ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ: Ιστορία Νοστίμου Καστοριάς

ΒΙΒΛΙΟ
Νικ. Α. Κυριακού
Γεώργ. Ε. Μπεροπούλου
Ιστορία Νοστίμου Καστοριάς
Το χωριό του Απολιθωμένου Δάσους
Καστοριά 2009

Το Νόστιμο είναι ένα μικρό χωριό της Καστοριάς, που ανήκει στην περιοχή των Καστανοχωρίων. Απέχει από την Καστοριά, πρωτεύουσα του ομώνυμου Νομού, 26 χλμ. και από την πόλη του Άργους Ορεστικού, που είναι πρωτεύουσα του Δήμου, όπου ανήκει διοικητικά, 14,4 χλμ. Η διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος, που θα θελήσει να το επισκεφθεί, είναι Άργος Ορεστικό-Αμμουδάρα (3,8 χλμ) – Ασπροκκλησιά (3,5 χλμ)-Νόστιμο (7,1 χλμ).

Το χωριό Νόστιμο στο άκουσμα του ονόματός του παραπέμπει στο απολιθωμένο δάσος, περιώνυμο για τους απολιθωμένους κορμούς δένδρων, που μεταφέρθηκαν αξιολογήθηκαν από τον αρμόδιο και υπεύθυνο καθηγητή Παλαιοντολογίας-Παλαιοβοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελο Βελιτζέλο στο Μουσείο Παλαιοβοτανικής και Παλαιοντολογίας.
Παρά την εντύπωση που προκαλούν τα ευρήματα αυτά, ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται από το τοπίο και σαγηνεύεται από το περιβάλλον και έχει τη δυνατότητα να ανατρέξει σε βιβλία και άλλες γραπτές μαρτυρίες, για να σχηματίσει μια πλήρη εικόνα από το μαγευτικό περιβάλλον και από τη ζωή και λειτουργία των κατοίκων στο χώρο και στο χρόνο.
Στον τομέα αυτόν ο επισκέπτης έχει στη διάθεσή του γραπτό υλικό, που συνέλεξαν και εξέδωσαν τοπικοί συγγραφείς, που και πολλοί είναι και δόκιμοι.
Μέσα στην πληθώρα των πληροφοριών για τον οικισμό του Νοστίμου ο επισκέπτης έχει στη διάθεσή του και το παραπάνω βιβλίο, που εκδόθηκε πρόσφατα, δίνοντας ολοκληρωμένη εικόνα της γενέτειράς τους και το οποίο θα προσπαθήσουμε να το παρουσιάσω βοηθώντας κάθε ενδιαφερόμενο να αποκτήσει πλήρη γνώση του οικισμού.
Το βιβλίο αυτό χαρακτηρίζεται από την καλαίσθητη έκδοση, την πληρότητα του περιεχομένου, τη συστηματική παρουσίαση των στοιχείων, που πίσω από όλα αυτά διαβλέπουμε την παθολογική σχεδόν αγάπη για τον τόπο και τους συνανθρώπους του. Η ταξινόμηση του υλικού και μεθοδική παράθεση των στοιχείων δείχνει την εμπειρία και την ικανότητα των δύο φίλων εκπαιδευτικών.
Ο αναγνώστης έχει την ευχέρεια να ενημερωθεί για τα περιεχόμενα θέματα από τον πίνακα Περιεχομένων, που προτάσσουν οι συγγραφείς. Από αυτόν ενημερώνεται ο αναγνώστης ότι το βιβλίο περιλαμβάνει 4 ενότητες, χωριζόμενες και αυτές διαδοχικά σε 2,2,3,3, υποενότητες. Από τον πίνακα των περιεχομένων πληροφορούμαστε για τη θεματική του βιβλίου και τη σειρά, που ακολουθεί η επεξεργασία.
Η μελετημένη κατανομή της ύλης του βιβλίου διευκολύνει τον αναγνώστη στην κατανόηση των στοιχείων και στη διατήρηση του συνειρμού των πληροφοριών, στον παρουσιαστή δε δίνει την πορεία, που πρέπει να ακολουθήσει στην παρουσίαση του βιβλίου με τη συνοπτικότητα που απαιτεί η περίπτωση. Αυτή η μέθοδος μας οδηγεί στην πρώτη διαπίστωση της προσπάθειας των συγγραφέων, να διευκολύνουν τον αναγνώστη στην κατανόηση του περιεχομένου του βιβλίου.
Υλοποιώντας την πρόθεσή μας αυτή αρχίζουμε από την παράθεση των περιεχομένων, που τίθενται σε τέσσερα μέρη:

1ο ΜΕΡΟΣ:
Το Νόστιμο και η ιστορία του
Α) Γενική περιγραφή του χωριού, α) Θέση, περιοχή, όρια και επικοινωνία, β) Φυσικό περιβάλλον, υψώματα, κοιλάδες, γ) Άλλοι φυσικοί παράγοντες, προσανατολισμός, κλίμα, πηγές, δ) Διοικητική εξέλιξη, ε) Άλλα ιδρύματα: Εκκλησία, Σχολεία, Σύλλογοι, στ΄) Άλλες δραστηριότητες, λιγνιτωρυχείο, απολιθωμένο δάσος.

Β) Ίδρυση του χωριού: α) Χρονική περίοδος ίδρυσης του χωριού και προέλευση των κατοίκων, β) Παλαιοί οικισμοί, Κουφοξυλιά, Παλιοχώρι, Γκούλαβα, Μουσουλμάνοι, γ) Επιλογή της νέας θέσης του χωριού και κατανομή του χώρου, δ) Οικισμός Μπρατμιρίου, ε) Κάτοικοι προερχόμενοι από άλλες περιοχές, Σαμαρίνα, Φούρκα, Νεστόριο, ζ) Κάτοικοι του χωριού, που προήλθαν από τη Μικρά Ασία, η) Οικονομία του χωριού, θ) Τοπωνύμια.

2ο ΜΕΡΟΣ:
Οι κάτοικοι του χωριού.
Επαγγέλματα
και Διοικητική εξέλιξη:
α) Οι κάτοικοι του χωριού, β) Καταγωγή, χαρακτήρας, β) Ασχολίες των κατοίκων, γ) Άλλα χρήσιμα επαγγέλματα, δ) Μετανάστευση, ε) Αποτελέσματα μετανάστευσης.
-Διοικητική εξέλιξη του χωριού από την τουρκοκρατία έως σήμερα: α) Η περίοδος της τουρκοκρατίας, β) Περίοδος μετά την απελευθέρωση.

3ο ΜΕΡΟΣ:
Πνευματική
και πολιτιστική κίνηση:
-Η Εκκλησία και η προσφορά της: α) Ιστορική αναδρομή, β) Τα ξωκκλήσια, γ) Ιερές τοποθεσίες, δ) Ιερές πηγές του χωριού στ) Οι ιερείς που κατά καιρούς Εφημέρευσαν, ζ) Ιερείς καταγόμενοι από το Νόστιμο, η) Εκκλησιαστικά συμβούλια, θ) Σπουδαιότεροι ιεροψάλτες, ζ) Σπουδαιότεροι νεοκόροι, ια) Επίλογος.
-Τα σχολεία και η προσφορά τους
-Το Δημοτικό Σχολείο, β) το Διδακτήριο του σχολείου, γ) Διδάσκαλοι που υπηρέτησαν, δ) Νηπιαγωγείο, στ) Προ-ϊστάμενοι Α/μιας εκπαίδευσης και Αναπληρωτές που υπηρέτησαν, στ) Η επίδραση των σχολείων και των σχολών Αδελφότητας, ζ) Φοιτήσαντες συγχωριανοί.
-Σύλλογοι και Σωματεία α) Ιστορική διαδρομή, Β) Παύλος Μελάς, γ) Ελπίδες

4ο ΜΕΡΟΣ:
Η συμμετοχή και προσφορά
των κατοίκων
στους εθνικούς αγώνες.
α) Περίοδος Φραγκοκρατίας, β)Τουκροκρατίας, γ) Η συμμετοχή και προσφορά στο Μακεδονικό Αγώνα, δ) Συμμετοχή στους Βαλκανικούς πολέμους.
-Εθνική, α) Περίοδος Εθνικής Αντίστασης, β) Εχθρικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην περιοχή και το χωριό ιδιαίτερα, γ) Η τύχη των συλληφθέντων.
-Η περίοδος μετά την απελευθέρωση. Εμφύλιος πόλεμος. Α) από τον Οκτώβριο του 1944, β) Συμβάντα στην περιοχή και το χωριό μας, Στρατολογήσεις, γ) Απώλειες Εμφυλίου Πολέμου, δ) Μετά τον Εμφύλιο, ε) Απανταχού Νοστιμιώτες.
Δραστηριότητες κοινοτικών οργάνων, συλλόγων, της εκκλησίας, και άλλων παραγόντων.
Η ανάγνωση του βιβλίου προκάλεσε θαυμασμό και έκπληξη, γιατί ένα τόσο μικρό χωριό, κάπως απόμακρο, με τόσους λίγους κατοίκους ανέπτυξε τόσες δραστηριότητες, που προσδίδουν μια μοναδικότητα. Από τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου σταχυολογήσαμε από τις δραστηριότητες μερικές και τις παραθέτουμε για του λόγου το αληθές. Βέβαια για το Μουσείο Παλαιοντολογίας και Παλαιοβοτανικής, παρέλκει να γίνει λόγος, μαζί με άλλο τέτοιο (Παλαιοντολογίας) στη Χαλκιδική, που είναι μοναδικά στην Ελλάδα.
Από την πρόχειρη συλλογή διαπιστώσαμε δραστηριότητες και πολλές και ουσιαστικές, όπως: (χωρίς αξιολογική κατάταξη): Ανέγερση μνημείου των απανταχού Νοστημιωτών, καθιέρωση βραδυάς αποδήμων, ίδρυση στέγης του Συλλόγου, διοργάνωση τριήμερου πανηγυριού, έκδοση Εφημερίδας, κατασκευή κιόσκι 50 τ.μ. τοποθέτηση κάδου απορριμμάτων, έκδοση βιβλίων σχετικά με τον τόπο, βιβλιοδέτηση εγγράφων και δημοσιευμάτων, που αφορούσε στο Σύλλογο «Ελπίδες» και το απολιθωμένο δάσος, διοργάνωση χοροεσπερίδων, εγκαίνια του Μουσείου, διοργάνωση διαλέξεων με τον καθηγητή Βελιτζέλο για την ανάδειξη του Μουσείου, αντικατάσταση του δικτύου υδρεύσεως, διορισμό ξεναγού στο μουσείο, έκαναν περίφραξη του νεκροταφείου, διαμόρφωσαν χώρους για γήπεδο, έκαναν παιδική χαρά, διαμόρφωσαν αίθουσα κοινοτικού καταστήματος για ιατρικό εξεταστήριο, συγκέντρωσαν ειδικό φωτογραφικό αρχείο, α-ναβίωσαν τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα, οργάνωσαν εκδρομές, έκαναν ορθολογική ανάδειξη και αξιοποίηση του απολιθωμένου δάσους, τοποθέτησαν πινακίδες εισόδου του χωριού, κατασκεύασαν στάση λεωφορείου, σειρά έργων για την βελτίωση της κατάστασης του χωριού, καθιέρωσαν ετήσιο χορό, λειτουργία τμήματος Κέντρου Εκπαίδευσης Ενηλίκων, έκαναν καταγραφή λαογραφικών στοιχείων, ανήγειραν μνημείο Μακεδονομάχων, έκαναν δενδροφυτεύσεις, ανήγειραν καλαίσθητη παραδοσιακή βρύση, γιορτές με κοπή βασιλόπιτας, εξέδωσαν Ημερολόγια, απένειμαν τιμητικούς τίτλους, εξέδωσαν αναμνηστικά του απολιθωμένου δάσους και άλλα πολλά, που ο χώρος δεν μας επιτρέπει να παρουσιάσουμε.

Στο κλείσιμο του βιβλίου γίνεται με ένα ποίημα ως επίλογο, που αναφέρεται στο χωριό, παρατίθεται κατάλογος σελίδων στο διαδίκτυο, που αναφέρεται το χωριό Νόστιμο και το απολιθωμένο δάσος. Απαραίτητο θεωρώ ότι είναι λεπτομερής βιογραφία των δύο συγγραφέων, όπου γίνεται ειδικός λόγος για τη συνεργασία τους στην έκδοση αυτού του βιβλίου, που η έννοια του αξιόλογου δεν καλύπτει την έννοια και την αξία του, το οποίο προτείνουμε να διαβαστεί με τη βεβαιότητα, ότι ο αναγνώστης έχει να κερδίσει πολλά. Για μένα ήταν έκπληξη και χρηστικότατη πηγή για την έρευνα και μελέτη των σχετικών θεμάτων του τόπου μας. Σημαντική συμβολή στην καλαισθησία του βιβλίου και στην κατανόησή του περιεχομένου είναι οι φωτογραφίες, κατανεμημένες ώστε να συνοδεύουν και να ερμηνεύουν το κείμενο.
Ο επίλογος, απολογητικός για τη μεγάλη και σοβαρή δουλειά που έγινε, μαρτυρεί τη σεμνότητα και την αξιοπρέπεια για το έργο τους. Να είναι βέβαιοι ότι πρόσφεραν σημαντική υπηρεσία όχι μόνο στο χωριό τους, αλλά και σε όλο τον πολύπαθο τόπο μας. Η απαραίτητη βιβλιογραφία αποδεικνύει την τεκμηρίωση των πληροφοριών. Ίσως η παρουσίαση να είναι κατώτερη της προσπάθειας και του αποτελέσματος των συγγραφέων, είναι όμως ορατή η προσπάθεια, να αποδώσει το περιεχόμενο, έστω και συνοπτικά.