13.3.18

Πρόσωπα 2017: Ευθύμιος Τσιγαρίδας [3]


ΟΔΟΣ 28.12.2017 | 916 | Πρόσωπα 2017

«Ο φύλακας που πήγαινε στα μπουζούκια νύκτωρ»



[-] Τον μέχρι πρόσφατα, άγνωστο στην Καστοριά και λησμονηθέντα κρατικό υπάλληλο επί Δικτατορίας, όταν το 1969 λεηλατήθηκαν οι εικόνες και τα κειμήλια από τις εκκλησίες της Καστοριάς επί μητροπολίτη Δωροθέου, και υπήρξε στην διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας καθηγητής Χριστιανικής Αρχαιολογίας και Τέχνης του Α.Π.Θ., δηλαδή τον κ. Ευθύμιο Τσιγαρίδα, που ήλθε δύο φορές  προσκεκλημένος από την Ιερά Μητρόπολη Καστοριάς την Άνοιξη του 2017, και πιο ειδικά την Κυριακή της Ορθοδοξίας (5 Μαρτίου 2017), και στην συνέχεια στις 3 Μαΐου 2017, επέλεξαν πολλοί αναγνώστες και φίλοι της ΟΔΟΥ, ως πρόσωπο για το 2017.

Σχεδόν στο σύνολό τους, εκφράζοντας μάλιστα δηκτικά ερωτηματικά για την σκοπιμότητα των συμβάντων, προσεγγίζουν κριτικά το γεγονός ότι 45-50 χρόνια μετά την κρίσιμη εποχή, και ενώ όλες αυτές τις δεκαετίες που επαρκούν για παραγραφές ποινικών αδικημάτων όσων ευθύνονται, κανείς δεν τον είδε και κανείς δεν τον είχε ακούσει να παρεμβαίνει δημόσια, όπως έπραξε τώρα για το καυτό θέμα, κανείς δε επίσημος φορέας (δημοτικός-κυβερνητικός ή εκκλησιαστικός), δεν είχε την πρόνοια να συγκεντρώσει στοιχεία και μαρτυρίες για την μελέτη και ανάλυση των ταραγμένων εκείνων εποχών όταν εκλάπησαν από τις εκκλησίες της Καστοριάς ο θησαυρός της πόλης, δηλαδή εκατοντάδες εικόνες και κειμήλια ανεκτίμητης αξίας, ώστε να μπορούν να αξιολογηθούν αργότερα.

Τώρα λοιπόν μέσα στο 2017 βρήκε την ευκαιρία ο κ. Ε. Τσιγαρίδας, ο οποίος ακολούθως μάλιστα βραβεύτηκε, για να κάνει την πόλη «άνω–κάτω». Ταυτόσημες με τον ίδιο απόψεις διατύπωσε από το ίδιο βήμα και η κ. Ανδρομάχη Σκρέκα, που είναι διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καστοριάς και σε ομιλία της στην Καστοριά ανέπτυξε το θέμα «Η ιστορία της Καστοριάς μέσα από τα τεκμήρια του πολιτισμού της».

Πιο συγκεκριμένα ήταν ο ίδιος ο κ. Τσιγαρίδας που θύμισε ότι είχε διατελέσει επιμελητής στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, έχοντας στην αρμοδιότητα του μεταξύ άλλων και την Καστοριά, την ίδια χρονική περίοδο που γινόταν εδώ, ο μεγάλος… ξεσηκωμός.

Και ενώ μέχρι τώρα όλοι γνώριζαν (άλλοι από φήμες και ελάχιστοι αλλά υπαρκτοί από τα βιώματά τους) ότι το μεγάλο πλιάτσικο των κειμηλίων της εποχής εκείνης, είχε σαν αποτέλεσμα την οριστική εξαφάνιση των περισσότερων απ’ αυτά, και την ερήμωση των ίδιων των εκκλησιών που τα φιλοξενούσαν επί αιώνες· ήλθε τώρα, ο κρατικός υπεύθυνος εκείνης της εποχής, όχι μόνο να επικαλεστεί ότι δεν έγινε καμιά κατ’ ουσία κλοπή από τις εκκλησίες, αλλά και ότι όσες αφαιρέθηκαν απομακρύνθηκαν για την διάσωση και… συντήρησή τους και ότι για όσα έγιναν ευθυνόταν ο… φύλακας του χώρου αποθήκευσης στην περιοχή του τότε Ορφανοτροφείου, που ήταν ρέκτης σε μπουζούκια και νυκτερινά κέντρα!

Το ποιόν και τι εξυπηρετούσε η ανέλεγκτη παρουσίαση αυτών των απόψεων και η μετά από 50 περίπου χρόνια ανάκλησή του από την εφεδρεία των κρατικών παραγόντων της εποχής εκείνης, όπως και η πρωτοβουλία να παρουσιαστούν αυτές οι απόψεις και οι μαρτυρίες του ίδιου χωρίς έλεγχο ή αντίλογο, ή την δυνατότητά τους έστω, αποτελούν ερωτηματικά. Για την τιμή των όπλων ακούστηκαν βέβαια και διατυπώθηκαν αντιρρήσεις από το ακροατήριο της πρώτης εκδήλωσης, αλλά όλα αυτά μόνο σε ένα μικρό βαθμό και περιορισμένο μέτρο.

Για όλους αυτούς τους λόγους και με ένα μεγάλο ερωτηματικό, φίλοι και αναγνώστες της ΟΔΟΥ, ψήφισαν μαζικά τον κ. Τσιγαρίδα που μάλωσε ύστερα από 45-50 χρόνια τους απλούς ανθρώπους της (τότε) Καστοριάς και ούτε λίγο ούτε πολύ, τους χαρακτήρισε κι’ από πάνω περίπου αχάριστους στο ότι δεν αποκατέστησαν την μνήμη του Δωροθέου.
.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 28 Δεκεμβρίου 2017 αρ. φύλλου 916



* * *

[…] Κάποια μέρα, την γνωστή περίοδο πριν το 1974, ήρθαν εργάτες και ξήλωσαν αυτές τις θαυμάσιες τοιχογραφίες. Πήραν και τις εικόνες και στην θέση τους έβαλαν χάρτινα αντίτυπα. Οργανωμένα πράγματα δηλαδή. Μόνο μία τοιχογραφία του Αγίου Γεωργίου, άφησαν, όχι  για άλλο λόγο, αλλά  επειδή δεν μπόρεσαν να την ξεκολλήσουν: τους έσπασε στην μέση. Έμειναν και κάποια σπαράγματα. Υπήρχε και ένα ξύλινο ξόανο του Αγίου Γεωργίου σαν κι αυτό που υπάρχει στην Ομορφοκκλησιά, σε μικρότερο μέγεθος όμως. Όμοιο του, δεν νομίζω ότι υπάρχει στην πόλη. Μέχρι και αυτό πήραν.

Από τότε κανείς δεν έμαθε τι απέγιναν όλα αυτά. Όπως πήραν και όλες τις πολύτιμες εικόνες, κυρίως τις παλιές και μεγάλες από όλες τις βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες της Καστοριάς. Το γεγονός αυτό απογοήτευσε τόσο πολύ την μητέρα μου που δεν μπορούσε πια να ξαναπάει στην εκκλησία της γειτονιάς. Το θέαμα την αποκαρδίωνε. Όπως και όλους τους Καστοριανούς της εποχής.

Μόνο από τον Άγιο Νικόλαο της αρχόντισσας Θεολογίνας, μία εκκλησία πάνω από τον Άγιο Μηνά, δεν μπόρεσαν να πάρουν εικόνες. Γιατί φαίνεται πήγαν εκεί προς το τέλος της «επιχείρησης» και ο κυρ-Ανδρέας Νικολής, που είχε το κλειδί της εκκλησίας, είχε μάθει τι συνέβαινε και αρνήθηκε πεισματικά να τους το δώσει. Όσοι θυμούνται τον Ανδρέα Νικολή θα θυμούνται ότι δεν φοβόταν εύκολα. Αργότερα, κάποιες γυναίκες που πήγαν στον Άγιο Σπυρίδωνα της περιοχής του Ιδρύματος Θηλέων, όπου έλεγαν ότι είχαν συγκεντρωθεί οι εικόνες, δεν βρήκαν τίποτα.

Θεωρείται άλλωστε ακόμη  γνωστό ότι ο παπα-Χαράλαμπος, εφημέριος της εποχής, και κάποιοι άλλοι ιερείς αντιστάθηκαν. Μάλιστα πήγαν στα σύνορα του νομού κοντά στο Βογατσικό να εμποδίσουν την διέλευση των φορτηγών που μετέφεραν τις εικόνες και παρενέβη η αστυνομία. Θυμάται ακόμη ότι κληρικός «απώθησε» με την ράβδο του, τον παπα-Χαράλαμπο επειδή προέβαλε αντιρρήσεις για την λεηλασία και  προσπαθούσε να εμποδίσει την μεταφορά εκτός Καστοριάς […]

Ζήσης Μπάκαρης

* * *


Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ