Σπουδαστήριο στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα

[από την στήλη "Κάποτε στην Καστοριά"]

Πρόσφατα ξεκίνησε το πρόγραμμα του Συλλόγου Φίλων Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, με πρώτη ομιλήτρια την αρχαιολόγο Αθηνά Δούμα. Πριν το ξεκίνημα της πολύ ενδιαφέρουσας ομιλίας ο πρόεδρος του συλλόγου κ. Παπασταύρος έκανε μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του μακεδονικού αγώνα και την δραστηριότητα του δωρητή και μακεδονομάχου Αναστάσιου Πηχεών. Το σπίτι αυτό που στεγάζεται τώρα το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα ήτανε της οικογένειας Κων/νου Παπάζογλου και το έδωσαν ως προίκα στην κόρη τους Αικατερίνη οποία παντρεύτηκε τον μακεδονομάχο δάσκαλο Αναστάσιο Πηχιών.

Επειδή ως Νεοέλληνες δεν διδαχθήκαμε την πρόσφατη ελληνική ιστορία τόσο του εμφυλίου όσο και του μακεδονικού αγώνα, καλά θα είναι όποτε μας δίνεται ευκαιρία να αναφερόμαστε σ’ αυτόν τον αγώνα καθότι διαφορετικά δεν θα είμαστε σε θέση να αντικρούσουμε την προπαγάνδα των γειτόνων μας. Καθότι η εμμονή της σκοπιανής ηγεσίας να θέλουν να αυτοαποκαλούνται Μακεδόνες, μου θυμίζει κάτι νύφες που μπαίνουν σε σπίτια πλουσίων, ή αρχόντων που λέγονταν παλαιότερες εποχές και ξεχνούν το πατρικό τους επίθετο και την καταγωγή τους. Είναι πολλές αυτές που παντρεύονται κάποιους διάσημους της πολιτικής, του θεάματος κλπ. και δεν θέλουν να αναφέρουν το επίθετό τους. Το ίδιο κάνουν και οι Σκοπιανοί αφού ντρέπονται να πουν ότι είναι σλάβοι. Μολονότι ο σλαβικός λαός έχει να παρουσιάσει μια ένδοξη ιστορία και πολλές εξέχουσες προσωπικότητες σε όλους τους τομείς της επιστήμης του αθλητισμού κλπ.
Τέλος πάντων όμως το ζητούμενο της όλης υπόθεσης με τους γείτονές μας είναι ότι η επίσημη ελληνική πολιτεία δεν φρόντισε έγκαιρα και το αμελεί ακόμη και μέχρι σήμερα, να ενημερώσει όλους μας και κυρίως τους νέους στα σχολεία για την προπαγάνδα και την διαστρέβλωση της ιστορίας που επιχειρούν οι γείτονες μας, έχοντας φυσικά τον στόχο και τον σκοπό τους. Ας ελπίσουμε την προσπάθεια αυτή των Φίλων του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα θα την αγκαλιάσουμε όλοι μας και κυρίως η εκπαιδευτική κοινότητα, έτσι ώστε να αφυπνιστούμε από τον λήθαργο και τον ίστρο του νεοπλουτισμού που μας κατέλαβε και μας επέβαλε η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία.

Ο Αναστάσιος Πηχιών του Ηλία, γεννήθηκε το 1836 στην Αχρίδα, την παλιά Λυχνιδό της Άνω Μακεδονίας. Η οικογένειά του ήταν βλαχόφωνη και κατάγονταν από την Υπισχίαν, κωμόπολη της Βορείου Ηπείρου κοντά στην Μοσχόπολη που βρίσκεται στην Αλβανία. Ο πατέρας του Ηλίας ήταν εμποροράφτης, η δε μητέρα του Άννα, το γένος Δημητρίου Σγάλη, κατάγονταν και αυτή από οικογένεια προσφύγων της Μοσχόπολης. Τις εγκύκλιες σπουδές του έκανε στην Αχρίδα, είχε δεν την τύχη να έχει δάσκαλο τον αείμνηστο Μαργαρίτη Δήμιτσα, ο οποίος αφιέρωσε όλη του τη ζωή στον μακεδονικό ελληνισμό και τον οποίο βοήθησε στις μελέτες και αντιγραφές, αντιγράφοντας διάφορα χωρία των αρχαίων συγγραφέων.

Το 1848, (ένα χρόνο πριν γεννηθεί ο γείτονάς του Κωστάκης Πουλιόπουλος) σε ηλικία 12 ετών, ήλθε σε θρησκευτική προστριβή με φανατικό μουσουλμάνο για θέματα θρησκείας και καταδιωχθείς απ’ αυτόν διέφυγε στο Μοναστήρι. Επανήλθε στην Αχρίδα το 1850 και μαθήτευσε το σχολικό έτος 1850-51 υπό τον Δήμιτσαν. Το 1851 ο Δήμιτσας ίδρυσε στο Μοναστήρι ιδιωτικό σχολείο και ο Αναστάσιος Πηχιών προσλαμβάνεται ως δάσκαλος μέχρι το 1856. Κατόπιν προτροπής του Δήμιτσα αποφασίζει να συμπληρώσει την εκπαίδευσή του στο γυμνάσιο για να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο. Για τον σκοπό αυτό πήγε στην Αθήνα και με την υποστήριξη φίλων και γνωστών και ιδιαιτέρως του γυμνασιάρχη του β΄ γυμνασίου Αθηνών Νικολάου Χορτάκη έγινε δεκτός στο γυμνάσιο ως ακροατής στην β’ τάξη. Σε ένα χρόνο έλαβε υποτροφία από το Βελλίειο κληροδότημα και έτσι βελτιώθηκαν τα οικονομικά του. Το 1859 απεφοίτησε από το γυμνάσιο με ‘’λίαν καλώς’’ και τον Σεπτέμβριο γράφεται στην φιλοσοφική σχολή το Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά την διάρκεια της φοίτησης του συμμετείχε σε όλες σχεδόν τις κινητοποιήσεις των φοιτητών τόσο για το μακεδονικό ζήτημα, όσο και στις διαδηλώσεις κατά της βασιλείας του Όθωνα.

Το 1862 όταν στασίασε η φρουρά του Ναυπλίου, έγιναν συλλήψεις και στην Αθήνα, όπου μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και οι αδελφοί Πηχιών Αναστάσιος και Πέτρος. Μετά την αποφυλάκισή τους επειδή ευρίσκονταν σε στενή αστυνομική παρακολούθηση αποφάσισαν μεταβούν στην Αχρίδα. Εκεί πληροφορήθηκαν ότι το πανεπιστήμιο θα παρέμεινε κλειστό το επόμενο έτος, διότι συνεχίζονταν η πολιτειακή αναταραχή και δεν θα είχαν τα έσοδα του Βελλιείου κληροδοτήματος. ‘Έτσι έληξε η πανεπιστημιακή μόρφωση του Αναστασίου Πηχιών. Το 1863 δέχθηκε την θέση του ελληνοδιδασκάλου στην Κλεισούρα, όπου δίδαξε για δύο χρόνια. Κατά τη παραμονή του στην Κλεισούρα ανέτρεψε τα προπαγανδιστικά σχέδια και τις ενέργειες των ανθρώπων της ρουμανικής προπαγάνδας. Αποκάλυψε τα σχέδια τους στον τότε Μητροπολίτη Καστοριάς, ο οποίος και έλεγχε όλα τα σχολεία, που λειτουργούσαν στην περιφέρεια του και με τις συντονισμένες ενέργειες του Μητροπολίτη και του Πατριαρχείου απομάκρυναν από την Κλεισούρα τον Α. Μαργαρίτην και τον Παπακόκκινο. Οι ρουμανίζοντες όμως Κλεισουριώτες δεν ανανέωσαν την σύμβαση του ελληνοδιδασκάλου και τον Σεπτέμβριο του 1865 υπέγραψε σύμβαση με την κοινότητα Καστοριάς και διορίσθηκε στο ελληνικό σχολείο.

Το 1867 παντρεύεται στην Καστοριά την Αικατερίνη Κων. Παπάζογλου με την οποία απέκτησε 8 παιδιά, πέντε κορίτσια και τρία αγόρια. Το είχε φαίνεται η γειτονιά καθότι και ο κατά 13 χρόνια μικρότερος γείτονάς του Κωστάκης Πουλιόπουλος απέκτησε επίσης οκτώ παιδιά, 4 αγόρια και 4 κορίτσια. Η αναφορά αυτή γίνεται καθότι υπάρχει μια προφορική αναφορά ότι οι γουνέμποροι Θωμάς και Κωστάκης Πουλιόπουλος, στον χορδά που έστελναν από το Λονδίνο έβαζαν μέσα στις ‘’μπάλες’’ δηλαδή στα τσουβάλια, παπούτσια και ρουχισμό για τους μακεδονομάχους. Ας σημειωθεί ότι ο Θωμάς Πουλιόπουλος ήταν γαμπρός και συνέταιρος του αείμνηστου Ζάχου Χριστόδουλου, ευεργέτη των σχολών της Καστοριάς, οι οποίοι διενεργούσαν εμπόριο γουναρικών με τις πόλεις, Λειψία, Βιέννη, Τεργέστη, Λονδίνο, Κάιρο. Επομένως ως γείτονες και αφού υπάρχουν αυτές οι πληροφορίες ήταν πολύ πιθανόν οι προαναφερθέντες γουνέμποροι να συνεργάζονταν με τον Αναστάσιο Πηχιών για τον μακεδονικό αγώνα. Εξάλλου η αναφορά ότι ο Πηχιών μετά τον γάμο του με την Καστοριανή Αικατερίνη Παπάζογλου συνδέθηκε στενά με πολλές ελληνικές οικογένειες της Καστοριάς, μπορεί να επιβεβαιώσει ακόμη περισσότερο την παραπάνω άποψή μας.
Αυτό είναι το πρώτο μέρος που αφιερώνουμε στον συμπατριώτη μας Έλληνα-Μακεδόνα Αναστάσιο Πηχιών. Στο επόμενο φύλλο θα συνεχίσουμε με το υπόλοιπο έργο του και στην συνέχεια θα αναφερθούμε σε άλλα γεγονότα και πρόσωπα του μακεδονικού αγώνα. Θα είναι ένα αφιέρωμα της στήλης μας για τα 100 χρόνια που συμπληρώνονται του χρόνου στις 11 Νοεμβρίου2012 από την απελευθέρωση της Καστοριάς. Το σπουδαστήριο των Φίλων Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα θα συνεχίσει τις παρουσιάσεις του φιλοξενώντας μεταξύ άλλων τον συμπολίτη μας Λεωνίδα Πουλιόπουλο την Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου με θέμα ‘’Διαχρονική εξέλιξη της Γουνοποιίας’’. Ένα θέμα ιστορικής σημασίας με αναφορές στις κρίσεις της γούνας στους γουνεμπόρους ευεργέτες αλλά και την εταιρική κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων απέναντι στην κοινωνία το περιβάλλον και τον εργαζόμενο. Η στήλη εύχεται καλή επιτυχία σε όλους τους ομιλητές καθώς και στους διοργανωτές του προγράμματος, ευχόμενη το παράδειγμα αυτό να ακολουθήσουν και άλλοι φορείς εν ‘ όψη της ιστορικής αυτής επετείου των εκατό χρόνων. Καθότι ο αγώνας δεν τελείωσε αλλά συνεχίζεται, ίσως με την ονομασία 2ος Μακεδονικός Αγώνας.