25.11.14

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι  περί τού ορθώς γράφειν τε και  λέγειν

12-7-2014. Τοπικός Τύπος: Ο συνδυασμός «εν δήμο» οργάνωσε εκδήλωση. Το ορθόν: εν δήμω (η Δοτική της αρχαίας και της Καθαρεύουσας), όπως εν οίκω, {Τα εν οίκω μη εν δήμω}, ω με υπογεγραμμένη, εν πόλει, εν τάχει, εν Καστορία, εν Αθήναις, εν ώρα (ανάγκης) κ.λ.π. και στον πληθυντˑ εν πολλοίς, εν ολίγοις.

12-7-2014. Βιβλίο: υπέβοσκε από καιρό καχυποψία μεταξύ τους. Το υποβόσκω (ρήμα λόγιο…), συνήθως στο γ΄ ενικό πρόσωπο, στον Ενεστώτα και Παρατατικό, η έννοια του: υπάρχει χωρίς να φαίνεται, παρβλˑ το αρχαίο λανθάνει = μένει απαρατήρητος κάνοντας κάτιˑ π.χ. Στο σύγγραμμά του υποβόσκει ένας υπερεθνικισμός (συνήθως για κάτι όχι ευχάριστο, αρνητικό)ˑ πάντοτε υπέβοσκε μίσος ανάμεσά τους. Το συσχετίζω με το επίσης αρχαίο – λόγιο ρ. υποφώσκω, το οποίο όμως πολλοί χρησιμοποιούν και σήμερα. Η έννοια του: αρχίζω να φαίνομαι, φέγγω αμυδρώς, αχνοφέγγω, πιο πολύ για θετικά πράγματα. Αρχίζει να υποφώσκει μιά ελπίδα για καλύτερο αύριοˑ Στην κυριολεξία του το ρήμα το χρησιμοποιεί ο Αλέξ. Παπαδιαμάντης: Ήδη υπέφωσκεν η ημέρα, (αχνόφεγγε). Πάντως, σημειωτέον, υποβόσκει – υποφώσκει δεν είναι συνώνυμα. Με το υποβόσκει γειτνιάζει κάπως το αρχαίο λανθάνει, υπολανθάνειˑ φράση αρχαία: υποφωσκούσης έω ήλαυνεˑ (έω, Γενική, η ηώς = αυγή)ˑ Καθώς αχνόφεγγε η αυγή, αυτός προχωρούσε έφιππος.

18-7-14. Τοπ. τύπος: Ας όψεται εκείνος ο υπουργός, που… Η φράση ανήκει στην κατηγορία των «άπαξ λεχθέντων» λαθεμένα, και ως τόσο επεκράτησαν. Κάποιος διετύπωσε σφαλερά (προκάλεσε, φαίνεται, εντύπωση) και το κακό… συνεχίζεται. Ας όψεται ο φίλος μου, που με έπεισεˑ Δεν είναι συντακτικά σωστή η φράση. Το ας της δημοτικής το έχουμε με υποτακτική κυρίως: ας έλθει, ας εξετάσουμε, ας πούμεˑ {πιο σπάνια σε δήλωση ανεκπλήρωτης επιθυμίας: Ας ήταν να γινόταν από τότε}. Το όψεται είναι γ΄ ενικό χρόνου Μέλλοντος του αρχαίου: ορώ = βλέπω. Το ας λοιπόν με Μέλλοντα; ανελλήνιστοˑ Και όμως το επαναλαμβάνουμε: Ας όψεται η Κυβέρνηση, που ψήφισε νόμο...

10-7-2014. Τοπ. τύποςˑ Αφού μιλούν για κατάφορη αδικία (σοβαρό ορθογραφικό λάθος). Η λέξη δεν έχει σχέση με το φέρω- φορά, φόρος, αλλά με την αρχαία λέξη φωρ = ο κλέπτης. Σώζεται στην γνωστή φράση της Καθαρευούσης: εφωράθη κλέπτων = πιάσθηκε επ΄ αυτοφώρω, «πιάσθηκε στα πράσα»ˑ το ορθόν: η κατάφωρη αδικία. (Καθαρεύουσα: η κατάφωρος αδικία)ˑ Καταφώρως μας αδικείτε, κ. Διοικητά. Στο ίδιο φύλλο εφημερίδος: εξατμήσειςˑ το ορθόν: εξατμίσειςˑ η εξάτμιση (εξατμίζω).

19- 7-2014. Εφ-δα: Το Παρόνˑ Γνωρίζετε τον Γεν. Διευθυντή Αλέξανδρο Ζήνων; Το ορθόνˑ τον Αλέξ. Ζήνωνα (όπως τον Σόλωνα)ˑ Έτσι ακούω αρκετές φορές: είπα στον Ξενοφών (!), αντί του ορθού : στον Ξενοφώνταˑ (όπως τον Δράκοντα, τον γέροντα). Θα ακούομε και τέτοια, όπως θα τα έλεγαν οι ξενόφωνοι, με την κατάργηση των Τριτοκλίτων (της αρχαίας και Καθαρευούσης), ενώ κάποιες κατηγορίες αυτών έπρεπε να περιλαμβάνονται στην Γραμματική της Δημοτικής ως αρχαιόκλιτα: της Ελλάδος (Αν όχι όλοι, πάντως οι περισσότεροι λέμε της Ελλάδος, πρός τιμή τους, ο Κων/νος Μητσοτάκης και η Αλ. Παπαρήγα λένε η Ελλάς (το πραγματικό όνομα, ασχέτως αν, κατά το η λαμπάς είπαμε η λαμπάδα, και η Ελλάς έγινε Ελλάδα), της Πατρίδος, (έπεσαν υπέρ πίστεως και Πατρίδος), το συμφέρον της ολότητος, της διαρκούς ειρήνης, ο αιώνας του Περικλέους, ο Ξενοφών, ο Πλάτων, οι λόγοι του Δημοσθένους, κ.α.

20-7-2014. ΕΤ. Η Κυβέρνηση να πάρει άμεσα μέτρα! Γιατί όχι, ως χρονικό: να πάρει αμέσως μέτρα. Τα επιρρήματα στη Δημοτική είναι νόμιμα και σε –ως και σε –αˑ φέρθηκε τίμια και τιμίως, εναγώνια και εναγωνίως, ορθώς και ορθά, κ.λ.π. Για κάποια υπάρχει μιά λεπτή διαφορά, όπως και στο άσχημα (μου φέρθηκε άσχημα, δεν θα ειπούμε ασχήμως!, απλώς αυτό είναι αποδεδειγμένο, έτσι απλά το είπα (λεπτή διαφορά)ˑ πάντοτε όμως σαφώς, εμφανώς, προφανώς, πασιφανώς, δεόντως (όχι δέοντα), (ποτέ … σαφά κ.λ.π.).

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 4 Σεπτεμβρίου 2014, αρ. φύλλου 754

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ