Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υπέπεσε σε σοβαρό ατόπημα υποστηρίζοντας έναν νόμο που κατά βάση ενισχύει τα μεγάλα εκδοτικά συμφέροντα κυρίως των Αθηνών και Θεσσαλονίκης, και είναι ενδεχόμενο να συρρικνώσει τις εκδοτικές πρωτοβουλίες της περιφέρειας, με κίνδυνο να είναι στο εξής ελεγχόμενη η έντυπη ενημέρωση. Διαπλοκή ή απώτερος σκοπός;
Με το σημερινό φύλλο, γίνονται στον αναγνώστη της ΟΔΟΥ φανερές οι μεταβολές που επιβλήθηκαν στην κυκλοφορία και έκδοση των εφημερίδων της περιφέρειας από την 30η Νοεμβρίου και μετά. Οι αλλαγές αυτές θεσπίστηκαν με ένα νέο σχετικά νόμο, (τον 3548/ 2007) και έχουν προκαλέσει θόρυβο στον χώρο του επαρχιακού περιοδικού τύπου. Ένα μέρος αυτών των αλλαγών είναι η σημαντική αύξηση των σελίδων του εβδομαδιαίου φύλλου, η οποία προκαλεί σημαντικά προβλήματα.
Ως γνωστό οι τοπικές εφημερίδες έχουν δισυπόστατη σημασία. Από την μια εντάσσονται στον χώρο της επαγγελματικής δραστηριότητας, ταυτόχρονα όμως αποτελούν ειδικότερη μορφή εκδήλωσης της ελευθερίας του τύπου. Και οι δυο αυτές σημασίες του τύπου συνοψίζουν την κοινωνική του διάσταση και κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα. Αλλά αναμφίβολα στην πράξη η δεύτερη, δηλαδή της ελευθεροτυπίας, αποδεικνύεται η πιο σημαντική. Συνήθως αυτή είναι το βασικό κίνητρο για την έκδοση και κυκλοφορία των εφημερίδων.
Διότι η εφημερίδα σχετίζεται πάντοτε με την ενημέρωση, την άσκηση κριτικής, την διάδοση πληροφοριών και ιδεών. Σχετίζεται με την αντιπαράθεση και την σύνθεση των απόψεων αλλά και την διαμόρφωσή τους. Γι' αυτό η λειτουργία της εφημερίδας βρίσκεται στην δυνατότητά της να εισβάλλει στα σπίτια των αναγνωστών της και με την δύναμη του γραπτού λόγου να επηρεάζει.
Έτσι, αυτή η σημασία της εφημερίδας, πέρα από τον κοινωνικό της χαρακτήρα, έχει και πολιτική διάσταση, η ένταση της οποίας σχετίζεται αναπόφευκτα με το κύρος της. Η μέχρι τώρα εμπειρία της ΟΔΟΥ οδηγεί στο συμπέρασμα πως, το κύρος μιας εφημερίδας ποτέ δεν κατακτάται. Σε κάθε φύλλο, με κάθε άρθρο και κριτική, πρέπει να σφυρηλατείται και να υπηρετείται ως ακαθόριστη αξία, σε μια διαρκή προσπάθεια αντικειμενικότητας και αλήθειας στην παρουσίαση της είδησης και την άσκηση κριτικής.
Όλα αυτά που αποτελούν τις ιδανικές πλευρές του θέματος, προϋποθέτουν όπως είναι φυσικό την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία των εφημερίδων, ώστε να μην είναι ούτε θύτες, ούτε θύματα αθέμιτης συναλλαγής και παραπληροφόρησης. Για τον λόγο αυτό ο νομοθέτης παρεμβαίνει εκεί που χρειάζεται, όσο χρειάζεται, θεσπίζοντας εγγυήσεις που να υπηρετούν την ελευθεροτυπία.
Οι τοπικές εφημερίδες στηρίζουν την επιβίωση και την αποστολή τους στους αναγνώστες, ή ακριβέστερα στους συνδρομητές τους, μόνο κατά ένα μέρος. Κατά το μείζον όμως μέρος, η δυνατότητα μιας εφημερίδας να διατηρεί την ανεξαρτησία και να υπηρετεί την ελευθεροτυπία ως δημόσιο αγαθό, αντλείται από το δικαίωμα καταχώρησης των κρατικών δημοσιεύσεων σύμφωνα με τον νόμο. Διότι έτσι, -με την προϋπόθεση βεβαίως ότι τηρούν τον νόμο οι υπεύθυνοι δημόσιοι φορείς- οι εφημερίδες εξασφαλίζονται με τα οικονομικά μέσα (έσοδα) που τις επιτρέπουν, όχι μόνο να μην είναι φερέφωνα παντοίων συμφερόντων και εξαρτημένες, αλλά να είναι ελεύθερες και να βελτιώνονται.
Επομένως, αντίθετα απ' ό,τι συμβαίνει με τον νέο νόμο, η παρέμβαση της πολιτείας στην διαδικασία έκδοσης μιας εφημερίδας θα έπρεπε να είναι όσο το δυνατό πιο περιορισμένη. Και τούτο, επειδή η ελευθεροτυπία υπηρετείται με περισσότερους τρόπους απ' όσους μπορεί να καταγράψει κάποιος με μια πρώτη προσέγγιση. Υπηρετείται με την επιλογή της κατάλληλης ποσότητας ύλης και τον αριθμό των σελίδων, με την διαλογή της κατάλληλης ποιότητας ύλης, με την αισθητική της εφημερίδας, την μορφή, το σχήμα, το χαρτί και το περιεχόμενό της.
Όμως, οι προϋποθέσεις και οι προδιαγραφές που επέβαλε ο νέος αυτός νόμος στις επαρχιακές περιοδικές εφημερίδες, θεωρούνται εκ των προτέρων σκανδαλωδώς πολλές. Διότι καθιστούν την δυνατότητα έκδοσης και κυκλοφορίας τους πολύπλοκη υπόθεση, η οποία κατά βάση ενισχύει κυρίως τα μεγάλα εκδοτικά συμφέροντα των Αθηνών και Θεσσαλονίκης και πλήττει τις επαρχιακές εφημερίδες.
Ο νέος νόμος ανατρέπει όλα όσα ίσχυαν και επέτρεπαν στον επαρχιακό τύπο να υπάρχει και να επιβιώνει. Για να αναγνωρίσει το δικαίωμα στην ανεξαρτησία μιας εφημερίδας, δηλαδή το δικαίωμα καταχώρισης των κρατικών δημοσιεύσεων, επέβαλε πραγματικά βαριές υποχρεώσεις και προϋποθέσεις, που μοιράζονται σε βάρος των αναγνωστών και του εκδότη. Παρενέβη εξαντλητικά στην οικονομική και δημόσια δραστηριότητα της επαρχιακής εφημερίδας, σε τέτοιο βαθμό που χωρίς αμφιβολία πλήττει την ελευθεροτυπία ως κοινωνικό και πολιτικό αγαθό, που καθορίζεται μέσα από μια διαδικασία σιωπηλού διαλόγου και σχετίζεται και με τους κανόνες αγοράς (προφοράς και ζήτησης). Ενώ παράλληλα, οι τυπικές προϋποθέσεις που θέτει για να έχει δικαίωμα μια εφημερίδα στις κρατικές δημοσιεύσεις, υπερβαίνουν σημαντικά τον λόγο που δικαιολογεί αυτού του είδους τις παρεμβάσεις στον τύπο (εξασφάλιση δημοσιότητας στις κρατικές δημοσιεύσεις).
Με αυτές τις έννοιες ο νόμος βάλλεται ως αντισυνταγματικός και επομένως παράνομος. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υπέπεσε σε σοβαρό ατόπημα υποστηρίζοντας ένα νόμο που είναι ενδεχόμενο να συρρικνώσει τις εκδοτικές πρωτοβουλίες σε περιφερειακό επίπεδο, δηλαδή τον ακρογωνιαίο λίθο της ενημέρωσης και της ελευθεροτυπίας, επειδή πολλές δεν θα μπορούν πια να αντέξουν στις συνθήκες ενός αθέμιτου ανταγωνισμού σαν κι' αυτού που ενθαρρύνει ο νέος νόμος.
Με αποτέλεσμα η ενημέρωση να περάσει σε ισχυρά εκδοτικά συμφέροντα, και επομένως όχι απλώς να απωλεσθεί ο παραδοσιακός χαρακτήρας των επαρχιακών εφημερίδων, αλλά να είναι στο εξής ελεγχόμενη η έντυπη ενημέρωση. Το ζήτημα επομένως έχει και σαφή πολιτικό χαρακτήρα για τον οποίο θα άξιζε να τοποθετηθούν οι βουλευτές Καστοριάς.
Κατά της πραξικοπηματικής αυτής εξέλιξης, οι άλλες πολιτικές δυνάμεις έχουν διατυπώσει τις αντιρρήσεις τους. Το ΠαΣοΚ ανακοίνωσε μάλιστα, ότι θα καταργήσει τον νόμο όταν αναλάβει τις τύχες της διακυβέρνησης. Επιπροσθέτως, οι Ενώσεις των Επαρχιακών Εφημερίδων, έχουν προσφύγει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αμφισβητώντας όχι μόνο την συνταγματικότητα του νέου νόμου, αλλά και την συμβατότητά του με το ευρωπαϊκό δίκαιο, θεμέλιο του οποίου είναι η ελευθερία οικονομικής δράσης των ιδιωτών, και ο περιορισμός των κρατικών εμποδίων.
Δεν στερείται βασιμότητας η εκτίμηση ότι με τον νέο νόμο, ο εμπνευστής του αρμόδιος υπουργός Θ. Ρουσόπουλος, καταφέρνει να επιτρέψει την άλωση των περιφερειακών μέσων μαζικής επικοινωνίας από μεγάλα εκδοτικά συγκροτήματα του κέντρου, και προκαλεί περαιτέρω προβλήματα ακόμη και σε διαδικαστικά ζητήματα, όπως των τυπογραφείων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στο εξής, οι περισσότερες εφημερίδες της Καστοριάς θα μπορούν να εκτυπώνονται μόνο σε 2-3 συγκεκριμένα τυπογραφεία εκτός Καστοριάς. Είναι προφανές ότι η ενημέρωση πέφτει θύμα ενός αναχρονιστικού πατερναλισμού.
Η ΟΔΟΣ, έχοντας μοναδικό στόχο την ανεξαρτησία της, έχει ήδη προβεί στην προσαρμογή που επιβάλλει ο νέος νόμος. Στόχος της θα είναι η ανεξαρτησία και η αντικειμενικότητά της, χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα της ύλης της, παρά την σημαντική αύξηση των σελίδων του εβδομαδιαίου φύλλου (σε 20 από 12 που ήταν έως τώρα), με το μικρότερο δυνατό κόστος σε βάρος των αναγνωστών της. Επιπλέον δεν θα υποβαθμίσει ούτε την ποιότητα του φύλλου της εφημερίδας (οικολογικό χαρτί), που αν και πολύ ακριβότερο από τα συνηθισμένα, και συνηθισμένα δημοσιογραφικά, θα συνεχίσει να αποτελεί ένα από τα στοιχεία της ΟΔΟΥ που συμβάλλουν στον χαρακτήρα της έκδοσης και στην συλλεκτική της μορφή.
Είναι αυτονόητο ακόμη, ότι εν όψει αυτών των αλλαγών, η ΟΔΟΣ θα επιδιώξει με κάθε νόμιμο μέσο και τρόπο να κάνει πράξη την αξίωσή της για ίση μεταχείρισή της έναντι των άλλων εφημερίδων της Καστοριάς από τους φορείς των κρατικών δημοσιεύσεων, οι οποίοι και θα είναι στο εξής Sαποκλειστικά υπεύθυνοι για τυχόν διακρίσεις. Γνωρίζει άλλωστε ότι η δύναμή της αντλείται από την συμπαράσταση των αναγνωστών της. Που ήδη συγκροτούν ένα αξιοπρόσεκτο ρεύμα στον κόσμο της είδησης, της κριτικής και της διάδοσης των απόψεων.
Με το σημερινό φύλλο, γίνονται στον αναγνώστη της ΟΔΟΥ φανερές οι μεταβολές που επιβλήθηκαν στην κυκλοφορία και έκδοση των εφημερίδων της περιφέρειας από την 30η Νοεμβρίου και μετά. Οι αλλαγές αυτές θεσπίστηκαν με ένα νέο σχετικά νόμο, (τον 3548/ 2007) και έχουν προκαλέσει θόρυβο στον χώρο του επαρχιακού περιοδικού τύπου. Ένα μέρος αυτών των αλλαγών είναι η σημαντική αύξηση των σελίδων του εβδομαδιαίου φύλλου, η οποία προκαλεί σημαντικά προβλήματα.
Ως γνωστό οι τοπικές εφημερίδες έχουν δισυπόστατη σημασία. Από την μια εντάσσονται στον χώρο της επαγγελματικής δραστηριότητας, ταυτόχρονα όμως αποτελούν ειδικότερη μορφή εκδήλωσης της ελευθερίας του τύπου. Και οι δυο αυτές σημασίες του τύπου συνοψίζουν την κοινωνική του διάσταση και κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα. Αλλά αναμφίβολα στην πράξη η δεύτερη, δηλαδή της ελευθεροτυπίας, αποδεικνύεται η πιο σημαντική. Συνήθως αυτή είναι το βασικό κίνητρο για την έκδοση και κυκλοφορία των εφημερίδων.
Διότι η εφημερίδα σχετίζεται πάντοτε με την ενημέρωση, την άσκηση κριτικής, την διάδοση πληροφοριών και ιδεών. Σχετίζεται με την αντιπαράθεση και την σύνθεση των απόψεων αλλά και την διαμόρφωσή τους. Γι' αυτό η λειτουργία της εφημερίδας βρίσκεται στην δυνατότητά της να εισβάλλει στα σπίτια των αναγνωστών της και με την δύναμη του γραπτού λόγου να επηρεάζει.
Έτσι, αυτή η σημασία της εφημερίδας, πέρα από τον κοινωνικό της χαρακτήρα, έχει και πολιτική διάσταση, η ένταση της οποίας σχετίζεται αναπόφευκτα με το κύρος της. Η μέχρι τώρα εμπειρία της ΟΔΟΥ οδηγεί στο συμπέρασμα πως, το κύρος μιας εφημερίδας ποτέ δεν κατακτάται. Σε κάθε φύλλο, με κάθε άρθρο και κριτική, πρέπει να σφυρηλατείται και να υπηρετείται ως ακαθόριστη αξία, σε μια διαρκή προσπάθεια αντικειμενικότητας και αλήθειας στην παρουσίαση της είδησης και την άσκηση κριτικής.
Όλα αυτά που αποτελούν τις ιδανικές πλευρές του θέματος, προϋποθέτουν όπως είναι φυσικό την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία των εφημερίδων, ώστε να μην είναι ούτε θύτες, ούτε θύματα αθέμιτης συναλλαγής και παραπληροφόρησης. Για τον λόγο αυτό ο νομοθέτης παρεμβαίνει εκεί που χρειάζεται, όσο χρειάζεται, θεσπίζοντας εγγυήσεις που να υπηρετούν την ελευθεροτυπία.
Οι τοπικές εφημερίδες στηρίζουν την επιβίωση και την αποστολή τους στους αναγνώστες, ή ακριβέστερα στους συνδρομητές τους, μόνο κατά ένα μέρος. Κατά το μείζον όμως μέρος, η δυνατότητα μιας εφημερίδας να διατηρεί την ανεξαρτησία και να υπηρετεί την ελευθεροτυπία ως δημόσιο αγαθό, αντλείται από το δικαίωμα καταχώρησης των κρατικών δημοσιεύσεων σύμφωνα με τον νόμο. Διότι έτσι, -με την προϋπόθεση βεβαίως ότι τηρούν τον νόμο οι υπεύθυνοι δημόσιοι φορείς- οι εφημερίδες εξασφαλίζονται με τα οικονομικά μέσα (έσοδα) που τις επιτρέπουν, όχι μόνο να μην είναι φερέφωνα παντοίων συμφερόντων και εξαρτημένες, αλλά να είναι ελεύθερες και να βελτιώνονται.
Επομένως, αντίθετα απ' ό,τι συμβαίνει με τον νέο νόμο, η παρέμβαση της πολιτείας στην διαδικασία έκδοσης μιας εφημερίδας θα έπρεπε να είναι όσο το δυνατό πιο περιορισμένη. Και τούτο, επειδή η ελευθεροτυπία υπηρετείται με περισσότερους τρόπους απ' όσους μπορεί να καταγράψει κάποιος με μια πρώτη προσέγγιση. Υπηρετείται με την επιλογή της κατάλληλης ποσότητας ύλης και τον αριθμό των σελίδων, με την διαλογή της κατάλληλης ποιότητας ύλης, με την αισθητική της εφημερίδας, την μορφή, το σχήμα, το χαρτί και το περιεχόμενό της.
Όμως, οι προϋποθέσεις και οι προδιαγραφές που επέβαλε ο νέος αυτός νόμος στις επαρχιακές περιοδικές εφημερίδες, θεωρούνται εκ των προτέρων σκανδαλωδώς πολλές. Διότι καθιστούν την δυνατότητα έκδοσης και κυκλοφορίας τους πολύπλοκη υπόθεση, η οποία κατά βάση ενισχύει κυρίως τα μεγάλα εκδοτικά συμφέροντα των Αθηνών και Θεσσαλονίκης και πλήττει τις επαρχιακές εφημερίδες.
Ο νέος νόμος ανατρέπει όλα όσα ίσχυαν και επέτρεπαν στον επαρχιακό τύπο να υπάρχει και να επιβιώνει. Για να αναγνωρίσει το δικαίωμα στην ανεξαρτησία μιας εφημερίδας, δηλαδή το δικαίωμα καταχώρισης των κρατικών δημοσιεύσεων, επέβαλε πραγματικά βαριές υποχρεώσεις και προϋποθέσεις, που μοιράζονται σε βάρος των αναγνωστών και του εκδότη. Παρενέβη εξαντλητικά στην οικονομική και δημόσια δραστηριότητα της επαρχιακής εφημερίδας, σε τέτοιο βαθμό που χωρίς αμφιβολία πλήττει την ελευθεροτυπία ως κοινωνικό και πολιτικό αγαθό, που καθορίζεται μέσα από μια διαδικασία σιωπηλού διαλόγου και σχετίζεται και με τους κανόνες αγοράς (προφοράς και ζήτησης). Ενώ παράλληλα, οι τυπικές προϋποθέσεις που θέτει για να έχει δικαίωμα μια εφημερίδα στις κρατικές δημοσιεύσεις, υπερβαίνουν σημαντικά τον λόγο που δικαιολογεί αυτού του είδους τις παρεμβάσεις στον τύπο (εξασφάλιση δημοσιότητας στις κρατικές δημοσιεύσεις).
Με αυτές τις έννοιες ο νόμος βάλλεται ως αντισυνταγματικός και επομένως παράνομος. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υπέπεσε σε σοβαρό ατόπημα υποστηρίζοντας ένα νόμο που είναι ενδεχόμενο να συρρικνώσει τις εκδοτικές πρωτοβουλίες σε περιφερειακό επίπεδο, δηλαδή τον ακρογωνιαίο λίθο της ενημέρωσης και της ελευθεροτυπίας, επειδή πολλές δεν θα μπορούν πια να αντέξουν στις συνθήκες ενός αθέμιτου ανταγωνισμού σαν κι' αυτού που ενθαρρύνει ο νέος νόμος.
Με αποτέλεσμα η ενημέρωση να περάσει σε ισχυρά εκδοτικά συμφέροντα, και επομένως όχι απλώς να απωλεσθεί ο παραδοσιακός χαρακτήρας των επαρχιακών εφημερίδων, αλλά να είναι στο εξής ελεγχόμενη η έντυπη ενημέρωση. Το ζήτημα επομένως έχει και σαφή πολιτικό χαρακτήρα για τον οποίο θα άξιζε να τοποθετηθούν οι βουλευτές Καστοριάς.
Κατά της πραξικοπηματικής αυτής εξέλιξης, οι άλλες πολιτικές δυνάμεις έχουν διατυπώσει τις αντιρρήσεις τους. Το ΠαΣοΚ ανακοίνωσε μάλιστα, ότι θα καταργήσει τον νόμο όταν αναλάβει τις τύχες της διακυβέρνησης. Επιπροσθέτως, οι Ενώσεις των Επαρχιακών Εφημερίδων, έχουν προσφύγει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αμφισβητώντας όχι μόνο την συνταγματικότητα του νέου νόμου, αλλά και την συμβατότητά του με το ευρωπαϊκό δίκαιο, θεμέλιο του οποίου είναι η ελευθερία οικονομικής δράσης των ιδιωτών, και ο περιορισμός των κρατικών εμποδίων.
Δεν στερείται βασιμότητας η εκτίμηση ότι με τον νέο νόμο, ο εμπνευστής του αρμόδιος υπουργός Θ. Ρουσόπουλος, καταφέρνει να επιτρέψει την άλωση των περιφερειακών μέσων μαζικής επικοινωνίας από μεγάλα εκδοτικά συγκροτήματα του κέντρου, και προκαλεί περαιτέρω προβλήματα ακόμη και σε διαδικαστικά ζητήματα, όπως των τυπογραφείων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στο εξής, οι περισσότερες εφημερίδες της Καστοριάς θα μπορούν να εκτυπώνονται μόνο σε 2-3 συγκεκριμένα τυπογραφεία εκτός Καστοριάς. Είναι προφανές ότι η ενημέρωση πέφτει θύμα ενός αναχρονιστικού πατερναλισμού.
Η ΟΔΟΣ, έχοντας μοναδικό στόχο την ανεξαρτησία της, έχει ήδη προβεί στην προσαρμογή που επιβάλλει ο νέος νόμος. Στόχος της θα είναι η ανεξαρτησία και η αντικειμενικότητά της, χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα της ύλης της, παρά την σημαντική αύξηση των σελίδων του εβδομαδιαίου φύλλου (σε 20 από 12 που ήταν έως τώρα), με το μικρότερο δυνατό κόστος σε βάρος των αναγνωστών της. Επιπλέον δεν θα υποβαθμίσει ούτε την ποιότητα του φύλλου της εφημερίδας (οικολογικό χαρτί), που αν και πολύ ακριβότερο από τα συνηθισμένα, και συνηθισμένα δημοσιογραφικά, θα συνεχίσει να αποτελεί ένα από τα στοιχεία της ΟΔΟΥ που συμβάλλουν στον χαρακτήρα της έκδοσης και στην συλλεκτική της μορφή.
Είναι αυτονόητο ακόμη, ότι εν όψει αυτών των αλλαγών, η ΟΔΟΣ θα επιδιώξει με κάθε νόμιμο μέσο και τρόπο να κάνει πράξη την αξίωσή της για ίση μεταχείρισή της έναντι των άλλων εφημερίδων της Καστοριάς από τους φορείς των κρατικών δημοσιεύσεων, οι οποίοι και θα είναι στο εξής Sαποκλειστικά υπεύθυνοι για τυχόν διακρίσεις. Γνωρίζει άλλωστε ότι η δύναμή της αντλείται από την συμπαράσταση των αναγνωστών της. Που ήδη συγκροτούν ένα αξιοπρόσεκτο ρεύμα στον κόσμο της είδησης, της κριτικής και της διάδοσης των απόψεων.
.....................
[μεταφορά σε έγγραφο word] Ζητήματα συνταγματικότητας και συμφωνίας με το κοινοτικό δίκαιο του ν. 3548/2007
«Καταχώρηση δημοσιεύσεων των φορέων του Δημοσίου στο νομαρχιακό και τοπικό Τύπο και άλλες διατάξεις»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.