15.7.14

Επαμεινώνδας & Πελοπίδας

Επιμέλεια: Σόνιας Ευθυμιάδου-Παπασταύρου

Πρόκειται για μέρος του υλικού που χρησιμοποιήσαμε στο σχολείο μας στις 6/3/14, Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας, που στο νομό μας μετατράπηκε σε Ημέρα Φιλίας μεταξύ γειτονικών σχολείων, στη δική μας περίπτωση μεταξύ των δημοτικών σχολείων Πολυκάρπης-Μαυροχωρίου.

Από το βιβλίο της Ιστορίας μας (Δ’ Δημοτικού):

Η ανωτερότητα του Πελοπίδα

Ο Πελοπίδας καταγόταν από μεγάλο σόι και μεγάλωσε μέσα στα πλούτη. Νέος ακόμη κληρονόμησε μεγάλη περιουσία και αμέσως άρχισε να βοηθάει όσους είχαν ανάγκη και άξιζαν βοήθεια. Αυτό το έκανε για να φαίνεται πως εξουσιάζει πραγματικά τα χρήματά του και δεν τον εξουσιάζουν εκείνα.
Όλοι λοιπόν οι γνωστοί του Πελοπίδα έβλεπαν ωφέλειες από την απλότητα και την καλοσύνη του. Ο μόνος από τους φίλους του που δεν ήθελε να ωφεληθεί κι εκείνος από τα πλούτη του ήταν ο Επαμεινώνδας. Ο Πελοπίδας συμμεριζόταν τη φτώχεια του Επαμεινώνδα, γι’ αυτό ντυνόταν απλά, έτρωγε λίγο και ήταν ακούραστος στους κόπους. Όλα αυτά τα έκανε ο Πελοπίδας, γιατί το θεωρούσε ντροπή να ξοδεύει για τον εαυτό του πιο πολλά χρήματα από τον πιο φτωχό Θηβαίο. Αργότερα έκανε πλούσιο γάμο και απόκτησε παιδιά. Συνέχισε και πάλι να μην ενδιαφέρεται για τα χρήματα και νοιαζόταν μόνο για το καλό της πόλης του, έτσι ελάττωσε την περιουσία του.
Πλούταρχος, Πελοπίδας, 3 (διασκευή)

Ο Επαμεινώνδας και ο Πελοπίδας ήταν πολύ καλοί φίλοι, «μία ψυχή σε δύο σώματα», όπως λέει χαρακτηριστικά ο Λέων Μελάς στον περίφημο Γεροστάθη του,  στον οποίο διαβάζουμε και όλα τα παρακάτω:

Ο φτωχός Επαμεινώνδας

Ο Επαμεινώνδας, που ήταν παιδί μιας φτωχικής οικογένειας των Θηβών, κατόρθωσε ν’ αναδειχτεί ο μεγαλύτερος στρατηγός της εποχής του. Κι όχι μόνο λευτέρωσε την πατρίδα του από την τυραννία των Σπαρτιατών, αλλά και σε δυο μάχες, των Λεύκτρων και της Μαντινείας, τους εταπείνωσε οριστικά και σήκωσε την πατρίδα του σε ακμή και σε δύναμη που δεν γνώρισε ποτέ. Αλλά, για να φτάσει ως εκεί, ο Επαμεινώνδας έπρεπε πρώτα να καλλιεργήσει τον εαυτό του με τις αρετές εκείνες που δίδασκε η φιλοσοφία του Πυθαγόρα και που του έδωσαν τον ηθικό πλούτο και τον έκαμαν να μην ενδιαφερθεί ποτέ για τον υλικό. Έτσι, μέσα σ’ όλη τη λάμψη του και την ακμή του, το σπίτι του ήταν υπόδειγμα φτωχού σπιτιού, όπου όμως βασίλευε η αρετή. Οι πλούσιοι Θηβαίοι συχνά ήθελαν να τον βοηθήσουν, άλλοι από εκτίμηση κι άλλοι για ν’ ακουστούν. Εκείνος όμως όχι μόνο δεν δεχότανε τίποτα, αλλά τους εσύσταινε να βοηθούν τους φτωχούς συμπολίτες τους. Κάποτε ένας ηγεμόνας της Θεσσαλίας του πρόσφερε για δώρο και χωρίς ν’ αξιώσει αντάλλαγμα πενήντα χρυσά νομίσματα. Ο Επαμεινώνδας, μολονότι είχε ανάγκη από χρήματα για να προμηθευτεί τα εφόδια που του χρειάζονταν για μιαν εκστρατεία, αρνήθηκε να δεχτεί το δώρο του ξένου, προτιμώντας να δανειστεί το ποσό που είχεν ανάγκη, από έναν συμπολίτη του. Σε άλλη περίσταση, ο βασιλιάς της Περσίας Αρταξέρξης του έκανε ορισμένες προτάσεις και τις συνόδευσε με το επιχείρημα μεγάλου χρηματικού ποσού. Αλλά ο Επαμεινώνδας απάντησε ότι «αν οι προτάσεις του Αρταξέρξη συμφέρουν στην πατρίδα μου, δεν μου χρειάζονται χρήματα για να τις δεχτώ· αν όμως δεν συμφέρουν, ούτε όλο το χρυσάφι του βασιλείου δεν φτάνει για να με πείσει να προδώσω το καθήκον μου προς την πατρίδα». Άλλοι στρατηγοί, σαν τον Παυσανία, έξαφνα έβρισκαν ευκαιρία στις εκστρατείες τους να γδύνουν εχθρούς και συμμάχους. Ο Επαμεινώνδας, όχι μόνο ο ίδιος δεν έκανε ποτέ τέτοιο πράμα, μα και στους στρατιώτες του απαγόρευσε τη λεηλασία. Γιατί είχε την πεποίθηση πως ο στρατιώτης που κυνηγάει τα λεφτά δεν μπορεί ν’ αγαπάει την πατρίδα. Κάποτε μάλιστα, που ο υπασπιστής του πούλησε έναν αιχμάλωτο για να πάρει λεφτά, ο Επαμεινώνδας τον έδιωξε μ’ αυτά τα λόγια: «Δώσ’ μου πίσω την ασπίδα μου και φύγε μακριά μου· τα χέρια σου τα βρόμισε το χρυσάφι και δεν είναι άξια πια ούτε την ασπίδα μου να κρατούν ούτε την πατρίδα να υπερασπίσουν».

Ο πλούσιος Πελοπίδας

Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι υπάρχουνε δυο είδη πλούσιοι: εκείνοι που η τσιγκουνιά δεν τους αφήνει να μεταχειριστούνε τον πλούτο τους κι εκείνοι που είναι δούλοι στις απολαύσεις και σπαταλούν άσκοπα τα χρήματά τους. Μα ο Πελοπίδας ούτε από το ένα είδος ήτανε ούτε από το άλλο, γιατί, με τη φρόνιμη χρήση που έκανε στον πλούτο του, αναδείχτηκε, όπως λέει ο Πλούταρχος, «κύριος και όχι δούλος των χρημάτων του». Από νέος ακόμη βρέθηκε νάχει μεγάλη περιουσία, γιατί ήταν από πλούσια οικογένεια. Χάρις όμως στην ανατροφή που πήρε και στην επίδραση του Επαμεινώνδα, άρχισε από πολύ νωρίς να βοηθάει κάθε συμπολίτη του που το άξιζε, ενώ ο ίδιος περνούσε με μεγάλη οικονομία. Έτσι έγινε το τόσο σπάνιο και παράδοξο φαινόμενο ότι, ενώ ο φτωχός Επαμεινώνδας δεν θέλησε να μοιραστεί με τον Πελοπίδα τα πλούτη που είχε αυτός, ο πλούσιος  Πελοπίδας έζησε το ίδιο φτωχά σαν τον Επαμεινώνδα και μοιράστηκε έτσι τη φτώχεια του. Έλεγε μάλιστα πως θα το θεωρούσε ντροπή του αν εξόδευε για τον εαυτό του περισσότερα απ’ όσα ξοδεύει ο τελευταίος πολίτης. Αλλ’ ο Πελοπίδας δεν μοιράστηκε μόνο τη φτώχεια του Επαμεινώνδα. Μοιράστηκε επίσης και την αθάνατη δόξα του. Γιατί, παίρνοντας κι αυτός μέρος σ’ όλους του τους αγώνες, δοξάστηκε μαζί του ως δημιουργός του μεγαλείου των Θηβών.
Βλέπετε αυτούς τους δυο εξαιρετικούς άνδρες. Τους χώριζε οικονομική απόσταση, με το να είναι ο ένας φτωχός κι ο άλλος πλούσιος. Αν όμως είχαν αυτή τη διαφορά μεταξύ τους, είχαν κάτι κοινό που τους ανέδειξε μεγάλους και τους δυο. Το κοινό που είχαν ήταν η αρετή. (…)

Η φιλία του Επαμεινώνδα 
και του Πελοπίδα

Οι δύο αυτοί Θηβαίοι στρατηγοί με την αρμονική συνεργασία τους κατόρθωσαν να φέρουν την πατρίδα τους σε μεγάλη ακμή. Αλλά οι δυο αυτοί άντρες δεν ήσαν μόνο συνεργάτες καλοί, μα και φίλοι αφοσιωμένοι ο ένας στον άλλον. Σε μια μάχη, ο Πελοπίδας άρπαξε εφτά τραύματα κι έπεσε μέσα σ’ έναν σωρό από άλλους τραυματίες. Ο Επαμεινώνδας, αν και τον θεωρούσε νεκρό πια, έτρεξε ωστόσο να σώσει τουλάχιστον το πτώμα και τα όπλα του φίλου του από τα χέρια των εχθρών. Αγωνίζεται γενναία και πληγώνεται ο ίδιος δυο φορές, στο μπράτσο και στο στήθος. Επιμένει, ωστόσο, και σώζει όχι μόνο το σώμα και τα όπλα του Πελοπίδα, αλλά και τη ζωή του.
Κι εμείς εδώ, στο Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου, διαπιστώνουμε πως κάποια πράγματα, όπως η σχέση των ανθρώπων με τα χρήματα,  παραμένουν διαχρονικά κι αιώνια και ανακαλύπτουμε παραδείγματα αξεπέραστα ανθρώπων αληθινά σπουδαίων και μεγάλων, πραγματικών ηγετών, που αποτελούν φωτεινό παράδειγμα για κάθε άνθρωπο κάθε εποχής. Και, καθώς βρισκόμαστε στην αρχή προεκλογικής περιόδου, μοιραζόμαστε αυτά τα παραδείγματα με όλους εσάς, που ίσως και να χαμογελάτε πικρά διαβάζοντάς τα, μήπως και βοηθηθούμε, έστω κάποιοι, έστω ελάχιστοι, να γίνουμε καλύτεροι, έστω και λίγο…

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 3 Απριλίου 2014, αρ. φύλλου 734.



1 σχόλιο:

  1. Καστοριανός πολίτης15/7/14

    Φιλίες σαν του Επαμεινώνδα με τον Πελοπίδα σήμερα είναι πάρα πολύ σπάνιες. Αλλά ακόμα πιο σπάνια είναι η περίπτωση του Πελοπίδα, ο οποίος για να μη διαφέρει από τον Επαμεινώνδα ζούσε λιτά όπως αυτός!!! Ξέρετε να συμβαίνει κάτι παρόμοιο σήμερα; Και μάλιστα στον χώρο των αρχόντων μας;;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ