ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α. ΔΑΟΥΤΟΠΟΥΛΟΥ: Ανακύκλωση φυτικών υλικών

Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στη χώρα μας οξύνεται παρά αμβλύνεται τα τελευταία χρόνια. Τρία είναι, κατά τη γνώμη μας, τα βασικά αίτια.
1. Η παντελής απουσία πολιτικής μείωσης των απορριμμάτων. Το μήνυμα που στέλνουν στον πολίτη οι Διοικούντες είναι: Κατανάλωσε, κατανάλωσε και μη σε νοιάζει τι θα γίνουν τα απορρίμματα που παράγεις. Εμείς θα φροντίσουμε να τα εξαφανίσουμε από μπροστά σου. Στις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης το πρόσταγμα είναι: Reduce, Reuse, Recycle (Μείωσε, Επαναχρησιμοποίησε, Ανακύκλωσε).
2. Σωρεία λανθασμένων πολιτικών και πρακτικών ανακύκλωσης που εμπέδωσαν στον πολίτη την πεποίθηση της αναποτελεσματικότητας των σχετικών συστημάτων. Έτσι, κάθε νέα προσπάθεια, έχει να αντιμετωπίσει ένα πολύ πιο αρνητικό κλίμα.
3. Η αδυναμία μας να εμπλέξουμε τον πολίτη στην επίλυση του προβλήματος φοβούμενοι ότι, αν του ζητήσουμε βοήθεια, θα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι δεν είμαστε ικανοί να του λύσουμε ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει.
Παρά το δυσμενές αυτό κλίμα, μερικοί Δήμοι τόλμησαν και τολμούν να καινοτομήσουν και να βγουν από το αδιέξοδο καλώντας τους δημότες τους να πάρουν μέρος στην ανακύκλωση των φυτικών υλικών, του μεγαλύτερου σε συμμετοχή είδους απορριμμάτων. Αξίζει να τους αναφέρουμε για να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση σε μια περίοδο που τα παραδείγματα προς αποφυγήν είναι τα κυρίαρχα. Οι Δήμοι Νεάπολης-Συκεών, Θέρμης, Σταυρούπολης, Τριανδρίας, Πανοράματος και Θερμαϊκού Θεσσαλονίκης, Θηβαίων, Κομοτηνής, Κοζάνης, Ρό-δου, Κηφισιάς Αττικής, Σύρου, Κορυδαλλού, Λευκάδας, Αγίου Στεφάνου, Ερμιονίδας, Παλλήνης, Θήρας, Ιεράπετρας, Δροσιάς και Αγίου Στεφάνου Αττικής.
Η ανακύκλωση των φυτικών υλικών παρουσιάζει μερικά πολύ μεγάλα πλεονεκτήματα που αξίζει να μνημονευτούν:
• Είναι το μεγαλύτερο κλάσμα στα οικιακά απορρίμματα με συμμετοχή 35-65% ανάλογα με την εποχή και την περιοχή, όπως προέκυψε από ειδικές έρευνες και στη χώρα μας (Συκιές, Κομοτηνή),
• Έχει πάρα πολύ χαμηλό κόστος υλοποίησης,
• Οι δαπάνες οικιακής ανακύκλωσης αποσβένονται σε διάστημα 5 μηνών από την εξοικονόμηση πόρων (μεταφορικά, καύσιμα, εργατικά, τέλη και κόστος χώρου απόθεσης)!. Αν γνωρίζετε άλλη πιο αποδοτική επένδυση, σε αυτήν την οικονομική δυσπραγία που μας ζώνει ολούθε, παρακαλώ να μου το πείτε για να ανακαλέσω πάραυτα.
• Τα οφέλη της ανακύκλωσης παραμένουν στους πολίτες, σε αντίθεση με όλες τις άλλες μορφές ανακύκλωσης. Το παραγόμενο βιολογικό λίπασμα είναι το καλύτερο εδαφοβελτιωτικό για δένδρα, λαχανικά και λουλούδια.
• Παροχή ικανοποίησης στους πολίτες ότι συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος με έργα και όχι με λόγια. Τα λόγια τα ωραία, τα μεγάλα, αφθονούν στη χώρα μας. Τα έργα είναι σε ανεπάρκεια.
Ας σημειωθεί ότι σε λίγο θα απαγορευτεί από την Ε.Ε. η ταφή φυτικών υλικών στους ΧΥΤΑ, κάτι βέβαια που έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο και ως πράξη σωφροσύνης και απλής λογικής. Αποτελεί παραλογισμό να υποβάλλεται το κοινωνικό σύνολο σε τεράστιες δαπάνες για την κατασκευή ΧΥΤΑ και στη συνέχεια να θάβουμε σε αυτούς υλικά τα οποία η φύση ανακυκλώνει από μόνη της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Οδηγία 99/31/ΕΚ περί Υγειονομικής τα-φής επιτρέπει το θάψιμο στους ΧΥΤΑ μέχρι το 2009 του 50% των οργανικών απορριμμάτων που παραγάγαμε το 1995, ενώ το 2016 μόνο το 35%. Είναι βέβαιο πως μια νέα επικαιροποιημένη οδηγία θα θέσει ακόμη πιο αυστηρά όρια.
Στο κορύφωμα της κρίσης, η νέα κυβέρνηση οφείλει να επανεξετάσει τον εθνικό σχεδιασμό διαχείρισης των απορριμμάτων. Η απελθούσα Κυβέρνηση, ενδίδοντας σε πιέσεις μεγάλων συμφερόντων και παρά τις διακηρύξεις της, σε κάθε περίπτωση, για πράσινη ανάπτυξη, υιοθέτησε λύσεις διαχείρισης για πράσινα άλογα!. Συγνώμη, παρασύρθηκα. Υιοθέτησε λύσεις που οδηγούν σε σπατάλη πολύτιμων πόρων, επιβάρυνση με λίγα χρόνια των πολιτών με δυσβάστακτα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας και σοβαρή υποβάθ- μιση του περιβάλλοντος. Μπροστά στις νέες αντιδράσεις που θα προκαλέσει η σχεδιαζόμενη και υλοποιούμενη αδιέξοδη διαχείριση, τα σοβαρά γεγονότα της Κερατέας το 2011, θα ωχριούν.
Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, απαλλαγμένος από ιδιοτέλειες, πριν και μετά τη συνταξιοδότηση, νοιώθω την ανάγκη να απευθύνω για μια ακόμη φορά έκκληση προς την πολιτική ηγεσία και τη Δημόσια Διοίκηση (είδος εν ανεπαρκεία!), να εγκαταλείψουν «τα καλά και συμφέροντα…» και να υιοθετήσουν λύσεις φιλικές προς το περιβάλλον, χαμηλού κόστους και με έντονο το στοιχείο της αειφορικότητας.
Όλοι όσοι παράγουν τρόφιμα, είτε επαγγελματικά είτε ερασιτεχνικά, γνωρίζουν τη μεγάλη σημασία της οργανικής ουσίας στην ποιοτική και ποσοτική βελτίωση της παραγωγής. Τα Ελληνικά εδάφη, από μια σειρά κακών χειρισμών, άγνοιας και αδυναμίας της Πολιτείας να εφαρμόσει τις ανάλογες πολιτικές, για τις οποίες μάλιστα δεσμεύτηκε στα Κοινοτικά Όργανα, είναι πάρα πολύ φτωχά σε οργανική ουσία. Αυτήν την πολύτιμη οργανική ουσία, αντί να την ανακτήσουμε από τα οικιακά, δημοτικά και βιομηχανικά απορρίμματα, θα την οδηγήσουμε στην πυρά αφού την αναμείξουμε, Κύριος είδε, με τοξικά και βαρέα μέταλλα, αγνώστου συνθέσεως και ποσότητας.
Όλα αυτά τα φυτικά υλικά είναι πολύτιμη πηγή οργανικής ουσίας που μπορούν, αν ανακτηθούν, να αξιοποιηθούν με τεχνολογία γνωστή, και μη δαπανηρή σε αρχική επένδυση και λειτουργικό κόστος.
Το έδαφος είναι μια μεγάλη αποθήκη οργανικών υλικών. Υπολογίζεται ότι έδαφος, με ορθολογική διαχείριση, περιέχει περισσότερο άνθρακα από αυτόν που υπάρχει στην ατμόσφαιρα και δεσμεύεται από τη φυτική βλάστηση. Ο άνθρακας του εδάφους υπολογίζεται σε 1.100 έως 1.600 τρισεκατομμύρια μετρικούς τόνους που είναι η διπλάσια ποσότητα από αυτήν που έχει αποθηκευτεί στη βλάστηση του πλανήτη (560 τρις) ή στην ατμόσφαιρα (750 τρις).
Ο άνθρακας αυτός τρέφει τα δισεκατομμύρια των μικροοργανισμών που φιλοξενεί το έδαφος και μέσα από τις διαδικασίες της ανταλλαγής, εξασφαλίζει τη μεταφορά των θρεπτικών στοιχείων στα φυτά, αδαπάνως για τον άνθρωπο. Στην εποχή των κλιματικών αλλαγών και της προσπάθειας να περιορίσουμε τις εκλυόμενες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, έχουμε τη δυνατότητα, με πολύ χαμηλό κόστος, να περιορίσουμε αυτές τις εκπομπές, να βελτιώσουμε τη γονιμότητα των εδαφών και να αυξήσουμε το απόθεμα του εδάφους σε άνθρακα, θέτοντας σε κίνηση τις βιολογικές ανταλλαγές της μικροπανίδας και μικροχλωρίδας. Με ένα σμπάρο τρία ή μάλλον τέσσερα τρυγόνια!
Αυτές είναι ουσιαστικές πολιτικές ανάπτυξης και μάλιστα πράσινης και αειφορικής. Οι άλλες, όπως η σχεδιαζόμενη ανάμειξη στην πηγή με επαναδιαχωρισμό αργότερα, οδηγεί στην καύση και είναι, όπως θα την έλεγε η συγχωρεμένη Μικρασιάτισα γιαγιά μου, «γιαλαντζί».
Αν λοιπόν τα παραπάνω σας έπεισαν, μπορείτε να κάνετε δύο πράγματα. Πρώτον να ασκήσετε πίεση στο Δήμο σας να τα υιοθετήσει ή τουλάχιστον να κάνει μια σοβαρή προσπάθεια δοκιμής της κομποστοποίησης. Σηκώστε το τηλέφωνο, μιλήστε με έναν φίλο σας, με έναν γείτονα και ασκήστε παρέμβαση. Αν ο Δήμαρχός σας ή ο αρμόδιος αντιδήμαρχος δεχθούν μερικές δεκάδες τηλεφωνήματα να είστε βέβαιοι πως δεν θα μείνουν αδιάφοροι. Αυτήν την ανάληψη δράσης, μετά από προβληματισμό των μελών μιας τοπικής κοινωνίας, ένας μεγάλος Αμερικανός Κοινωνιολόγος, ο Χάμπερμας, την ονόμασε «Επικοινωνιακή Δράση» και την θεωρεί ως τον κυρίαρχο τρόπο με τον οποίο υιοθετούνται οι αλλαγές στις σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες.
Δεύτερον, να τα θέσετε σε εφαρμογή στον οικιακό σας λαχανόκηπο ή στο αγρόκτημά σας. Σε λίγο στην ιστοσελίδα μας (www.daoutop.gr) θα αναρτήσουμε λεπτομερείς οδηγίες εφαρμογής της οικιακής κομποστοποίησης που καθένας θα μπορεί να εφαρμόσει αν θελήσει να διαθέσει 60-100 ευρώ για να αγοράσει τον απαραίτητο εξοπλισμό. Χρήματα που θα τα πάρει πίσω στο πολλαπλάσιο από την αξία του εξαιρετικού λιπάσματος που θα παράξει.
Αν είστε στέλεχος ή αιρετός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σας δίνεται η δυνατότητα να υλοποιήσετε την ανακύκλωση σε επίπεδο Δήμου δίνοντας ένα ζωντανό παράδειγμα προς τους δημότες σας. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως η πλησιέστερη προς τον πολίτη αρχή, πρέπει να δίνει το παράδειγμα και να αποκαταστήσει σιγά-σιγά το καταβαραθρωμένο κύρος της πολιτικής εξουσίας στη χώρα μας. Τα φυτικά υλικά που παράγονται από τις δενδροστοιχίες και τα πάρκα του Δήμου αλέθονται επί τόπου από μεγάλους θρυμματιστές και το θρύμμα και όχι τα κλαδιά μεταφέρονται σε έναν χώρο υπαίθριας κομποστοποίησης. Λίγους μήνες αργότερα το ίδιο υλικό επιστρέφει στα πάρκα και τις δενδροστοιχίες, μοιράζεται στους πολίτες ή πωλείται σε φυτώρια και αγροκτήματα για να λιπάνει καλλιέργειες.
Η χώρα μας, σε αυτήν τη δεινή οικονομική θέση στην οποία περιήλθε, θα μπορούσε να υποκαταστήσει τα οργανικά λιπά- σματα που εισάγει σε τεράστιες ποσότητες από τη Βόρεια Ευρώπη, με εγχώρια και παράλληλα να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Δεν είναι απαραίτητο να στηθεί μια ακόμη προβληματική δημοτική επιχείρηση. Η εκχώρηση του δικαιώματος σε ιδιώτες ή μια σύμ- πραξη του Δήμου με ιδιώτες, μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Αρκεί να έχουμε διατηρήσει το πνεύμα της αναζήτησης και της καινοτομίας και να έχουμε αποβάλλει τη γνωστή επωδό «έλα μωρέ, αυτά δεν γίνονται στη χώρα μας».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 26 Ιουλίου 2012, αρ. φύλλου 652