ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, το λιοντάρι της Επανάστασης

 

«Ως Έλληνας έρχεται τρίτος Ομήρου και Ηροδότου. Ομοιάζουν οι τρεις ως τρεις ακτίναις ενός φωτεινού κέντρου...» 

Γεώργιος Τερτσέτης

Πως ήσουν από τους γενναιότερους το ξέρουμε όλοι· κανείς δεν τόλμησε ποτέ να αμφισβητήσει αυτό το χαρακτηριστικό σου.

Αδιαμφισβήτητη κι η στον Θεό πίστη σου κι η βαθιά σου ευσέβεια∙ όχι μονάχα γι’ αυτό που για την υπογραφή του Θεού στην υπόθεση της λευτεριάς μας είπες, αλλά για τη συχνή επίκληση του ονόματος του Θεού σε όλη τη διάρκεια του Αγώνα και της ζωής σου. 

Αυτή σου η πίστη δεν ήταν μόνο λόγια·  ήταν προπαντός φιλανθρωπία κι αγάπη. Την έδειχνες αυτή την αγάπη, όταν, αντί να γιορτάζεις τα επινίκια και να μεθάς από τη χαρά της λευτεριάς μετά από τόσους αιώνες σκλαβιάς, εσύ άφηνες τους γλεντοκόπους στη δίκαιη χαρά τους κι επισκεπτόσουν τις οικογένειες των αγωνιστών που είχαν θυσιαστεί -απόδειξη τρανή κι αδιάσειστη της μεγάλης καρδιάς σου.

Διαβάζοντας όμως (επιτέλους!) τ’ Απομνημονεύματά σου, τα όσα αφηγήθηκες επί δύο ολόκληρους μήνες στον Γ.Τερτσέτη, το καλοκαίρι του 1836, μένει κανείς έκθαμβος με το ποιος ακριβώς ήσουν! Ένας ρωμαλέος και στιβαρός Έλληνας, μια προσωπικότητα σπάνια και σπάνιας αφοσίωσης στην Πατρίδα ανθρώπου που έδωσε γι’ αυτήν πολύ αίμα και πολλούς κόπους κι ήταν τελικά η ίδια η φωνή του λαού κι η φωνή της.

Ρωμαλέος και στιβαρός. Σαν τους ελάχιστους που σε κρίσιμες στιγμές και στις ώρες σοβαρών διλημμάτων όλοι οι άλλοι στρέφουν τα μάτια τους επάνω τους, κρεμάμενοι από τα χείλη τους, αφού ξέρουν πως αυτά τα χείλη, ό,τι κι αν πουν, το σωστό και το καλύτερο απ’ όλα θα ‘ναι. Σε ζήλεψα γι’ αυτό, μα δε σε φθόνησα·  το ξέρω, βλέπεις, πως πίσω από αυτό το μεγάλο προτέρημά σου βάθος αμέτρητο σκέψης κρύβεται και σοφία συσσωρευμένη·  σοφία που δεν προέρχεται πάντοτε απ’ τα βιβλία, αλλά μαζεύεται κι από τη ζωή την ίδια. Αρκεί να ξέρεις να παρατηρείς, να στοχάζεσαι και ν’ αποθησαυρίζεις κι αυτό είναι για τους ξεχωριστούς και για τους λίγους.

Σε είδαμε, λοιπόν, μες στις 232 σελίδες αυτού του βιβλίου που από τα σπλάχνα σου προήλθε να λάμπεις σαν αληθινό διαμάντι·  μέσα σ’ έναν καταταραγμένο περίγυρο όπου κυριαρχούσαν οι ραδιουργίες των συμπατριωτών σου, η προσήλωση πολλών σε στόχους κατώτερους, σαν αυτόν των λαφύρων, μια προσήλωση που καθόριζε την έκβαση των αγώνων και όχι προς το καλό της Πατρίδας, το αντίθετο μάλιστα. Σε είδαμε να επιβιώνεις του φθόνου, τον οποίο ονοματίζεις ξεκάθαρα -τόσο δεδομένος και υπαρκτός ήταν στη ζωή σου-, αντιτάσσοντας πάντοτε το καλό της Ελλάδας, που να ορθωθεί πάλευε, με λίγες ελπίδες, και που χάρη στα σκεπτόμενα σαν εσένα παιδιά της το κατάφερε και το πέτυχε, ενώ φαινόταν χαμένη - χίλια σ’ ευχαριστούμε!

Αυταίς ταις ραδιουργίαις και ταις απατεωνίαις (ταις πέτραις σου τες λάτρεψα, τα μνημεία μας έτσι τα αποκαλείς) ταις (*) έχουμε και στη σημερινή πατρίδα, μεγάλε μας ήρωα, πανάξιε του θαυμασμού μας! Αυτή τη μάχη για το κέρδος σε χρήμα και δόξα, ακόμη και αδικώντας τους άλλους, κάτι που τόσο συνηθισμένο είναι ώστε να βάζει ο κόσμος χίλια δυο με τον νου του όταν βλέπει κάποιον να προσφέρει, να σκέφτεται ως αιτία τα πάντα εκτός από την ανιδιοτέλεια, που ψυχές σαν τη δική σου έχουν ως μόνο λόγο της προσφοράς και της θυσίας. Εξ ιδίων κρίνουν τα αλλότρια οι περισσότεροι, βλέπεις, αδυνατούν να πλησιάσουν τον τρόπο τον δικό σου. Κι αν θέλεις να σ’ το αποδείξω, δεν έχω παρά να σου μιλήσω για το πώς αντιμετώπιζαν ως τώρα -πολλοί ακόμη και τώρα- τους ευεργέτες του έθνους. Κι ας κράτησαν τη χώρα όρθια ιδίως στον καιρό της κρίσης, που δε λέει να τελειώσει. Τα πάντα τούς καταλόγιζαν, τα πιο ταπεινά ελατήρια -μόνο της προσφοράς η διάθεση δεν πέρναγε από τον νου τους-πώς να σκεφτούν κάτι που στους ίδιους παντελώς άγνωστο ήταν, ανύπαρκτο επομένως…

Αποδείχτηκες, λοιπόν, ένας ήλιος αγνής φιλοπατρίας -μα η φιλοπατρία πάντα αγνή δεν είναι, όταν είναι αληθινή και γνήσια; Ήλιος λαμπρός σε καιρούς όπου βασίλευε η αναρχία -κατάλοιπά της μας ταλαιπωρούν ακόμη, όσο κι αν δεν το πιστεύεις-, λυχνάρι αναμμένο όταν η Πατρίδα πήγαινε από το κακό στο χειρότερο και λίγο ήθελε κάθε φορά να ξαναπέσει στην πρότερη κατάσταση της σκλαβιάς που άφθονο αίμα είχε στοιχίσει σε σας που να τη διώξετε ήσασταν ορκισμένοι. Τέτοιες εναλλαγές από την επίτευξη του ιερού σας σκοπού στο φριχτό πισωγύρισμα πάλι και πάλι ούτε τις φανταζόμουν, μα εσύ τις έζησες και τις αντιμετώπισες με σθένος και επιτυχία, ευτυχώς για όλους τους Έλληνες, και για τους συγκαιρινούς σου και για μας τους άγνωστους σε σένα απογόνους σου, που δε φημιζόμαστε για την προς την Πατρίδα μας αγάπη -η αγάπη προς εαυτόν στις μέρες μας κάνει θραύση, μια αγάπη που εσύ διόλου δεν τη γνωρίζεις. 

Αν ζούσες σήμερα, θα περνούσες πολλές δυστυχισμένες μέρες, γιατί δε θα μας καταλάβαινες καθόλου - πώς να ζήσεις, λοιπόν, και πώς να αγωνιστείς σε έναν κόσμο που δε σου μοιάζει και τίποτε δε σε ενώνει μαζί του; Εκτός αν… Εκτός αν εσύ, με τη γεμάτη δύναμη φωνή σου, με τη γεμάτη δύναμη ψυχή σου, με τα λόγια τα ρωμαλέα που από ψυχή λιονταρίσια ξεχύνονταν, τα κατάφερνες να μας ξυπνήσεις - εσύ θα τα κατάφερνες να μας ξυπνήσεις! Οι ηγέτες είναι δυναμικοί καταλύτες κι εμείς πάσχουμε από ηγέτες σ’ όλο τον κόσμο σήμερα. Με σένα στο τιμόνι θα κάναμε θαύματα, αλλά πού να σε βρούμε; 

Άλλωστε, είμαστε προσκυνημένοι οι περισσότεροι σήμερα: προσκυνήσαμε και καθημερινά προσκυνούμε όσα με τα δικαιώματά μας ταυτίζονται, ξεχνώντας ολότελα τις υποχρεώσεις που μοιάζουν να μην υπάρχουν. Δειλά δειλά κάποιες φωνές έχουν αρχίσει για την άκρατη υπερίσχυση των δικαιωμάτων να μιλούν που καταστρέφει τα πάντα, μα μέχρι να το συνειδητοποιήσει το πλήθος και ώσπου να περάσει από τη συνειδητοποίηση στην εφαρμογή και την πράξη, θα ‘χουν περάσει χρόνια -ή μήπως αιώνες; Κι ο καιρός θα ‘χει φύγει δίχως να βελτιωθεί η ζωή μας και να γίνει όπως της αξίζει…

Νοιάστηκες για τον λαό που λιάνευε όσο λίγοι. Και σήμερα ο λαός μας λιανεύει, κυρίως σε αξίες. Μονάχα μία αξία φαίνεται να κερδίζει, αυτή που με το εγώ έχει σχέση. Από αυτήν εκπορεύονται τα πάντα κι ο κόσμος κατηφορίζει, κατρακυλά πες καλύτερα. Όταν το καράβι βουλιάζει παρασέρνει στον βυθό όλους όσοι επάνω του βρίσκονται, όσα λεφτά κι αν έχουν. Μα εμείς δε λέμε να το χωνέψουμε, στην πραγματικότητα χαμπάρι δεν το ‘χουμε πάρει ακόμα. Κι αυτό δεν το είδαμε να αλλάζει ούτε μετά την κρίση. 

Μακάρι να σου μοιάζαμε, έστω και λίγο! Μακάρι να μπορούσαμε, έστω ένας από όλους μας, να στεκόμασταν απέναντι στους άλλους, λέγοντάς τους αυτό που εσύ πολύ απλά είπες: «Εγώ βέβαια δια την πατρίδα έχω τόσα αίματα και κόπους και θα κάμω ό,τι δύναμαι να εμποδίσω το κακό». Μακάρι να μπορούσαμε να το πούμε, παραλείποντας το «αίμα». Γιατί εμείς αίμα δε χρειάστηκε να δώσουμε, ευτυχώς για εμάς και προπαντός για την Πατρίδα! Γιατί, αν περίμενε κάτι τέτοιο, θα πήγαινε χαμένη…

Εκτός αν… Εκτός αν βαθιά μέσα μας κυλάει το αίμα σου στις φλέβες μας. το αίμα σου το λιονταρίσιο, που και μία σταγόνα του ακόμη θα έφτανε να αναστήσει ένα ολόκληρο έθνος, όπως το δικό σου αίμα ανάστησε τότε ένα έθνος πεθαμένο και ξεγραμμένο από όλους. Γιατί όχι; Δε μας χωρίζουν πολλοί αιώνες, παρά μονάχα δύο! Και το αίμα το δικό σου και των άλλων σαν εσένα αγωνιστών θα μπορούσε να μιλήσει εντός μας και να μας ζωντανέψει. Να μας γλιτώσει από την ψοφιοσύνη που ο Ίων Δραγούμης έβλεπε επάνω μας και να μας ορθώσει, δίνοντάς μας πίσω τον εαυτό που αξίζει και σε μας τους ίδιους και σε μια Πατρίδα που μονάχα ο ανήφορος της ταιριάζει και της πηγαίνει...

(*) Δεν περιγράφεται η ευχαρίστηση που ένιωσα, συναντώντας μέσα στα Απομνημονεύματα του Θ.Κολοκοτρώνη το αι της παλιάς δοτικής πτώσης! Μιας πτώσης που πια δε χρησιμοποιούμε, γιατί και κάθε διάθεση δοτικότητας έχει εξαφανιστεί από τη ζωή μας. Εκτός κάποιων εξαιρέσεων που εξακολουθούν να υπάρχουν, ευτυχώς για όλους μας!...

Φωτογραφία: Λιθογραφία του Καρλ Κράτσαϊζεν (1828).

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 12 Μαρτίου 2020, αρ. φύλλου 1025.