20.10.20

ΟΔΟΣ: Ένα masterplan για την Καστοριά


ΟΔΟΣ: εφημερίδα της Καστοριάς
ΟΔΟΣ 5.3.2020 | 1024


Δεν είναι νοητή η εξαίρεση και η απουσία της Καστοριάς από την προετοιμασία και τα προνόμια κατά την ομαλή μετάβαση στην μεταλιγνιτική εποχή, δεδομένου ότι και οι άνεργοι της γούνας ανήκουν στην ίδια πληθυσμιακή βάση, ενώ προστιθέμενοι στους υπόλοιπους αναγορεύουν την Δυτική Μακεδονία και απ’ αυτή ιδίως την Καστοριά, στην πιο προβληματική περιφέρεια της Ελλάδος.



ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ενός νέου μοντέλου για την Δυτική Μακεδονία μοιάζει να βρίσκονται κεντρική κυβέρνηση, περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση στην Δυτική Μακεδονία. Όπως και οι εμπλεκόμενοι ΟΤΑ πρώτου βαθμού, δηλαδή οι Δήμοι Κοζάνης, Φλώρινας, Αμυνταίου και Πτολεμαΐδας. 

Αφορμή για όλη αυτή την κινητικότητα είναι η σταδιακή μετάβαση της ενέργειας, στην μεταλιγνιτική εποχή. Ως προοπτική εκδηλώθηκε νωρίτερα και συγκεκριμένα από την περίοδο διακυβέρνησης συνεργασίας ΣυΡιζΑ - ΑνΕλ. Εντατικοποιείται όμως τους τελευταίους μήνες, μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας ηγεσίας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και των Δήμων στην Δυτική Μακεδονία. 

Οι τελευταίες ραγδαίες εξελίξεις στο παράνομο μεταναστευτικό κίνημα με τα όσα διαδραματίζονται στα θαλάσσια και χερσαία σύνορα της χώρας με την Τουρκία, που αποτελούν ένα είδος εισβολής, θέτουν σε ένα δεύτερο πλάνο τις συζητήσεις. Αλλά αυτό αναμένεται να είναι κάτι το προσωρινό. 

Οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που επιβάλλουν σταδιακή μείωση έως και την εξαφάνιση εκπομπής ρύπων στον πρωτογενή τομέα της παραγωγής ενέργειας στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η εξαγγελία του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη το περασμένο Φθινόπωρο για κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων της χώρας έως το 2028, προκαλούν τις αντιδράσεις και ευνοούν ζυμώσεις στην Δυτική Μακεδονία. 

Ενεργοποιούν ήδη τα περιφερειακά αντανακλαστικά, με επίκεντρο την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τους Δήμους του άξονα Κοζάνης – Πτολεμαΐδας - Αμυνταίου - Φλώρινας. Με την Κοζάνη να τίθεται επικεφαλής της προσπάθειας άμεσης παρέμβασης στα κέντρα αποφάσεων, ακόμη και επιβολής τους. 

Η πρόσφατη ακόμη κυβερνητική απόφαση με την οποία το Μποδοσάκειο Νοσοκομείο της Πτολεμαΐδας ορίστηκε ως ένα από τα λίγα Κέντρα Αναφοράς για τα περιστατικά κορωνοϊού, είναι μια ένδειξη για την κατεύθυνση που έχουν οι κεντρικές κυβερνητικές πρωτοβουλίες στον ευρύτερο χάρτη της Δυτικής Μακεδονίας. 

Η κυβερνητική μέριμνα για την ταυτόχρονη προετοιμασία πλαισίου εκτός από την Δυτική Μακεδονία και υπέρ του Δήμου Μεγαλόπολης (Αρκαδία) λόγω και του αρνητικού παρελθόντος για την Καστοριά, επιτρέπει την καχυποψία, ότι ανεξάρτητα από την ευρύτητα του όρου «Δυτική Μακεδονία», μοιάζει πιθανό οι προσπάθειες να αφορούν πρωτίστως –αν όχι αποκλειστικά– τους Δήμους της ενεργειακής καρδιάς της Ελλάδος και όχι ευρύτερα της Δυτικής Μακεδονίας. Να εξαιρεθούν δηλαδή οι περιοχές της Καστοριάς, ή και των Γρεβενών.

* * *


Οι συσχετισμοί στην Δυτική Μακεδονία με την μοναξιά της Καστοριάς, το γεγονός ότι ακόμη τίποτε συγκεκριμένο, σαφές ή ειδικό δεν ακούστηκε από την σημερινή κυβέρνηση, τον κυβερνητικό βουλευτή, τον αντιπεριφερειάρχη, τους δημάρχους και προπαντός στον Δήμο Καστοριάς –που εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από απουσία αποφασιστικών δράσεων σε καίρια μέτωπα και ανάγκες– και βέβαια στο κυβερνητικό στρατόπεδο πάντοτε, ούτε από τον ίδιο τον περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας που για την ώρα συνεχίζει την ίδια κοζανοκεντρική πολιτική των προκατόχων του, είναι δεδομένα που πρέπει να αναφερθούν. Όσο είναι καιρός, όλα μπορούν να ανατραπούν. 


* * *

Η επικαιρότητα με τα προβλήματα στα σύνορα και τα κρούσματα της επιδημίας, μπορεί να στρέφουν αλλού το ενδιαφέρον όμως το ζήτημα είναι πολύ σοβαρό, έστω και εάν δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, παρά πλειάδα ευρωπαϊκών χωρών. Θα επανέλθει την επαύριο, όταν τα φλέγοντα προσωρινά προβλήματα, υποχωρήσουν. Υπολογίζεται ότι η μετάβαση στην επόμενη ημέρα, θα επηρεάσει τις ζωές 4.200 εργαζομένων περίπου που απασχολούνται σήμερα στα ορυχεία και τις μονάδες της ΔΕΗ σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη και οι οποίοι φτάνουν τους 6.000 έως 8.000 μαζί με τους εργολαβικούς. 

Όμως τα αριθμητικά αυτά στοιχεία που είναι ενδεικτικά, προκαλούν απλουστευτικές εξισώσεις και δεν απηχούν ούτε περιορίζουν την πραγματικότητα, δεδομένου ότι η παύση λειτουργίας ορυχείων και λιγνιτικών μονάδων, θα επηρεάσει τις ευρύτερες τοπικές οικονομίες που εξαρτώνται αλλά και διαμορφώθηκαν από αυτή την δραστηριότητα. Δηλαδή ολόκληρες πόλεις και περιφέρειες στις οποίες περιλαμβάνεται πρώτη (και χειρότερη ίσως) η Καστοριά. 

Έτσι ο περιορισμός του ενδιαφέροντος στους άμεσα εμπλεκόμενους, επιδρά αποπροσανατολιστικά. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι σήμερα η ΔΕΗ συμμετέχει με 45% στο ΑΕΠ της Δυτικής Μακεδονίας συνολικά και αδιαίρετα, μέγεθος που επικαλούνται όσοι ήδη συζητούν αλλά και οραματίζονται ακόμη και προγραμματίζουν.

Τα χρήματα του ευρωπαϊκού “Ταμείου δίκαιης μετάβασης” που θα χρηματοδοτήσει επενδύσεις, στην μεταλινγιτική εποχή, οι νέοι πόροι που θα προστεθούν –ίσως με το περίβλημα και άλλων ταμείων– τα αναπτυξιακά προγράμματα, οι ευκαιρίες που διαγράφονται για την μετά την γενική οικονομική κρίση περίοδο, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, είναι μερικοί μόνο από τους μοχλούς πολιτικής πίεσης, που ήδη άρχισε να ασκείται. 

Με παρόντες όλους –πλην ίσως της Καστοριάς, στην οποία η προοπτική συμμετοχής της στην χάραξη της νέας στρατηγικής που διαμορφώνεται από την μεταλιγνιτική περίοδο, για την ώρα μάλλον, δεν φαίνεται να προβληματίζει ούτε να εμπνέει ως ευκαιρία. Μόνη σχετιζόμενη δράση, η σήραγγα της Κλεισούρας, χωρίς όμως η διάσταση του έργου στο μεταλιγνιτικό περιβάλλον να έχει ερευνηθεί ακόμη. Το γεγονός ότι η Καστοριά φιλοξένησε ξενοδοχειακά, τις προηγούμενες εβδομάδες κάποιες κυβερνητικές πρωτοβουλίες, δεν αλλάζει την εικόνα. 

Οι συσχετισμοί στην Δυτική Μακεδονία με την μοναξιά της Καστοριάς, το γεγονός ότι ακόμη τίποτε συγκεκριμένο, σαφές ή ειδικό δεν ακούστηκε από την σημερινή κυβέρνηση, τον κυβερνητικό βουλευτή, τον αντιπεριφερειάρχη στην Καστοριά, τους δημάρχους της περιοχής και προπαντός στον Δήμο Καστοριάς –που εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από απουσία αποφασιστικών δράσεων σε καίρια μέτωπα και ανάγκες– και βέβαια στο κυβερνητικό στρατόπεδο πάντοτε, ούτε από τον ίδιο τον περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας που για την ώρα συνεχίζει την ίδια κοζανοκεντρική πολιτική των προκατόχων του, είναι δεδομένα που πρέπει να αναφερθούν. Όσο είναι καιρός, όλα μπορούν να ανατραπούν. 


* * *


Οι έως τώρα πολιτικές υπερβολές για το απαράμιλλο φυσικό κάλλος της Καστοριάς, το τουριστικό της πλεονέκτημα, την αρχοντιά της και άλλες γραφικές δημαγωγίες που επί δεκαετίες παραμυθιάζουν και βυθίζουν στην νιρβάνα την Καστοριά· που σχετικά πρόσφατα ακούστηκε από τον δήμαρχο Καστοριάς ότι επιδιώκει (αντί να συμμετέχει στην αναδιοργάνωση της Δυτικής Μακεδονίας) να «ξαναγίνει (!) η Καστοριά top παγκόσμιος τουριστικός προορισμός» (!) , υπό κανονικές συνθήκες θα μπορούσε να είναι ένα απλό ανέκδοτο.


* * *

Το ότι οι λιγνιτικές μονάδες λειτουργούν εκτός Καστοριάς και επομένως μοιάζει εύλογο, να μη δικαιούται η Καστοριά να συμμετέχει στα σχέδια για την μεταλιγνιτική εποχή στην Δυτική Μακεδονία, είναι εξίσωση ρηχή και φθηνή. Δικαιολογία για ριψάσπιδες και άτολμους πολιτικούς φορείς.

Όχι μόνο επειδή (ανεξάρτητα από το ποσοστό συμμετοχής της γουνοποιίας στην οικονομία της Δυτικής Μακεδονίας που υπερτερούσε) η βίαιη κατάρρευση της γουνοποιίας που έχει περίπου ολοκληρωθεί αριθμητικά, ποιοτικά και συμβολικά, προκαλεί πολύ σοβαρότερες συνέπειες από αυτές που προκαλεί η σχεδιασμένη και νηφάλια προετοιμασία μετάβασης στην νέα εποχή της παραγωγής ενέργειας. 

Αλλά και διότι όταν άκμαζε η γούνα, απορρόφησε εργατικό δυναμικό απ όλη την Δυτική Μακεδονία, συνδιαμορφώνοντας έτσι το κοινωνικό πλαίσιο των έως 8.000 επηρεαζόμενων από την μεταβολή στην παραγωγή της ενέργειας που εκτιμάται ότι θα πληγούν άμεσα. 

Έτσι όμως δεν είναι νοητή η εξαίρεση και η απουσία της Καστοριάς από την προετοιμασία και τα προνόμια κατά την ομαλή μετάβαση στην μεταλιγνιτική εποχή, δεδομένου ότι και οι άνεργοι της γούνας ανήκουν στην ίδια πληθυσμιακή βάση, ενώ προστιθέμενοι στους υπόλοιπους αναγορεύουν την Δυτική Μακεδονία και απ’ αυτή ιδίως την Καστοριά, στην πιο προβληματική περιφέρεια της Ελλάδος.

Αλλά και διότι ούτως ή άλλως η προετοιμασία της μετάβασης στην μεταλιγνιτική εποχή, προϋποθέτει και θα έπρεπε εκ των πραγμάτων να προκαλέσει την ριζική αναθεώρηση του αναπτυξιακού μοντέλου του συνόλου της Δυτικής Μακεδονίας, με την μετατόπιση και αναδιάταξη δράσεων και αποφάσεων που έχουν ληφθεί έως τώρα, ώστε όλα να σχεδιαστούν από νέα βάση.

Σε όλους τους τομείς. Όλα από μια νέα αρχή. Διαφορετικά, αναμένεται η Κοζάνη (και αναλογικά η Φλώρινα) να κρατήσει τα κεκτημένα της προσθέτοντας νέες επιτυχίες, και η Καστοριά να κρατήσει τα χαμένα της. Αυτό σε μια εποχή που οι επιπτώσεις από τις μεταναστευτικές ροές ενδέχεται να επηρεάσουν καίρια την δημογραφία της περιοχής, μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμο.

Ως εναλλακτικές επενδύσεις στην Δυτική Μακεδονία, με βάση το σχέδιο που προωθεί η ελληνική κυβέρνηση, είναι η προσέλκυση επενδύσεων, όπως ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και της αυτοκινητοβιομηχανίας. Τα πλεονεκτήματα που συγκεντρώνει η Δυτική Μακεδονία είναι ότι αποτελεί το ενεργειακό κέντρο με κοντινές σιδηροδρομικές συνδέσεις, φιλοξενεί ένα εργατικό δυναμικό με τεχνικές δυνατότητες που κοινωνικά είναι εγκατεσπαρμένο σε όλη την Δυτική Μακεδονία. 

Όπως και αναξιοποίητες εκτάσεις, που διαθέτει η Καστοριά και θα μπορούσαν να συμμετέχουν στην δημιουργία πολύ μεγάλων φωτοβολταϊκών βιομηχανιών και επιπλέον θα μπορούσε να αποτελέσει κέντρο μεταποίησης - βιομηχανίας - παραγωγής στο πλαίσιο της συζήτησης που διεξάγεται στην Ευρώπη για το ποιες χώρες μπορούν να υποστηρίξουν παραγωγικές δραστηριότητες για τον διεθνή καταμερισμό εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε εποχή που εγκαθίστανται στην περιφέρεια υπήκοοι ξένων κρατών, καταφεύγοντες από την Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και την Βόρειο Αφρική.

Το σχέδιο αυτό θα μπορούσε να υποστηρίξει τον προσανατολισμό της προηγούμενης κυβερνητικής βουλευτή κ. Ολυμπίας Τελιγιορίδου, αλλά για την ώρα δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για τις φροντίδες της πολιτικής ηγεσίας της Καστοριάς, όλων των επιπέδων, που δεν μοιάζει να εκπονεί ένα masterplan για την Καστοριά.

Πόσο μάλλον, που στο πλαίσιο αυτών των διεργασιών δημιουργήθηκε ένας απλός και ελκυστικός διαδικτυακός χώρος διαβούλευσης, ο οποίος έχει αναρτηθεί στις ιστοσελίδες της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας (www. pdm.gov.gr), της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης (www.kozani.gr), της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας (www.florina.gr) και της Αναπτυξιακής Δυτικής Μακεδονίας α.ε. – ΑΝΚΟ (www.anko.gr), με την χαρακτηριστική απουσία της Καστοριάς και σε αυτή την περίπτωση, να μοιάζει να εμπεδώνει κλίμα προκαταβολικής παραίτησης.

* * *


Με παρόντες όλους –πλην ίσως της Καστοριάς, στην οποία η προοπτική συμμετοχής της στην χάραξη της νέας στρατηγικής που διαμορφώνεται από την μεταλιγνιτική περίοδο, για την ώρα μάλλον, δεν φαίνεται να προβληματίζει ούτε να εμπνέει ως ευκαιρία. 


* * *

Οι έως τώρα πολιτικές υπερβολές για το απαράμιλλο φυσικό κάλλος της Καστοριάς, το τουριστικό της πλεονέκτημα, την αρχοντιά της και άλλες γραφικές δημαγωγίες που επί δεκαετίες παραμυθιάζουν και βυθίζουν στην νιρβάνα την Καστοριά· που σχετικά πρόσφατα ακούστηκε από τον δήμαρχο Καστοριάς ότι επιδιώκει (αντί να συμμετέχει στην αναδιοργάνωση της Δυτικής Μακεδονίας) να «ξαναγίνει (!) η Καστοριά top παγκόσμιος τουριστικός προορισμός» (!) , υπό κανονικές συνθήκες θα μπορούσε να είναι ένα απλό ανέκδοτο. Παρά ταύτα είναι εύκολο και εφικτό για τους νέους εκλεγμένους να υπερβούν τα στερεότυπα στα οποία για την ώρα δείχνουν να αρκούνται.

Ήταν στις αρχές δεκαετίας του 1980 (συμπληρώνονται ήδη περίπου 40 χρόνια) όταν ο πρωθυπουργός της εποχής και πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Γεώργιος Ράλλης, προκάλεσε την οργή στην Καστοριά, προβλέποντας ίσως το τέλος του κλάδου της γουνεμπορίας, σε ομιλία του στην Καστοριά, παρότρυνε τους πολίτες να ξαναγίνουν... αλιείς. 

Μισό αιώνα περίπου πια αργότερα, το 2030 ο παρονομαστής για την Καστοριά θα είναι ο ίδιος, πίκρα, ένδεια και συρρίκνωση, εάν οι αρμόδιοι της Καστοριάς συνεχίσουν να οχυρώνονται πίσω από τα ίδια και τα ίδια για την... «αρχόντισσα». Για να περνούν αυτοί καλά και οι πολίτες τα χειρότερα.



Φωτογραφία: Σαλβαντόρ Νταλί (1904-1989), Ρινόκερος (1968) λεπτομέρεια.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 5 Μαρτίου 2020, αρ. φύλλου 1024

3 σχόλια:

  1. Ανώνυμος20/10/20

    Είχε-έχει η Καστοριά εργοστάσιο λιγνίτη..;;; Όμορφα ρωτάω. Κίμωνας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ανώνυμος20/10/20

      Καλά τους τα λες, μου θέλουνε μετά λιγνιτική περίοδο χωρίς να έχουν λιγνίτη....

      Διαγραφή
    2. Ανώνυμος20/10/20

      Κίμωνα άλλα λες στο περιβάλλον σου, κι άλλα στο FB. Μας μπερδεύεις. Μίλα ξεκάθαρα.

      Διαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ