ΠΕΡΔΙΚΚΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ: Η αλχημιστική οικονομική πολιτική

Ήταν αδύνατο να καταλάβω την οικονομική πολιτική του Σαμαρά. Η λογική της ξέφευγε τελείως από τα δικά μου στάνταρ. Βέβαια ήταν και η έλλειψη «επιστημονικών» οικονομικών γνώσεων που έχω που δεν βοηθούσε καθόλου. Εξομολογούμουνα την αδυναμία σε κάποιο φίλο, ο οποίος με έδωσε μια σοφή συμβουλή. «Αφού είσαι χημικός» με λέει, «θα βρεις τη λύση στη ‘χημεία’ του μεσαίωνα». Αυτός είναι ο λόγος που ανέτρεξα σε έναν από τους πιο διάσημους αλχημιστές της τότε εποχής: Τον Παράκελσο. Κλασικός τύπος αλχημιστή. Όπως συνηθίζονταν τότε, ο Παράκελσος σπούδασε συγχρόνως, γιατρός και τεχνικός ορυχείων. Ανέπτυξε θεωρίες που ήταν μπέρδεμα λογικής και παραλογισμών, ιατρικής και μαγείας. Δεν επέτρεπε να γίνει κλύσμα παρά μόνο όταν η σελήνη βρίσκονταν σε κατάλληλη φάση. Εισήγαγε στην φαρμακοποιία, τον υδράργυρο, τον μόλυβδο, το θείο, τον σίδηρο, το αρσενικό … Διέδωσε την χρήση των χημικών βαμμάτων και αποσταγμάτων, ενώ παρασκεύασε και το «βάμμα του οπίου» που το ονόμασε «λάβδανο». Υποστήριζε όμως ότι «όλες οι ασθένειες δύνανται να αναζητηθούν σε μια πήξη μη χωνευμένων υλικών στα έντερα».

Τον 17ον αιώνα, που όλη η πρακτική της χημείας ήταν βασικά προσανατολισμένη σε ιατρικές συνταγές, «κυκλοφόρησε» ένα περίεργο φάρμακο που ονομάζονταν «αλοιφή της συμπάθειας». Η Παρασκευή της αλοιφής αποδίδονταν στον Παράκελσο. Οι θεραπευτικές ικανότητες αυτής της –όπως ονομάζονταν - «αλοιφής της συμπάθειας» παρουσίαζαν την ιδιαιτερότητα να παρέχονται … από απόσταση! Δεν την άπλωναν απ’ ευθείας στη πληγή – την οποία βέβαια έπλεναν καλά και διατηρούσαν καθαρή – αλλά την άλειφαν στα λεκιασμένα με αίμα ρούχα του τραυματία ή στα όπλα του.  Το φάρμακο αυτό, από μερικούς θεωρήθηκε απόλυτα φυσιολογικό και από άλλους ότι επρόκειτο για καθαρή μαγεία. Ο Corneille, στο έργο του Le Menteur, παρομοίαζε αυτό το φάρμακο με «μια πηγή ζωής», της οποίας «βλέπουμε καθημερινά εκπληκτικά αποτελέσματα».  Η δε Madam de Sevigne΄ το χαρακτήριζε «θείο φάρμακο» Η συνταγή είναι απλή (!), περιγράφεται δε στο «Basilica chymica [1]» του 1608.

«Βράζουμε λίπη, από αγριογούρουνο και από γριά αρκούδα, σε κόκκινο κρασί και συλλέγουμε το λίπος που επιπλέει. Αλέθουμε ψητό σκουλήκι, ξηραμένο μυαλό αγριογούρουνου, ξύλο από κόκκινο σαντάλι θαλασσινής προέλευσης, αίμα και κρανίο από βίαια νεκρό άνθρωπο – αν είναι δυνατόν από κρεμασμένο -, όταν μεγαλώνει το φεγγάρι … Απ’ όλα αυτά, με ανακάτεμα και άλεσμα γίνεται μια αλοιφή με λίπος, την οποία θα φυλάξεις σε ένα κλειστό γυαλί ή σε ένα καλά κλεισμένο κουτί». Το άρθρο διευκρινίζει ότι: «Μ’ αυτόν τον τρόπο, η θεραπεία δεν είναι μαύρη μαγεία, όπως πιστεύουν μερικοί ανόητοι και αμαθείς, αλλά στηρίζεται απλά σε μια ‘συμπάθεια της φύσης’, που δημιουργείται από τα άστρα». Ένας Καλβινιστής, Dr. Γιατρός, καθηγητής του πανεπιστημίου του Marbourg, εξηγούσε την δραστηριότητα της αλοιφής, χωρίς να ανατρέχει σε υπερφυσικές δυνάμεις.

Στο ιδεολογικό περιβάλλον όπου κοιλοπονούσε η χημεία, ο Παύλος Δ΄, ανέπτυξε την Ιερά Εξέταση στην Ιταλία, ο Προτεσταντισμός βασίζονταν στο αλάθητο της Βίβλου και ο αποκρυφισμός σκέπαζε τα πάντα. Περιοδεύοντες απατεώνες – μάγοι, έκαμναν χρυσές δουλειές, με μαγικά φίλτρα τα οποία πουλούσαν για προστασία από μάγισσες και δαίμονες.
«Το 1526 – 31, οι μοναχοί της Troyes αφόρισαν κανονικά τις κάμπιες, αι οποίαι κατέστρεφαν την γεωργική παραγωγή, αλλά [προσοχή] προσέθεσαν ότι η καταδίκη αυτή θα ίσχυε μόνο δι’ εκείνους τους αγρούς, των οποίων οι κάτοχοι είχαν πληρώσει την δεκάτη των εις την εκκλησία [2]» Στα 150 χρόνια που χωρίζουν το De revolutionibus του Κοπέρνικου [1543] από την οπτική του Νεύτωνα [1704], η Ευρώπη ζούσε τον σκοταδισμό και την ιερά εξέταση! Το χωριό Weil der Stadt στη Ν.Δ. Γερμανία είχε 200 οικογένειες. Η ιερά Εξέταση έκαψε τις 38! Ο Κέπλερ, στο βιβλίο του Harmonices mundi, (περιέχει τον τρίτο Νόμο του) γράφει ένα σωρό ανοησίες, με πλήρη συνείδηση, για τον κόσμο που «μοιάζει με έναν ήλιο που λάμπει μέσα στα σύννεφα», ενώ η Γη, που έχει μόνο νότες mi και fa, κυριαρχείται από την Miseria [αθλιότητα] και την Fame [πείνα]. Τα έγραψε όλα αυτά για να σώσει την μάνα του από την Ιερά Εξέταση.  Στο Μπορντώ επινόησαν μέθοδο για να ανακαλύπτουν τα σημεία από τα οποία οι διάβολοι έμπαιναν στο σώμα ενός κατηγορουμένου: Έδεναν τα μάτια του και τον έχωναν βελόνες στη σάρκα του Το σημείο στο οποίο δεν πονούσε ήταν το σημείο εισόδου!! Βέβαια σ’ αυτήν την Μεσαιωνική περίοδο, ωριμάζει μια μορφή γνώσης που διαφέρει ολικά απ’ όλες τις άλλες μορφές πολιτισμού και δημιουργεί τους δικούς της ξεχωριστούς θεσμούς, ενώ συγκροτεί την δική της ξεχωριστή γλώσσα. Η γνώση αυτή χρειάζεται «σίγουρα πειράματα» και «σίγουρες αποδείξεις». Η διαπλοκή αυτών των δυο όρων, επιβάλει όπως κάθε απόφανση να έχει δημόσιο χαρακτήρα, δηλαδή να μπορεί, όποιος θέλει και έχει τις ικανότητες να την ελέγξει. Γεννιέται η επιστήμη!

Διάβασα πολλά, αλλά τα παραπάνω με έφταναν για να καταλάβω την οικονομική πολιτική που εκτελείται από τον Σαμαρά. Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου η κυριαρχούσα ιδεολογία του Φρίντμαν και του Νεοφιλελευθερισμού, σκεπάζει όλο τον κόσμο. Είναι το περιβάλλον μας.
Ο Φρίντμαν είναι ο σύγχρονος, οικονομικός Παράκελσος. Η λογική του δεν διαφέρει από την λογική του « όχι κλύσμα όταν η σελήνη δεν βρίσκεται σε κατάλληλη φάση». Υποστηρίζει ότι όλα τα οικονομικά πηγάζουν από τον περιορισμό της ελεύθερης Αγοράς, όπως ακριβώς «όλες οι ασθένειες δύνανται να αναζητηθούν σε μια πήξη μη χωνευμένων υλικών στα έντερα», του Παράκελσου. Ο Φρίντμαν, η Σχολή του Σικάγου, η Νεοφιλελεύθερη Οικονομία, είναι η σημερινή κυριαρχούσα ιδεολογία που αντιστοιχεί με τον Μεσαιωνικό σκοταδισμό. Ότι έκανε εκείνος για να εμποδίσει την επιστημονική σκέψη, κάνει σήμερα στην οικονομία ο Νεοφιλελευθερισμός.  Επικαλούμενος σκοτεινές και περίεργες πηγές, μεταφυσικής προέλευσης, θεωρεί ιερή την εκμετάλλευση, τον πλουτισμό[3] την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής. Έτσι επιβάλλεται να υπάρχουν ανθρώπινα θύματα, όπως ακριβώς στο Μεσαίωνα η εξάγνιση της ψυχής απαιτούσε θάνατο στη πυρά. Η ιδεολογία αυτή πρέπει να γίνει αποδεκτή από το λαό. Ο φόβος που προκαλεί ένα σοκ, όπως ο πόλεμος, ο λιμός, ο λοιμός, με την βοήθεια που προσφέρουν οι μυστηριώδεις δυνάμεις που κρύβουν λέξεις όπως Δικαιοσύνη, Κράτος, Φυλή, Πατρίδα και άλλες, βοηθούν να περάσει αυτή η ιδεολογία.  Κυριαρχεί η ελευθερία της αγοράς!

Της σχολής αυτής θιασώτες και προωθητές υπήρξαν : Ο Ρέιγκαν, η Θάτσερ, ο Μπους, ο Σαρκοζί, σήμερα η Μέρκελ. Οι δικοί μας, ο Γ. Παπανδρέου (στο παρελθόν) ο Σαμαράς (σήμερα) και όπως ελπίζει (μελλοντικά) ο Βενιζέλος, ασπάζονται αυτές τις αρχές όχι από δική τους πνευματική κατάρτιση, αλλά γιατί έτσι βρίσκουν ότι είναι ο μόνος τρόπος να έχουν μια μικρή εξουσία, με αντάλλαγμα την χρησιμοποίησή τους για τους σκοπούς της Νεοφιλελεύθερης Οικονομίας, όπως περιγράφονται στις προτάσεις:
-Πρώτη: Οι κυβερνήσεις πρέπει να καταργήσουν όλους τους κανόνες και τις ρυθμίσεις που εμποδίζουν τη συσσώρευση κερδών.
-Δεύτερη: οφείλουν να πουλήσουν την Δημόσια περιουσία σε ιδιωτικές εταιρείες, ώστε –λένε- να την εκμεταλλευτούν επικερδώς. Και
-Τρίτη: Πρέπει να προβούν σε δραματικές περικοπές στη χρηματοδότηση των κοινωνικών προγραμμάτων.
Εξ αυτών βέβαια πηγάζουν οι πιο κάτω εφαρμογές! Είναι αναγκαίο πλούσιοι και φτωχοί να φορολογούνται με βάση μια ενιαία φορολογική κλίμακα. Οι εταιρείες πρέπει να είναι ελεύθερες να πουλούν τα προϊόντα τους παντού στο κόσμο, ενώ οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να προστατεύουν τις εγχώριες βιομηχανίες ή την εγχώρια ιδιοκτησία. Όλες οι τιμές, συμπεριλαμβανομένης της τιμής της εργασίας, οφείλουν να καθορίζονται από την Αγορά. Δεν πρέπει να υπάρχει κατώτατος μισθός. Να ιδιωτικοποιηθούν τα πάντα: Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα ταχυδρομεία, τα συνταξιοδοτικά ταμεία, ακόμη και τα εθνικά πάρκα. Όσα και όποια μέτρα προστασίας κι αν είχαν καταφέρει να κερδίσουν οι εργαζόμενοι, πρέπει να παρθούν πίσω.

Να λοιπόν και οι οικονομικές θεραπείες της φτώχιας, ίδιες σαν αυτές της «αλοιφής της συμπάθειας», που παρουσίαζαν την ιδιαιτερότητα να επιδρούν … από απόσταση! Δεν μελετούν τις ανάγκες μιας συγκεκριμένης κατάστασης, για να εφαρμόσουν θεραπεία όπου χρειάζεται, αλλά εφαρμόζουν την ίδια, παντού όπου μπορούν. Όπως δεν άπλωναν την αλοιφή απ’ ευθείας στη πληγή αλλά την άλειφαν στα λεκιασμένα με αίμα ρούχα του τραυματία ή στα όπλα του, ενώ έπλεναν καλά την πληγή και την διατηρούσαν καθαρή, έτσι ο Νεοφιλελευθερισμός «καθαρίζει τους λαούς» που φέρνουν αντιρρήσεις, όπως στη Χιλή την Αργεντινή … ακόμη και με αιματηρή βία.  Η λύση αυτή, από μερικούς θεωρείται απόλυτα φυσιολογική και από άλλους ότι πρόκειται για καθαρή (απάτη) μαγεία. Εκατοντάδες Corneille και Madam de Sevigne΄, παρομοιάζουν σήμερα αυτή τη λύση με «μια πηγή ζωής», της οποίας «βλέπουμε καθημερινά εκπληκτικά αποτελέσματα. Την χαρακτηρίζουν «θείο φάρμακο»,

Τι διαφέρουν οι διάφοροι «καθηγητάδες», που το μόνο που κάνουν είναι να κρατάν δίκην χρονικογράφου, την κοινωνική στήλη των «αρχόντων» της οικονομίας, και να γεμίζουν με μπούρδες τα μυαλά των φοιτητών; Η οικονομική συνταγή είναι απλή(!), και περιγράφεται λεπτομερώς στα «μνημόνια», όπως η αλοιφή στο «Basilica chymica» του 1608. Νάτοι λοιπόν οι διάφοροι «καθηγητάδες» της οικονομίας που μας ζαλίζουν το μυαλό στην τηλεόραση, προσπαθώντας να μας εξηγήσουν την δύναμη της ελληνικής Κυβέρνησης υπό τον Σαμαρά, που θα οδηγήσει την χώρα στο… δεν λένε το που! Τους ακολουθούν οι «δημοσιογράφοι», τα παπαγαλάκια της τηλεόρασης, που βοηθάνε όπως το παπαδαριό του Μεσαίωνα, που στήριζε την Ιερά Εξέταση, να κλέψουν τη χαρά της ζωής μας, έναντι πινακίου φακής.  Με συγκάλυψη από αυθαίρετη παράταξη αριθμών ως δήθεν προερχομένων από την ορθολογική γλώσσα των μαθηματικών και μυθοποιημένος με επιστημονική επίφαση, το Χάρβαντ και το Λόντον Σκουλ οφ οικονόμιξ, ο νέο-φιλελευθερισμός ταυτίζεται απόλυτα με τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου και των πολυεθνικών, που επιζητούν όσο γίνεται μεγαλύτερες Αγορές, χωρίς ρυθμίσεις και χωρίς κανονισμούς.

Και η οικονομία του Σαμαρά που μπαίνει; Πουθενά, είναι ο εκπρόσωπος των αφεντικών του και δεν θα άξιζε να τον αναφέρουμε αν δεν ήταν αυτός που εμείς νοιώθουμε πάνω μας. Πρέπει όμως να τον διώξουμε, για να ανοίξει ο δρόμος σε ηγέτη που δεν θα ακολουθεί τις εντολές της Τρόικας και θα μας δώσει ελπίδες για καλύτερη ζωή! Σε τι μοιάζει η «εποχή» Σαμαρά με την Μεσαιωνική:  Έχει θύματα. Εκατοντάδες αυτοκτονίες για οικονομικούς λόγους, χιλιάδες μετανάστες και πάνω από εκατομμύριο ανέργους.  Όπως στη Troyes οι αγρότες πλήρωναν την δεκάτη για να διώξουν οι παπάδες, με προσευχές τα σκουλήκια από τα χωράφια τους, ο Σαμαράς αναγκάζει τους φτωχούς να πληρώσουν για να σωθεί η χώρα, η «Πατρίδα», ενώ οι λεφτάδες χειροκροτούν, ευχαριστημένοι, τις μεγάλες προσπάθειες των φτωχών. Με τα χρήματα αυτά πληρώνει τους τόκους, στους Γερμανούς και λοιπούς τοκογλύφους, που τάχα μας εξυπηρετούν με δανεισμό. Ότι θα κερδίζουμε με ιδρώτα και αίμα, θα πηγαίνει για να εξυπηρετεί το Κεφάλαιο που μας «δάνεισαν», και το οποίο δεν θα ελαττώνεται ποτέ.

Για να μην τους «στενοχωρήσει», όπως κάθε καλός υποτακτικός, δεν ζητά πίσω, αυτά που μας χρωστάνε από την κατοχή, ούτε αυτά που κλέψανε από την κληρονομιά μας.  Όπως στο Μπορντώ οι ιεροεξεταστές βρήκαν από πού μπαίνει ο σατανάς στο σώμα, έτσι ο Σαμαράς [έμπνευση Βενιζέλου] βρήκε τον τρόπο να αφαιρέσει μέσω ΔΕΗ, και τις τελευταίες οικονομίες των μη εχόντων. Οι έχοντες και κατέχοντες πάντα ενισχύονται.  Τώρα, στη Κυβέρνηση, ξοδεύουν φαιά ουσία για να πάρουν από τους φτωχούς και τη ζωή τους, το κεραμίδι τους. Γι’ αυτό είναι επιτακτικός και άμεσος στόχος να φύγει ο Σαμαράς και να πάρει τα ηνία ο Τσίπρας. Για μας και το λαό μας, θα είναι μια ανάσα και μια προσδοκία.  Ο Σαμαράς συγκεντρώνει σήμερα τις δυνάμεις που μας καταπιέζουν, ο Τσίπρας την ελπίδα.

Όπως στο Μεσαίωνα γεννήθηκε η επιστήμη, σήμερα γεννιέται η οικονομική σκέψη [επιστήμη;] η ελπίδα για όλο τον κόσμο. Οικονομολόγοι απ’ όλο τον κόσμο, καταγγέλλουν αυτήν την κατάσταση και δίνουν προοπτικές για νέα ζωή. Ξέρουμε ότι δεν μπορούμε οι Έλληνες μόνοι μας, να ανατρέψουμε τον παγκόσμιο φιλελευθερισμό. Δεν μπορούμε όμως να μένουμε και με σταυρωμένα χέρια ως την … Δευτέρα παρουσία. Μπορούμε να βελτιώσουμε αισθητά τη ζωή μας. Παραφράζοντας τον Πλεχάνωφ που έλεγε ότι ενώ βασιλιάς των ζώων είναι το λιοντάρι, για τα ποντίκια ο εχθρός είναι η γάτα, μπορούμε να πούμε ότι η απαλλαγή από τους Σαμαράδες είναι μια νίκη είναι μια ανακούφιση.

Ο φίλος μου, ευχαριστημένος από την πρόοδό μου, με ρώτησε τι συμπέρασμα βγάζω. Γιατί γίνονται όλα αυτά; Δεν ξέρω για το Μεσαίωνα, η απάντησή μου. Για σήμερα όμως και για την προσδοκία της Μέρκελ, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι διακρίνω δυο λόγους: α) Οι βόρειοι προύχοντες θέλουν «λευκό» υπηρετικό προσωπικό για τις διακοπές τους, δεύτερης κατηγορίας άριους, όπως έλεγε ο Χίτλερ. β)  Να έχουν φτηνά εργατικά χέρια στα σύνορα της Ευρώπης, που να ανταγωνίζονται τα Ασιατικά.  Είμαι όμως απόλυτα βέβαιος ότι δεν θα περάσει!

[1] LES DOSSIERS DE LA RECHERCHE, AOUT 2011,
[2] Will Durant: ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, Τόμος ΣΤ, σ.985
[3] Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπεστήριζε ότι δεν μπορεί να πλουτίσει κανείς έντιμα. Και αυτός που κληρονόμησε τον πατέρα του, κληρονόμησε κάποιον που πλούτισε με ανέντιμα μέσα.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 26 Σεπτεμβρίου 2013, αρ. φύλλου 708.

φωτό: Σελίδες από το περίφημο βιβλίο της Αναγέννησης για την Αλχημεία του Giovan Battista Della Porta, "Magiae naturalis libri viginti. Ab ipso quidem authore ante biennum adaucti, nunc verς ab infinitis, quibus editio illa scatebat mendis, optimθ repurgati: in quibus scientiarum naturalium diuitiae & deliciae demonstrantur. Accessit index, rem omnem dilucidθ repraesentans, copiosissimus...." τυπωμένο στην Φρανκφούρτη το 1591.