24.2.09

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Συνέχιση της συνομιλίας με τον Νώντα Τσίγκα (1)

Ανένδεκτόν εστι του μη ελθείν τα σκάνδαλα (2).
Ουαί δε δι’ ου έρχεται.
(Είναι αδύνατο να μην έλθουν τα σκάνδαλα.

Αλλοίμονο όμως σε εκείνον δια του οποίου έρχονται).
Λουκάς, 17, 1-2

Διάβασα με πολύ ενδιαφέρον την απάντηση του κ. Νώντα Τσίγκα στο σχόλιό μου, και συμμερίζομαι τις ανησυχίες του, για να μην πω τις αγωνίες του. Κατόπιν τούτου αισθάνθηκα την ανάγκη να συνεχίσω τη συζήτηση μαζί του μέσω της ΟΔΟΥ, αναλογιζόμενος το ευαγγελικό λόγιο: Μη ταρασσέσθω υμών η καρδία (Ιω. 14,1). Δυστυχώς δεν διαθέτω έναν αναλυτικό τρόπο του σκέπτεσθαι, ώστε με ισόρροπη και χωρίς εμπάθειες σκέψη να προβώ σε αντικειμενικές διαπιστώσεις ως προς τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν στην τελευταία έξαρση της βίας στον τόπο μας, και να εξάγω χρήσιμα συμπεράσματα. Σκέφτηκα λοιπόν ότι θα μου ήταν πιο πρόσφορο να εκφραστώ μέσα από λόγια άλλων.

Οι θαυμάσιοι και μεστοί νοήματος στίχοι του Ρίλκε, που παραθέτει ο κ. Τσίγκας και μιλούν για την παραίτηση και τη φτώχεια, ανακάλεσαν στη μνήμη μου τους λόγους του Γρηγορίου Ναζιανζηνού: «Όλοι μας θα δοκιμαστούμε στο καμίνι της απελπισίας για να αποκτήσουμε επίγνωση του πόσο βαθιά είναι η δίψα μας για αγάπη. Συνταγές για την απελπισία δεν υπάρχουν, ο καθένας θα γονατίσει μοναχός του και με τα δικά του πόδια θα συρθεί. Με τον δικό του χαρακτήρα θα παλέψει, με τις ιδιαίτερες βιολογικές καταβολές της ιδιοσυγκρασίας του. Ο καθένας εντέλει θα ακολουθήσει την δική του καρδιά. Ωστόσο, αν επιμένετε να ζητάτε έναν τρόπο, τρία γυμνάσματα θα μπορούσα να σας πω: Πτωχεία, πτωχεία, πτωχεία! Πτωχεία από προσδοκίες και αξιώσεις για συμπαράσταση και κατανόηση από τους άλλους. Πτωχεία από υλικά αγαθά και κάθε τι που μπορεί να γίνει το επίγειο στήριγμά σας. Μα πάνω απ’ όλα πτωχεία από τον ίδιο σας τον εαυτό. Αδειάστε από κάθε φιλοδοξία. Κανένας μας δεν θα σώσει τον κόσμο, παρά μόνον ο Θεός».

Από την άλλη ο σπουδαίος Πορτογάλος συγγραφέας Φερνάντο Πεσσόα, που η ψυχή του παιδεύτηκε μέσα στον μηδενισμό την εποχή που ανθούσαν στην Ευρώπη οι ολοκληρωτικές ιδεολογίες, γράφει στο Βιβλίο της Ανησυχίας:
«Τι σκοτεινή δόξα να είσαι μεγάλος χωρίς να είσαι τίποτα! Τι ζοφερή μεγαλοπρέπεια, αυτή τού άγνωστου μεγαλείου…Και ξαφνικά νιώθω αυτό το μυστηριώδες πού έχει ο αποτραβηγμένος μοναχός, ο αποκομμένος από τον κόσμο ερημίτης, που έχει συνειδητοποιήσει την ουσία τού Χριστού μέσα στα βράχια και τις σπηλιές της απόλυτης απομόνωσής του…
»Κι εγώ, ο ανώνυμος υπαλληλάκος, καθισμένος στο τραπέζι μου μέσα σε τούτο το δωμάτιο, είμαι λιγότερο τιποτένιος, και γράφω λέξεις πού είναι σαν την σωτηρία τής ψυχής μου, το δαχτυλίδι τής παραίτησης στο ευαγγελικό μου δάχτυλο, το ασάλευτο κόσμημα μιας εκστατικής περιφρόνησης.…..
»Μια βαθιά και αηδιαστική περιφρόνηση για όσους εργάζονται για την ανθρωπότητα, για όσους πολεμούν για την πατρίδα και δίνουν τη ζωή τους προκειμένου να συνεχιστεί ο πολιτισμός…., μια περιφρόνηση γεμάτη αηδία για εκείνους που αγνοούν ότι η μόνη πραγματικότητα για τον καθένα είναι η ίδια του η ψυχή, και τα υπόλοιπα – ο εξωτερικός κόσμος και οι άλλοι – ένας ακαλαίσθητος εφιάλτης, όπως στα όνειρα, το αποτέλεσμα μιας δυσπεψίας του πνεύματος…..
»Ολες τις κινήσεις και τις προθέσεις της ζωής, από την απλή ζωή των πνευμόνων ως την οικοδόμηση των πόλεων και την οχύρωση των αυτοκρατοριών, τις θεωρώ υπνηλία, πράγματα σαν τα όνειρα ή την ανάπαυση, που διαδραματίζονται αθέλητα στο διάστημα ανάμεσα στη μια πραγματικότητα και την άλλη, ανάμεσα στη μια και την άλλη μέρα του Απόλυτου….»(3).

Μετά την κατάρρευση των προτύπων θυσίας, τουλάχιστον όπως τα διδαχτήκαμε (όρα αμαύρωση του αγάλματος του Ρήγα Φεραίου, αν και η κατάρρευση των προτύπων θυσίας στη Δύση είναι, κατά τη γνώμη μου, γενική και δεν αφορά μόνο την ελληνική επικράτεια και ιστορία), τα πρότυπα-είδωλα που προβάλλονται από παντού και όλοι αναδεικνύουμε και προσκυνούμε, –συμπεριλαμβανομένων των κουκουλοφόρων, είναι τα πρότυπα της εξουσίας, της ισχύος, του πλούτου, και της επιβολής, διαιωνίζοντας τον φαύλο κύκλο όπου οι θύτες μετατρέπονται σε θύματα και τα θύματα σε θύτες.

Τι λογής απέκδυση χρειάζεται ώστε να πάψει κανείς να μάχεται τον πλησίον; Πώς θα σπάσει ο φαύλος κύκλος του θύτη-θύματος και του θύματος-θύτη; Τούτο δεν μπορεί πιστεύω να συμβεί αν δεν υπάρξει μια πλήρης και άνευ όρων παραίτηση από τα έργα της βίας και τη λογική της. Αυτή η στάση αποτελεί για μένα την μεγαλύτερη επανάσταση μέσα στα όρια του κόσμου, πέρα και πάνω από κάθε Βαστίλη ή Χειμερινό ανάκτορο και τα συμπαρομαρτούντα αυτών, τους Ροβεσπιέρους και τους Στάλιν. Στάση, ωστόσο, που, μέσα σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν η βία και οι τρόποι της, μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο που δεν τον κινεί το μίσος, η οργή, και η επιθυμία του πλούτου και της επιβολής, στη θέση του αθώου θύματος. Ένας τέτοιος άνθρωπος έχει απόλυτο δικαίωμα όχι μόνο να κλείσει το κουμπί της τηλεόρασης, αλλά και να πετάξει τη συσκευή στα σκουπίδια.

Αλέξανδρος Κοσματόπουλος
akosmatopoulos@beepcomputers.gr
.
ΥΓ.1. Κανείς, αγαπητέ μου Νώντα Τσίγκα, δεν σας κακίζει αν διαβάζετε την «Ελευθεροτυπία» ή όποια άλλη εφημερίδα, ούτε φυσικά χρειάζεται να απολογηθείτε για ο,τιδήποτε. Εγώ είμαι που εκτέθηκα με τα όσα είπα, διότι κάλλιστα θα μπορούσε να μου πει κανείς, «και ποιος είσαι εσύ που θεωρείς ύποπτη μια εφημερίδα που λάμπρυνε επί δεκαετίες το δημοκρατικό μας στερέωμα, ενημερώνοντας και γαλουχώντας εκατομμύρια αναγνώστες;». Πράγματι, δεν έχω να απαντήσω τίποτα σ’ αυτό. Μου έρχονται μόνο στο νου οι στίχοι του μακαριστού φίλου μου, ζωγράφου και ποιητή Γιάννη Ζήκα:

Εσείς μ’ όλα τα μέσα
Κι εμείς με όλο το μέσα
(4).

ΥΓ.2. Και για να χαριτολογήσουμε. Προβλέπω σύντομα η κουκούλα να γίνει της μόδας, αν δεν έγινε ήδη.


1 Νώντα Τσίγκα, (Ανα)καλύπτοντας και πάλι το πρόσωπο, (ΟΔΟΣ, 15-1-2009)
2 Σκάνδαλα: Διάβαζε και «λίθος προσκόμματος, εμπόδιο».
3 Μπερνάρντο Σοάρες (Φερνάντο Πεσσόα), Το βιβλίο της ανησυχίας, μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, Εκδ. ΕΞΑΝΤΑΣ 2004
4 Γιάννη Ζήκα (1945-2008), Φύλλο και φτερό, ποιήματα, εκδ. ΜΥΓΔΟΝΙΑ 2009.



Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 5.2.2009

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ