ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Ανοικτή Επιστολή
Προς τον Υπουργό Πολιτισμού κ. Μιχαήλ Λιάπη
.
Κε Υπουργέ,

Αναγκαζόμαστε από τα διαδραματιζόμενα στον χώρο της αρχαιολογικής καταστάσεως, φυσικά, όχι σωστά, να σας εμφανισθούμε με την παρούσα ανοικτή επιστολή, για να σας εκθέσουμε αυτά που συμβαίνουν εδώ και χρόνια στους χαρακτηρισμένους αρχαιολογικούς και λοιπούς ιστορικούς χώρους (μνημεία, θησαυρούς) παλαιολογικούς, προϊστορικούς, ιστορικούς, ρωμαϊκής εποχής, βυζαντινοί κλπ με κορυφαίο τον Λιμνιαίο οικισμό που βρίσκεται στο νότιο μέρος της λίμνης μας, ο οποίος εμφανίζεται σε έκταση μεγαλύτερη την (2) δυο χιλιομέτρων, δηλαδή την έκτη χιλιετηρίδα προ Χριστού μια οργανωμένη πολιτεία πάνω στους πασσάλους με αξιόλογα ευρήματα. Είναι ο πρώτος οικισμός στην χώρα μας.

Δεν ξέρω, αλλά υποθέτω πως μέχρι τώρα δεν έχετε επισκεφθεί αυτόν τον χώρο, και γι’ αυτό σας κάνουμε την πρόσκληση να επισκεφθείτε την περιοχή μας, πρώτα ως άνθρωπος με ευαισθησίες και δεύτερο ως τον πιο αρμοδιότερο πολίτη στον τομέα αυτόν. Ναι… Σας παρακαλούμε να ‘ρθείτε, γιατί οι ανασκαφές αυτού του χώρου γίνονται κάθε χρόνο ή και αργότερα μόνο ένα εικοσαήμερο τον Αύγουστο μήνα με φοιτητές του αρχαιολόγου καθηγητή κ. Χουρμουσιάδη.

Εδώ και 12 χρόνια η Ευρ. Ένωση χρηματοδότησε το έργο με (340) εκατομμύρια και η συμμετοχή του κράτους με άλλα (170) εκατομμύρια, καθώς και άλλες επιχορηγήσεις και δυστυχώς ο χώρος δεν αναδείχτηκε μέχρι στιγμής όσο έπρεπε, με αποτέλεσμα να χάνει η χώρα την προβολή της και να μην έχει και οικονομικά οφέλη. Βέβαια ο καθηγητής θα βγει συνταξιούχος με το έργο αυτό, αλλά εμείς βρισκόμαστε ακόμη στο έτος 1932, όταν ανακαλύφθηκε από άλλον καθηγητή τον Κ. Κεραμόπουλο.
Σας βεβαιώ πως θα φωτισθείτε ιδιαίτερα και θα ωφεληθεί η χώρα μας περισσότερο με την ανάδειξη του χώρου, όπως ταιριάζει σ’ αυτούς τους πρώτους Έλληνες που μας άφησαν την αθάνατη κληρονομιά.

Ύστερα από την ανοικτή πρόσκληση των συμπολιτών μας, όπως προαναφέραμε, έχουμε την ευκαιρία να σας αναπτύξουμε ένα δεύτερο επίσης σοβαρό αρχαιολογικό πρόβλημα. Την βυζαντινή εποχή 1000 χρόνων που σημάδεψε την Καστοριά με την παρουσία εξεχουσών προσωπικοτήτων (κυρίως πολιτικών, κληρικών κλπ οι οποίοι εξορίζονταν στην Καστοριά για ασφαλή φρούρηση λόγω του ότι η Καστοριά ήταν νησί) και προσφέρονταν για επιτήρηση υψηλών προσώπων με δυσμένεια, τα οποία άφησαν στην Καστοριά έργα τέχνης, απαράμιλλης τεχνικής, κτιριακής και ζωγραφικής δεξιοτεχνίας.
.
Πενήντα τέτοια εκκλησιαστικά μνημεία κοσμούν την πόλη μας, γι’ αυτό ύστερα από την Κωνσταντινούπολη, τον Άθω, την Θεσ/νίκη η Καστοριά έχει την τύχη αυτής την κληρονομιάς της χώρας μας. Ένας σπουδαίος θησαυρός ιστορικός και με πνευματική ζωή και έργα θαυμαστά, φυσικά τα πιο σπουδαία. Το κράτος μας με τις πτωχές τότε οικονομικές αντοχές 1953-1960 και την επιμέλεια του Πανεπιστημίου Θεσ/νίκης με εκπρόσωπο τον καθηγητή κο Σ. Πελεκανίδη και την αμισθεί συνδρομή των κ.κ. Αντ. Καλαφατίδη καθηγητού, του Δημητρίου Παπακωνσταντίνου δικηγόρου και του ιδιώτου κ. Ν. Πιστικού συμπολίτου μας προέβησαν σε αξιόλογες αναστηλώσεις και επεμβάσεις άκρως αναγκαίες στα βυζαντινά μνημεία της πόλεως.
.
Ο φθοροποιός χρόνος και ο ενσκύψας τριετής συμμοριτοπόλεμος στην περιοχή μας, υπήρξαν η αιτία να παρουσιασθούν γηγενείς ανάγκες στην πόλη, λόγω της εξ αιτίας της μετοικίσεως σχεδόν του μισού πληθυσμού του Νομού στην πόλη, γκρεμίστηκαν σειρές από τείχη, άλλοι χώροι ιστορικοί, παραβιάστηκε το περιβάλλον και έτσι τα τρίπτυχα κάστρα, Ιουστινιανού, Ανδριανού και Βουλγαροκτόνου έχασαν την συνοχή τους, επειδή ανοίχτηκαν νέοι δρόμοι για την εξυπηρέτηση του κοινού. Το κάστρο έμπροσθεν του δημαρχείου, πλατεία Δαβάκη, οι δρόμοι στα κάτω πάρκα αλλοίωσαν το τοπίο. Δυο ήταν οι θύρες που μπορούσε κανείς να μπει στην πόλη. Η μία σήμερα σώζεται μόνο το άνοιγμα της κάτωθεν του δημαρχείου. Μάλιστα δε μια σπουδαία καμάρα που ένωνε τα κάστρα με την λίμνη στην αρχή της οδού Νίκης καταστράφηκε ολοσχερώς.
,
Χάθηκε η αρχοντιά της πόλεως, χάθηκε ο χαρακτήρας της, έχασε ένα σπουδαίο μνημείο που την προσέδιδε μεγαλοπρέπεια και συγχρόνως πρόδιδε πόσους σπουδαίους θησαυρούς φύλαγε αυτό το κάστρο στο εσωτερικό του. Αυτό όμως που θα σας αναφέρουμε και που καίει περισσότερο το κοινό είναι οι δυο τρεις Αρχαιολογικές Εφορίες (Εδέσσης, Βεροίας κλπ.) που μοιράστηκαν το αρχαιολογικό υλικό της περιοχής, πόλεως κλπ. και συγκροτούνται οπότε συμβαίνει να καθυστερούν τα έργα που εξαγγέλλονται, με αποτέλεσμα να έχουμε αναστηλώσεις και ανακαινίσεις έργων με σκαλωσιές και νάϋλον σκεπασμένες για δέκα χρόνια και πλέον και περιμένουν τον Μεσσία να κινήσει το νερό της κολυμβρήθρας. Εν προκειμένω θα έχετε εσείς αυτό το σοβαρό προνόμιο του Μεσσία, για να μας βοηθήσετε να ανανήψουμε.
.
Φίλτατε κε Υπουργέ Το δυστύχημα είναι ότι έχουμε και κακοποιήσεις σημερινές μνημείων από αρχές που σχετίζονται με το εκκλησιαστικό έργο.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία του 11ου ενδέκατου αιώνα μ.Χ. έργο (μνημείο τέχνης, ζωγραφικής ανεπανάληπτης, σε περιοχή φυτικού κάλους με πρόσβαση και επισκεψιμότητα ενός εκατομμυρίου επισκεπτών κάθε χρόνο, ανακαινισμένο το 1954, τόσο με τις εξωτερικές ανεξίτηλες στο μακρύ χρόνο παραστάσεων χριστιανικού μοναδικού φαινομένου, όσο και των εσωτερικών συμπλεγμάτων τοιχογραφίες, που συγκινούν και προκαλούν τον θαυμασμό των ειδικών και μη επισκεπτών.
.
Το μνημείο αυτό βυζαντινής εποχής, όπως προαναφέρουμε, το αντιπροσωπευτικότερο και αρχαιολογικό, έγινε σήμερα κάπως παράδοξα μονή με ταμπέλες κλπ. και άρχισαν οι παραποιητές με χοντρό και ανεπίτρεπτο τρόπο. Θύρες χιλίων χρόνων αλλάχτηκαν και μπήκαν πόρτες που τη συναντούμε σε μπαρ, γιατί τα πλαίσια παραμένουν δένδρινα χιλίων χρόνων και η θύρα σαν τη μύγα μέσα στο γάλα. Επίσης στο εσωτερικό προ του τεμένους στο πάτωμα έστρωσαν οι Νεότουρκοι μελαμίνη χρώματος κίτρινου, ενώ το τέμενος και οι εικόνες των 500 χρόνων έχουν ένα σκούρο χρώμα φανταστικό που σου υποβάλλει και σε αναγκάζει να υποκλίνεσαι και να συνομιλείς με το Θείο.
.
Τώρα έγινε ένα παρδαλό ντύμα και χάθηκε ο απίθανος συνδυασμός με τις εικόνες. Επίσης δε ο νέος εμπλουτισμός με τα κρεμαστάρια (άμφια Δεσποτάδων, οι τρεις σειρές κηροπήγια με τις λευκές και κοκκινωπές κορδέλες-μαντήλια, εξαφάνισαν τις παραστάσεις, εικόνες και μετέβαλλαν το εσωτερικό του μνημείου σε ψιλικατζίδικο.
Κι όλα αυτά μπροστά στα μάτια των αρχών του τόπου, των αρχαιολογικών εφοριών, βυζαντινολόγων, αρχαιολόγων και όλων των ειδικών. Αλλά από το κρίμα αυτό δεν εξαιρούνται και οι Καστοριανοί για την προσβολή του ποιο χαρακτηριστικού μνημείου της πόλεως.
.
Η κατάσταση δεν σταματά εδώ. Προτού του μνημείου υπάρχει ένα κτίριο που κτίστηκε από τους αλιείς που ξενυχτούσαν λόγω των καιρικών φαινομένων στη λίμνη, κατελήφθη και αυτό το αρχοντικό που ήταν στολισμένο με καστοριανό ρουχισμό και επίπλωση, λαϊκής τέχνης και τώρα έγινε μια σύγχρονη ανακαίνιση για ξάπλα των ανύπαρκτων καλογήρων, οι οποίοι δίπλα έχουν φτιάξει κελιά, όπως αρμόζει στο σχήμα τους η ασκητική ζωή, αφού την επέλεξαν, κι όμως κατέλαβαν το κτίριο και ζούνε στο ξενοδοχείο. Το αρχοντικό και ο επισκέπτης, ο ξένος που θαύμαζε την αρχοντιά της πόλεως της άλλοτε, φυσικά όχι τη σημερινής ισοπεδωτικής, αποκλείεται, ή καλλίτερα του απαγορεύουν οι κύριοι αυτοί, αφού το κλείνουν, να είναι επισκέψιμο και δεν βλέπουν τίποτε από την παλαιότερη τιμημένη ζωή των αρχόντων αυτής της πόλεως. Δεν θέλω να χρησιμοποιήσω ξένες λέξεις για το αίσχος των υπεύθυνων, αλλά δεν μπορώ θα το κάνω με πίκρα.
.
Γιαζίκ να σας γίνει! Αγαπητοί υπεύθυνοι….
Γι’ αυτό σας καλούμε, κε Υπουργέ, για να διορθώσετε τα πράγματα και να ωφελήσετε την πατρίδα που σας εμπιστεύτηκε την τύχη της.
Με άπειρο σεβασμό και εκτίμηση

Ν. Πρώϊος

[δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 28.2.2008]