Μιλώντας για τον εθελοντισμό

με αφορμή το παιδικό βιβλίο

«Ο εθελοντισμός "έπεσε" στα βαθιά»

Το κείμενο που ακολουθεί, είναι η ομιλία της κ. Σόνιας Ευθυμιάδου-Παπασταύρου, από την παρουσίαση του βιβλίου στις 3.3.2024 στο Άργος Ορεστικό.

Αγαπητοί μας φίλοι,

Mαζευτήκαμε σήμερα εδώ στην όμορφη Βιβλιοθήκη του Άργους Ορεστικού, για να μιλήσουμε για ένα νεογέννητο βιβλίο. Ή, όπως μου είπε η μια από τις δυο συγγραφείς του, η παλιά μου μαθήτρια Δέσποινα όταν μου έκανε την τιμητική πρόταση να το παρουσιάσω, με αφορμή το βιβλίο να μιλήσουμε για τον εθελοντισμό. 

Προσωπικά είχα πολλούς λόγους να δεχτώ την πρόταση. Κατ’ αρχάς, είναι οι δυο συγγραφείς του βιβλίου, η Νικολέτα Χαρούμενου και η Δέσποινα Καλαφάτη. Συναδέλφισσές μου, της προσχολικής αγωγής, για την οποία πολύ σοφά έχει ειπωθεί πως «αν θέλουμε να κάνουμε μεταρρύθμιση στην Παιδεία, θα πρέπει να ξεκινήσουμε από το νηπιαγωγείο». 

Κι επειδή άρχισα να διδάσκω το 1982 και πρόλαβα την εποχή όπου η φοίτηση στο νηπιαγωγείο δεν ήταν υποχρεωτική, θυμάμαι έντονα τις δυσκολίες που αντιμετωπίζαμε στην Α’ τάξη με τα παιδιά που δεν είχαν πάει στα νήπια. Όσο για τα ζητήματα κοινωνικότητας και συμπεριφοράς, έλεγα πάντα πως το νηπιαγωγείο είναι ένας σπουδαίος κυματοθραύστης, που διευκολύνει τη δουλειά που γίνεται στις επόμενες βαθμίδες της Εκπ/σης. Όσο για τις συγκεκριμένες νηπιαγωγούς, τη Νικολέτα και τη Δέσποινα, συμβαίνει να γνωρίζω ποιες είναι, αλλά προπαντός πώς και πόσο δουλεύουν.

Και το βιβλίο τους αυτό αποτέλεσμα της δουλειάς τους είναι, κι εγώ, να ξέρετε, εκτιμώ ιδιαιτέρως τα βιβλία… δράσεων, τα βιβλία που προκύπτουν από δράσεις που γίνονται στον χώρο του σχολείου. Κι έπειτα, είναι κι αυτή η λέξη μέσα στον τίτλο ήδη, η σπουδαία λέξη “εθελοντισμός”.

Μια λέξη «μεγάλη» για τα μικρά παιδιά, λέξη που δεν τη συναντάει εύκολα ένα μικρό παιδί. Είναι αυτό που πιστεύω πάντα: να απλώνουμε οι δάσκαλοι το χέρι μας προς τη μεριά των παιδιών και, βοηθώντας τα, να τα ανεβάζουμε ένα σκαλί παραπάνω απ’ όσο πιστεύουμε πως η ηλικία τους επιτρέπει ν’ ανεβούν. Το έκανα πάντα και έβλεπα πως είχε αποτελέσματα. Κι έτσι ανέβαινε το επίπεδό τους κι ήταν προς όφελός τους και όφελος όλων μας. 

Εθελοντισμός, από το ρήμα θέλω, πράξη ή στάση ζωής που συμβαίνει επειδή το υποκείμενό της θέλει, επιθυμεί να κάνει κάτι. Μ’ αυτό το κάτι να είναι ουσιαστικό και σημαντικό, όχι κάτι άνευ σημασίας και δευτερεύον. Κατ’ αρχάς, να θυμίσω τη θεμελιώδη αρχή της Πίστης μας: «Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν…», γιατί ο Θεός σέβεται την ελευθερία της επιλογής μας κι επειδή καμία αναγκασμένη πράξη δεν έχει αξία. 

Ακόμη, θυμάμαι πάντοτε τι μας είχε πει ο αγαπημένος μου Δάσκαλος, θεολόγος και φιλόσοφος, κ. Κωνσταντίνος Δεληκωσταντής για το θέμα της κρίσης των ψυχών: πως ο Θεός δε θα μας κρίνει από τις πράξεις μας, αλλά από το τι θελήσαμε να πράξουμε, από την προαίρεσή μας, που όσο περνάνε τα χρόνια τόσο σημαντικότερη καταλαβαίνω πως είναι. Έπειτα, σκέφτομαι πως, ενώ υπάρχουν κάποιοι που καταδικάζουν όλες τις έννοιες που καταλήγουν σε ισμός, καθώς έχουν κάνει κακό στην ανθρωπότητα (φασισμός, ναζισμός, υλισμός, ολοκληρωτισμός, φανατισμός, ρατσισμός,…), κανείς απολύτως δε θα ‘λεγε κάτι τέτοιο για τον εθελοντισμό, που μόνο καλό κάνει σε όλους. Ας πάρουμε μερικά παραδείγματα: 

-Οι εθελοντές αιμοδότες, προσφέροντας το αίμα τους, σώζουν ζωές συνανθρώπων τους.

-Οι εθελοντές–ιδρυτές και μέλη συλλόγων που, με τις δράσεις τους, παλεύουν για κάποιον ανώτερο σκοπό, όπως είναι ο πολιτισμός.

-Οι επίτροποι στις εκκλησιές μας, τα μέλη των φιλόπτωχων ταμείων κάθε ενορίας, όσοι μαγειρεύουν για τα συσσίτια, που έργο τους είναι η στήριξη συνανθρώπων τους που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα με τις βιοτικές τους ανάγκες, αλλά κι οι κατηχητές -πράγματι η Εκκλησία μας διαθέτει ένα τεράστιο δίκτυο εθελοντών, χωρίς το οποίο δε θα τα ‘βγαζε πέρα στο πολύ μεγάλο κοινωνικό της έργο.

-Οι εθελοντές σε ομάδες που ασχολούνται έμπρακτα με τη σωτηρία του πλανήτη.

-Αλλά και όλοι αυτοί που ήρθαν από την Κρήτη, τη Μάνη και τ’ άλλα μέρη της Πατρίδας μας για να βοηθήσουν τους κατατυραννισμένους Μακεδόνες να λευτερωθούν και να ενωθούν με τους υπόλοιπους Έλληνες, εθελοντές ήταν και μεγαλούργησαν -τους χρωστάμε αιώνια ευγνωμοσύνη. Γι’ αυτούς είπε ο Ελευθέριος Βενιζέλος το εξής ξεχωριστό: «Οι εθελονταί εις τον πόλεμον συμβολίζουν μίαν ιεράν παράδοσιν του Έθνους», καταλαβαίνετε πόσο σημαντικός είναι το έργο τους...

-Κι οι εθελοντές διασώστες κι αυτοί του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού κι οι εθελοντές πυροσβέστες κι οι δασοφύλακες κι ένα σωρό άλλοι εθελοντές, όλοι τους απαραίτητοι, όλοι τους αποτελεσματικοί, γιατί αυτό που κάνουν το κάνουν με την καρδιά τους και, προπαντός, αφιλοκερδώς! 

Αγαπητοί μας φίλοι, με έχουν διαβεβαιώσει πως στις ΗΠΑ τουλάχιστον, στα βιογραφικά των υποψήφιων για κάποια θέση πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει και κάποιο στοιχείο σχετικό με τον εθελοντισμό, για να ελπίζει ο υποψήφιος για τη θέση που διεκδικεί. Προσωπικά, δε συμφωνώ καθόλου: αν γίνεσαι εθελοντής για να κερδίσεις κάτι από αυτό, τότε τι σόι εθελοντής είσαι; Θα μου πείτε, θα μπορούσε να μην είναι αυτός ο λόγος. Τότε, λοιπόν, άφησε αυτό που κάνεις εθελοντικά και με την ψυχή σου εκτός βιογραφικού, για να ‘χει αξία και να μένει μακριά από οποιοδήποτε κέρδος. 

Γιατί, αγαπητοί μας, ξέρετε κάτι; Όσο περνούν τα χρόνια τόσο περισσότερο πείθομαι ότι ο κόσμος εκτιμάει πολύ την ανιδιοτελή προσφορά, ενώ αποστρέφεται την τάση πολλών να ενεργούν με μόνο κίνητρο το συμφέρον. Είναι γιατί ο κόσμος ποτέ, ούτε και στην πιο υλιστική εποχή, δεν παύει να εκτιμά αυτόν που προσφέρει άδολα και χωρίς ιδιοτέλεια. Γιατί κατά βάθος το ξέρει καλά πως αυτοί που εθελοντικά προσφέρουν στον άνθρωπο είναι το αλάτι της γης και ο λύχνος που όσο κι αν προσπαθεί να κρυφτεί από ταπείνωση, λάμπει πάσι τοις εν τη οικία… 

Κλείνοντας: «Είμαστε οι φιλοξενούμενοι της ζωής προκειμένου να συνεχίσουμε να παλεύουμε, να προσπαθούμε να βελτιώσουμε λιγάκι τα πράγματα. Να τα κάνουμε καλύτερα», λέει ο Τζορτζ Στάινερ, ένας απ’ τους σημαντικότερους οικουμενικούς στοχαστές των καιρών μας και σε μας απομένει να καταλάβουμε την αξία των λόγων του και να τους εφαρμόσουμε έμπρακτα, επειδή το θέλουμε και μόνο γι’ αυτό.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 11 Απριλίου 2024, αρ. φύλλου 1220.