Ο ινδός αναχωρητής (Βραχμάνος) Dandamis αναπτύσσει κατωτέρω την φιλοσοφία του ως προς τον τρόπο ζωής του και είναι άκρως ενδιαφέρουσα η παράθεση της γνώμης του σε συνομιλία που είχε με τον Μέγα Αλέξανδρο.
Το πλέον αξιοθαύμαστο χαρακτηριστικό των κατακτήσεων του Αλεξάνδρου είναι το μεγάλο ενδιαφέρον που έδειξε για την ινδική φιλοσοφία, τους γιόγκι και τους αγίους ανθρώπους, των οποίων την συναναστροφή επιζητούσε επιμόνως από καιρού εις καιρόν. Ολίγον, μάλιστα, μετά την άφιξη του στο Taxilla, στα βόρεια των Ινδιών, ο Έλλην πολεμιστής εζήτησε από τον Ονησίκριτο, τον κυνικό φιλόσοφο, οπαδό της σχολής του Διογένη, να του φέρει ένα ονομαστόν ινδό αναχωρητή της περιοχής, των Dandamis. «Χαίρε, ώ διδάσκαλε των σοφών Βραχμάνων!», του είπεν ο Ονησίκριτος, αφού έψαξε και τον ηύρε στο καταφύγιο του, μέσα στο δάσος. «Ο γιος του πανίσχυρου Θεού Διός, που είναι ο Αλέξανδρος, κυρίαρχος όλων των ανθρώπων, ζητά να παρουσιασθείς σ’ αυτόν. Εάν συμμορφωθείς, θα σε γεμίσει δώρα. Αν όμως αρνηθείς θα σε αποκεφαλίσει». Ο γιόγκι δέχθηκε ατάραχος την πιεστική κάπως πρόκληση, αλλά «ούτε καν σήκωσε το κεφάλι από το σωρό των ξερών φύλλων που είχε για προσκέφαλο».
«Είμαι κι εγώ υιός του Διός, αν λέει κι ο Αλέξανδρος πως είναι». Αυτή ήταν η πρώτη του απάντηση. Και συνέχισε: «Δεν επιθυμώ τίποτε από τα του Αλεξάνδρου, γιατί είμαι ευχαριστημένος με όσα έχω, ενώ βλέπω πως αυτός γυρίζει και περιπλανάται με τους ανθρώπους του στη θάλασσα και στην ξηρά, χωρίς κανένα κέρδος ή όφελος και χωρίς να βρίσκει τέρμα στις περιπλανήσεις του. Πήγαινε και πες στον Αλέξανδρο, ότι ο Υπέρτατος Βασιλεύς δεν γίνεται ποτέ εκ προμελέτης πρόξενος κακού ή άλλης βαρβαρότητας, αλλά είναι ο Δημιουργός του φωτός, της ειρήνης, της ζωής, του νερού, του ανθρώπινου σώματος και της ψυχής. Δέχεται όλους τους ανθρώπους, μόλις ο θάνατος τους απελευθερώσει, που τότε πλέον δεν υπόκεινται οι άνθρωποι στον κίνδυνο του πονηρού και των ασθενειών. Μόνον αυτόν, τον Υπέρτατο Βασιλέα, αναγνωρίζω και προσκυνώ ως Θεό μου και τον αγαπώ, γιατί απεχθάνεται τη σφαγή και δεν εξωθεί σε πολέμους».
Ο Αλέξανδρος δεν είναι ο θεός, αφού οφείλει να γνωρίσει τον θάνατο»,συνέχισε ο σοφός, με ελαφράν ειρωνεία. «Πώς είναι δυνατόν, στην κατάσταση που βρίσκεται, να γίνει παντοκράτωρ, αφού δεν ανέβηκε ακόμα στο θρόνο της κυριαρχίας του εσωτερικού του κόσμου; Ούτε έχει ακόμα επισκεφθεί ζωντανός τον Άδη, αγνοεί δε εντελώς την πορεία του ήλιου σε πολλές περιοχές της Γής, όπου τα έθνη που είναι εκεί δεν έχουν ακούσει καν το όνομα του.
Έπειτα από την επιτίμηση αυτή, η οποία ασφαλώς θα είναι η πλέον καυστική, που θα έφθασε ποτέ στ' αυτιά του «Άρχοντος του Κόσμου», ο σοφός γιόγκι πρόσθεσε ειρωνικά: «Εάν οι κτήσεις, που κατέχει σήμερα ο Αλέξανδρος, δεν είναι αρκετά εκτεταμένες για να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες του, ας διαβεί το Γάγγη ποταμό. Εκεί θα βρει εκτάσεις που θα μπορέσουν να περιλάβουν όλους τους ανθρώπους του.
«Γνώριζε, εν πάση περιπτώσει, ότι αυτά, που προσφέρει ο Αλέξανδρος και τα δώρα που υπόσχεται, είναι πράγματα απολύτως περιττά και άχρηστα για μένα. Εκείνα που εκτιμώ, που έχω ανάγκη και που μου είναι χρήσιμα, είναι: 1) αυτά εδώ τα ξερά φύλλα, τα οποία είναι το σπίτι μου, 2) τα ανθισμένα φυτά, που δίνουν την τροφή μου και 3) το καθαρό νερό, που είναι το ποτό μου. Όλα τα άλλα πράγματα και κτήματα, που μαζεύει κανείς με αγωνίες, κόπους και φροντίδες γρήγορα αποδεικνύονται βλαβερά σ' αυτούς που τα μαζεύουν και τα συγκεντρώνουν, γιατί τους προκαλούν θλίψεις και στενοχώριες άπειρες, από αυτές που κάθε δυστυχισμένος θνητός είναι γεμάτος και βασανίζεται. Όσο για μένα, ξαπλώνω επάνω στα ξερά φύλλα του δάσους και, αφού δεν κατέχω τίποτε, που να έχει ανάγκη από προσοχή και φύλαξη, κλείνω τα μάτια μου και βρίσκω αμέσως ησυχία και ανάπαυση. Αν ήταν να προσέχω για να φυλάξω πλούτη, ύπνος δεν θα μου ερχότανε ποτέ. Η γη μου προσφέρει τα πάντα, ακόμα και γάλα, όπως η μητέρα στο παιδί.
Πηγαίνω όπου μ' αρέσει και δεν έχω καμία φροντίδα ή άλλη σκέψη που θα μου έφερνε ανησυχία ή θα μου προκαλούσε δυσκολίες.
«Αν ο Αλέξανδρος μπορέσει να μου πάρει το κεφάλι, την ψυχή μου δε θα μπορέσει ποτέ. Τότε το άφωνο κεφάλι μου, καθώς και το σώμα μου, σαν ενδύματα που τα πέταξε κανείς, αφού τα φόρεσε, θα μένουν επάνω στη γη, από όπου και είχαν έλθει. Εγώ δε, που θα έχω μεταβληθεί σε πνεύμα, θ' ανέβω προς το Θεό, σ' αυτόν που μας έκλεισε όλους μέσα σε σώμα από σάρκα, και μας έβαλε επάνω στη γη, για να δείξωμε κατά πόσον θα κατορθώσωμε να ζούμε σύμφωνα με όσα μας σύστησε. Ναι, σ' αυτόν θα πάω, που περιμένει, αφού εγκαταλείψωμε τη γη και πάλι πάμε κοντά του, να λογοδοτήσουμε για τον τρόπο ζωής μας. Αυτός είναι ο δικαστής των όσων καθένας έπραξε επάνω στη γη. Εκεί οι θρήνοι των δυναστευομένων θα γίνουν η τιμωρία των δυναστών.
Ο Αλέξανδρος λοιπόν ας τρομοκρατεί τους ανθρώπους που κυνηγούν τον πλούτο κι αυτούς που φοβούνται το θάνατο. Εναντίον όμως των Βραχμάνων τα όπλα του μένουν χωρίς αποτέλεσμα. Εμείς ούτε χρυσό επιθυμούμε, ούτε το θάνατο φοβούμεθα. Πήγαινε λοιπόν και πες στον Αλέξανδρο αυτά τα λόγια: Ο Δανδαμίς δεν έχει καμμία ανάγκη από τίποτε δικό σου, και γι' αυτό δεν θα έλθει κοντά σου. Εάν όμως εσύ θέλεις κάτι από τον Δανδαμίς, πήγαινε εσύ σ' αυτόν».
Ο Ονησίκριτος μετέδωσε ακριβώς το μήνυμα, ο δε Αλέξανδρος, αφού το άκουσε με μεγάλη προσοχή, «αισθάνθηκε περισσότερο παρά ποτέ την επιθυμία να συναντήσει τον Δανδαμίς, ο οποίος αν και γέρος και γυμνός υπήρξεν ο μόνος αντίπαλος τον οποίον ο νικητής τόσων εθνών και φυλών ανεγνώρισε πως δεν μπόρεσε να καταβάλει».
[Παρατήρηση του γράφoντoς: Οι δικοί μας καλόγεροι, που διαβιώνουν στα μοναστήρια, ακολουθούν,, προδήλως την αυτή φιλοσοφία στην αντιμετώπιση καυτών και επικαίρων θεμάτων της ζωής: «Δεν έχουν καμία φροντίδα ή άλλη σκέψη, που θα τους έφερνε ανησυχία ή θα τους προκαλούσε δυσκολίες». Και το εντεύθεν γεννώμενο μέγα πρόβλημα είναι: Μπορεί κανείς να γίνει κοσμοκαλόγερος της ζωής; 1σως τότε μπορέσει να λύσει το πρόβλημα της ζωής του, αλλά θα στερηθεί όλα τ' άλλα επίγεια αγαθά].
***
Ο Διογένης, Ο Συνωπεύς, ο «Κύων», ο γνωστότερος κυνικός φιλόσοφος (400-325π.χ.), που απέρριπτε όλους τους συμβατικούς θεσμούς της καθημερινής ζωής, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος τον ρώτησε: «Τι μπορεί να του προσφέρει, αυτός απλά του ζήτησε να μετακινηθεί για να μην του κάνει σκιά, όπως ήταν ξαπλωμένος» ή κατ' άλλην γνώμη είπε «μην μου στερείς αυτό που δεν μπορείς να μου δώσεις». Γι αυτόν άλλωστε λέγεται ότι για κατοικία είχε ένα πιθάρι. Ζήτησε απλά να μη στερηθεί: α) Το ζείδωρο ήλιο και β) την απίθανη κατοικία του.
[Σημ. του γράφοντος: Μπορεί κάποιος, μέσης κοινωνικής στάθμης άνθρωπος, που ζει στη σημερινή κοινωνία, να αυτοπεριορισθεί και να ζήσει ως αναχωρητής εκ του κόσμου τούτου; Ναι απαντούν πολλοί]. Ίσως όμως πει κάποιος και τι προσφέρουν αυτοί στο κοινωνικό σύνολο. Απολύτως τίποτε – Η συμβολή τους είναι απόλυτα αρνητική. Υποστηρίζουν τινές ότι στην πτώση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, συνέβαλαν, κατά κάποιον τρόπο, και οι πολλοί, νέοι άνθρωποι, καλόγεροι των μοναστηριών εκείνης της εποχής, αφού αυτοί δεν υπηρετούσαν στις τάξεις των μαχομένων, αλλ’ ήσαν στα μοναστήρια.
Οι άλλοι πρoδήλως κληρικοί επιτελούν κάποιο θεάρεστο κοινωνικό έργο.
Γεννάται όμως εδώ και ένα άλλο πρόβλημα. Αν αυτοί οι αναχωρητές της ζωής αποκτήσουν παιδιά/ πως αυτά θα ζήσουν. Θα είναι στην εξοχή και στη μοναξιά/ Θα είναι μονάδες, χωρίς έννοιες και προβλήματα,
Εκτός αν μιλάμε για άτομα απόλυτα μοναχικά δηλ. τους αναχωρητές εκ του κόσμου τούτου.
***
Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, καθηγητής φιλοσοφίας, συγγραφέας, βουλευτής, υπουργός κατ' επανάληψη και πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, γράφει ότι τρία πράγματα επιθυμεί να έχει: α) Λίγους καλούς φίλους, β) Λίγα καλά βιβλία και γ) Καλή μουσική. Είναι κι αυτό, προδήλως, μια αντιμετώπιση της ζωής. Δεν διευκρινίζει, όμως, αν ήθελε παραλλήλως να διατηρεί το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, το ωραίο σπίτι του και όλες τις συντάξεις (καθηγητή, βουλευτή και δικηγόρου), καθώς και λοιπές επιδαψιλεύσεις.
Συμπέρασμα ημέτερο των όσων παραπάνω εκτέθηκαν:
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν χωρίς σπίτι (-κατοικία). Με ζωή στη φύση (σε μια καλύβα), την εξοχή, το ύπαιθρο, τον ήλιο, τη θάλασσα, τη λίμνη, το ποτάμι, το γάργαρο νερό της πηγής, το ζείδωρο αέρα της ελευθερίας και τη συναυλία των πουλιών και όχι αυτόν της μόνιμης κατοικίας, φυλακής ή εγκλεισμού σε κάποιο χώρο, αλλά και με τα αναγκαία προς διατροφή λίγα λαχανικά, φρούτα και καρπούς (αμύγδαλα, καρύδια, μήλα, αχλάδια κ.ά.), πολλές φορές αδαπάνως από τη φύση ή και με ελάχιστα χρήματα. Ψυχική
ανάταση, πνευματική ενατένιση, ηρεμία, γαλήνη και όχι σώρευση υλικών αγαθών. Τα τελευταία και ιδία τα χρήματα, που πολλοί άνθρωποι, σωρεύουν, αφρόνως πολλές φορές, για πολλά χρόνια, ούτε ευτυχία φέρνουν, αλλ’ ούτε και θα τα πάρουν μαζί τους. Δυστυχώς το τελευταίο το λησμονούν πολλοί.
Η σώρευση χρημάτων και άλλων υλικών αγαθών μάλλον προκαλεί πόνο και δυστυχία σε πολλούς. Και θα προσέθετα ακόμη ότι για την ευτυχία του ατόμου αρκεί η απόκτηση ολίγων καλών φίλων, ολίγων καλών βιβλίων και καλής αναμφίβολα μουσικής. Γιατί, πέραν από καλός στη δουλειά του, να μην είναι και άτομο που να ενδιαφέρεται, αν βέβαια το επιθυμεί, για την λογοτεχνία, τη μελέτη, την ποίηση και γενικά τις τέχνες, τα γράμματα και τέλος, αν έχει τις δυνάμεις, γιατί όχι και ενασχόληση με αθλητισμό, που θα του κάνει καλό στην υγεία και την μακροημέρευση.
Και όλοι αυτοί οι άνθρωποι με τα παραπάνω εφόδια, χωρίς χρήματα, θεωρούν τους εαυτούς των ευτυχισμένους. Είναι κι αυτό μια θεώρηση της ζωής, ιδία όταν το μοναχικό άτομο, μιας κάποιας ηλικίας, δεν έχει άλλες υποχρεώσεις έναντι συγγενικών του ή άλλων ενδεχομένως προσώπων.
Το ερώτημα που ανακύπτει εδώ είναι: Μπορεί άραγε η ανθρωπότητα να προχωρήσει μπροστά με αυτές τις απλοϊκές, ίσως, αντιλήψεις περί εγκλεισμού ορισμένων ανθρώπων σε μοναστήρια. Είναι αυτό πρόοδος της ανθρωπότητας ή είναι απλά ένας τρόπος ζωής ορισμένων μοναχικών ατόμων, που διακατέχονται από έλα βαθύτατο θρησκευτικό συναίσθημα;
Ασφαλώς ναι.
Και το μεγάλο, εν τέλει, πρόβλημα της ζωής: ποιόν άραγε τρόπο ζωής να επιλέξει κάποιος.
Φρονώ, αδιστάκτως, εκείνο του μέτρου.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23.10.2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.