Στις 13 Νοεμβρίου 2023 τελέσθηκαν από τον μητροπολίτη Καστοριάς κ. Καλλίνικο τα θυρανοίξια του ναού που ανεγέρθηκε και αγιογραφήθηκε πριν από την άλωση της Κωνσταντινούπολης και πριν από την κατάκτηση της Καστοριάς από τους οθωμανούς, κατά την εποχή του ησυχασμού και του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Πρόκειται για τον ναό του Αγίου Γεωργίου του Βουνού στην συνοικία Βαρλαάμ - Αγίου Παντελεήμονα (επάνω από το Απόζαρι προς το Τσαρδάκι), ένα κατάγραφο ναό του 14ου αιώνα, από τους πενήντα τρεις ναούς που σώζονται στην Καστοριά (ανάμεσα στα συνολικά 73 ιστορικά της μνημεία) της περιόδου της βυζαντινής αυτοκρατορίας αλλά και της τουρκοκρατίας.
Ανεγέρθη στις αρχές του 14ου αιώνος και στα μέσα του 16ου αιώνα προστέθηκε ο νάρθηκας με τοιχογραφίες της ίδιας εποχής, ενώ στα μέσα του 17ου αιώνα αποτελούσε καθολικό γυναικείας μονής. Παρατηρούνται στις διαφορετικές φάσεις αγιογράφησης, η αρχική διακόσμηση μεταξύ 1364-1367 περίπου, η δεύτερη στα μέσα του 16ου αιώνα και η τρίτη φάση στα μέσα του 17ου.
Το λιτό σχετικά εικονογραφικό θέμα του ναού έχει πολλά κοινά τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά με τον γειτονικό ναό του Αγίου Νικολάου του Κυρίτζη και του Αγίου Αθανασίου του Μουζάκη (1383-84) δίπλα στο 1ο δημοτικό σχολείο Καστοριάς.
Ανάμεσα στις τοιχογραφίες είναι και η εικόνα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, που αγιογραφήθηκε λίγο μετά την κοίμησή του (που συνέβη το 1359) και ίσως πριν από την αγιοκατάταξή του ή τουλάχιστον την εποχή της αγιοκατατάξεώς του (που έγινε το 1368), και μάλλον αποτελεί την αρχαιότερη σωζόμενη εικονογράφηση του αγίου στην εκκλησιαστική μνημειακή ζωγραφική. Ο ναός συντηρήθηκε με το επιχειρησιακό πρόγραμμα Μακεδονίας - Θράκης 2007-2014 από το υπουργείο Πολιτισμού και παραδόθηκε το έτος 2015, αλλά δεν λειτουργούσε μέχρι σήμερα λόγω διαφόρων τεχνικών λεπτομερειών.
Τέλος ο Παντελής Τσαμίσης στο βιβλίο του "Η Καστορία και τα μνημεία της" (1949) μεταξύ άλλων αναφέρει:
«[…] Ο ναός αυτός ήτο πρότερον Μονή και πέριξ αυτού ήσαν κελλία μεγάλα και μάλιστα προ της εισόδου της Μονής σώζεται εισέτι μεγάλη θύρα τοξοειδής. Ότι ήτο Μονή εξάγομεν και εκ τινος φράσεως της επιγραφής εχούσης ώδε. «Ει μεν φίλος πέφυκας είσελθε χαίρων. / Ει δε εχθρός και βάσκανος πόρρρω πόρρω πέφευγε. / Εκ της Μονής ταύτης».
[…] Εις τον νάρθηκα του ναού σώζεται ξύλινον περίφραγμα του τάφου, φαίνεται, των κτιτόρων 2 μ. πλ. Χ 2 μ. ύψους, εντός του οποίου ο τάφος διηρημένος εις δύο μέρη δι’ εκατέρων των αρχοντισσών. Εν αυτώ ευρίσκονται οστά δύο ανθρωπίνων σωμάτων. Κατά τινα παράδοσιν η αρχόντισσα τρία έτη προ του θανάτου της έκαμε εις το άκρον του νάρθηκος τον τάφον της. Έφερ τον ιερέα, όστις εκοινώνησεν αυτήν των αχράντων μυστηρίων, όπερ βλέπομεν εις την Β. πλευράν την συνεχομένην μετά του τάφου. Ο ιερεύς κρατών το Άγιον ποτήριον δια της αριστεράς χειρός φέρει δια της δεξιάς το μικρόν κοχλιάριον. Η αρχόντισσα ασθενική και αδύνατος με τα κοντά μαλλιά ζητεί δια της δεξιάς χειρός την κοινωνίαν. Η Μονή αύτη εχρησιμοποιείτο και ως σχολείον κατά τους νεωτέρους χρόνους, εν ω εδιδάσκετο υπό του ιερέρως Παπά Τάση η Οκτώηχος και το Ψαλτήριον […]».
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23 Νοεμβρίου 2023, αρ. φύλλου 1200.
Σχετικά:
Μπαά ο ναός ανεγέρθηκε και συντηρήθηκε με λεφτά της Περιφέρειας, δηλαδή κρατικά…;;!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕεεε ρεε παχυές σαπουνάδες και καλοακονισμένα ξυράφια που χρειάζονται…..
Έρρωσθε κι οι πωγωνάτοι
Δημήτριος Αγιασοφίτης