ΝΙΚΟΥ ΤΣΕΜΑΝΗ: Πόλη του Μεξικού

Ταξιδιωτικές εξομολογήσεις από μακρινά ταξίδια

Με μία πτήση της Air France, αρχές Φλεβάρη του 2014 προσγειώθηκα στην Πόλη του Μεξικού με διαθέσεις τράνζιτ σε ένα ταξίδι με προορισμό την Κούβα.
Δεν έχω καμία συμπάθεια ή μάλλον απεχθάνομαι αυτές τις τεράστιες μητροπόλεις συγκέντρωσης πλούτου, καυσαερίων και εγκληματικότητας μεγάλων τριτοκοσμικών χωρών, ιδιαίτερα όταν είναι επίπεδες. Παρ’ όλα αυτά η Πόλη του Μεξικού είναι μια ιστορική πρωτεύουσα σταυροδρόμι επαναστάσεων με αξιοσημείωτα αναγνωρισμένα από την Unesco δείγματα τέχνης και πολιτισμού παγκοσμίου εμβέλειας.

Είχα λοιπόν προγραμματίσει την διαμονή μου μόνο για δύο νύχτες σε ένα μικρό ξενοδοχειάκι στο ιστορικό κέντρο με μοναδικό σκοπό να επισκεφθώ τα σπουδαιότερα μνημεία της πόλης: την Plaza de la Constitution ή Εl Zocalo (την πλατεία Συντάγματος από την εποχή της ισπανικής κατάκτησης), το Palacio National με τις τοιχογραφίες αριστουργήματα του Diego Rivera, το Palacio des bellas Artes (το ιστορικό θέατρο της πόλης), και το περίφημο Museo National de Antropologia στο οποίο με αριστουργηματικό αρχιτεκτονικά τρόπο εκτίθενται δείγματα τέχνης και πολιτισμού όλων των αρχαίων λαών της κεντρικής Αμερικής, των Toltec, των Maya, των Aztec και άλλων.

Έφθασα στο ξενοδοχείο από το αεροδρόμιο στις έξη το πρωί. Άφησα τα πράγματα και βγήκα για μια βόλτα στην πόλη. Είναι πολύ ενδιαφέρον να βλέπεις τις πόλεις να ξυπνάνε, τους πρώτους εργαζόμενους να πηγαίνουν στην δουλειά, τα πρώτα μαγαζιά να ανοίγουν τα ρολά τους. Πίσω από το ξενοδοχείο ήταν ένας δρόμος με διάφορα μικρά καταστήματα εφημερίδων και περιοδικών που είχαν απλώσει την πραμάτεια τους – εκατοντάδες δέματα με εφημερίδες και περιοδικά - στο πεζοδρόμιο.
Διάφορα δίκυκλα, τρίκυκλα, μικρά φορτηγάκια ερχόντουσαν, διάλεγαν και φόρτωναν από το πεζοδρόμιο τα πακέτα με τα έντυπα που θέλανε, πλήρωναν στον αέρα με συνοπτικές διαδικασίες και έφευγαν με ταχύτητα. Στο απέναντι πεζοδρόμιο δεκάδες μικροπωλητές είχαν ετοιμάσει τάκος, τορτίγιες με μαυρομάτικα φασόλια και κάθε είδους φαγητά για τους εργαζόμενους. Όλοι τρώγανε στο πόδι πριν πάνε για δουλειά. Πήρα μια φρέσκια πορτοκαλάδα από έναν μικροπωλητή που έκανε χυμούς απο κάτι πορτοκάλια πιο πρασινωπά από τα δικά μας και ζεστό καφέ με γάλα και φρέσκια κρουασάν από μία κυρία με καθαρά ινδιάνικα χαρακτηριστικά. Με 25 pesos (1,5 ευρώ) είχα φάει ένα φρέσκο υγιεινό πρωινό. Έστριψα την γωνία και βρέθηκα πάλι στην κεντρική λεωφόρο. Γραβατωμένοι υπάλληλοι πήγαιναν για δουλειά στα γραφεία και τις τράπεζες με σταθερό βηματισμό.
Σε λίγο γύρισα στο δωμάτιο μου στο ξενοδοχείο. Το κρεβάτι είχε ένα ελαφρύ πουπουλένιο πάπλωμα. Το Mexico City είναι χτισμένο σε ένα οροπέδιο σε υψόμετρο 2000 μ από την θάλασσα και το βραδάκι κάνει ψύχρα και θέλεις πάπλωμα και όχι air condition. Ξεκουράστηκα λίγο και πήρα δυνάμεις..

Ξεκίνησα την περιήγηση από την Paseo de la Reforma, την ιστορική λεωφόρο του Μexico City. Η Reforma είναι μία πραγματική λεωφόρος αριστοκράτισσα. Είχε κατασκευασθεί το 1864 από τον Γάλλο κυβερνήτη, αυτοκράτορα Maximilian του Habsburg και το ταίρι του Maria Carlota για να πηγαίνουν με πολυτέλεια και άνεση από το Castillo, το παλάτι τους στο πάρκο Chapultepec μέχρι το κέντρο της πόλης. .Ήταν μια διαδρομή 15 τουλάχιστον χιλιομέτρων. Η Reforma έχει κατά μήκος δύο τεράστια πεζοδρόμια με πανύψηλα δένδρα που κάνουν σκιά στους διαβάτες και περιορίζουν την οπτική παρουσία των αυτοκινήτων και των γύρω κτιρίων . Τίποτα τριγύρω δεν είναι ευτελές, πρόχειρο, εμπορικό, νεοπλουτίστικο. Όλες οι αρχιτεκτονικές επεμβάσεις και διαμορφώσεις του χώρου έχουν διαχρονική ποιότητα και αρχοντιά . Η Reforma είναι ένα υπαίθριο μουσείο. Τα πεζοδρόμια είναι στρωμένα με τεράστιες σφυρηλατημένες πλάκες από γρανίτη, υπάρχουν παντού μαντεμένια και μπρούτζινα αγάλματα καλλιτεχνών από το 1600 μέχρι σήμερα, παραδοσιακά και μοντέρνα καθιστικά καλλιτεχνικές δημιουργίες από πέτρα, σίδερο και άλλα υλικά. Τα πάντα είναι πεντακάθαρα, Graffiti και μουτζούρες δεν είδα πουθενά. Στα σταυροδρόμια ο δήμος έχει σειρές από ποδήλατα – ecobikes - που οι πολίτες με μία ειδική κάρτα ελευθερώνουν, χρησιμοποιούν για τις μετακινήσεις τους και τα αφήνουν παρακάτω. Ακόμη και τα κτίρια τριγύρω, οι ουρανοξύστες, τα επώνυμα ξενοδοχεία, τα εμπορικά κέντρα, το χρηματιστήριο του Μεξικό, το Torre Mayor το υψηλότερο κτίριο της λατινικής Αμερικής, 225 μέτρα – 59 πατώματα, έδειχναν με την αρχιτεκτονική τους ότι προσπαθούσαν να σεβαστούν την ιστορική λεωφόρο. Διαφημίσεις υπήρχαν ελάχιστες.

Ήταν Σάββατο και η αστυνομία είχε απαγορεύσει την κυκλοφορία στα αυτοκίνητα. Η ατμόσφαιρα ήταν εορταστική. Ομάδες από ποδηλάτες με κράνη ανεβοκατέβαιναν την λεωφόρο, μαραθωνοδρόμοι δρομείς έκαναν την προπόνηση τους, παιδιά ρολάρανε με πατίνια και πατινάζ, οργανωμένες ομάδες κάνανε χορευτική γυμναστική, κλόουν στα σταυροδρόμια έδιναν παραστάσεις. Ένα πολύχρωμο πλήθος φαινόταν να γιορτάζει την λευτεριά του δρόμου από τα αυτοκίνητα. Μετά από λίγο έφτασα στην πλατεία του Μνημείου της Ανεξαρτησίας με το περίφημο άγαλμα El Angel στο κέντρο της πλατείας να ατενίζει τη λεωφόρο από ψηλά. Απο εδώ ξεκινάνε όλες οι διαδηλώσεις και παρελάσεις του PRI (Partido revolucionario institutionales), αυτού του διαχρονικού “επαναστατικού” κόμματος που κυβερνά την χώρα για δεκαετίες. Σήμερα η στρογγυλή πλατεία ήταν περιμετρικά γεμάτη από μακρόστενες λιμουζίνες σαρανταποδαρούσες στολισμένες με λουλούδια και γαμήλιες κορδέλλες. Μεξικάνες νύφες ερχόντουσαν να φωτογραφηθούν με το νυφικό τους, στα σκαλιά του μνημείου, μπροστά στο διάσημο άγαλμα πριν πάρουν το δρόμο για την εκκλησία.

Συνέχισα το περπάτημα στη Reforma και βρέθηκα στο πάρκο Chapultepec, εκεί που βρίσκεται το Castillo (το παλάτι του Maximilian), το μουσείο μοντέρνας τέχνης, το ανθρωπολογικό μουσείο και άλλα σημαντικά κτίρια και μουσεία. Το μητροπολιτικό αυτό πάρκο ήταν γεμάτο με χιλιάδες κόσμο. Άλλοι πηγαίνανε σε κάτι λιμνούλες με βαρκάκια και ποδήλατα θαλάσσης, άλλοι σε μια μεγάλη υπαίθρια λαϊκή εορταστική αγορά. Οικογένειες, παιδιά, μπαλόνια, καρικατούρες, αποκριάτικες μάσκες, τατουάζ, καλλιτέχνες, κλόουν, ότι μπορεί να φανταστεί κανείς. Ανέβαλα την επίσκεψη στο μουσείο και περπατούσα για ώρες στο πάρκο παρατηρώντας και φωτογραφίζοντας αυτόν τον νέο λαό, τον λαό του Μεξικού, αυτή την διασταύρωση ινδιάνων και λευκών, τους ονομαζόμενους mestizos, που όσο περνάνε τα χρόνια ομογενοποιείται εθνολογικά, και αποκτά ενιαία ιστορική συνείδηση και αυτόνομη παρουσία στον κατάλογο των ανθρώπινων φυλών.

Είχε έρθει σούρουπο πια. Μπήκα σε ένα ανοικτό κόκκινο διόροφο τουριστικό λεωφορείο tourbus - ξεναγό της πόλης - και παρατηρώντας από ψηλά τα τουριστικά αξιοθέατα, το auditorio, την εμπορκή περιοχή zona rosa, και άλλα κατέβηκα στην καρδιά της πόλης την Ελ Ζocalo. Περπατώντας τον κεντρικό πεζόδρομο, την Madero, έφτασα στο ξενοδοχείο. Ήμουν μόνο 14 ώρες στο Μεξικό και είχα τη αίσθηση ότι είχαν περάσει χρόνια.

Την επόμενη μέρα έφτασα πολύ νωρίς στο Palacio National να δω τις περίφημες τοιχογραφίες του Rivera χωρίς πολύ κόσμο. Γύρω από την κεντρική σκάλα του παλατιού έβλεπες εικονογραφημένη στους τοίχους την πολυτάραχη ιστορία του Μεξικού. Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλος ζωγραφικός πίνακας στον κόσμο που να αποτυπώνεται η ανθρώπινη αγριότητα της στρατιωτικής υπεροχής, η υποκρισία της κατεστημένης εκκλησίας, η άγρια εκμετάλλευση των Ινδιάνων από τους Ισπανούς κατακτητές, η ανελέητη απληστία του ανθρώπου για το κέρδος. Οι τοιχογραφίες του Rivera είναι ένα μοναδικό, διαχρονικό, επαναστατικό, έργο τέχνης και κοινωνικής κριτικής που μεταδίδει κύματα προβληματισμού σε κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Έφυγα από το Παλάτσιο με ένα αίσθημα κοινωνικής ενοχής για όλα τα εγκλήματα που γίνονται για πολιτικές σκοπιμότητες ακόμα και σήμερα σε διάφορα σημεία της γης. Μόλις βγήκα στην πλατεία έπεσα πάνω σε μία διαδήλωση αριστερών φοιτητών με συνθήματα για την παιδεία. Οι διαδηλωτές ήταν στο πεζοδρόμιο μπροστά από την Catedral Metropolitana, την ιστορική από το 1626 εκκλησία -μητρόπολη της πόλης . Απέναντι απο τους διαδηλωτές στο δρόμο υπήρχαν Μεξικανικές διμοιρίες των Ματ. Οι αστυνομικοί κρατούσαν κάτι ασπίδες προστασίας πολύ ψηλότερες απο το μπόι τους μια και ήταν όλοι εξαιρετικά κοντοί . Μοιάζανε με πυροσβέστες και οι ασπίδες προστασίας τους σαν σκάλες για να ανέβουν κάπου. Ο βαρύς εξοπλισμός τους ήταν εντελώς δυσανάλογος με το κοντό ανάστημα τους. Με πιάσανε τα γέλια αλλά δεν τόλμησα να τους φωτογραφήσω μην βρω κανένα μπελά.

Ο επόμενος σταθμός περιήγησης ήταν το Museo National de Antropologia – to ανθρωπολογικό μουσείο. Το κτίριο που κατασκεύασε το 1964 ο μεξικάνος αρχιτέκτονας Pedro Ramirez Vazquez σε κερδίζει αμέσως με την απλότητα και εργονομία του. Το κτίριο αναπτύσσεται γύρω από ένα τεράστιο αίθριο που αναπαριστά με τον τρόπο του τις υπαίθριες πλατείες λατρείας των αρχαίων λαών της Κεντρικής Αμερικής.

Σε κάθε αρχαίο λαό και πολιτισμό αντιστοιχεί περιμετρικά του κτιρίου μια από τις 23 αίθουσες εκθέσεων του μουσείου. Στην εξωτερική περίμετρο κάθε αίθουσα διαθέτει ανάμεσα στα δένδρα του πάρκου άπλετο υπαίθριο χώρο όπου εκτίθενται αρχαία τμήματα ναών και αναπαραστάσεις κτιρίων του κάθε πολιτισμού. Τα εκθέματα ήταν συγκλονιστικά και πολλά από αυτά θύμιζαν πολυκλαδικά ειδώλια.

Είχε έρθει απόγευμα και ήθελα να προλάβω να δω κάτι από τα περίχωρα τις τεράστιας αυτής πόλης των 20 εκατομμυρίων. Πήρα ένα λεωφορείο Metrobus, ένα μέσο μεταφοράς που λειτουργεί σαν υπαίθριο Μετρό χρησιμοποιώντας λεωφορεία φυσαρμόνικες που κινούνται σε αυτόνομους λεωφορειόδρομους στη μέση των τεράστιων- συνήθως με 8 λουρίδες κυκλοφορίας- δρόμων του Mexico City. Το λεωφορείο που πήρα είχε τέρμα στο νοτιότερο άκρο της πόλης, το προάστιο El Caminero . Η πόλη έξω από το ιστορικό κέντρο είναι μια τεράστια μάζα από μπετό χωρίς αρχή και χωρίς τέλος . Είναι ένα δείγμα της απόλυτης και ανάγλυφης νίκης της σύγχρονης απλη στίας και κερδοσκοπίας των πολιτικάντηδων και εργολάβων που διαχειρίζονται από κοινού την εκάστοτε εξουσία και πάντα καταφέρνουν, εξυπηρετώντας τα κοντόφθαλμα συμφέροντα τους, να εξουδετερώνουν κάθε τυχόν προσπάθεια χωροταξικού σχεδιασμού που υπηρετεί το περιβάλλον, τον πολιτισμό, και την ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Η κυκλοφορία στους τεράστιους δρόμους της πόλης ήταν σχεδόν στάσιμη. Το λεωφορείο έκανε 2.5 ώρες να φθάσει στο Εl Caminero.. Εκεί η πόλη τελείωνε σαν να την είχες κόψει με το μαχαίρι και ακολουθούσε ένα απέραντο ξερό τοπίο.

Γύρισα πίσω νύχτα, ο ενθουσιασμός για την ποιότητα του χώρου στο ιστορικό κέντρο είχε μετατραπεί σε απογοήτευση και ένα ευρύτερο φόβο για το πόσο γρήγορα η ανάπτυξη της κερδοσκοπίας χωρίς χωροταξικά αισθητικά και κοινωνικά κριτήρια μετατρέπει τις πόλεις στις αναπτυσσόμενες χώρες σε μία απρόσωπη μπετονένια μάζα.

Την επομένη μέρα έφευγα από την Πόλη του Μεξικού. Υπήρχε μία νοσταλγία μέσα μου. Αυτές οι χιλιάδες εικόνες που είχαν αποτυπωθεί στο θυμικό μου με έκαναν να αισθάνομαι μια οικειότητα με την πόλη, μια αίσθηση συμμετοχής στην καθημερινότητα των κατοίκων της. Αναλογιζόμουνα όλα τα έργα τέχνης και τα μουσεία που δεν είχα προλάβει να επισκεφθώ, όλους τους κρυμμένους ιστορικούς και σύγχρονους θησαυρούς που δεν είχα ανακαλύψει και έκανα πλάνα να ξανάρθω κάποτε στην Πόλη του Μεξικού για περισσότερες μέρες.

Σε όλες τις επαφές μου με τους Μεξικάνους διαπίστωσα μία υπερβολική αγάπη για τους Έλληνες. Η επιφυλακτικότητα για στους λευκούς gringo γινόταν χαμόγελο αποδοχής όταν πρόφερα την λέξη Grecia .Η αγάπη τους αυτή κατάλαβα ότι δεν είναι για την σύγχρονη Ελλάδα που είναι είναι πολύ μακρυά και δεν την ξέρει ο απλός λαός. Αγαπάνε την Ελλάδα από μικροί, από το σχολείο, μαθαίνοντας ελληνική μυθολογία και αρχαία ιστορία. H Paula στην reception του ξενοδοχείου έψαχνε να δώσει στην νεογέννητη κόρη της ένα αρχαιοελληνικό όνομα. Είχα την αίσθηση ότι στο Μεξικό κυκλοφορούσα με αρχαιοελληνικό διαβατήριο.

Το πρωί πήρα ένα ταξί από το ξενοδοχείο για το αεροδρόμιο. Έφευγα για την Κούβα. Στην αίθουσα αναχώρησης του αεροδρομίου συνειδητοποίησα ότι είχα ξεχάσει το καπέλο μου στο ταξί. Στεναχωρήθηκα γιατί ήταν ένα δυσεύρετο ιδιαίτερο καπέλο από αυτά πού φορούσαν οι Γάλλοι στην λεγεώνα των ξένων και σου προστάτευε τον λαιμό. Πήρα αμέσως τηλέφωνο στο ξενοδοχείο και τους παρεκάλεσα άν βρεθεί το καπέλο μου να το κρατήσουν γιατί θα περνούσα ξανά από εκεί στην επιστροφή μου για την Ελλάδα. Γύρισα στο ξενοδοχείο αυτό μετά από βδομάδες και βρήκα το καπέλο μου να με περιμένει.

Σε μία πόλη 20 εκ ένας ταξιτζής επιστρέφει το χαμένο καπέλο κάποιου τουρίστα στο ξενοδοχείο που τον παρέλαβε. Στο γείσο του καπέλου βρήκα κολλημένο ένα μεγάλο χαρτί που έγραφε το όνομα μου και την λέξη Grecia.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 3 Απριλίου 2014, αρ. φύλλου 734