31.10.08

ΛΕΩΝΙΔΑ ΠΟΥΛΙΟΠΟΥΛΟΥ: Η κρίση του καπιταλισμού

η εκδίκηση του κομμουνισμού, ή η δικαίωση του σοσιαλισμού;

Ο τίτλος του άρθρου αυτού είναι μια πολιτική διατύπωση ή έκφραση, ενώ εάν ήθελε να εκφρασθεί κανείς με οικονομικούς ή τεχνοκρατικούς όρους, θα έπρεπε να θέσει το ερώτημα ως ακολούθως: ‘Η κρίση της οικονομίας της αγοράς η της ελεύθερης αγοράς, η εκδίκηση της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας (πρώην χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού) ή η δικαίωση της μικτής οικονομίας όπου παρεμβαίνει το κράτος όπου και όταν πρέπει;

Φυσικά όπως και να το πει κανείς είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι, βρισκόμαστε στη εξέλιξη μιας κρίσης από την οποία κανείς δεν θα μπορούσε να πει με σιγουριά πότε και πως θα τελειώσει. Το εάν είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη εκείνης του ’29 θα μπορέσουμε να το πούμε στο τέλος αφού μετρήσουμε τις απώλειες. Φυσικά την κρίση τους ’29 δεν την κατάλαβαν όλες οι χώρες, αλλά ούτε έπληξε άμεσα όλον τον κόσμο, καθότι η παγκοσμιοποίηση των αγορών τότε δεν ήταν τόσο μεγάλη όσο σήμερα. Μερικοί μιλάν φυσικά για χρηματιστηριακή ή τραπεζική κρίση η οποία ίσως να μην πλήξει και τόσο πολύ την υπόλοιπη αγορά ή την πραγματική οικονομία. Κάθε κρίση όμως όπως κάθε πόλεμος έχει παράπλευρες απώλειες. Οι απώλειες εκτός πεδίου μάχης είναι μεν μικρότερες αλλά όχι χωρίς συνέπειες.
Εάν θα πρέπει πάντως να κάνουμε μία επισήμανση μεταξύ των δύο κρίσεων είναι ότι, το ’29 άργησε να αντιδράσει ο κρατικός παρεμβατισμός με το λεγόμενο ‘νιου ντήλ’, της Κεϊνσιανής αντίληψης, ενώ στην σημερινή οικονομική κρίση η παρέμβαση των κρατών ήταν αμεσότερη παρά του ότι οι Γερμανοί δια της κ. Μέρκελ στην αρχή ένιψαν τα χείρας των λέγοντας λίγο πολύ,’ ο σώζων εαυτόν σωθήτω’ αλλά μετά φαίνετε ότι το σκέφθηκαν διαφορετικά και αποφάσισαν να δράσουν συλλογικά μαζί με τους άλλους Ευρωπαίους.

Δεν έλειψαν όμως και οι φωνές των νεοφιλελεύθερων, οι οποίοι κατηγόρησαν το κράτος για παρεμβατισμό στην ελεύθερη οικονομία, με τη εξαγορά διαφόρων τραπεζών, αλλά και των ακραίων αριστερών οι οποίοι μίλησαν για κρατικοποίηση των ζημιών και ιδιωτικοποίηση των κερδών, λες και αν άφηνε το κράτος τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν, δεν θα πλήττονταν οι εργαζόμενοι και οι καταθέτες μικροί και μεγάλοι.

Ένα άλλο ερώτημα όμως, μεταξύ των πολλών, που γενάτε εδώ είναι, για το ποιος θα βγει πολιτικά κερδισμένος από αυτή την κρίση. Η φιλελεύθερη σκέψη που δεν θέλει το κράτος να παρεμβαίνει(ξεπούλημα όλων των κρατικών επιχειρήσεων), η κρατικίστικη αντίληψη που θέλει το κράτος επιχειρηματία (ναι στο καθεστώς των κρατικών εταιριών), ή μια άλλη σκέψη που είναι με πιο κοντά στην σοσιαλδημοκρατία και την λαϊκή δεξιά και δέχεται την παρέμβαση του κράτους όταν πρέπει και το επιτάσσει η κοινωνική ανάγκη, όπως πίστευε ο Κέϊνς;
Η λογική πάντως λέει ότι, κανένας δεν ήθελε και δεν θέλει μια κρατικοδίαιτη ΔΕΗ, Ολυμπιακή, Ο.Τ.Ε, κλπ., όχι μόνο με ελλείμματα που θα τα πλήρωνε ο φορολογούμενος, αλλά και με μισθούς και συντάξεις οι οποίοι είναι πρόκληση για τον αγρότη τον βιομηχανικό εργάτη και όλους τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι νιώθουν αδικημένοι καθότι ήταν ανήμποροι να ζητήσουν και να επιβάλουν μισθούς ‘ρετιρέ’ με την ανοχή του κράτους εργοδότη αφού οι πολιτικοί- εργοδότες εξαρτιόνταν από τις ψήφους των.
Εάν θέλουμε να βγάλουμε λοιπόν κάποια συμπεράσματα από την πρόσφατη οικονομική κρίση που ξεκίνησε από την μητρόπολη του καπιταλισμού ή της ελεύθερης αγοράς, όπου όπως φαίνεται θα κερδίσει πανηγυρικά ο Ομπάμα, δηλαδή οι δημοκρατικοί, είναι ότι η μεταστροφή αυτή του αμερικανικού σώματος θα επηρεάσει όλον τον κόσμο και λογικά θα υπάρξει μια μεταστροφή του εκλογικού σώματος προς κυβερνήσεις που ιδεολογικά είναι υπέρ του κρατικού παρεμβατισμού και όχι του νεοφιλελευθερισμού.

Ίσως όμως πει κανείς ότι, είναι νωρίς ακόμη να μιλάμε για νικητές και ηττημένους, μεσούσης της κρίσης, καθότι μπορεί οι κρατικές παρεμβάσεις να μην αποβούν τόσο σωτήριες, όσο θα θέλαμε ή θα έπρεπε και να βγουν οι νεοφιλελεύθεροι δικαιωμένοι, πράγμα όμως που ποτέ δεν θα μπορέσει να αποδειχθεί, καθότι δεν ακολουθήθηκε το μοντέλο τους, για να μπορέσουμε να συγκρίνουμε και να πεισθούμε έτσι, ότι θα είχαν δίκαιο.
Πάντως είτε είναι κανείς οπαδός του Κέϊνς είτε του Φρίντμαν , θα πρέπει να επισημάνουμε ότι, ιστορικά έχει αποδειχθεί πως οι προοδευτικοί κύκλοι υποκύπτουν στη διαφθορά της εξουσίας και οι συντηρητικοί κύκλοι στην διαφθορά του χρήματος. Έτσι λοιπόν μπορεί ένα παρακλάδι ή μία έκφραση του καπιταλισμού να χρεοκόπησε αλλά αυτό δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση ότι ο καπιταλισμός ή οικονομία της αγοράς χρεοκόπησε.
Ανεξάρτητα όμως πια θα είναι τα αποτελέσματα ή οι απώλειες αυτής της κρίσης, το δίδαγμα που θα πρέπει να βγει είναι ότι, το κράτος πρέπει και οφείλει να παρεμβαίνει έγκαιρα και όχι καθυστερημένα, ότι το κοινωνικό κράτος πρέπει να ενισχυθεί και να δημιουργήσει μηχανισμούς ελέγχου που θα διασφαλίζουν αυτόν τον ρόλο του και ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενισχύσουν την κοινωνική τους ευθύνη χωρίς το κόστος αυτό να το μετακυλύουν στην κοινωνία. Διαφορετικά οι κοινωνικές εκρήξεις θα είναι αναπόφευκτες.

Ένα άλλο συμπέρασμα που θα βγει από την κρίση αυτή είναι ότι ο ‘καπιταλισμός’ θα γίνει εμπειρότερος εξυπνότερος και πιο μετριόφρων, αφού η ιστορία ναι μεν επαναλαμβάνεται αλλά ποτέ με ακρίβεια. Επομένως αν κάποιοι βλέπουν ένα άλλο ’29 μάλλον θα διαψευσθούν καθότι σήμερα υπάρχουν μηχανισμοί που είναι αποτελεσματικότεροι εκείνων του μεγάλου ‘κραχ’, αλλά από την άλλη θα πρέπει να γίνει σωστή διαχείριση της πληροφόρησης, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την ταχύτητα που έτρεχε τότε, έτσι ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα πανικού.

Σημ. Το άρθρο γράφθηκε πριν γίνει αποδεκτό το σχέδιο του Γκόρντον Μπράουν από την Ε.Ε.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 16.10.2008

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ