ΒΙΒΛΙΟ: Ζήτω το σχολείο

Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από το δημοτικό σχολείο Μαυροχωρίου

Την άνοιξη που πέρασε, κυκλοφόρησε ένα πολύ πρωτότυπο βιβλίο για τα δεδομένα της περιοχής μας και όχι μόνο. Πρόκειται για το βιβλίο που εξέδωσε το Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου, το οποίο περιλαμβάνει δράσεις που έγιναν στο χώρο του Σχολείου στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, και τώρα, με τη συγκεκριμένη μορφή, κοινοποιούνται στο ευρύτερο κοινό.
Το βιβλίο δε θα υπήρχε αν δε χρηματοδοτούνταν η έκδοσή του από δημόσιους φορείς-την Τ.Ε.Δ.Κ. του νομού μας, την Κ.Ε.Α.Υ.Μ. (Μαυροχωρίου), τη Νομαρχία Καστοριάς-, αλλά και τους γονείς νυν και πρώην μαθητών του Σχολείου, τους Ε. και Σ. Ζέρβα –Π. και Κ. Γεωργιάδη.

Την πολύ πετυχημένη ομολογουμένως παρουσίαση του βιβλίου έκαναν στο χώρο του Σχολείου οι Σχ. Σύμβουλοι της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού μας κ. Έλενα Ζυγούρη και κ Αλίκη Καζταρίδου τον περασμένο Απρίλιο. Ειπώθηκαν ανάμεσα στ’ άλλα και τα εξής:

«Ένα αλλιώτικο, ιδιαίτερο βιβλίο. Ένα βιβλίο που αποτελεί το επιστέγασμα μιας σειράς δράσεων που οργανώθηκαν και υλοποιήθηκαν στο Σχολείο Μαυροχωρίου από το 2003-2006, που εμπεριέχει το απόσταγμα της βιωμένης διδακτικής εμπειρίας και πράξης μαθητών και δασκάλων και που ως αποτέλεσμα φέρνει ως εμάς τους αναγνώστες του σκέψεις, συναισθήματα, αγωνίες, ερωτήματα, πιθανές απαντήσεις, πιθανές εσωτερικές αναδιοργανώσεις που κυρίως αφορούν το ρόλο του σχολείου, το ρόλο του δασκάλου, την ποιότητα των μαθητών-αυριανών πολιτών που απαιτείται να διαμορφώσουμε μέσα από το σχολικό σύστημα για να πετύχουμε το στοίχημα της ζωής: κοινωνική αναδόμηση, ποιότητα ζωής, αξίες ζωής.

(…) Χωρίς τους μαθητές και τους δασκάλους δε θα υπήρχε έργο να παρουσιαστεί και να συζητηθεί, να μας γεννήσει γόνιμους προβληματισμούς, να μας γεμίσει με την ικανοποίηση που νιώθει ο κάθε αναγνώστης που συνομιλεί νοερά με ένα βιβλίο, να τονώσει την ελπίδα που πάντα κρατάμε μέσα μας οι δάσκαλοι ότι μπορούμε να παρέμβουμε και να αλλάξουμε την κατεύθυνση των πραγμάτων, που πολλές φορές μοιάζουν να οδηγούν νομοτελειακά στη συγκρότηση μιας ανταγωνιστικής, αποστεωμένης αξιακά και ηθικά κοινωνικής πραγματικότητας, μιας πραγματικότητας που αποξενώνει τον άνθρωπο από το συνάνθρωπο, τον άνθρωπο από τη φύση, που απαξιώνει το συναίσθημα και θεοποιεί τον ορθολογισμό και την οικονομία. Εδώ λοιπόν, σ’ αυτό το Σχολείο εδώ και χρόνια είναι η αλήθεια, χαράχτηκαν άλλες διαδρομές, προτάθηκαν άλλες προοπτικές για τη μάθηση, τη σχολική κουλτούρα, τη σύνδεση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με τις πραγματικές καταστάσεις της καθημερινής ζωής, την όσμωση των διαφορετικών, συχνά αλληλοσυγκρουόμενων αντιλήψεων και στάσεων ζωής. Και είναι βέβαιο πως το κέρδος το εισπράττουμε όλοι μας: μαθητές που μετατρέπουν την περιέργεια και την ερώτηση σε εργαλείο ανακάλυψης και διερεύνησης του κόσμου στον οποίο συμμετέχουν και τον οποίο συνδιαμορφώνουν, δάσκαλοι που, εκμεταλλευόμενοι τις ανησυχίες, τα βιώματα, τις εμπειρίες και τις σκέψεις των μαθητών τους, των παιδιών τους όπως συνηθίζουν να λένε, παιδαγωγούν και μορφώνουν, σχολική κοινότητα που ανταποκρίνεται απολύτως στον κυρίαρχο στόχο της: να δίνει αξία στον άνθρωπο, να αναγορεύει σε απόλυτη στάση ζωής την ανθρωπιά.

Όλοι μας ξέρουμε καλά, ιδιαίτερα εμείς οι εκπαιδευτικοί διαθέτουμε και την επιστημονική τεκμηρίωση γι’ αυτό, ότι το σχολείο δεν είναι εδώ για να μεταβιβάζει στείρα γνώση στους μαθητές. Είναι εδώ για να μορφώνει και να παιδαγωγεί, με εργαλεία του την ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής και δημιουργικής σκέψης, την καλλιέργεια θετικών στάσεων ζωής και την οικοδόμηση στέρεων πανανθρώπινων αξιών. Μόνο που καμιά φορά, μέσα σε ένα σύστημα που ατυχώς καθορίζει ως βασικό κριτήριο επιτυχίας την κατά λέξη αναπαραγωγή γνώσεων από τα σχολικά εγχειρίδια με στόχο την εισαγωγή των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μοιάζει να το ξεχνάμε. Ευτυχώς, ιδιαίτερα στο επίπεδο του δημοτικού σχολείου, υπάρχουν πάντα δάσκαλοι και μαθητές που μας θυμίζουν ότι το σχολείο είναι δράση και οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των ανθρώπων, μια διαρκής αλληλεπίδραση και ανταλλαγή σκέψεων και συναισθημάτων, που κυρίως οδηγούν στην πνευματική ανάταση των συμμετεχόντων και εμφατικά υπογραμμίζουν ότι η γνώση είναι άριστο εργαλείο, η Παιδεία όμως, η βαθύτερη μόρφωση και καλλιέργεια, είναι αυτοσκοπός.

Καμία άριστα και ευφυώς λυμένη άσκηση μαθηματικών, κανένα άψογα γραμμένο, χωρίς γραμματικά και συντακτικά ατοπήματα κείμενο, καμιά τέλεια αναπαραγωγή από στήθους κειμένου δεν μπορεί να αξιολογηθεί ως μεγαλύτερης αξίας και βαρύτητας δραστηριότητα από τη δημιουργική διάθεση του χρόνου, της διάθεσης και της αξιοποίησης των ικανοτήτων και δεξιοτήτων των μαθητών άλλοτε για να κατασκευάσουν με τα χέρια τους σελιδοδείκτες για την ενίσχυση του Συλλόγου παιδιών με νεοπλασματικές ασθένειες ή χειροτεχνήματα για να ενισχύσουν το Ταμείο Βοήθειας υπέρ του συμμαθητή τους, άλλοτε για να οργανώσουν έκθεση παιχνιδιών, με στόχο να ενισχύσουν τα παιδιά της ΕΛΕΠΑΠ. Και ποια άψογα λυμένη γραμματική δραστηριότητα ή τέλεια εκτελεσμένο πείραμα φυσικής μπορεί να βρεθεί μεγαλύτερης αξίας από την απελευθέρωση των τριών θεραπευμένων γερακιών του Κέντρου Περίθαλψης Άγριων Ζώων της Καστοριάς, δράση που, όπως αναφέρεται στη σχετική εισήγηση του βιβλίου, μετέτρεψε τα παιδιά σε «σπουδαίους ιεραποστόλους υπέρ της προστασίας των ζώων». Ποια εικόνα μπορεί να διδάξει περισσότερο τους μαθητές μας από την εικόνα της απελευθέρωσης των πουλιών, ποια μεγαλύτερη κορύφωση συναισθήματος, δοτικότητας, προσφοράς, μεγαλοσύνης μπορεί να υπάρξει;».

Μετά από αυτή την πραγματικά πολύ σπουδαία εισαγωγή της κ. Ζυγούρη στο θέμα, οι δύο Σχολικές Σύμβουλοι που ανέλαβαν ολοπρόθυμα να παρουσιάσουν στο κοινό το βιβλίο «Ζήτω το Σχολείο», η κ. Ζυγούρη και η κ. Καζταρίδου, το παρουσίασαν αναφερόμενες ξεχωριστά σε καθένα από τα έξι μέρη του βιβλίου, τις έξι δράσεις που περιγράφονται μέσα στις σελίδες του, οι τίτλοι των οποίων είναι :

-Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου. Με αφορμή τη συγκεκριμένη δράση επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης πως η σχέση αγάπης ανάμεσα στο παιδί και το βιβλίο δεν είναι δεδομένη ούτε αυτονόητη, αλλά ίσα ίσα είναι μια σχέση που, για να γεννηθεί, απαιτείται θέληση, κόπος, υπομονή και ορθός προσανατολισμός και σχεδιασμός και ασφαλώς η ύπαρξη μιας ισχυρής παιδαγωγικής σχέσης μεταξύ δασκάλου- μαθητή, ειλικρινής και ισότιμη, καταλυτική για την πνευματική ανύψωση του μαθητή στο επίπεδο της πνευματικής ωριμότητας που έτσι κι αλλιώς διαθέτει ο δάσκαλος ως ενήλικας.

-Με τι παίζουν τα παιδιά μας; Πρόκειται για μια δράση του Σχολείου που έχει ως σκοπό να επαναπροσδιοριστεί η σχέση του παιδιού με το παιχνίδι, να αναγνωριστεί η αξία των παιχνιδιών που ακονίζουν το νου, που καλλιεργούν την ηθική συνείδηση μέσα από τους κανόνες, τους όρους και τις προϋποθέσεις τους, που αποκαλύπτουν σε μας τους μεγάλους τις βαθύτερες πλευρές του χαρακτήρα των ίδιων των παιδιών μας.

-Οι φίλοι μας τα ζώα. Στη διάρκεια αυτής της δράσης κάθε τάξη διαλέγει το δικό της ζώο, αυτό με το οποίο θέλει να ασχοληθεί και να το γνωρίσει καλύτερα ∙ στη διάρκεια της παρουσίασης με πολύ ευρηματικό τρόπο ερμηνεύεται κάθε επιλογή των παιδιών ανάλογα με την ηλικία τους και πάντως όλα τους μαθαίνουν καλά πως το επίπεδο πολιτισμού του κάθε ανθρώπου φαίνεται από τον τρόπο που φέρεται στα πλάσματα που αυτός διαφεντεύει, τα ζώα.

-Ζήτω το βιβλίο. Σ’ όλα τα αποσπάσματα που χρησιμοποιούνται στο κομμάτι αυτό του βιβλίου, με φαντασία, χιούμορ, ευαισθησία, και πολλή τρυφερότητα προβάλλει η αγάπη για το καλό βιβλίο και ο αναντικατάστατος ρόλος του στη μόρφωση και την αγωγή του παιδιού. Ακόμα, γίνεται αναφορά στην ιστορική εξέλιξη του βιβλίου και της ανάγνωσης, αλλά υπάρχουν και πολύ ενδιαφέρουσες φωτογραφίες απ’ όλο τον κόσμο, με πολύ κατατοπιστικές λεζάντες που βοηθούν τον αναγνώστη να γνωρίσει διαφορετικές πλευρές της σχέσης του ανθρώπου με το βιβλίο.

-Το μαντιλάκι στη ζωή των Ελλήνων. Εδώ παρουσιάζεται ένα πρωτότυπο και πολύ ενδιαφέρον ιδιαίτερα για την εποχή μας, όπου κυριαρχεί η υπερβολή, θέμα. Μέσα από ένα τόσο μικρό και ασήμαντο πραγματάκι όπως είναι ένα μαντιλάκι, το πρόγραμμα αυτό είχε ως στόχο να καταγράψει το ρόλο που έπαιξε το μαντιλάκι στη ζωή των Ελλήνων σε παλιότερες εποχές, ώστε να κρατηθούν ζωντανά και να μη χαθούν όλα εκείνα τα στοιχεία που χρωμάτισαν με όμορφο τρόπο το παρελθόν.

-Το αυγό του Πάσχα. Στόχος της συγκεκριμένης δράσης ήταν να μάθουν τα παιδιά πράγματα που δε γνωρίζουν γι’ αυτό , αν και το συναντούν κάθε Πάσχα. Στη διάρκεια της συγκεκριμένης δράσης, λειτούργησαν εργαστήρια, όπου τα παιδιά έβαψαν αυγά με παραδοσιακούς, αλλά και πιο μοντέρνους τρόπους. Αφορμή για την ενασχόληση αυτή υπήρξαν οι Καστοριανοί μάστορες του είδους, τα αδέρφια Μελά, που για πάνω από 35 χρόνια ζωγραφίζουν απεικονίζουν καστοριανές -και όχι μόνο- ομορφιές με αληθινά περίτεχνο τρόπο.

Τέλος, αξίζει να διευκρινιστεί πως όλες αυτές οι δράσεις δεν προστίθενται στο σχολικό πρόγραμμα, αλλά είναι ενταγμένες στο κανονικό πρόγραμμά του, στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης, όπου δίνεται η σπουδαία ευκαιρία σε παιδιά και δασκάλους να ασχοληθούν συστηματικά με θέματα που τους απασχολούν και τους ενδιαφέρουν ιδιαίτερα και να αποκτήσουν γνώσεις που μπορούν να τους μετατρέψουν σε πολίτες περισσότερο συνειδητοποιημένους και ευαίσθητους, πολίτες από αυτούς που έχει ανάγκη η πατρίδα και η εποχή μας σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

[δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 19.6.2008]