ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Από την επίσκεψη της συγγραφέα Σοφίας Γραμμόζη στο σχολείο μας

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου

Στις 2 Απριλίου, ημέρα των γενεθλίων του μεγαλύτερου παραμυθά, του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, γιορτάζει παντού στη γη όπου υπάρχουν βιβλία το παιδικό βιβλίο. Στήνονται γιορτές παντού όπου ζουν κι ανασαίνουν βιβλία-όπως καταλαβαίνετε και στα σχολεία. Και μαζί με τα βιβλία γιορτάζουν και οι συγγραφείς τους, αυτά τα σοφά πλάσματα που κλείνονται μέσα στις κάμαρές τους, σκύβουν πάνω από τα χαρτιά ή τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές τους τελευταία και γράφουν για τα παιδιά. Γράφουν από μεγάλη αγάπη γι’ αυτά, γράφουν για να τους ανοίγουν δρόμους και για να τους μιλήσουν για τη ζωή και για όλα όσα αυτή περιέχει.

Από την περσινή σχολική χρονιά, λοιπόν, το είχαμε αποφασίσει να καλέσουμε τη Γιαννιώτισσα συγγραφέα Σοφία Γραμμόζη, που τελευταία έχει χαρίσει στα Ελληνόπουλα δύο εξαιρετικά βιβλία: το βραβευμένο «Η χάντρα η ασημένια, η χρυσομαλαματένια» και το υπέροχο «Το σεντούκι της καρδιάς». Και, καθώς ο χρόνος τρέχει σαν το νερό, ήρθε ο καιρός κι αρχίσαμε την προετοιμασία, ξεκινώντας φυσικά από την ανάγνωση των δύο βιβλίων. Εμείς οι μεγαλύτερες τάξεις ασχοληθήκαμε με «Το σεντούκι της καρδιάς», που από την αρχή μάς έκλεψε την καρδιά. Κι άρχισαν οι εκπλήξεις…

Πρώτα, γιατί κανείς μας δε φανταζόταν πως θα βλέπαμε τα παιδιά μας τόσο ενθουσιασμένα. Δεν περιμέναμε να τα δούμε να ετοιμάζουν με τόσον ενθουσιασμό το κάθε παιδί το σεντούκι της δικής του καρδιάς. Κι ο ενθουσιασμός ήταν διπλός: από τη μια για το πώς θα το στόλιζαν κι από την άλλη για το τι θα έβαζαν μέσα, μια που το σεντούκι της καρδιάς περιέχει τα πιο αγαπημένα μας πράγματα. Εδώ, λοιπόν, να βλέπατε πώς λειτούργησαν τα παιδιά, τι έβαλαν μέσα! Από φωτογραφίες των πιο αγαπημένων τους προσώπων μέχρι παιχνίδια, βιβλία, την πρώτη λαμπάδα της νονάς τους, όλα με βασικό κοινό χαρακτηριστικό ένα: είναι όλα πολύ αγαπημένα τους… Μέχρι και τον βασιλιά των Σπαρτιατών Λεωνίδα είδαμε στο σεντούκι του Βασίλη, μέχρι και «Το πιόνι», ένα από τα κρυμμένα ποιήματα του Καβάφη, στο σεντούκι της Μιχαέλας κι εκπλαγήκαμε τόσο πολύ…

Κι η δεύτερη μεγάλη έκπληξη ήταν η διαπίστωσή μας πως, καθώς η υπόθεση του βιβλίου εκτυλίσσεται στα γειτονικά μας Γιάνεννα, οι περιγραφές μες στο βιβλίο μάς παραπλανούν και νομίζουμε πως εδώ στην Καστοριά συμβαίνουν όσα η συγγραφέας μάς αφηγείται. Έτσι, λοιπόν:
«Και τα τρία παιδιά έχουν έρθει από την Αθήνα διακοπές στο χωριό με τους γονείς τους. “Γιατί το χωριό μας“, είπε ο παππούς, “είναι τουριστικό“.
»Όταν το πρωτάκουσε αυτό ο Παύλος, πριν από κάποια χρόνια, είχε γελάσει με την ψυχή του, γιατί νόμιζε πως τουρισμό έχουν μόνο τα νησιά και τα παραθαλάσσια μέρη. Όμως αργότερα, έμαθε πως υπάρχει κι ο εναλλακτικός τουρισμός. Είχε δίκιο ο παππούς που έλεγε: “Όσο πλανεύτρα είναι η θάλασσα, άλλο τόσο, μην πω και πιο πολύ, πλανεύουν τους ανθρώπους τα βουνά μας“», γράφει στο βιβλίο κι εμείς συμφωνούμε απολύτως, γιατί κι ο δικός μας τόπος ορεινός είναι, γι’ αυτό και τη λίμνη μας Ορεστιάδα την είπαν από πολύ παλιά, από τα όρη μας που τ’ αγαπάμε όλοι μας, αφού αυτά αντικρίζουμε να στέκονται πάντα περήφανα κι αγέρωχα και να μας αγκαλιάζουν προστατευτικά και μ’ αγάπη, κάθε που το φως του ήλιου λούζει τον όμορφό μας τόπο.

«Ο Γιάννος την ξενάγησε στην περιοχή. Όλα τη γοήτευσαν, όμως περισσότερο της έκαναν εντύπωση οι υπέροχες βυζαντινές εκκλησίες του χωριού αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Πωγωνίου, που η ομορφιά του παρέμεινε ανέγγιχτη από τις αλλαγές που έφερε ο σύγχρονος πολιτισμός.», γράφει αλλού και εδώ είναι που μπερδευόμαστε για τα καλά. Γιατί για τον δικό μας τόπο έγραψε ο Gregoire πως «η τέχνη των βυζαντινών εκκλησιών της Καστοριάς αρκεί για να γραφτεί η ιστορία ολόκληρης της βυζαντινής τέχνης», «Στην Καστοριά έχει πολλές εκκλησιές στολισμένες με τοιχογραφίες που βαστάνε από τον ΙΑ’ έως τον ΙΖ’ αιώνα. Οι περισσότερες απ’ αυτές έχουν έναν τύπο ξεχωριστόν...» διαβάσαμε στον μεγάλο μας Κόντογλου, ενώ ποιητικά μιλάει για μας ο Νίκος Εγγονόπουλος: «Σειούνται τα χώματα παντού και τρίζουν τα εικονίσματα στην Καστοριά, τη σιωπηλή πόλη κοντά στη λίμνη».

Κι έπειτα «Εκεί όμως που ενθουσιάστηκε περισσότερο ήταν όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά τα Γιάννενα. Για δυο μέρες, οι τρεις τους δεν χόρταιναν να περπατούν στα στενά δρομάκια με τα μπακίρια και τ’ ασημικά, στην αγορά, καθώς και τα χαμηλά σπιτάκια στο Κάστρο, με τις καμάρες και τα ευρήματα στο Βυζαντινό Μουσείο, στο Ιτς Καλέ, στο Μόλο» γράφει η κ. Γραμμόζη και μας θυμίζει το δικό μας κάστρο, το «Ιουστινιάνειο» τείχος, όπως το γράφει η Ιστορία. Κι όπως όλοι ξέρουμε «Κάστρο» λεγόταν παλιότερα η Καστοριά μας κι από αυτά τα ιστορικά μας κάστρα πήρε το όνομά της η πανέμορφη και εξαιτίας τους πόλη μας. Αλλά για τα κάστρα της πατρίδας μας έχει μιλήσει με τον μοναδικό του τρόπο και πάλι ο Φώτης Κόντογλου:

«Ο τόπος μας είναι γεμάτος κάστρα και πύργους. Τα πιο πολλά από την πολυκαιρία έχουνε γίνει ένα με το βράχο και δεν τα ξεχωρίζει το μάτι από μακριά πως είναι χτισμένα από τον άνθρωπο. Το χτίσμα τ΄ ανθρώπου έγινε ένα με το χτίσμα του Θεού» κι αλλού: «Στις ελληνικές χώρες, τα κάστρα είναι πιο θεωρητικά και πιο άγρια παρά κείνα που βρίσκονται στη Φραγκιά, μ’ όλο πούναι τα περσότερα μικρά καστέλλια και πύργοι, επειδής οι τόποι σ’ εμάς είναι πετραδεροί και σπανοί, και τα χτίρια έχουνε χτιστεί σκέτα, δίχως πλουμιά» κι εμείς στην Καστοριά αγαπάμε και τα κάστρα μας όπως αγαπάμε όλα της τα στολίδια, μόνο που «αγαπάω» σημαίνει αυτομάτως και «νοιάζομαι» και «φροντίζω» και «προσέχω» και «δείχνω το ενδιαφέρον μου με πράξεις κι όχι μονάχα με λόγια»…

Κι ακόμα:
«Πήραν το καραβάκι, πήγαν στο Νησί και επισκέφθηκαν το σπίτι του Αλή πασά... Η παραλίμνια διαδρομή το σούρουπο, με το φεγγάρι να βουλιάζει στα νερά της λίμνης, ήταν που τους μάγεψε τόσο που τους ανάγκασε να πάνε ξανά και ξανά...», λέει η Γιαννιώτισσα συγγραφέας και είναι σαν να γράφει για τη δική μας λίμνη. Που μη Καστοριανοί συγγραφείς έχουν χαρακτηρίσει ως την πιο ζωντανή λίμνη, καθώς περιπατητές και ποδηλάτες αθλούνται κάνοντας τον γύρο της, ψαράδες ψαρεύουν υπομονετικά από τις όχθες της, κωπηλάτες τη διασχίζουν απολαμβάνοντας μοναδικές εικόνες και ζώντας εξαιτίας της μοναδικές στιγμές, θεατρόφιλοι την χαίρονται από το θεατράκι του βουνού ως το πιο όμορφο κι αχειροποίητο σκηνικό σε παραστάσεις του καλοκαιριού σ’ εκείνο το από τα πιο όμορφα της Καστοριάς σημείο…

Έτσι, λοιπόν, περάσαμε όλοι μας τη φάση της προετοιμασίας μας για την επίσκεψη της συγγραφέα: ταξιδεύοντας από τα Γιάνεννα, όπως περιγράφονται μες στο «Σεντούκι» της, ως την Καστοριά της καρδιάς μας και πάλι πίσω στα Γιάνεννα και πάλι εδώ που αγαπάμε. Μέχρι που ήρθε η μέρα του ερχομού της. Και γέμισε το Σχολείο ανυπομονησία και λαχτάρα κι ήρθαν και άλλοι επισκέπτες, η Δ’ τάξη του 4ου Δημοτικού Σχολείου του Άργους Ορεστικού, που έμαθαν για τη συγγραφέα κι ήθελαν πολύ να τη δουν από κοντά.

Κι η συγγραφέας ήρθε γεμάτη αγάπη και τη γλύκα του μελιού στο πρόσωπο και στα χείλη. Μας τίμησε με την παρουσία της κι η κ. Α. Καζταρίδου, η σχολική μας σύμβουλος, που έχουμε καταλάβει πόσο αγαπάει τη λογοτεχνία. Και μας άκουσε η συγγραφέας με πολλή προσοχή κι έπειτα μίλησε για τα βιβλία της και γενικά για το βιβλίο και για τα παιδιά, προπαντός τα παιδιά. Που αυτά έγιναν η αιτία να γράψει και αυτά χρειάζονται όλη την προσοχή όλων μας.

Κι ήταν απολαυστική η συζήτηση, όχι μόνο για τις απαντήσεις, μα και για τις ερωτήσεις των παιδιών, που θέλαν να τα μάθουν όλα τα των συγγραφέων. Κι ήταν όλα πραγματικά πολύ ενδιαφέροντα, για έναν και μόνο λόγο: ήταν όλα αληθινά. Κι η συγγραφέας της καρδιάς μάς έπεισε όλους πως δεν ξέρει μόνο να μιλάει-γραπτά και προφορικά- για την καρδιά και όλα όσα κατοικούν μέσα της, αλλά ξέρει προπαντός να τα ζει όλα αυτά τα αληθινά πολύτιμα. Και να μας τα μεταδίδει με τον δικό της τρυφερό τρόπο, που δύσκολα ξεχνιέται…

Δημοσιεύθηκε στις 10 Απριλίου 2014, αρ. φύλλου 735.