-18/7/2015 MEGA δημοσιογράφος: Για να φτιάξει η κατάσταση, πρέπει να... Πολύ λαϊκή έκφραση! Να φτιάξει... Τι να φτιάξει; τοίχο; Είναι γεγονός ότι στην δημοτική και λαϊκή τα ρήματα φτιάχνω, πηγαίνω, κάνω και άλλα χρησιμοποιούνται με πολλές σημασίες, είναι πολύ πλούσια ρήματα. Τα χρησιμοποιούμαι πολλάκις προχείρως για ευκολία. Τους δημοσιογράφους όμως και δη τους πολιτικούς τους ακούουν πολλοί. Για αυτό στον λόγο τους ας μη είναι πολύ πρόχειροι. Εν προκειμένω: Για να διορθωθεί, να βελτιωθεί η κατάσταση. Φτιάχνει ο καιρός = βελτιώνεται.
-18/7/2015 ΣΚΑΙ (Αυτιάς): Εύχομαι οι πληγές του ΣυΡιζΑ γρήγορα να ιανθούν(!). Το ορθόν: Αν ιαθούν. (ρήμα λόγιο: ιώμαι, αόρ. ιάθην. Η παιδίσκη ιάθη από της ώρας εκείνης. Να ιαθώ, κλπ).
-18/7/2015 Δημ/φος για τις πυρκαγιές: ...καίγονταν και εκρήγνυνταν (!). Νόθη γλώσσα, ούτε σωστή καθαρεύουσα, ούτε σωστή δημοτική. Το ορθόν: εκρηγνύονταν και στην καθαρεύουσα εξερρηγνύοντο.
-14/7/2015 κ. Αμανατίδης, βουλευτής: Εμείς σαν βουλευτές ζητούμε... Γιατί σαν; Δεν είναι βουλευτές; Επανειλημμένως και κατά "κόρον" σχολίασα το παρομοιαστικό σαν (ωσάν στην καθαρεύουσα, ως εάν, σαν). Το ορθόν: εμείς, ως βουλευτές, ζητούμε...
-15/7/2015 Μια γλωσσική - γραμματική παρατήρηση με αφορμή κείμενο του 16ου αιώνα. Ο λόγιος διδάσκαλος Μιχαήλ Λήσταρχος (μέσα 16ου αιώνα) εγκαταστάθηκε στη Χίο "υπό των ενταύθα φιλοφρόνως υποδεχθείς και φιλούμενος". οι δύο μετοχές με παθητική σημασία: υποδεχθείς σημαίνει έγινε δεκτός και φιλούμενος ότι αγαπιόταν από όλους. Ενώ σήμερα στην καθαρεύουσα Δήμαρχος υποδεχθείς τον υπουργόν, του εξέθεσε τα προβλήματα (εδώ το υποδέχομαι έχει αντικείμενο, ρήμα μέσο δυναμικό, υποδέχομαι τινά) πρβλ το επεξειργασμένο νομοσχέδιο του υπουργού σημαίνει: α) το νομοσχέδιο, το οποίο έχει επεξεργασθεί ο υπουργός (επεξεργάζομαι κάτι με αιτιατική) β) το νομοσχέδιο το οποίο έχει δουλευτεί, έχει σχεδιασθεί από τον υπουργό (παθητική έννοια). Έτσι και τα επεξειργασμένα δέρματα των γουναράδων.
-9/7/2015 τοπικός τύπος. Μπορεί να κάνει ο Πρωθυπουργός ότι χρειάζεται για να τον συγχαρεί... α) να κάνει. Το τονίσαμε επανειλημμένως: το ρήμα κάνω "δια πάσαν χρήσιν και ... νόσον" κάνω μάθημα (αντί παραδίδω, διδάσκω) , κάνω τηλέφωνο, κάνω έργα, (αντί εκτελώ), κάνω γάμο (τελώ, παντρεύομαι, αναλόγως), κάνω περίπατο (αντί βγαίνω για περίπατο), κάνω πως δεν βλέπω (προσποιούμαι), και άλλα. Εν προκειμένω: Μπορεί να πράξει, μπορεί να πραγματοποιήσει, νε ενεργήσει, να εκτελέσει έργο, να φέρει σε πέρας, ώστε... β) το ορθόν: να κάνει ό,τι χρειάζεται (το αναφορικό ό,τι με υποδιαστολή).
-18/7/2015 (για την διαφορά σημασίας μιας λέξεως μέσα στον χρόνο.) Ένας λόγιος, ο Αρσένιος, στο α' τρίτο του 16ου αιώνα γράφει: Οι των Γραικών απανθήσαντες λόγοι και οίον ειπείν νεκρωθέντες, πάλιν ανθούσι και αναβιώσκουσι και τα βελτίω υπισχνούνται το κατ' εμέ. Απανθήσαντες (ρήμα απανθώ, αντίθετο το ανθώ). Απανθήσαντες = έπαυσαν να είναι σε άνθηση, σε ακμή, μαράθηκαν. (εξ ού στην καθαρεύουσα η απάνθησις = το μάδημα των λουλουδιών, όταν μαραίνονται. Σήμερα ανθώ και ανθίζω, εξ ού και το απάνθισμα = το σύνολο των εκλεκτών πραγμάτων (απάνθισμα ποιημάτων, συνώνυμο: η συλλογή), αποθησαύριση... λέξη σχετική.
-18/7/2015 Ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας με τις πλούσιες επίσης διαλέκτους. Στην Κυπριακή διάλεκτο ο Νεόφυτος Ροδινός (16ος αιώνας) γράφει: "σοφός άνθρωπος, διδακτής (!) και καλοπίχερος". Ο διδακτής (από το διδάσκω), του διδακτού ή του διδακτή (όπως ο κατακτητής) = ο άξιος και ικανός να διδάσκει, ο δάσκαλος και επιδέξιος.
Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Νικηφορίδης
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 30 Ιουλίου 2015, αρ.φύλλου 798
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.