ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α. ΔΑΟΥΤΟΠΟΥΛΟΥ: Δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση

 

ΟΔΟΣ 4.4.2024 | 1219

Διατηρούμε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με πολύ χαμηλό επίπεδο σπουδών που δεν αξιολογήθηκαν αλλά βαπτίστηκαν τριτοβάθμια ιδρύματα χωρίς να πληρούν κάποια κριτήρια. 

Παρακολουθώ χρόνια τώρα τη διαμάχη που δεν λέει να κοπάσει στη χώρα μας, κυρίως ανάμεσα σε αυτούς που αντιτίθενται στη λειτουργία ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που δεν είναι δημόσια. Ουδείς μιλάει για ποιότητα της εκπαίδευσης ούτε και για κριτήρια αξιολόγησης. Διατηρούμε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με πολύ χαμηλό επίπεδο σπουδών που δεν αξιολογήθηκαν αλλά βαπτίστηκαν τριτοβάθμια ιδρύματα χωρίς να πληρούν κάποια κριτήρια. 

Όντας σε επαφή με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 1958 και με την τριτοβάθμια από το 1963 και μάλιστα έχοντας θητεύσει και σε πανεπιστημιακό ίδρυμα του εξωτερικού (διπλής υπόστασης, κρατικό αλλά και ιδιωτικό ταυτόχρονα) θα ήθελα να καταθέσω τη εμπειρία μου για όσους θα ήθελαν μια γνώμη από κάποιον που έζησε από πολύ κοντά τα καυτά αυτά θέματα. 

Όταν ολοκλήρωνα τις σπουδές μου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (1958-1963) άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα Ιδιωτικά Γυμνάσια. Ουδείς διαμαρτυρήθηκε για την εμφάνισή τους και η άποψη την οποία είχαμε σχηματίσει τότε ήταν ότι είναι χρήσιμα για όσους είχαν τα οικονομικά μέσα αλλά δεν είχαν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις του Κρατικού Γυμνασίου. Την εποχή εκείνη ήταν ελάχιστα τα ιδρύματα ιδιωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που μπορούσαν να συναγωνιστούν τα κρατικά, μερικά από τα οποία είχαν αποκτήσει Πανελλήνια φήμη από τα υψηλά ποσοστά επιτυχιών στις εισαγωγικές εξετάσεις των ΑΕΙ (π.χ. 5ο Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης).

Με την πάροδο των ετών φθάσαμε στη σημερινή περίοδο όπου τα καλά ιδρύματα ιδιωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πολλαπλασιάστηκαν ενώ η δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση γνώρισε συνεχή υποβάθμιση. Σήμερα κάποιοι γονείς στέλνουν τα παιδιά τους, με μεγάλες οικονομικές θυσίες, σε ιδιωτικά ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης γιατί παρέχουν υψηλότερο επίπεδο σπουδών, προάγουν την κριτική σκέψη και καλλιεργούν ενδιαφέροντα και δεξιοτεχνίες των μαθητών τους. 

Κατά τα άλλα εμείς συνεχίζουμε να πολεμάμε την αριστεία και την αξιολόγηση ενώ ταυτόχρονα με καταλήψεις υποβαθμίζουμε το παρεχόμενο εκπαιδευτικό έργο και καταστρέφουμε δημόσια περιουσία που αποκτήθηκε από τις θυσίες και το υστέρημα του Ελληνικού λαού. Γιατί ο κ. Υπουργός Παιδείας δεν δημοσιεύει κάθε έτος, μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων των Πανελλήνιων εξετάσεων, τα τρία πρώτα Λύκεια της χώρας που σημείωσαν τη μεγαλύτερη επιτυχία;. Αν αυτός ο ηθικός έπαινος συνοδεύονταν και από ένα έπαθλο (π.χ ένα φωτοβολταϊκό στέγης στο κτήριο του Λυκείου από τα έσοδα του οποίου θα χρηματοδοτούνται οι εκδρομές των μαθητών, ακόμη καλύτερα).

Στην τριτοβάθμια ιδιωτική εκπαίδευση υπάρχει σήμερα μια κατάσταση προχειρότητας με παντελή έλλειψη αξιολόγησης. Δεκάδες τέτοια ιδρύματα διαλαλούν σπουδές που μάλιστα οδηγούν σε μεταπτυχιακούς τίτλους σε συνεργασία με ιδρύματα της αλλοδαπής. Τα αξιολόγησε χρόνια τώρα κάποια επιτροπή Καθηγητών ΑΕΙ για το επίπεδο των σπουδών που παρέχουν; Εγώ δεν έχω κάποια πληροφορία.

Όσον αφορά τα τριτοβάθμια ιδρύματα του εξωτερικού που επιχειρούμε να τα προσελκύσουμε για να ιδρύσουν παραρτήματα στη χώρα μας, μακάρι να ευοδωθεί η σχετική προσπάθεια, αλλά και να κερδίσουν και τα Δημόσια ημεδαπά ΑΕΙ μας κάτι από την ευελιξία με την οποία διαχειρίζονται τα θέματα των προσλήψεων προσωπικού ή προσέλκυσης ταλαντούχων φοιτητών και γενικά οργάνωσης σπουδών. Παράδειγμα 1ο Έστω ότι ο Πρύτανης ενός Ελληνικού Πανεπιστημίου πληροφορείται ότι σε κάποιο Λύκειο της χώρας φοιτά ένας νέος ή νέα με εξαιρετικές επιτυχίες. Δυστυχώς δεν έχει τη δυνατότητα να τον καλέσει να διαλέξει χωρίς εξετάσεις, όποιο Τμήμα του Πανεπιστημίου επιθυμεί και πολύ περισσότερο να του δώσει και υποτροφία. Στα Αμερικάνικα πανεπιστήμια μπορεί να το κάνει και το κάνουν κάθε χρόνο πολλά από αυτά γιατί γνωρίζουν πως ένα μέρος της αξιολόγησής τους έχει να κάνει με τα έργα των αποφοίτων τους μετά τις σπουδές. 

Δεύτερο παράδειγμα. Ένας καθηγητής στην Αμερική, με πολλούς προπτυχιακούς φοιτητές, μπορεί να προσλάβει έναν μεταπτυχιακό φοιτητή για να τον βοηθήσει στα μαθήματα και εργαστήρια μέσα σε λίγες ημέρες και να αρχίσει να τον πληρώνει από το τσεκ των επιταγών που έχει. Στην Ελλάδα πρέπει να πάρει απόφαση η Γενική Συνέλευση των καθηγητών, να σταλεί στην Πρυτανεία και από εκεί στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και αν εγκριθεί να δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (ΕΚ), να κατατεθούν υποψηφιότητες, να συσταθεί επιτροπή αξιολόγησης των υποψηφίων, να αξιολογηθούν σε συνεδρίαση του Τμήματος ή του Εκλεκτορικού Σώματος, να ληφθεί απόφαση και να δημοσιευτεί εκ νέου στην ΕΚ. Μέχρι να ολοκληρωθούν αυτές οι διαδικασίες απαιτείται ένα χρονικό διάστημα 1-2 ετών γεγονός που δεν δίνει τη δυνατότητα στο Ελληνικό ΑΕΙ να αντιμετωπίσει άμεσα τις ανάγκες του.

Μια άλλη διαφορά των Αμερικανικών ΑΕΙ είναι ότι καλλιεργούν τις σχέσεις τους με τους αποφοίτους τους και συχνά απευθύνονται σε αυτούς ζητώντας τους να γίνουν χορηγοί. Πολλές υποδομές τους έχουν γίνει από χορηγίες, όπως φαίνεται από την ονομασία των κτηρίων που φέρουν τα ονόματα των δωρητών τους. Ενθυμούμαι στη διάρκεια της θητείας μου στο Πανεπιστήμιο, ένας απόφοιτος δώρισε ένα ακριβό επιστημονικό όργανο αναλύσεων που δεν μπορούσαμε να το εκτελωνίσουμε γιατί το Τελωνείο ζητούσε να πληρωθούν οι αναλογούντες δασμοί!

Τέλος, η καθιέρωση ελάχιστης ακαδημαϊκής επιτυχίας με παρακολούθηση των επιδόσεων των φοιτητών, χαρακτηρίζει τα αλλοδαπά εκπαιδευτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και όσοι δεν καταφέρνουν να τα επιτύχουν καλούνται να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε άλλο ίδρυμα που έχει λιγότερες απαιτήσεις από τους φοιτητές τους. Διαφάνεια, αξιοκρατία, ανάπτυξη κριτικής σκέψης, τοποθέτηση στόχων με αμετάκλητες ημερομηνίες (deadlines) και δημοκρατική οργάνωση και λειτουργία χαρακτηρίζουν τα ξένα πανεπιστήμια όπου ο ανταγωνισμός μεταξύ των φοιτητών και οι υψηλές απαιτήσεις από το εκπαιδευτικό προσωπικό, τα οδηγούν σε κορυφαίες επιδόσεις. 

Στις 21 Μαρτίου 1981 πετούσα, με βαριά καρδιά, για σπουδές στην Αμερική για να ολοκληρώσω τις απαιτήσεις ενός μεταπτυχιακού διπλώματος. Ο καθηγητής μου ήταν σαφής. Γιώργο πάρε ένα μεταπτυχιακό και γύρισε να κάνουμε το διδακτορικό. Οι πρώτοι 6 μήνες ήταν ιδιαίτερα δύσκολοι και τα σχόλια μου για τον καθηγητή μου δεν ήταν κολακευτικά. Όταν όμως προσαρμόστηκα και γνώρισα τις αρετές του συστήματος, αποφάσισα να συνεχίσω και για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος. Τα κατάφερα με 3 περίπου έτη παραμονής στο εξωτερικό αφού στο μεταξύ είχα διακόψει τις σπουδές για ένα έτος προκειμένου να κάνω στη χώρα μας την διδακτορική έρευνα που απαιτούνταν. Παραβίασα την άδεια για 2 εβδομάδες, και παρόλο που βρισκόμασταν στην περίοδο των διακοπών των Χριστουγέννων, ο προϊστάμενος μου Διευθυντής του τομέα ζήτησε την ανάλογη στέρηση των αποδοχών μου, τη στιγμή που ξημεροβραδιαζόμουνα στη βιβλιοθήκη για να κάνω τις τελευταίες διορθώσεις της διδακτορικής διατριβής. 

Έκτοτε τρέφω ισόβια ευγνωμοσύνη προς τον τότε σύμβουλό μου καθηγητή, τον κ. Λουκά Ανανίκα, γιατί πλέον συνειδητοποίησα το μέγεθος του οφέλους που απέκτησα από τη θητεία μου στο Αμερικάνικο σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. 

Φωτογραφία: Αστρονόμοι ή αστρολόγοι επί τω έργω. 14ος αιώνας. Συλλογή Χειρογράφων του Χάινριχ Φρίντριχ φον Ντιτς (1751-1817), Κρατική Βιβλιοθήκη Βερολίνου.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 4 Απριλίου 2024, αρ. φύλλου 1219.