Αλέξανδρος-Σοφοκλής Σέρβης: ο ήρωας της διπλανής πόρτας

Ο Αλέκος Σέρβης με την γυναίκα του Νίκη, την τετράχρονη Μπούλη και την μικρότερη κόρη του Άννα-Μαρία την άνοιξη του ’44, λίγους μήνες πριν τον θάνατό του. Παρόλο που δεν είναι εποχή για ανοικτά παπούτσια, φορά πέδιλα, λόγω των κρυοπαγημάτων που υπέστη στο αλβανικό Μέτωπο (© A. Θεολόγου)

⬥Επιμέλεια: Σ. Ευθυμιάδου-Παπασταύρου

Ο χωροφύλακας του έδωσε το Φύλλο Ατομικής Προσκλήσεως για κατάταξη, χαιρέτησε και έφυγε. Η μυστική επιστράτευση ορισμένων κλάσεων εφέδρων για την επάνδρωση των μονάδων σε περίπτωση που ξεσπούσε πόλεμος είχε αρχίσει… Είδε το ανήσυχο βλέμμα της Νίκης, της γυναίκας του, της χαμογέλασε και της είπε με σιγουριά: «Μη φοβάσαι. Και πόλεμος να γίνει, όσοι έχουν το δίκιο με το μέρος τους δεν πρέπει να φοβούνται…».

Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου 1940 βρήκε τον 30χρονο έφεδρο λοχία Αλέξανδρο Σέρβη στη μονάδα του. Θα ακολουθούσαν πολλοί άλλοι, σ’ένα κλίμα απίστευτης πατριωτικής εξάρσεως. Στο μέτωπο βασίλευαν το κρύο, οι ψείρες, οι κακουχίες και ο θάνατος.

Οι κόρες του διηγούνται την σαν από θαύμα σωτηρία του όταν μια μέρα εξερράγη κοντά του ένα βλήμα ιταλικού όλμου. Δύο συνάδελφοί του δίπλα σκοτώθηκαν, αλλά αυτός δεν έπαθε τίποτα.

Φυλαχτό

«Το Τίμιο Ξύλο στο Τετραβάγγελο που κουβαλούσε πάντα στο αμπέχονό του τον φύλαξε» λένε με βεβαιότητα. 

Σώθηκε από τον όλμο, δεν ξέφυγε όμως από τα κρυοπαγήματα… Στο νοσοκομείο στα Γιάννενα όπου τον μετέφεραν, γλίτωσε τον ακρωτηριασμό την τελευταία στιγμή μόνο και μόνο επειδή τον αναγνώρισε η αδελφή του η Αρετή, η οποία ήταν υψηλόβαθμη στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και παρενέβη για να μην του κόψουν τα πόδια. Ταλαιπωρημένος, αλλά τουλάχιστον αρτιμελής, διεκομίσθη, σκιά του εαυτού του, στην Αθήνα για ανάρρωση. 

Η γυναίκα του τρόμαξε να τον αναγνωρίσει, σε τόσο άθλια κατάσταση επέστρεψε. Πολύ καιρό μετά είχε ακόμη δυσκολία να φοράει κλειστά παπούτσια-ενθύμιο των κρυοπαγημάτων που υπέστη στο Μέτωπο. Έπειτα ήλθε η Κατοχή, ο φόβος, η σκλαβιά… Ο Αλέξανδρος Σέρβης συνέχισε τη ζωή του με την οικογένειά του, όμως το ανήσυχο μυαλό του ταξίδευε αλλού. 

Αλ. Αλεξανδράκη, Προέλασις. Σημαντική πληροφορία: Πρόκειται για μία από τις πιο διάσημες εικόνες του 1940, που έγιναν αφίσες και κυκλοφορούσαν και στα σχολεία -από τα σχολεία όπου φοιτήσαμε τη θυμόμαστε όλοι μας. Τη συγκεκριμένη εικόνα μάς την έφερε κορνιζωμένη μόλις πέρσι ο Μαυροβινός Αργύρης Γκόβενος, για να μείνει στο Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου ως ντοκουμέντο. Ξαφνιαστήκαμε ανακαλύπτοντας το γιατί: οι δύο στρατιώτες που απεικονίζονται στη διάσημη εικόνα είναι από το Μαυροχώρι! Τα ονοματεπώνυμά τους είναι γραμμένα πάνω από τον καθένα τους: Χρήστος Λαμπρόπουλος στ' αριστερά και Ευστράτιος Γκόβενος στα δεξιά, κάτω από τον καθένα τους γράφεται ο τόπος καταγωγής τους: Μαυροχώρι Καστοριάς!

* * *

Τον Οκτώβριο του 1941, παραμονή της επετείου της ιταλικής εισβολής, σήκωσε σ’ένα από τα πιο κεντρικά σπίτια του Ηρακλείου Αττικής ένα πανό που έλεγε «Ζήτω η 28η Οκτωβρίου», ένα σαφές μήνυμα ότι οι Έλληνες έχασαν μόνο τον πόλεμο, όχι την ψυχή τους. Οι Γερμανοί ποτέ δεν έμαθαν ποιος το έκανε. Και ο ίδιος δεν κομπορρημονούσε για κάτι που θεωρούσε καθήκον του. «Οι πράξεις πατριωτισμού δεν διατυμπανίζονται ούτε εξαργυρώνονται», δηλώνει απλά η μεγαλύτερη κόρη του κ. Μπούλη Λειβαδά.

Η δράση του δεν περιορίστηκε σ’αυτό. Όσο δύσκολες κι αν ήταν οι εποχές, προτεραιότητά του ήταν η επιβίωση των συνανθρώπων του και όχι μόνο η δική του. Καθ’όλη τη διάρκεια της Κατοχής, ως αρχηγός του τοπικού 1ου Συστήματος Προσκόπων, συνέχισε τις συγκεντρώσεις ακόμη και στο σπίτι του, κρατώντας ψηλά το φρόνημα των νέων παιδιών εκείνα τα σκοτεινά χρόνια και βοηθώντας ουσιαστικά και αθόρυβα με τους μεγαλύτερους σε ηλικία «Ακρίτες» τον κόσμο όπως μπορούσαν. 

«Επί Κατοχής γυρίζαμε και βοηθούσαμε στη συσκότιση, δηλαδή να έχουν όλοι μπλε κόλλες στα παράθυρα, στα συσσίτια κ.λ.π., δουλειές που κάναμε με μεγάλη σοβαρότητα» θυμάται ο υπαρχηγός του Σέρβη το ’43, δικηγόρος κ. Ανδρέας Καρώνης, από τους παλαιότερους Ηρακλειώτες. «Ήταν σπάνιος άνθρωπος… Τέτοιον άνθρωπο σκότωσαν το ’44 οι κομμουνιστές», λέει. Επτά χρόνια αργότερα το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων απένειμε στη χήρα του τιμητικό δίπλωμα «δια τας παρ’αυτού παρασχεθείσας προς την πατρίδα, την κοινωνίαν και τον πληθυσμό πολυτίμους υπηρεσίας κατά το διάστημα της εχθρικής εν Ελλάδι κατοχής…».

Ο Αλέξανδρος Σέρβης ήταν ο ήρωας της διπλανής πόρτας. Όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες της γενιάς του, έκανε τη δική του υπέρβαση αψηφώντας τους περιορισμούς της καθημερινής, ανθρώπινης, κοινής λογικής. Όσοι τον γνώρισαν τον θυμούνται γι’ αυτό ακριβώς. 

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 22 Οκτωβρίου 2020, αρ. φύλλου 1051.