27.10.12

ΟΔΟΣ: ρ'

εκ της θαλάσσης


ΟΔΟΣ 2.8.2012 | 653

Η απελευθέρωση της Καστοριάς από τον οθωμανικό ζυγό το 1912 και η ένταξή της στο νεοελληνικό βασίλειο της εποχής, μαζί με την Μακεδονία, αποδείχθηκε το πιο σημαντικό γεγονός της ιστορίας της.

Μετά από 5 περίπου αιώνες σκλαβιάς στους Τούρκους, η ελευθερία – στην μορφή της προσωπικής, κοινωνικής και πολιτικής αποκατάστασης- αποτελούσε νέα κατάσταση. Στην κυριολεξία επρόκειτο για βουτιά στα βαθειά. Που απαιτούσε και προϋπέθετε την προσαρμογή σε συνθήκες πρωτόγνωρες, όπως την συμμετοχή της περιοχής στο πλαίσιο ενός εθνικού κράτους, αμιγώς ελληνικού μετά από χιλιάδες χρόνια (η ρωμαϊκή και βυζαντινή αυτοκρατορία είχαν πολυεθνική μορφή).

Μια νέα κατάσταση που τοποθετούσε την Καστοριά, μακριά από την Κωνσταντινούπολη μετατοπίζοντας τον προσανατολισμό της σε εθνικά χαρακτηριστικά. Και μάλιστα σε ένα διεθνές περιβάλλον, υπό διαρκή εξέλιξη και μετασχηματισμό μέσω της βιομηχανικής επανάστασης και της δημοκρατίας. Το διεθνές εμπόριο της γούνας και τα ταξίδια των Καστοριανών της εποχής σε όλο τον κόσμο, -που είχαν ήδη σχηματίσει ισχυρές παροικίες σε Παρίσι και Νέα Υόρκη- διευκόλυναν σημαντικά τις προσαρμογές στην ίδια την πόλη που ήταν ήδη, σαν έτοιμη από καιρό.

Αλλά δεν ήταν μόνο αυτά: Με την απελευθέρωση της Καστοριάς και της Μακεδονίας, λύθηκε μια για πάντα το πρόβλημα που προκαλούσε (και προσπαθεί κατά καιρούς να αναμοχλεύει) το σλαβικό στοιχείο. Το οποίο φέρει βασικές ευθύνες για τον πλήρη και απόλυτο αποπροσανατολισμό του Ελληνισμού, όχι μόνο προς το τέλος της οθωμανικής περιόδου, όταν αφυπνίζονταν τα εθνικά κινήματα και σχηματίζονταν γνήσιες αλλά και νόθες εθνικές συνειδήσεις και στερεότυπα, ενώ προσπαθούσαν μέσω της προπαγάνδας τους να πείσουν και να κατορθώσουν την προσάρτηση της Μακεδονίας, μαζί και της Καστοριάς, στην σλαβική επιρροή. Αλλά και σε όλους τους περασμένους αιώνες, ακόμη και πριν την Άλωση, δεδομένου ότι η άφιξη και προώθησή τους σε στίφη στα ελληνικά εδάφη, από βορρά σε νότο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξασθένιση των χαρακτηριστικών που εξηγούν τις λαμπρές έως τότε σελίδες των Ελλήνων.

Βέβαια, χρειάστηκε να περάσουν ακόμη 10 χρόνια υποχρεωτικής συγκατοίκησης με το μουσουλμανικό στοιχείο, ως το 1922 δηλαδή, όταν μια εθνική τραγωδία, η μικρασιατική καταστροφή, στο τέλος της, έδωσε και οριστική λύση με τις αμοιβαίες μετακινήσεις και τον σχηματισμό ομοιογενών πληθυσμών.

Στην αρχή με την άφιξη των προσφύγων από την Μικρά Ασία και στην συνέχεια στο πλαίσιο της θεσμικής και «ειρηνικής» ανταλλαγής των πληθυσμών (και αγροτικών περιουσιών) από Ελλάδα και Τουρκία.
Το γεγονός ότι οκτώ μήνες πριν την απελευθέρωση είχε σημειωθεί το ναυάγιο του Τιτανικού, αποτελεί μια σύμπτωση που επιβεβαιώνει το σφρίγος της εποχής σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και τις προκλήσεις των καιρών.

Επομένως η συμπλήρωση 100 ετών, ενός ολόκληρου αιώνα, από την απελευθέρωση της Καστοριάς, αποτελεί σημαντική ευκαιρία και σταθμό απολογισμού. Μιας και εκτός των άλλων η Καστοριά, βρίσκεται και πάλι σε ένα σοβαρό σταυροδρόμι. Όπως είναι η οικονομική κρίση, η οποία αποδεκατίζει τον κοινωνικό της ιστό. Αλλά και ο «Καλλικράτης» που λειτουργεί -μάλλον εξαιτίας σκοπιμοτήτων, αντιζηλίας και προκατάληψης- σε βάρος της Καστοριάς, που φαίνεται να αποδειχθεί το μεγάλο θύμα αυτής της υπόθεσης.

Οι εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν μέχρις στιγμής, για τον εορτασμό της επετείου παρουσιάζουν μονοσήμαντα χαρακτηριστικά απλής πολιτιστικής δράσης και εκδήλωσης. Προφανώς είναι πιο απλοϊκές, προσελκύουν περισσότερο κόσμο και έτσι προσφέρονται για εκλογικές σκοπιμότητες και φιλοδοξίες. Καμιά πολιτική, και ιστορική προσέγγιση στα πλαίσια αυτών των εκδηλώσεων, δεν καταγράφτηκε μέχρι τώρα κι’ ας έχουν απομείνει μόνο μερικοί μήνες ως την 11η Νοεμβρίου.

Όπως δείχνουν τα πράγματα, ως το τέλος, θα αρκεστούν μάλλον σε πανηγυρικούς και παρεμφερείς πολιτιστικές δράσεις προς προσέλκυση τουριστών. Σαν σε γιορτές «ήχος και φως», σαν τα αυγουστιάτικα happenings και διάφορα τοπικά συνέδρια που διοργανώνονται σε πόλεις με μεσαιωνική ιστορία στην Ευρώπη (στην καλύτερη περίπτωση), ή σαν τις γιορτές που διοργανώνουν οι Τούρκοι για να γιορτάσουν την εκπόρθηση της Κωνσταντινούπολης (στην χειρότερη περίπτωση). Όπως λέει όμως η παροιμία, από το ολότελα..



Η ΟΔΟΣ με αφορμή την επέτειο των 100 ετών που συμπληρώνονται βέβαια την 11η Νοεμβρίου, αποφάσισε να αφιερώσει το ετήσιο φύλλο της, στους εκπροσώπους της πόλης στον κόσμο της ποίησης. Όχι επειδή ο Αθανάσιος Χριστόπουλος που έζησε τις τελευταίες προεπαναστατικές δεκαετίες θεωρείται ο μέγιστος Έλληνας ποιητής, πριν την εμφάνιση του Διονυσίου Σολωμού, και εκφραστής του αιτήματος για την ελληνική αποκατάσταση. Αλλά και διότι οι ποιητές της Καστοριάς, από την απελευθέρωση και μετά και ως τις μέρες μας, με τους στίχους τους, εκφράζουν και αποτυπώνουν τις εξελίξεις της εποχής τους.

Και επειδή δεν υπάρχει κανένα οργανωμένο αρχείο που να τεκμηριώνει την... «βυζαντινή αρχόντισσα», που τόσο πολύ σέβονται και αγαπούν όσοι εκλέχθηκαν, ή τάχθηκαν για να την υπηρετούν μαζί με την ιστορία και το ειδικό βάρος των ανθρώπων της, μπορούν κάλλιστα οι ποιητές, να θεωρηθούν ως και αρχειοφύλακες της πόλης. Μέσα από τους στίχους και την ευαισθησία τους, αποκαλύπτεται ένα ελάχιστο μέρος της Καστοριάς των 100 αυτών χρόνων ελευθερίας.

Το εγχείρημα παρουσίασης του ποιητικού κόσμου της Καστοριάς, ακριβώς λόγω της απουσίας κάθε αρχείου, αποδεικνύεται λεπτή και δυσχερής υπόθεση. Που μπορεί να προκαλέσει ακούσια, μερικές εξαιρέσεις. Να υπάρχουν -όπως προφανώς υπάρχουν- και άλλοι ποιητές, των οποίων οι στίχοι θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στο αφιέρωμα. Η ΟΔΟΣ προσδοκά στην κατανόηση τυχόν τέτοιων περιπτώσεων και δεσμεύεται ότι στο μέλλον θα προχωρήσει σε πληρέστερη καταγραφή και παρουσίαση των ποιητών της Καστοριάς.



ρ’ = 100,  στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 2 Αυγούστου 2012, αρ. φύλλου 653


Σχετικά κείμενα:

8 σχόλια:

  1. Θεσσαλία Χ. Τεριακή28/10/12

    Αξιότιμε κύριε Μπαϊρακτάρη,
    Με αυτό το σχόλιο θέλω να σάς ευχαριστήσω και να σάς συγχαρώ, ιδιαίτερα για το φετινό Αφιέρωμα της ΟΔΟΥ στους ποιητές και τις ποιήτριες της Καστοριάς.
    Χωρίς καμία διάθεση κολακείας, οφείλω να αναγνωρίσω ότι πρόκειται για σημαντικότατη εργασία, που όχι μόνον έλειπε σε έντυπη μορφή που να παρουσιάζει την εκατοντάχρονη διαδρομή, αλλά αποτελεί πολύτιμο βοήθημα ειδικά σε όσους εργάζονται σε Σχολεία. Γιατί, τα όποια «πυροτεχνήματα» (ακόμη και ακριβοπληρωμένα) είναι στιγμιαία και ξεχνιούνται γρήγορα, ενώ αυτό το Αφιέρωμα θα μείνει και μπορεί να αξιοποιηθεί δεόντως. Εννοείται ότι είναι απαραίτητο και στη Σχολική μας Βιβλιοθήκη!
    Σε αυτό το σημείο δράττομαι της ευκαιρίας να σάς ευχαριστήσω θερμά, γιατί σχετικά με το πρόσφατο πανελλαδικό πρόβλημα των Σχολικών Βιβλιοθηκών, το ιστολόγιό σας αποτέλεσε βήμα διαλόγου ο οποίος δεν απέβη άκαρπος. Εκείνος ο σχολιασμός από πρόσωπα που συγκίνησαν με την ανταπόκριση και τη συγκρότησή τους συνέβαλε αισθητά στο να λειτουργήσει η Σχολική Βιβλιοθήκη του 2ου Γενικού Λυκείου Καστοριάς για άλλο ένα σχολικό έτος, μετέωρη και μόνη στο νομό, αλλά ανοιχτή σε Παιδιά και Συναδέλφους!
    Τότε απηύθυνα έκκληση για συμπαράσταση, τώρα απευθύνω ανοιχτή πρόσκληση σε όσους και όσες επιθυμούν να συνεργαστούμε στο πνεύμα της Παιδείας. Είμαι και θα μείνω ευγνώμων σε εκείνους και εκείνες που το έπραξαν ήδη.
    Ευχαριστώ και συγχαίρω !
    Θεσσαλία Χ. Τεριακή
    Φιλόλογος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος28/10/12

    ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ "ΟΔΟΣ" !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος28/10/12

    εχετε υποψη αν υπαρχουν αναλογες εκδοσεις στο πλαισιο του εορτασμου των Ελευθεριων της Καστοριας; Αν δεν κανω λαθος ο Δημος ειχε κανονισει κατι με διαφορους φορεις και συλλογους της πολης. θα δουμε τελικα κατι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ε. Μ.28/10/12

    Συγχαρητήρια κύριε Μπαϊρακτάρη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος28/10/12

    Το ότι «η ΟΔΟΣ... δεσμεύεται ότι στο μέλλον θα προχωρήσει σε πληρέστερη καταγραφή και παρουσίαση των ποιητών της Καστοριάς", αξίζει ακόμη περισσότερο τον δημόσιο έπαινο.
    Ας αφήσουμε τις καρναβαλίστικες «Αλεξιάδες», και ας πιαστούμε με την ουσία του πολιτισμού μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Η μικρή Λουλού28/10/12

    Προηγούμενε Ανώνυμε, συμφωνώ μαζί σου πέρα ως πέρα!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος29/10/12

    Θα πρέπει η εφημερίδα να συνεχίσει τις προσπάθειες καταγραφής και ανάδειξης των προσωπικοτήτων της Καστοριάς. Να συνεχίσει να ανακαλύπτει τους ανθρώπους της διπλανής μας πόρτας, που έχουν το «χάρισμα» να καταξιωθούν πανελληνίως.
    Να μην αναφέρω ονόματα αυτών που «γεννήθηκαν» μέσω των φύλλων της, γιατί θα αδικήσω πολλούς-ές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανώνυμος31/10/12

    ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Κ. ΜΠΑΙΡΑΚΤΑΡΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΩΝ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΥΤΩΝ ,ΠΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ ,ΕΙΝΑΙ ΛΙΓΟ ΑΔΙΚΗΜΕΝΟΙ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ