ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α. ΔΑΟΥΤΟΠΟΥΛΟΥ: Αυτάρκεια

ΟΔΟΣ 31.10.2024 | 1246

Μια λέξη, μια έννοια με πολύ περιεχόμενο την οποία εκτιμούσαν ιδιαίτερα οι παππούδες και οι προπάπποι μας.

Μια λέξη, μια έννοια με πολύ περιεχόμενο την οποία εκτιμούσαν ιδιαίτερα οι παππούδες και οι προπάπποι μας. Παρόλο που ο όρος είναι από μόνος του κατανοητός, θα ορίζαμε με απλά λόγια την αυτάρκεια ως τη συνειδητή προσπάθεια για κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των αναγκών μας μέσα στα πλαίσια της οικονομικής δραστηριότητας της οικογένειας και των μελών της. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες, θεωρούνταν ως ένδειξη σοφής διαχείρισης των νοικοκυραίων οι οποίοι αποτελούσαν πρότυπα στα πλαίσια της τοπικής κοινωνίας. Σήμερα κάποιοι τη θεωρούν ως ένδειξη φτώχειας και χαμηλού βιοτικού επιπέδου. 

Την προσπάθεια για αυτάρκεια βοηθούσαν στη χώρα μας οι εδαφοκλιματικές συνθήκες που επιτρέπουν την εργασία στην ύπαιθρο για όλο σχεδόν το έτος και τη δυνατότητα να καλλιεργήσουμε μια πολύ μεγάλη ποικιλία φυτών. Βέβαια τόσο σήμερα όσο και πολύ περισσότερο στο παρελθόν, δεν είμαστε σε θέση να γίνουμε πλήρως αυτάρκεις. Αυτό γίνονταν και γίνεται με τις ανταλλαγές των περισσευμάτων χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος. Είχε η γειτόνισσα ή ο γείτονας περίσσεια ντομάτας ενώ οι δικές μου μελιτζάνες ευδοκίμησαν σε βαθμό που υπερκάλυψαν τις ανάγκες μας, δίνω μελιτζάνες και παίρνω ισόποση ποσότητα από ντομάτες.

Αυτές οι ισότιμες συναλλαγές που γίνονταν στα πλαίσια των τοπικών κοινωνικών σχέσεων χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος, ενίσχυαν τους δεσμούς μεταξύ των μελών της κοινωνίας. Τώρα, στις αγροτικές περιοχές, όπου είναι περιορισμένη η καθημερινή διάθεση τροφίμων σε καταστήματα, έχουν αναλάβει τον εφοδιασμό οι περιοδεύοντες έμποροι οι οποίοι διαλαλούν είδη φρούτων και λαχανικών τα οποία θα μπορούσαν κάλλιστα να καλλιεργηθούν στους οικιακούς λαχανόκηπους.

Την άνοιξη του 1981, λίγους μήνες μετά την άφιξή μου στην Αμερική, πληροφορήθηκα ότι θα μπορούσα να δηλώσω συμμετοχή στο πρόγραμμα οικιακών λαχανόκηπων του Πανεπιστημίου καταβάλλοντας 10 δολάρια και παραλαμβάνοντας μια έκταση 100 περίπου τετραγωνικών μέτρων η οποία είχε ετοιμαστεί για καλλιέργεια με μηχανήματα από το αγρόκτημα του πανεπιστημίου. Ταυτόχρονα, η ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου είχε τμήμα αφιερωμένο στους οικιακούς λαχανόκηπους με πλήθος πληροφοριών, εικόνων και οδηγιών για πετυχημένη καλλιέργεια από όσους την συμβουλεύονταν.

Η έκπληξη μου μεγάλωσε όταν λίγες ημέρες αργότερα διαπίστωσα πως ένας από τους γείτονες μου ήταν εν ενεργεία καθηγητής στο Μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου! Συζητούσαμε συχνά και με συμβουλεύονταν για καλλιεργητικά προβλήματα μόλις έμαθε ότι ήμουν Γεωπόνος.

Όταν απέκτησα οικειότητα μαζί του, έθεσα την ερώτηση που με βασάνιζε από την πρώτη ημέρα που τον γνώρισα. «Γιατί κ. καθηγητά ασχολείστε με την καλλιέργεια λαχανοκομικών ειδών τη στιγμή που έχετε την οικονομική δυνατότητα να τα αγοράσετε στα τμήματα λαχανικών των τεράστιων σούπερ μάρκετ σας;».

«George, μου λέει. Είμαι πολύ ευαίσθητος στα θέματα της ασφάλειας των τροφίμων και αυτά που αγοράζω δε γνωρίζω πόσο επιβαρυμένα είναι. Από την άλλη κάνω και μια σωματική άσκηση σε ένα αντικείμενο που το απολαμβάνω και γνωρίζω ανθρώπους σαν και εσένα για να έχω χρήσιμες συζητήσεις».

Επιστρέφοντας από την Αμερική, επισκέφθηκα τον Πρόεδρο του Τμήματος και του ζήτησα να ιδρύσουμε οικιακούς λαχανόκηπους στο Αγρόκτημα του Πανεπιστημίου για όσους (φοιτητές και καθηγητές) θα εκδήλωναν σχετικό ενδιαφέρον. Η απάντησή του ήταν αρνητική με τη επεξήγηση «κ. Δαουτόπουλε αυτά δεν μπορούν να γίνουν στην Ελλάδα»! Δεν τόλμησα και θεώρησα περιττό να ρωτήσω το γιατί. Άλλωστε τέτοιες αρνήσεις εισέπραξα και σε άλλες μου προτάσεις. Σε μια χώρα που άλλοτε πρωτοπορούσε σε όλους τους τομείς, ακόμη και άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου, αρνούνταν να καινοτομήσουν. Μερικοί μάλιστα, αυτοχαρακτηρίζονταν ως αριστεροί ή προοδευτικοί. Τρομάρα τους. 

Όταν πήρα εντολή διδασκαλίας και με τη συγκατάθεση και προτροπή του συγχωρεμένου μου καθηγητή του Λουκά Ανανίκα, προχώρησα για πρώτη φορά σε Πανελλήνιο επίπεδο στη διδασκαλία του μαθήματος της Τοπικής Ανάπτυξης εντάσσοντας και ένα τμήμα αφιερωμένο στην αυτάρκεια. 

Την περίοδο 2005-2008 με τη συνδρομή και μια άλλης εκλεκτής συναδέλφου καθηγήτριας καταφέραμε να πείσουμε μερικούς Δημάρχους των Περιφερειακών Δήμων της Θεσσαλονίκης (Θέρμης, Νεάπολης-Συκεών, Πολίχνης, κ. ά.) να εγκαινιάσουν το θεσμό. Λίγα χρόνια αργότερα και η Σχολή Γεωπονίας του ΑΠΘ ξεκίνησε παρόμοιο πρόγραμμα το οποίο συνεχίζει με επιτυχία και με μεγάλη ζήτηση μέχρι σήμερα. 

Μακαρίζω τους συμπατριώτες μας που μένουν στην Ελληνική ύπαιθρο και έχουν και καλλιεργούν έναν λαχανόκηπο. Δυστυχώς δεν έχουν καμιά υπεύθυνη καθοδήγηση. Οι Περιφέρειες της χώρας μας θα μπορούσαν να δημιουργήσουν στο διαδίκτυο ειδικές διευθύνσεις παροχής χρήσιμων πληροφοριών. Χάρηκα ιδιαίτερα όταν διάβασα στην ΟΔΟ την έκκληση του πρώην περιφερειάρχη και εκλεκτού φοιτητή μου, του κ. Κασαπίδη, να ζητά από τους κατοίκους της περιφέρειας να αυξήσουν την αυτάρκεια τους. Μερικοί μάλιστα, τοπικοί πολιτικοί μικρού βεληνεκούς, (Πολιτικάντηδες και όχι Πολιτικοί με την έννοια του Αγγλοσαξονικού Statemen) ειρωνεύτηκαν την έκκλησή του. 

Όπως εξελίσσονται τα πράγματα με την κλιματική κρίση, την αύξηση του πληθυσμού, τις πολεμικές συγκρούσεις, την αδυναμία συνεννόησης σε διεθνές επίπεδο, την κυριαρχία της καχυποψίας, τη συνεχή αύξηση του πληθυσμού και την έξαρση των οικονομικών ανισοτήτων που εξετάσαμε σε προηγούμενο άρθρο, οι συνθήκες διαβίωσης στα μεγάλα αστικά κέντρα θα θέτουν στο περιθώρια της φτώχειας ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού. 

Κάποιος πρέπει να μας φωτίσει. 

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 31 Οκτωβρίου 2024, αρ. φύλλου 1246.