Εγκαίνια μουσείου μακεδονικού αγώνα

Το κείμενο είναι η ομιλία της γραμματέας του συλλόγου Φίλοι Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Ν. Καστοριάς κ. Σόνιας Ευθυμιάδου-Παπασταύρου στα εγκαίνια του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα στην πλατεία Ντολτσού (αρχοντικό Αν. Πηχιών), που έγιναν την Κυριακή 23 Μαΐου 2010.


«Η ονειροπόληση δεν είναι χαρακτηριστικό των ρομαντικών μόνο. Είναι το πρώτο στάδιο όλων των μεγάλων επιτευγμάτων.»

Αγαπητοί μας καλεσμένοι,

Μ’ αυτήν τη σοφή φράση επέλεξα να ξεκινήσω∙ μ’ αυτήν τη μεγάλη αλήθεια, που ίσως λίγοι έχουμε συνειδητοποιήσει. Εμείς τα μέλη του Συλλόγου, ακόμη κι αν δεν την είχαμε υποψιαστεί, όλη αυτή η τιτάνια προσπάθεια να γίνει επιτέλους το Μουσείο που εγκαινιάζεται σήμερα στην Καστοριά μας έκανε να το καταλάβουμε πολύ καλά.

Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Ν. Καστοριάς είναι ένα πραγματικό επίτευγμα. Και λόγω του αγώνα να στηθεί και να λειτουργήσει και προπαντός λόγω της σημασίας του για την περιοχή μας. Επιτέλους ένα Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα στην πόλη που ήταν η καρδιά του Αγώνα, στην Καστοριά. Επιτέλους ένας χώρος όπου μαζεύτηκαν και μαζεύονται και θα μαζευτούν και άλλα κειμήλια από το Μακεδονικό Αγώνα, αφού άνοιξαν και θα ανοίξουν και άλλες κασέλες και θα φανερώσουν σε όλους μας ιερά κειμήλια αγωνιστών∙ σαν εκείνη τη ζωγραφισμένη από όλες τις πλευρές κασέλα του ζωγράφου μας του Θεόφιλου, με τις πολλές κολλημένες στο σκέπαστρό της κάρτες, που ανοίχτηκε φέτος, αποκαλύπτοντάς μας τα πιο αγαπημένα του διαβάσματα∙ σαν την κασέλα του Θεόφιλου, λοιπόν, που μέσα της, ανάμεσα σ’ άλλα βιβλία, έκρυβε, ξέρετε ποιο; Το «Μονογραφίες για τους αγωνιστές, προπάντων τους Μακεδονομάχους».
Αυτό το Μουσείο, που σήμερα εγκαινιάζεται είναι, επίσης, ένα σύμβολο. Και δε θα υπήρχε, αν δεν είχαν ονειρευτεί κάποιοι άνθρωποι, όχι πολλοί. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού, ο κ. Αναστάσιος Πηχιών, που έχουμε τη μέγιστη τιμή να είναι σήμερα μαζί μας. Αν και…

Κύριε Πηχιών, είναι της μοίρας σας. Είναι μες στο DΝΑ σας, στο γονίδιό σας. Απόγονος της ηρωικής οικογένειάς σας, κουβαλητής του ίδιου ονοματεπώνυμου με τον πρωτεργάτη του πρώιμου Μακεδονικού Αγώνα, από τον οποίο πήρε και το όνομά του, «Πηχεωνικά», γιος του Κωνσταντίνου Πηχιών, του γυμνασιάρχη που, οργώνοντας ολόκληρη την περιοχή μας και καταγράφοντας σημαντικές πληροφορίες, διέσωσε πολύτιμα στοιχεία από το Μακεδονικό Αγώνα, αλλά υπήρξε και πρωτεργάτης στην υπόθεση της επανόδου των ιερών οστών του ήρωα Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη από τη Βιέννη, κουβαλητής του ίδιου επωνύμου με τον καπετάν Φιλώτα, που το 1912 μπήκε πρώτος, μετά από 527 χρόνια σκλαβιάς, στην ντυμένη στα γαλανόλευκα ελεύθερη πια πόλη της Καστοριάς, φοβάμαι πως ήταν αναπόφευκτο αυτό που κάνατε: που δώσατε αυτό το πανέμορφο αρχοντικό (και ποιος δε θα το ‘θελε για δικό του;) το χτισμένο σ’ αυτήν την ξεχωριστή θέση, για να γίνει μουσείο… Πράξη εξόχως ηρωική η πράξη σας σε μιαν εποχή που η συντριπτική πλειονότητα από εμάς τους γύρω σας επιδίδεται στη συγκέντρωση περιουσιακών στοιχείων, γιατί –αλίμονο- πιστεύει πως αυτά μας καταξιώνουν…

Κι ο άλλος άνθρωπος που ονειρεύτηκε… Που αν δεν το είχε ονειρευτεί τόσο πολύ, τόσο τρελά, το Μουσείο δε θα υπήρχε σήμερα, όσο κι αν το ήθελε ο δωρητής του∙ του ανθρώπου ο οποίος, αν δεν το είχε κάνει όνειρο της ζωής του, το αρχοντικό αυτό θα είχε μετατραπεί σε ένα ακόμη χαρισμένο στο ελληνικό Δημόσιο παντελώς αναξιοποίητο κι εγκαταλειμμένο κτίριο∙ μιλώ, φυσικά, για τον Πρόεδρο του Συλλόγου μας κ. Χρυσόστομο Παπασταύρο, που έπεφτε ξυπνούσε με την ίδια πάντοτε έννοια: πώς να μπορέσουμε, πώς θα τα καταφέρουμε. Και τα καταφέραμε. Με κόπο και μόχθο δικό του πολύ, με πολύ λιγότερο δικό μας. Κι ήταν τα χρόνια που μεσολάβησαν δύσκολα, οι πόρτες κλειστές. Για να το καταλάβετε, θα σας αναφέρω κάτι που γράφτηκε σε εφημερίδα πολύ πρόσφατα: πως από τις δύο απεικονίσεις της Αφροδίτης της Μήλου στο ίδιο γερμανικό περιοδικό εκείνη που μας πόνεσε περισσότερο ήταν η δεύτερη: αυτή με το χέρι της ζητιάνας. Έτσι περιφέρονταν κάποιοι από μας κάποιες φορές, πάρα πολλές ο αξιοπρεπέστατος Πρόεδρός μας. Έτσι, μέχρι που ο Δήμος Καστοριάς ξεκίνησε τις εργασίες, μετά παύση διαρκείας στις εργασίες, αλλά συνέχιση των προσπαθειών για να βρεθούν χρήματα –το δυσκολότερο κομμάτι της όλης προσπάθειας- , ύστερα η επίσκεψη της κ. Βλαβιανού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος -του Ιδρύματος που αποδείχτηκε για μας ο σωτήριος από μηχανής θεός μας- οπότε το δάκρυ της απόγνωσης στα μάτια του Προέδρου μας έκανε το μεγάλο του θαύμα κι η απόφαση πάρθηκε. Αποπεράτωση. Τέλος της πολύχρονης απαιτητικής αυτής φάσης, αλλά πέρασμα στην επόμενη φάση, που είναι απαιτητική επίσης. Ξεκινάει, λοιπόν, η λειτουργία του κι έχει και αυτή το μεγάλο της αγώνα. Όμως ελπίζουμε και πιστεύουμε και θα παλέψουμε. Άλλωστε τώρα υπάρχει ένα καλό προηγούμενο: το ολοκληρωμένο μας κτίριο. Και μια δυνατή παρακαταθήκη: η αισιοδοξία του Προέδρου μας, που δε μειωνόταν ούτε ελάχιστα, ακόμα και όταν απ’ όλους εμάς εξανεμιζόταν. Ελπίζουμε και πιστεύουμε.

Καθόλου για μας τους ίδιους. Αποκλειστικά για τα παιδιά μας. Αυτά θα είναι οι επισημότεροι επισκέπτες αυτού του χώρου, που, εκτός απ’ όλα τ’ άλλα, είναι και σύμβολο. Αυτά, που, άθελά τους, μας χάρισαν τις πιο τρυφερές στιγμές των τελευταίων ημερών της έντονης προετοιμασίας του χώρου, όταν μόνα τους, χωρίς κανένας μεγάλος να τα ‘χει παρακινήσει, έρχονταν και στέκονταν στο κατώφλι, θέλοντας να μπουν να δουν, διστάζοντας όμως κιόλας… Αυτά ονειρευόμαστε να περνούν αυτό το κατώφλι και να ‘ρχονται για να μαθαίνουν τη δοξασμένη ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας τους. Και τα ονειρευόμαστε να φεύγουν με γνώση περισσότερη και με περηφάνια μεγαλύτερη. Γι’ αυτόν το λόγο, άλλωστε, ένα παιδί θα τα εκπροσωπήσει στο κόψιμο της κορδέλας.
Το παιδί αυτό θα μπορούσε να είναι ο κάτοχος του ωραίου αυτού αρχοντικού. Του φτάνει, όμως, που κατέχει το βαρύ του όνομα και που συνεχίζει την από παλιά λαμπρή ιστορία της οικογένειάς του. Κι είναι ο μικρός Αναστάσης ένα σύμβολο και πάλι: το σύμβολο της ελπίδας πως θα επαναφέρουμε τα παιδιά μας στο κέντρο της προσοχής μας και της σκέψης μας και της καρδιάς μας όλοι.

Κι ας ορκιστεί ο καθένας από μας, όλοι εσείς που υπηρετείτε τον τόπο από τις μεγάλες θέσεις, αλλά κι όλοι εμείς που τον υπηρετούμε από πιο χαμηλά, ας ορκιστούμε σήμερα που ζούμε σε μια πατρίδα που μοιάζει τρομακτικά με την ερειπωμένη χώρα στο Παραμύθι χωρίς όνομα της σπουδαίας συγγραφέως του Μακεδονικού Αγώνα Πηνελόπης Δέλτα πως θα κάνουμε ό,τι μπορούμε, ότι θα κάνουμε και περισσότερα από αυτά που μπορούμε, για ν’ αναστήσουμε τη βαριά τραυματισμένη από εμάς τους ίδιους Πατρίδα μας.
Δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Μας το εγγυάται το βασιλόπουλο του βιβλίου της Δέλτα, που δεν είναι άλλος από το σπουδαίο μας συντοπίτη, τον πολυαγαπημένο μας Ίωνα Δραγούμη…