν έλαβε ποτέ οποιαδήποτε πρωτοβουλία ενημέρωσης ή δημιουργίας ρεύματος ευαισθητοποιημένων πολιτών. Με αποτέλεσμα, εν όψει και του διάτρητου από παραθυράκια νέου νόμου, να είναι αμφίβολο αν η από 1ης Ιουλίου τεθείσα σε ισχύ απαγόρευση εφαρμοστεί με επιτυχία, τουλάχιστον σε δημόσιες υπηρεσίες και τα συναφή. Απ’ όπου –συναφή και τα άλλα τοιαύτα- θα αρχίσουν επιτέλους να διαλύονται τα αποπνικτικά σύννεφα και να απομακρύνονται οι οσμές του ποτισμένου από καπνό άπλυτου ιδρώτα των -μόνο γι’ αυτά και κάτι τέτοια- «παθιασμένων» νέο Ελλήνων.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 16.7.2009

4.8.09

ΟΔΟΣ: Ρυθμίσ€ις

Ο αδύναμος κρίκος αυτής της αλυσίδας

Στο «κόκκινο» βρίσκονται τον τελευταίο καιρό οι σχέσεις των φορέων της γούνας και πιο ειδικά των φορέων του γουνεμπορίου με την κυβερνητική βουλευτή κ. Παρασκευή Μπουζάλη, αλλά και με τον βουλευτή του ΠαΣοΚ κ. Φίλιππο Πετσάλνικο.

Μάλιστα την έκδοση των πολεμικών ανακοινωθέντων από σωματεία του κλάδου της γουνεμπορίας, ακολούθησαν αιχμηρές δηλώσεις των εκπροσώπων τους και το συλλαλητήριο που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη και αποτελεί για τα κοινωνικά ήθη της Καστοριάς, σπάνιο γεγονός.

Πιο συγκεκριμένα, οι γουνοποιοί (Σύνδεσμος Γουνοποιών Καστοριάς, Ομοσπονδία Γούνας, Σύνδεσμος Ελλήνων Γουνοποιών κ.ο.κ.) καταγγέλλουν τους βουλευτές του νομού Καστοριάς -και λόγω του γεγονότος ότι κυβερνά η Νέα Δημοκρατία περισσότερο κι’ από τους δυο, εγκαλούν την βουλευτή κ. Παρασκευή Μπουζάλη, όχι για (απλή) αποτυχία ή απλούστατη αδιαφορία, αλλά για (περίπου) εμπαιγμό. Έφθασαν μάλιστα να διατυπώσουν δηκτικά υπόνοιες για το αν η βουλευτής βρίσκεται δίπλα και κοντά ή απέναντι και μακριά από τους γουνεμπόρους. Είναι πρώτη φορά μετά από αμέτρητα χρόνια που συμβαίνει κάτι ανάλογο στην Καστοριά.

Η βουλευτής Καστοριάς, σχολιάζοντας τις αντιδράσεις και κινητοποιήσεις, προφανώς αμήχανα, μια και είναι η πρώτη φορά που μαζικά αμφισβητείται με μια ομοβροντία ευθέων βολών από την σημαντική επαγγελματική τάξη των γουνεμπόρων, προσπάθησε να μετατοπίσει επικοινωνιακά το ζήτημα, μεταθέτοντας τις ευθύνες ή μέρος των ευθυνών, στους ίδιους τους γουνεμπόρους. Λίγο ή πολύ απάντησε ότι δεν πάσχει η κυβέρνηση από την μη λήψη μέτρων, αλλά από την μη γνώση των προβλημάτων.

Πρωτόγνωρα και «πρωτοποριακά» όλα αυτά, ακόμη και για την Καστοριά των δανείων και των ρυθμίσεων. Προφανώς δεν είναι τυχαία ούτε η χρονική συγκυρία, μετά τις πρόσφατες ευρωπαϊκές εκλογές και την καταγραφή σ’ αυτές σημαντικών απωλειών δυνάμεων για την κυβερνητική παράταξη, αλλά και την επιβεβαίωση ότι στον αντίποδα υπάρχει μεν το ΠαΣοΚ, που όμως εξακολουθεί να μην πείθει πλήρως και να μην δρομολογεί υπέρ αυτού σαφές πλειοψηφικό ρεύμα μεταξύ των ψηφοφόρων. Έτσι δόθηκε η ευκαιρία για ένα πολιτικό πόκερ.

Σε μια Καστοριά, στην οποία τα προβλήματα της γουνεμπορίας επί χρόνια τώρα (περισσότερα από 20) δίνεται η εντύπωση ότι αναλύονται και μεθοδεύονται μεταξύ των υπευθύνων, «χαλαρά» κάπου στην μυσταγωγία της Άπω Ανατολής, ή με ρυθμίσεις και χαρισμούς δανείων που προωθούνται στο ημίφως πολιτικών γραφείων, ο δημόσιος αντίλογος και η συλλογική κριτική στην απραξία και την αναποτελεσματικότητα μπορεί και να θεωρηθεί ακόμη και άλμα.

Μια και σημαντικότατο μερίδιο ευθύνης φέρει βεβαίως η νυν κυβερνητική βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στον νομό Καστοριάς (όπως ανάλογη ευθύνη και οι προκάτοχοί της του ιδίου κόμματος), θα ήταν παράλειψη να μην υπογραμμισθεί το γεγονός της άσκησης κριτικής και στον βουλευτή του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Φίλιππο Πετσάλνικο, κορυφαίο, και μοναδικό, πολιτικό παράγοντα από το ΠαΣοΚ. Ο οποίος επί πολλές-πολλές τετραετίες διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην (δραματική) εξέλιξη και φθίνουσα πορεία της Καστοριάς, όχι απλά ως ένας διαχειριστής του προβλήματος, αλλά και ως συνδιαμορφωτής του.

Η ρήξη στις σχέσεις των εκπροσώπων της γουνεμπορίας με τους βουλευτές των δύο μεγάλων κομμάτων, καθώς και με πολιτικούς παράγοντες της κυβέρνησης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο ήταν περίπου αναμενόμενη. Επί 20 και περισσότερα χρόνια θαρρεί κανείς, ότι τα πάντα έχουν παγώσει στο τομέα της παραγωγής, αφού από την μαζικότητα του λαϊκού καπιταλισμού, που εκτόξευσε την Καστοριά στα ύψη σε παλιότερες δεκαετίες, η πόλη και ο κλάδος πέρασαν στην παρακμή και στις ατελείωτες ρυθμίσεις. Που προκάλεσαν στην συνέχεια κι’ άλλους δανεισμούς, και στην συνέχεια ρυθμίσεις των νέων δανεισμών, προκαλώντας ένα σκάνδαλο διασυρμών, συκοφαντιών και ζούγκλας. Ένα ατελείωτο αλισβερίσι πολιτικών -και όχι μόνο- σχέσεων.

Στην κρίση των τελευταίων ημερών, αν κάτι ξάφνιασε αυτό είναι το γεγονός ότι αποφάσισαν, επιτέλους, να διαμαρτυρηθούν. Ενώ στις ανακοινώσεις και τα σχόλια των βουλευτών και ειδικά της κ. Παρασκευής Μπουζάλη, ξάφνιασε η ευκολία με την οποία φαίνεται η βουλευτής να περνά από την θέση του πολιτικού συνδαιτημόνα της οικονομικής ολιγαρχίας της Καστοριάς, που σχεδόν στο σύνολό της είναι «ρυθμισμένη», στην πλευρά του εκφραστή της λαϊκής δυσαρέσκειας από τις απανωτές χαριστικές ρυθμίσεις.

Και πράγματι, εντυπωσιάζει ότι, αισθητά απόντες από τις διαμαρτυρίες και τις συντονισμένες ενέργειες, είναι οι ίδιοι οι γουνεργάτες.

Στα παλιότερα χρόνια, όταν η γούνα βρισκόταν σε ακμή, κοντά στους γουνέμπορους ωφελούνταν και οι γουνεργάτες, με τα συγκριτικά υψηλά ημερομίσθια και την έλλειψη εργατικών χεριών. Η «φασόν» εργασία στην γούνα αποτέλεσε τον ενδιάμεσο βαθμό του γουνεργάτη από τον γουνέμπορο. Έτσι, οι δυο κοινωνικές και οικονομικές τάξεις πορεύτηκαν παράλληλα, ώσπου ξέσπασε η κρίση της γούνας. Το σύνολο του εργατικού δυναμικού (σχεδόν η ολότητα) έχασε την δουλειά του. Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις έκλεισαν κακήν κακώς, και έτσι απέμειναν να εκπροσωπούν ένα κόσμο αρκετών χιλιάδων πολυαπασχολούμενων, ορισμένοι αργόσχολοι, ή κάποιοι επιτήδειοι, που συγκέντρωσαν δύναμη και χρέη στα χέρια τους. Χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και μερικές –λίγες δυστυχώς όμως- λαμπρές εξαιρέσεις.

Η συνέχεια είναι γνωστή: Κανείς, δεν νοιάστηκε για τον αδύναμο κρίκο αυτής της αλυσίδας, δηλαδή τον εργάτη και τεχνίτη της γούνας, παρά μόνο για τις ρυθμίσεις των ιλιγγιωδών χρεών των «δυνατών».

Ήταν φυσικό έτσι, στις πρόσφατες διαμαρτυρίες των κλάδων του γουνεμπορίου, στον βαθμό που αναπαράχθηκαν τα ίδια και τα ίδια αιτήματα, χωρίς την δύναμη και την ορμή της κοινωνικής ώθησης των συνασπισμένων εργοδοτών και εργαζομένων, οι πολιτικοί της Καστοριάς, να προσπαθήσουν όχι μόνο να μην δείξουν προβληματισμό για την ρήξη τους με τους εμπόρους της γούνας, αλλά να φανεί ότι σταδιακά μπαίνουν σε τροχιά σύγκρουσης, επικαλούμενοι ως υπέρτερο το λαϊκό συμφέρον των ... αδυνάτων.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 9.7.2009

Σχετικά κείμενα:




ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ