ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ. ΠΗΧΙΩΝ: Παιδεία και ἀγωγή

ΟΔΟΣ 21.11.2013 | 716

Ἄλλοτε καί τώρα

Εἴθισται τά τελευταῖα χρόνια οἱ ἐφημερίδες στίς κυριακάτικες ἐκδόσεις τους νά διανέμουν μαζί μέ τό κυρίως φύλλο τους διάφορα προϊόντα (βιβλία, CD μέ τραγούδια γνωστῶν ἀοιδῶν ἤ ἄλλα διάφορα είδη ) γιά νά δελεάσουν τούς ἀναγνὠστες τους νά προβοῦν στήν ἀγορά τῆς ἐφημερίδος τους. Ἡ ἐφημερίδα «Το Βῆμα» ἀπό τήν ἔκδοσή της τῆς Κυριακής τῆς 8ης /9/2013 ἄρχισε καί προσφέρει στούς ἀναγνῶστες της μιά σειρά ἀπό τά Ἀλφαβητάρια καί Ἀναγνώσματα, πού χρησιμοποιήθηκαν γιά τήν ἐκπαίδευση τῶν Ἑλληνοπαίδων τόν προηγούμενο αἰῶνα. Ἡ προσφορά αὐτή ἔγινε ἀποδεκτή ἀπό τό ἀναγνωστικό της κοινό, διατυπώθηκαν εὐμενέστατα σχόλια καί αὔξησε ἡ ἐφημερίδα, κατά τήν πρώτη ἡμέρα τῆς προσφορᾶς αὐτής τὀν ἀριθμό τῶν φύλλων πού πούλησε κατά 40.000 φύλλα, καί ἀναγκάσθηκε, λόγω τῆς μεγάλης ζήτησης τοῦ βιβλίου ἀπό τό κοινό νά τό ἐπανεκδώσει καί νά τό κυκλοφορήσει στά περίπτερα. Τά ἴδιο ἐπανελήφθηκε καί γιά τίς ἑπόμενες προσφορές του.

Τό γεγονός αὐτό μέ προβλημάτισε καἰ μέ ἔβαλε σέ σκέψεις, γιατί ἤταν τόσο ἐπιτυχημένη ἡ ἐνέργεια αὐτή τῆς ἐν λόγω ἐφημερίδος καί γιατί ὁ κόσμος δέχθηκε εὐμενέστατα τήν προσφορά αὐτή καί τί ἤθελε νά βρεῖ στά παλιά αὐτά βιβλία. Ἔψαξα στή βιβλιοθήκη μου καί βρῆκα τρία παλιά βιβλία, ἀναγνωστικά διαφόρων ἐποχῶν γιά νά τά συγκρίνω μέ τά σύγχρονα. Τὀ πρῶτο εἶναι τοῦ 1880 καί ἔχει τίτλο «Ἐπιτομή τῶν Παραλλήλων Βίων τοῦ Πλουτάρχου» μέ ὐπότιτλο «Διά τά Δημοτικά Σχολεῖα», πρός ἀνάγνωσιν. Τό δεύτερο εἶναι τοῦ 1913 μέ τίτλο «Νεοελληνικά Ἀναγνώσματα» διά τούς μαθητάς τῆς Α´Τάξεως τῶν Γυμνασίων, καί τό τρίτον τοῦ 1935 μέ τόν αὐτόν τίτλο «Νεοελληνικά Ἀναγνώσματα» διά την Β´ τάξιν τῶν ἐξαταξίων Γυμνασίων.

Προτοῦ ἀναλύσω τούς λόγους πού κατά τήν γνώμη μου ἔγιναν ἀνάρπαστα τά παλαιά αὐτά βιβλία θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά ἀναφερθῶ στό ἄρθρο μου «Σκέψεις περί Παιδείας» πού δημοσιεύθηκε στὸ Ἐνημερωτικὸ Δελτίο τοῦ Ἐκπολιτιστικοῦ Συλλόγου Καστοριανῶν Νομοῦ Ἀττικῆς, Ἀριθ. Φύλλου 40 (Ἰαν. Φεβρ. Μάρτ. 2002), ὄπου ἀναφέρω ἐπί λέξη: «Ἡ διάκριση τῆς ἐκπαίδευσης σὲ στοιχειώδη, δευτεροβάθμια ἤ μέση, καὶ ἀνωτέρα ἔγινε γιατί κάθε βαθμίδα ἔχει ἕναν σκοπὸ νὰ ἐπιτελέσει. Στὴν πρωτοβάθμια οἱ μαθηταὶ πρέπει νὰ διδαχθοῦν τὰ στοιχειώδη ἤτοι ἀνάγνωση καὶ γραφὴ τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσας, πρακτικὴ ἀριθμητική, πατριδογνωσία, τὶς βασικὲς ἀρχὲς τῆς ἐπικρατούσας θρησκείας καὶ ἀλλὰ στοιχειώδη μαθήματα. Ἡ δευτεροβάθμια ἤ μέση ἐκπαίδευση πρέπει νὰ ἔχει ὡς κύριο σκοπὸ τὴν διαπαιδαγώγηση τῶν νέων, νὰ τοὺς δώσει δηλαδὴ ἀγωγή, ὥστε νὰ γίνουν χρηστοὶ πολίτες καὶ καλοὶ Ἕλληνες καί ἡ ἀνώτερη παιδεία, ἤ τριτοβάθμια ἐκπαίδευση, ἔχει ὡς σκοπὸ τὴν παροχὴ γνώσεων καὶ τὴν ἐκπαίδευση σὲ μιὰ συγκεκριμένη ἐπιστήμη. Δὲν ἔχει σκοπὸ τὴν ἀγωγὴ τῶν νέων ἀλλὰ τὴν ἄρτια προετοιμασία τους γιὰ τὴν ἐξάσκηση ἑνὸς συγκεκριμένου ἐπαγγέλματος».

Ἡ δευτεροβάθμια ἤ μέση ἐκπαίδευση ἔχει μεγάλη σημασία γιατί κατά τήν περίοδο πού παρέχεται, οἱ νέοι καί νέες, στούς ὁποίους παρέχετα, εἶναι νεαρά ἄτομα ἠλικίας ἀπό 12 ἕως 17-18 ἐτῶν, ἠλικία κατά τἤν ὁποίαν διαμορφώνεται ὁ χαρακτήρας τους καί ἀποκτοῦν τήν προσωπικότητα τους. Γι’ αὐτό καί κάθε πολιτικό σύστημα καί κάθε κράτος ἔχει ἕνα δικό του καί διακριτό, γενικὸ καὶ προκαθορισμένο σύστημα ἐκπαίδευσης τῶν νέων, ἀνάλογα μὲ τὴν κοσμοθεωρία του, καὶ σύμφωνα μ̓ αὐτὸ διαπαιδαγωγεῖ τοὺς νέους ὥστε νὰ εἶναι χρηστοὶ πολίται στὸ πολιτειακό του σύστημα, καὶ κυρίως νὰ εἶναι ἕτοιμοι νὰ ὑπερασπισθοῦν τὸ πολιτειακὸ αὐτὸ σύστημα ἀπὸ ἐξωτερικοὺς καὶ ἐσωτερικοὺς ἐχθρούς. Ἔτσι διαφορετικὸ ἦταν τὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα στὴν πρώην Σοβιετικὴ Ἕνωση καὶ τοὺς δορυφόρους της, ἄλλο εἶναι τὸ σύστημα στὶς Μουσουλμανικὲς χῶρες καὶ τὶς χῶρες τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς καὶ ἄλλο στὶς Δυτικὲς χῶρες. Ἀλλὰ καὶ στὶς Δυτικὲς χῶρες, ἐνῶ διέπεται ἀπὸ ὁρισμένες βασικὲς ἀνθρωπιστικὲς ἀρχές, λόγω τοῦ κοινοῦ Δυτικοευρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ, ὑπάρχουν διαφορὲς στὸ σύστημα ἐκπαίδευσης ἑνὸς ἑκάστου κράτους ὅσον ἀφόρα κυρίως τὴν ἐθνική τους ὑπόσταση, τὴν ἱστορία τους καὶ τὴν καλλιέργεια τοῦ ἐθνικοῦ τους φρονήματος.

Ἡ παρεχόμενη σήμερα στήν χώρα μας ἐκπαίδευση τῶν νέων μας παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα ἀλλά καί ἀρκετά μειονεκτήματα. Στά πλεονεκτήματα περιλαμβάνονται τά σύγχρονα κτηριακά συγκροτήματα, ὁ μικρότερος ἀριθμός τῶν μαθητῶν σέ κάθε τάξη, τά καλαίσθητα βιβλία μέ πλουσιότερη ὕλη, καί πολλά ἄλλα, καί μειονεκτοῦν στά προγράμματα ἐκπαιδεύσεως, τά ὁποία καί καθορίζουν τόν κύριο σκοπό τῆς παρεχομένης ἐκπαίδευσης, στήν ὕλη τῶν βιβλίων καί τό ἦθος τῶν ἐκπαιδευτικῶν (εὐτυχῶς ὄχι ὅλων ). Ὁ θυμάσοφος λαός λέγει: μ᾽ ὅποιον δάσκαλο θά πᾶς τέτοια γράμματα θά μάθεις. Οἱ σύγχρονοι ἐκπαιδειτικοί, στήν πλειονότητά τους, ἔπαψαν δυστυχῶς νά εἶναι λειτουργοί και πραγματικοί δάσκαλοι· κατήντησαν ἁπλοί δημόσιοι ὑπάλληλοι ἀγωνιζόμενοι κυρίως γιά τά συντεχνιακά τους συμφέροντα. Πῶς θά μπορέσουν νά μορφώσουν χρηστούς χαρακτῆρες στούς μαθητές τους ὅταν τό δικό τους ἦθος και ἡ συμπεριφορά τους δεν εἶναι ἡ ἁρμόζουσα;
Ἀπό συστάσεως τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους μέχρι καί τήν ἀποκατάσταση τῆς Δημοκρατίας μετά τήν δικτατορία τῶν συνταγματαρχῶν, ἡ ἐκπαίδευση στίς πρωτοβάθμια καί δευτεροβάθμια βαθμίδες, πού παρείχετο στούς νέους καί νέες τῆς χώρας μας ἤταν ἐθνοκεντρική καί ἀποσκοῦσε νά μορφώσει χρηστούς πολίτες καί καλούς πατριῶτες.

Στήν πρωτοβάθμια ἐκπαίδευση, τήν δημοτική, τά παιδιά μάθαιναν σωστά γράμματα· γραφή καί ἀνάγνωση, ὀρθογραφία καί καλλιγραφία καί ἀπό τήν δευτέρα τάξη βασικές γνώσεις τῆς ἱστορίας τῆς πατρίδας μας καθώς καί τά βασικά τῆς θρησκείας μας. Ἀπό τήν ἠλικία αὐτήν, ἐκτός τῶν ἀνωτέρω βασικῶν γνώσεων, τά παιδιά διδάσκονταν βασικές ἀρχές ἠθικῆς, καλής συμπεριφορᾶς καί ὑγιεινῆς, ὄπως φαίνεται ἀπό τά βιβλία τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ἔχω ἕνα βιβλίο τοῦ 1871 μέ τίτλο «Ήθική πρός χρῆσιν τῶν παίδων» μετάφραση ἀπό τά γερμανικά τοῦ Α.Ρ. Ραγκαβῆ, πρός χρῆσιν τῶν Δημοτικῶν Σχολείων. Ὑπό μορφήν διαλόγου διδάσκονταν τά παιδιά ὅ,τι ἔπρεπε νά ξέρουν γιά νά γίνουν καλοί ἄνθρωποι. Τό ἄλλο βιβλίο τοῦ 1880, ἡ «Ἐπιτομή τῶν Παραλλήλων Βίων τοῦ Πλουτάρχου», σέ ἁπλή γλῶσσα, πρόσφερε στούς μικρούς μαθητές πρότυπα πρὀς μίμηση, ἐπιφανεῖς καί διακεκριμένους ἄνδρες τῆς ἀρχαιότητας. Ἀπό τά ἀνωτέρω μπορεῖ κάλλιστα νά συμπεράνει κανείς τό ποιόν τῆς παιδείας πού παρεῖχε ἡ Πολιτεῖα στούς νέους της. Ἀλλά καί ἐμεῖς πού βγάλαμε τό Δημοτικό πρό τοῦ Β´Π.Π. δεν ξεχνοῦμε τό τί μᾶς δίδασκαν οἱ δάσκαλοί μας καθῶς καί τό ἦθος τους.

Στή μέση ἐκπαίδευση, τό Γυμνάσιο, ἡ διδασκαλία καί ἡ ἀγωγή γιά τήν μόρφωση τῶν νέων ἤταν πιό συστηματική γιατί, ὅπως ἀναφέρω πάρα πάνω, ὁ σκοπός τῆς μέσης ἐκπαίδευσης εἶναι νά μορφώσει χαρακτῆρες καί προσωπηκότητα στούς νέους ὥστε νά καταστούν καλοί πολίτες, χρηστοί στήν κοινωνία. Ἄν ἀνατρέξει κανείς στά προγράμματα καί τήν διδακτέα ὕλη τῆς περιόδου έκείνης καί τήν συγκρίνει μέ τήν σύγχρονη, βλέπει ἀμέσως τήν διαφορά τὼν προγραμμάτων καί τῆς διδακτέας ὕλης. Ἐκτός τοῦ ὅτι διδάσκονταν ἡ Ἀγωγή τοῦ Πολίτη, καί τά μαθήματα τῆς κλασικῆς παιδείας, ὅπως ἡ Ἱστορία, ἡ ἀρχαῖα μορφή τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσας, ἀλλά καί ἡ σύγχρονη μορφή αὐτῆς, διδάσκονταν ἔτσι ὥστε νά δώσουν στούς νέους μιά μόρφωση ἐθνοκεντρική. Τά Νεοελληνικά Ἀναγνώσματα τῶν βιβλίων ἤταν ὅλα ἐθνοκεντρικά καἰ ἠθοπλαστικά. Ἤταν ὅλα τους γραμμένα ἀπό διαπρεπεῖς καί διακεκριμένους συγγραφεῖς καί ποιητές. Στά Νεοελληνικά Ἀναγνώσματα τῆς Α´τάξεως τοῦ Γυμνασίου γιά τήν τετραετίαν 1913-1917 περιλαμβάνονται ἀποσπάσματα ἀπό ἔργα, ἤ ὁλόκληρο κείμενο γραμμένο γιά τό βιβλίο, τῶν Κ. Παπαρρηγόπουλου, Σπυρ. Λάμπρου, Κ. Παλαμᾶ, Λορ. Μαβίλη, Ν.Γ.Πολίτη, Ἀδ. Κοραή, καί ἄλλων. Στό ἀντίστοιχο βιβλίο γιά τήν Β´τάξη τῶν ἐξαταξίων Γυμνασίων καἰ γιά τήν πενταετίαν 1931-1936, ἡ ὕλη ἀποτελεῖτο ἀπό ἔργα τῶν : Δ. Σολωμοῦ, Ι. Βιλαρᾶ, Ἀρ. Βαλαωρίτη, Κ. Παλαμᾶ, Κ. Κρυστάλλη, Γ. Δροσίνη, Ί. Πολέμη κ.ἄ. Μόνο τά ὀνόματα τῶν συγγραφέων ἀποδεικνύουν, μέ τόν πλέον ἔγκυρο τρόπο τὀ ποιόν τῆς ἐκπαίδευσης, πού λάμβαναν οἱ μαθητές τήν ἐποχή ἐκείνη.

Στήν μεταπολίτευση μετά τήν πτώση τῆς δικτατορίας ἄλλαξαν δυστυχῶς ὅλα στήν ἐκπαίδευση. Κατ᾽ἀρχάς ἄλλαξε ὁ σκοπός – κυρίως τῆς μέσης ἐκπαιδέυσεως – ἀπό ἐθνοκεντρικός, ἠθοπλαστικός καί διαμορφωτής μελλοντικῶν καλῶν πολιτῶν καί χρηστῶν μελῶν τῆς κοινωνίας, πού ἤταν, μεταλλάχθηκε σέ φυτώριο κομματικῶν ὀπαδῶν καί μελλοντικῶν πολιτῶν πού θεωρούν ὅτι ἔχουν μόνον δικαιώματα καί ὄχι καί ὑποχρεώσεις πρός τήν κοινωνία καί ἄκρως ἀτομιστές.  Οἱ ὀλίγοι γνήσιοι καί οἱ περισσότεροι κατά δήλωση τους ἀντιστασιακοί, καθώς καί οἱ αὐτοαποκαλούμενοι καί αὐτοπροβαλλόμενοι ὡς «ἀριστεροί» καί «προοδευτικοί» ( ἄν ἀνατρέξει κανείς στά λεξικά τῆς Ἑλληνικῆς γλῶσσας, στά λἠμματα ἀριστερά καί ἀριστερός καἰ προοδευτικός, θά διαπιστώσει ὅτι οἰ ἐν λόγω οὔτε ἀριστεροί εἶναι οὔτε προοδευτικοί, ὅπως ἀποδεικνύεται ἀπό τίς πράξεις τους, ἀλλά καιροσκόποι θεσιθῆρες ) κατέλαβαν ὅλες σχεδόν τίς δημόσιες θέσεις. Ἐμφορούμενοι δοξασιῶν καί ἰδεοληψιῶν τοῦ παρελθόντος ὡς καί σύγχρονων, ὅπως περί πολυπολιτισμικῆς κοινωνίας καί παγκοσμιοποιήσεως, ἄλωσαν μεταξύ τῶν ἄλλων καί τό Ὑπουργεῖο Παιδείας καί τό Παιδαγωγικό Ἰνστιτούτο. Ἔτσι σιγά-σιγά ἄρχισαν τό ἐθνομηδενιστικό τους ἔργο καταστρέφοντας τήν παιδεία. Κατήργησαν στά σχολεῖα τήν διδασκαλία τῶν ἀρχαιότερων μορφῶν τῆς γλώσσας (τά λεγόμενα ἀρχαῖα)· ἀλλοίωσαν τήν ἐπί 2 χιλιάδες γραφή τῆς γλώσσας μέ τήν κατάργηση τῶν πνευμάτων καί τόνων καί μέ νόμο (πού ψηφίστηκε ἀπό 35 μόνο βουλευτές μέ προσθήκη σέ ἄσχετο νομοσχέδιο) ἐπέβαλαν τήν μονοτονική γραφή, μέ τό πρόσχημα τῆς διευκόλυνσης δῆθεν τῶν μαθητῶν.

Ἐπίσης ἕνα ἄλλο στοιχεῖο, τό ὁποῖο εἶναι κάρφος στούς ὀφθαλμούς τους καί τό ἀλλοίωσαν, καί τό ἀλλοιώνουν χωρίς συστολή, εἶναι ἡ μακραίωνη ἱστορία τοῦ Ἔθνους μας καί τά ἐπιτεύματα τῶν Ἐλλήνων κατά τήν διάρκεια τῶν τεσσάρων χιλιάδων ἐτῶν καί πλέον, τῆς ἱστορίας των. Εἶναι γνωστή ἡ παραποίηση ἱστορικῶν γεγονότων, ὅπως ὁ συνωστισμός στό λιμάνι τῆς Σμύρνης, πού ἔγραψε στό βιβλίο τῆς Ἱστορίας τῆς ΣΤ´ Δημοτικοῦ ἡ κ. Ρεπούση, (μπορεῖ κανείς νά κάνει σύγκριση τῶν συγγραφέων τῶν προπολεμικῶν βιβλίων μέ τούς σύγχρονους ὠς ἡ κ. Ρεπούση· ἡ ἐν λόγω κυρία ἀρνῆται τήν γενοκτονία τῶν ποντίων ἀδελφῶν μας καθώς καί τόν χορό τοῦ Ζαλόγγου) καί ἄλλες παραποιήσεις. Ἐπέβαλαν τήν ἀφαίρεση τῶν φωτογραφιῶν τῶν ἡρὠων τοῦ 1821 ἀπό τά σχολεῖα γιά νά μήν ἔχουν οἱ μαθητές ὡς πρότυπα αὐτούς πού πολέμησαν καί ἀποτίναξαν τόν τουρκικό ζυγό. Δέν ἀναφέρονται καθόλου ἤ ἀναφέρουν ἀκροθιγῶς σημαντικά ἱστορικά γεγονότα καί ἔνδοξες σελίδες τοῦ Ἔθνους μας, ὅπως τό ἔπος τοῦ 1940, οἱ Βαλκανικοί πόλεμοι, ὁ Μακεδονικός Ἀγώνας κ.ἄ. ἀλλά καταναλίσκουν ὥρες ὁλόκληρες γιά τό Πολυτεχνεῖο. Ἀντί νά διδάξουν στούς μαθητές σέβας πρός τούς μεγαλύτερους, σεβασμό καί τήρηση τῶν νόμων τοῦ Κράτους, τούς διδάσκουν – καί μέ τό παράδειγμά τους - ἀσέβεια, περιφρόνηση τῆς νομιμότητας, καταλήψεις τῶν σχολείων, ἀπαιτήσεις, ὅτι ἔχουν μόνο δικαιώματα καί ὄχι καί ὑποχρεώσεις ἔναντι τῆς κοινωνίας καί ἄλλα τά ὁποία εἶναι γνωστά σέ ὅλους μας.

Ὅσον ἀφορά τήν τριτοβάθμια ἤ ἀνωτάτη παιδεία τά χάλια της εἶναι γνωστά σ᾽ὅλους μας. Τό μόνο πού μπορῶ νά πῶ εἶναι ὅτι τό Μετσόβιο Πολυτεχνεῖο ἤταν μεταξύ τῶν 5 πρώτων τῆς Εὐρώπης καί μεταξύ τῶν 10 πρώτων τοῦ Κόσμου καἰ τώρα ἔχει καταντήσει νά εἶναι μεταξύ τῶν τελευταίων. Διακρίνεται ὅμως γιά τίς καταλήψεις, τούς ¨κοινωνικούς ἀγῶνες!¨ καί κέντρο ἀνόμων πράξεων. Ἡ παρεχόμενη παιδεία δὲν πρέπει νά ἀποσκοπεῖ στήν γνωστικὴ μόνο πρόσκτηση ἑνὸς ἀντικειμένου ἡ μίας ἐπιστήμης, ἀλλά, σύμφωνα μὲ τὸ λεξικὸ τῆς νέας ἑλληνικῆς γλώσσας τοῦ Μπαμπινιώτη, «στήν καλλιέργεια τῶν νοητικῶν, τῶν ψυχικῶν καὶ τῶν σωματικῶν δυνάμεων τῶν νέων μέσα ἀπὸ ἕνα γενικὸ καὶ προκαθορισμένο ἀπὸ κάθε χώρα σύστημα»  ἡ δὲ ἐκπαίδευση πού παρέχει τὸ σχολικὸ σύστημα ( πρωτοβάθμια στοιχειώδης - δευτεροβάθμια μέση - τριτοβάθμια ἀνωτάτη ) δέον νὰ ἀποβλέπει ὄχι μόνο στὴν παροχὴ γνώσεων καὶ στὴν καλλιέργεια τῆς νόησης τῶν μαθητῶν, ἀλλὰ καὶ «στὴ μόρφωση, τὴν διαμόρφωση τῆς προσωπικότητας, στὴν διάπλαση τοῦ χαρακτήρα τους καὶ στὴν ἐν γένει διαπαιδαγώγησή τους. Τὴν ἀνάπτυξη τοῦ ψυχικοῦ κόσμου τοῦ μαθητοῦ, τοῦ ἤθους, τῶν μορφῶν τῆς συμπεριφορᾶς του καὶ γενικότερα τὴν ἀνάπτυξη καὶ ἄσκηση ὅλων τῶν πλευρῶν τῆς προσωπικότητας τοῦ μαθητῆ πού δὲν ἔχουν σχέση μὲ τὴν γνώση, καὶ συνιστά αὐτὸ πού ἀποκαλοῦμε ἀγωγὴ».

Ἡ ὑποβάθμιση τῆς λεγόμενης κλασσικῆς παιδείας δέν ἔγινε τυχαῖα ἀλλά σκοπίμως, γιατί εἶναι αὐτὴ ἡ ὁποία διαμορφώνει τὴν προσωπικότητα τῶν νέων, ἀναπτύσει κριτικό πνεῦμα, σφυρηλάτει ἰσχυροὺς χαρακτῆρες, προετοιμάζει αὐτοὺς νὰ γίνουν χρηστοὶ πολίτες καὶ καλοὶ πατριῶτες. Ὅποιο ἐπάγγελμα κι ἂν ἀκολουθήσει ὁ νέος ἡ κλασσικὴ παιδεία θὰ τὸν βοηθήσει νὰ τὸ ἐξασκήσει καλύτερα καὶ πιὸ ὑπεύθυνα, γιατί δὲν μπορεῖ νὰ εἶσαι καλὸς γιατρὸς ἤ καλὸς δικηγόρος ἤ ἔμπορος ἤ μηχανικὸς κλπ., ἐὰν δὲν εἶσαι ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος, ὑπεύθυνος πολίτης καὶ καλὸς πατριώτης. Δυστυχῶς τὰ ἀνωτέρω λείπουν ἀπὸ τὸ ἐκπαιδευτικὸ σύστημα τῆς χώρας μας. Ὁ κύριος σκοπὸς τῆς ἐκπαίδευσης τῶν νέων μας, ἀπὸ τὴν πρωτοβάθμια μέχρι καὶ τὴν ἀνωτάτη, ἀποσκόπει στὴν ἀπόκτηση ἑνὸς διπλώματος μιᾶς ἐπιστήμης, ἀμφιβόλου πραγματικῆς ἀξίας, καὶ ὄχι στὴν ἀγωγὴ τῶν νέων, ὅπως περιγράφεται ἀνωτέρω.

Aὐτή ἡ ἀγωγή, πού παρἐχεται σήμερα στούς νέους μας, νομίζω ὅτι ἔκανε πολλούς νά τήν συγκρίνουν μέ τήν δική τους ἀγωγή, πού ἔλαβαν ὡς νέοι, νά ἀναπολήσουν καί ἐνθυμηθούν τά βιβλία καί τούς δασκάλους τους καί ὅταν εἶδαν νά ἐπανεκδίδονται μερικά ἀπό αὐτά ἔτρεξαν νά τά ἀγοράσουν. Σήμερα μέ τήν κρίση πού διανύουμε, ἡ ὁποία εἶναι κυρίως κρίση ἔλλειψης παιδείας, μέ ἐπακόλουθα ὅλα τά ἄλλα, ἡ ἔξοδος ἀπ᾽αὐτήν πρέπει νά ξεκινήσει μέ τήν παροχή σωστῆς ἐκπαίδευσης καί παιδείας στούς νέους μας, ὥστε νά μορφωθεῖ μιά νέα γενιά ἀπαλλαγμένη ἀπό τά ἀμαρτήματα τοῦ παρελθόντος. Ἡ σωστή παιδεία ἀποτελεῖ τὀ θεμέλιο τῆς πολιτείας1, στήριγμα τῆς ζωῆς2 καἰ ὅπως λέγει καί ὁ σοφός Σωκράτης «ἡ μόρφωση, ὅπως ἀκριβῶς μιά εὔφορη γῆ, φέρνει ὅλα τά καλά»3. Αὐτά τά καλά θά ἀποκτήσουμε πάλι ἄν μορφώσουμε τούς νέους μας σωστά, ἐμεῖς δέ ἀφυπνιστούμε, ἀποκτήσουμε κριτική σκέψη, ἐνεργοῦμε μέ τήν λογική καί ὄχι μέ τό συναίσθημα καί μή παρασυρόμαστε ἀπό τίς φροῦδες ὑποσχέσεις τῶν πολιτικῶν μας, ὑπαίτιων ὅλων τῶν δεινῶν τῆς πατρίδας μας.

1. Αρχή πολιτείας απάσης νέων τροφά. Πυθαγόρας, 580-490 πΧ μτφρ: θεμέλιο κάθε πολιτείας είναι η ανατροφή των νέων.
2. Βακτήρια εστί παιδεία βίου. Μένανδρος, 4ος αιών πΧ μτφρ: Η μόρφωση είναι στήριγμα της ζωής.
3. Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ’ αγαθά φέρει. Σωκράτης, 469-399 πΧ μτφρ: η μόρφωση, όπως ακριβώς μια εύφορη γη, φέρνει όλα τα καλά.

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 21 Νοεμβρίου 2013, αρ. φύλλου 716.