15.8.16

ΟΔΟΣ: Έκανε καλά λοιπόν εκείνος που επέδραμε στις εκκλησίες της πόλης;


Βυζαντινές-Εικόνες-Καστοριάς
ΟΔΟΣ 24.3.2016 | 828

Για την ώρα μπορεί κάποια πράγματα να μοιάζουν με όνειρα θερινής νυκτός. ή καλύτερα με όνειρα εαρινής ισημερίας, αλλά σε μια νέα εποχή που ελπίζεται να ακολουθήσει την σημερινή, όταν η διαφάνεια θα αποτελεί καθολική απαίτηση και αντίστοιχα αυτονόητο χρέος, το ζήτημά της -μετά την κλοπή- τύχης των εικόνων και κειμηλίων από τις εκκλησίες της Καστοριάς, πριν το 1974 και μετά απ’ αυτό ως τις ημέρες μας, θα μπορούσε να προσλάβει και άλλες διαστάσεις. Όχι απλής έρευνας και απόδοσης ευθυνών ή ευσήμων. Διαστάσεις που δεν τις έχει ανάγκη κανείς και προπαντός δεν τις χρειάζεται ούτε ο τόπος, ούτε η ίδια η υπόθεση της σημερινής τους κατάστασης και διαχείρισης.

Όμως ξενίζει το γεγονός ότι, αν και άγνωστος αριθμός τους –ίσως όμως και το μείζον μέρος τους- σώζεται ακόμη, ή ακριβέστερα διασωζόταν κάπου μεταξύ αποθηκών του μητροπολιτικού μεγάρου, του βυζαντινού μουσείου και στους τοίχους του επισκοπείου Καστοριάς ως ανάλογο διακοσμητικό στοιχείο των χώρων, εξακολουθεί να αποτελεί απολύτως ακατανόητο μυστήριο, ο λόγος για τον οποίο επί 42-43 περίπου χρόνια, δεν δίνεται στην δημοσιότητα μια κανονική, πλήρης και τεκμηριωμένη απάντηση για τα κειμήλια.

Έτσι, παρά το ότι θα έπρεπε ήδη από δεκαετίες, πριν τα διασωθέντα κειμήλια να έχουν αποδοθεί στον ελληνικό λαό και πιο άμεσα στην κοινωνία της Καστοριάς, με ένα τρόπο που θα αποκαθιστούσε υπό μια έννοια το έγκλημα που προηγήθηκε, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει με αποκλειστικά αισιόδοξα κριτήρια την παράλειψη. Στην Καστοριά βεβαίως το κυνήγι του αυτονόητου, είναι μάστιγα που ενδημεί. Αυτή είναι μια αθώα εξήγηση.

Την κατάσταση δεν βοηθά το φαινόμενο τα εναγώνια ερωτήματα των πολιτών και κυρίως αυτών που ζητούν επώνυμα, ευγενικά και με την διάκριση της ιδιαίτερης θέσης και ευθύνης του ερωτώμενου θεσμού, να αντιμετωπίζονται με αόριστες και επιδερμικές εξηγήσεις. Και μέσω στημένων συνεντεύξεων αγνώστων και ανώνυμων εκπροσώπων… τύπου. Που περιέχουν αδόκητο περίσσευμα αδιαφορίας στην άδολη έκκληση των πολιτών. Και την επίκληση αποκλειστικά ετεροβαρών ανεπίτρεπτων διλημμάτων για ποίμνια.

Για διλήμματα σεβασμού και πίστης, γύρω από το σοβαρό ιστορικό, εκκλησιαστικό, πολιτικό και εν τέλει οικονομικό έγκλημα σε βάρος της Καστοριάς. Σαν την συνέντευξη που φέρεται να παραχωρήθηκε με αφορμή την ανιδιοτελή προσπάθεια της ΟΔΟΥ να διατηρήσει την μνήμη και να συμβάλλει στην διάσωση του θησαυρού της Καστοριάς που έπεσε θύμα λεηλασίας. Τον οποίο για άγνωστο λόγο, επιμένουν κάποιοι, να διαχειρίζονται ερήμην της κοινωνίας της πόλης.

Ύστερα από τις εξελίξεις, μετά τα αναπάντητα καλοπροαίρετα ερωτήματα του διακεκριμένου δωρητή και ευπατρίδη της Καστοριάς κ. Αναστασίου Πηχιών, για τα οποία διεξήχθη και διεξάγεται ηλεκτρονική συγκέντρωση υπογραφών, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η διαιώνιση αυτής της κατάστασης εξελίσσει το θέμα και το καθιστά σαν μια βραδυφλεγή βόμβα. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει κάτω από ποιες συνθήκες θα μπορούσε να απασφαλιστεί. Την ίδια στιγμή η αδικαιολόγητη σιωπή πληθαίνει ενδείξεις ότι μπορεί ορισμένες από τις εικόνες να «κοσμούν» κατοικίες μερικών υπεράνω κάθε υποψίας ιδιωτών στην Καστοριά. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί η σιωπή;

Έτσι, τόσο από την απάντηση του σεβ. μητροπολίτη Καστοριάς προς τον κ. Γεώργιο Δαουτόπουλο -που ασφαλώς είναι ένα πρώτο βήμα- όσο και την επιστολή ευγενικής διαμεσολάβησης τρίτου προσώπου προς τον κ. Αναστάσιο Πηχιώνα, διαφάνηκε βεβαίως μια τάση «εκτόνωσης» και εξευμενισμού της αγωνίας χιλιάδων πολιτών για την τύχη των κειμηλίων της Καστοριάς. Μια άγνοιας που συντηρείται, παρά την πάροδο περίπου 42-43 ετών από την εποχή της οργανωμένης λεηλασίας των εκκλησιών της Καστοριάς. Η οποία έγινε από κληρικό της εποχής, ενώ όμοιο της φαινόμενο δεν αναφέρθηκε ποτέ στην ιστορία της Καστοριάς, ούτε καν στην κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς το 1385.

Είναι πραγματικά απορίας άξιο το ερώτημα, ποιος λόγος δικαιολογεί μια σιωπή και μια αδιαφορία που ουσιαστικά επικυρώνει ή ακόμη χειρότερα αποδραματοποιεί μια κατά τα άλλα αδιανόητη ενέργεια. Έκανε καλά λοιπόν εκείνος ο κληρικός που επέδραμε στις εκκλησίες της πόλης;

Έτσι παρά την σχετική ανταπόκριση, που ασφαλώς δεν είναι κάτι το αρνητικό, δεν παρασχέθηκαν απαντήσεις με συγκεκριμένα και λεπτομερή στοιχεία. Ούτε πολύ περισσότερο κάποια υπόσχεση και δέσμευση ότι τα σωζόμενα κειμήλια, τα οποία αποτελούν κληρονομιά του ελληνικού λαού και περιουσία της Καστοριάς, θα επιστρέψουν στην θέση τους, ή θα οργανωθούν ώστε να αποτελέσουν αντικείμενο παρουσίασής τους. Σε μουσεία, για να είναι ασφαλή, αλλά και προσιτά προς θαυμασμό στους πολίτες της Καστοριάς και τους επισκέπτες. Και για την ιστορική μελέτη. Αλλά και για την τόνωση της ιστορικής και εθνικής συνείδησης. Για να πάψουν να είναι αγνοούμενα και να επιτρέπουν ακόμη και ανοίκειες σκέψεις.


Καστοριά-Εφημερίδα-Οδός
ΟΔΟΣ 24.3.2016 | 828 | σελ. 3


Ύστερα από τα δημοσιεύματα της ΟΔΟΥ την π. εβδομάδα και την επιστολή του κ. Αναστασίου Πηχιών, δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι αναγνώστες που σε επικοινωνία τους με την εφημερίδα σχολιάζοντας τις θετικές αντιδράσεις, τόνισαν το χάσμα αντίληψης. Ακόμη και με την ευγενική πρωτοβουλία μεσολάβησης συμπολίτη που βρίσκεται στον φιλικό κύκλο του σεβ. μητροπολίτη.

Επεσήμαναν οι αναγνώστες ότι ο κ. Πηχιών απηύθυνε έκκληση για απαντήσεις, ώστε τα κειμήλια της Καστοριάς να σωθούν και να διατεθούν επ΄ ωφελεία του κοινωνικού συνόλου και της ίδιας της Καστοριάς. Χωρίς δηλαδή να διατυπώσει κανένα απολύτως προσωπικό αίτημα. Αντίθετα, ύστερα από την πάροδο αδικαιολόγητα μεγάλου χρονικού διαστήματος και αφού προηγήθηκε η ηλεκτρονική συγκέντρωση υπογραφών, έλαβε μια καλής προαίρεσης βέβαια, αλλά οπωσδήποτε μια προσωπική πρόσκληση. Να ενταχθεί (ο κ. Α. Πηχιών) σε ένα club ελάχιστων προνομιούχων για να ξεναγηθεί και να απολαύσει ατομικά τα απαράμιλλα έργα και πειστήρια της ιστορίας της πόλης. Ερήμην του κοινωνικού συνόλου της Καστοριάς. Είναι σωστό αυτό;

Υπήρξαν και άλλες προσεγγίσεις και αναφορές αναγνωστών και φίλων της κίνησης συλλογής υπογραφών, που προσπαθούσαν να εξηγήσουν τον βαθύτερο λόγο για αυτό το πείσμα. Που διαιωνίζει τις συνέπειες μιας προσπάθειας αρχαιοκαπηλίας, που καταβλήθηκε οργανωμένα και με απίστευτη θρασύτητα, μπροστά στα μάτια των φιλήσυχων Καστοριανών, που δεν πίστευαν σε όσα έβλεπαν, στην διάρκεια της δικτατορίας.

Θύμισαν κάποιοι ότι ενώ για το παλιό Γυμνάσιο γίνονται… μνημόσυνα και μοιράζονται κόλυβα (που κατεδαφίστηκε την ίδια ανώμαλη πολιτικά περίοδο για να ανεγερθεί νέο), αντίθετα για τις εικόνες και τα λοιπά κειμήλια, όλα αμύθητης ιστορικής αλλά και οικονομικής αξίας, που τα έκλεψαν μέλη με την σημερινή ορολογία «εγκληματικής οργάνωσης» υπεράνω κάθε υποψίας, οι τελετάρχες των μνημοσύνων του παλιού Γυμνασίου, όλως παραδόξως δεν έχουν ούτε μια λέξη συμπαράστασης να αφιερώσουν. Παράξενο;

Άλλοι πάλι αναγνώστες, σχολίαζαν το γεγονός ότι στον Δήμο Καστοριάς, που αποφάσισαν –και σωστά βεβαίως– την συντήρηση του μουσουλμανικού τεμένους, δείχνουν απάθεια για τα κειμήλια και τις εικόνες που αφορούν την ολότητα της σημερινής Καστοριάς. Όπως και ότι ακόμη και οι τουρκοφάγοι και υποτακτικοί της Ρωσίας δημοτικοί σύμβουλοι πλειοψηφίας αλλά και μειοψηφιών, που ολόκληρο το περασμένο διάστημα ξεσήκωσαν την Καστοριά με τις απλά τζιχαντιστικές κορώνες τους για την υπόθεση του τεμένους, ωστόσο εν προκειμένω έλαμψαν με την απουσία και την σιωπή τους. Περίμενε στ’ αλήθεια κάποιος στα σοβαρά το αντίθετο;

Όσο και να ακούγεται ή να ηχεί σήμερα παράδοξο και υπερβολικό, ήδη εκφράζονται προτάσεις για την σοβαρότητα της υπόθεσης. Όχι απλά για διερεύνηση σύγχρονων νομικών ευθυνών -άλλωστε το θέμα δεν είναι για την ώρα αυτό- αλλά ακόμη και για αναφορές σε διεθνείς οργανισμούς και από τους Καστοριανούς των παροικιών που ασφαλώς δεν θα ένοιωθαν απειλή ή φόβο.

Παρά ταύτα σύμφωνα με πηγές της ΟΔΟΥ, υπάρχουν ενδείξεις ότι ενδέχεται ο Δήμος Καστοριάς να αναλάβει πρωτοβουλία για τα κειμήλια της Καστοριάς, κάτι που ασφαλώς και θα βοηθούσε την κατάσταση σημαντικά και θα διευκόλυνε ακόμη και την Ι. Μητρόπολη, αφού θα την απήλλασσε από την ευθύνη συντήρησης, φύλαξης και έκθεσής τους. Είναι ίσως η κατάλληλη στιγμή για τον Δήμο Καστοριάς να αναλάβει μια τέτοια πρωτοβουλία που μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα. Που διευρύνεται και επιδεινώνεται.


Φωτογραφία: Λεπτομέρεια εικόνας του Αγίου Γεωργίου, μέσα 14ου αιώνος μΧ, Βυζαντινό και Χριστιανικό μουσείο Αθηνών.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 24 Μαρτίου 2016, αρ. φύλλου 828.


Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ