Η αντιπαράθεση για τη διδασκαλία του παρελθόντος στα σχολεία δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Δεν υπάρχουν μόνο στην Ελλάδα διχογνωμίες με το επίμαχο βιβλίο της ιστορίας. Παρόμοια ή και σοβαρότερα προβλήματα εμφανίζονται στις Η.Π.Α. στη Αγγλία και στη Ρωσία, όπου μάλιστα τέθηκε με ευρύτερη μορφή το ζήτημα του πώς και του τί πρέπει να διδάσκονται σε μαθητές των δημοτικών σχολείων τα ιστορικά γεγονότα.
Το ενδιαφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής για το βιβλίο της ιστορίας
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ενδιαφέρον, που επέδειξε τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση των Η.ΠΑ. για το περιεχόμενο της αμερικανικής Ιστορίας, η οποία διδάσκεται στα σχολεία και στα πανεπιστήμια.
Συγκεκριμένα το 2005 προσπάθησε και πέρασε στη Γερουσία σχετική διάταξη, η οποία εμμέσως καθόριζε το περιεχόμενο της «σωστής» αμερικανικής ιστορίας. Σκοπός της διατάξεως που έφερε τον ενδεικτικό τίτλο «American History for Freedom» ήταν να ενισχυθεί χρηματικά η διδασκαλία της «παραδοσιακής ιστορίας» στην ανώτερη εκπαίδευση. Η «παραδοσιακή αμερικανική ιστορία» ορίσθηκε ότι περιλαμβάνει την πολιτική και πολιτειακή ιστορία, την ιστορία της εξωτερικής πολιτικής, της οικονομίας και της διπλωματίας (Ι. Λαλιώτη).
Από τις Η.Π.Α. είναι και το δεύτερο παράδειγμα οι Η.Π.Α. όταν για πολλά χρόνια μεγαλούργησε με την πρόοδο της τεχνολογίας, διαπίστωσε ότι αυξήθηκαν τα κοινωνικά και ανθρωπιστικά προβλήματα. Για τη μελέτη του θέματος και την αντιμετώπιση των προβλημάτων συγκρότησαν μια Επιτροπή (ειδημόνων φυσικά), με το όνομα «Μάρινερ», από το όνομα του προέδρου της, η οποία επί μια 10ετία εργαζόμενη κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα, που οδήγησαν στην επαναφορά και ενίσχυση της ανθρωπιστικής παιδείας στην εκπαίδευση.
Η αντιπαράθεση στην Αγγλία
Η Επιθεώρηση Σχολείων της Αγγλίας σε έκθεσή της προς την κυβέρνηση αποφάνθηκε ότι τα παιδιά πρέπει να διδάσκονται τις σημαντικές ιστορικές ημερομηνίες με χρονολογική σειρά από το Δημοτικό, για να έχουν μια αίσθηση της βρετανικής ιστορίας.
Η Έκθεση αποκαλύπτει ότι οι μαθητές όχι μόνο δεν γνωρίζουν τη σειρά σημαντικών γεγονότων, αλλά δεν έχουν καν μια γενική θεώρηση της ιστορίας. Επιπλέον στα βρετανικά σχολεία παραβλέπονται σημαντικά γεγονότα στη Σκωτία, στην Ουαλία, στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο, ενώ δεν παρέχεται η χρονολογική σειρά με την οποία συνέβησαν τα γεγονότα, ούτε μπορούν να τα συνδέσουν με τις ιστορικές περιόδους.
Η Μίριαμ Ρόζεν, υπεύθυνη για τη σύνταξη της Έκθεσης δηλώνει: «Η ιστορία διδάσκεται σε όλα τα δημοτικά σχολεία. Συστήνουμε όπως η διδακτέα ύλη πρέπει να προωθεί τη συνοχή του μαθήματος.
Οι απόψεις όμως έρχονται σε αντίθεση με τις τελευταίες προτάσεις της κυβέρνησης Μπράουν, σύμφωνα με τις οποίες «πρέπει στα σχολεία οι μαθητές να διδάσκονται γενικά θέματα, όπως η δημιουργικότητα και η πολιτιστική κατανόηση, αντί μεμονωμένα μαθήματα, όπως η Ιστορία και η Φυσική».
Ο τρόπος με τον οποίο διδάσκονται στην Αγγλία παιδιά μέχρι 14 ετών χαρακτιρίζεται ως «απογοητευτική». Επίσης και οι δάσκαλοι έχουν επίσης ελλείψεις και αναγκάζονται να πετάγονται από το ένα θέμα στο άλλο.
Το Εθνικό Σχολικό Πρόγραμμα ορίζει ότι οι μαθητές πρέπει να αναπτύξουν ένα «χρονολογικό πλαίσιο». Οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι αυτό δεν επιτυγχάνεται. Κατά συνέπεια έχουν περιορισμένη ικανότητα να κατανοούν ευρύτερα θέματα.
Η Κεττ Πρίτι αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ προειδοποίησε ότι η Βρετανία χάνει την αίσθηση κοινής ταυτότητας, διότι οι μαθητές του Δημοτικού δεν διδάσκονται σωστά βασικές γνώσεις.
Την ίδια στιγμή όργανο, που είναι υπεύθυνο για τη διδακτέα ύλη και το σχολικό πρόγραμμα, έχει ήδη εισάγει πιλοτικά σε 70 σχολεία νέα ύλη, στην οποία ιστορικές περίοδοι έχουν αντικατασταθεί από «θέματα», όπως «συγκρούσεις και οι μακροχρόνιες συνέπειές τους» και «οι διάφορες ιδέες των ανθρώπων».
Ο Μάικλ Γκόουβερ, υπεύθυνος του τομέα παιδιών του Συντηρητικού Κόμματος της αντιπολίτευσης, δήλωσε ότι η έκθεση των Επιθεωρητών υπογραμμίζει τους κινδύνους τις νέας διδακτέας ύλης. Οι αλλαγές που ανακοίνωσε ο Υπουργός Παιδείας Εντ Μπολς σημαίνουν περισσότερη πλαδαρή, ασαφή διδασκαλία με βάση θέματα, εναντίον της οποίας προειδοποιεί η Έκθεση Επιθεωρητών είπε και πρόσθεσε η έκθεση υπογραμμίζει τη σημασία της αυστηρότητας και του να παρέχεται στους μαθητές η κατάλληλη αίσθηση της συνοχής για το τι συνέβη στο παρελθόν. (Αλεξάνδρα Βλάιρ, Εφημ. ΒΗΜΑ 5/8/2007).
Η κατά Πούτιν εκδοχή του παρελθόντος στη Ρωσία
Αντιδράσεις προκαλεί το νέο βιβλίο Ιστορίας, που θα διδαχθεί στα σχολεία της Ρωσίας καθώς θεωρείται ότι το περιεχόμενο έχει δεχθεί σοβαρότατη παρέμβαση από το Κρεμλίνο.
Σημαίνοντες ιστορικοί επιστήμονες και αναλυτές επισημαίνουν ότι στην προτεινόμενη περίπτωση ο κίνδυνος σύγχυσης της καθημερινής προπαγάνδας με την ιστορική αντικειμενικότητα είναι εμφανής, ενώ πολλοί καθηγητές έχουν εκφράσει τη δυσαρέσκειά τους για την παρουσίαση των ιστορικών γεγονότων από τους συγγραφείς του βιβλίου.
Ανεξάρτητοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι το βιβλίο γράφτηκε από ιδεολογικούς συμμάχους του ρώσου προέδρου Βλαδιμίρ Πούτιν, από πρόσωπα χωρίς επαρκή επιστημονική κατάρτιση, τα οποία παρουσιάζουν πιο πολιτικοποιημένη εκδοχή της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας της Ρωσίας.
Η Ιζαμπέλα Γκανόφκαγια, μέλος του Ινστιτούτου για την αναβάθμιση της διδασκαλίας στα σχολεία, δήλωσε «ότι προσπαθούν να προωθήσουν ένα εγχειρίδιο, που παρουσιάζει επιφανειακή άποψη ιστορίας». Αλλά η Νιακάν Πολίεβα, βοηθός των καθηγητών, δικαιολόγησε ότι «το βιβλίο είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ συγγραφέων διαφορετικών επιπέδων, ότι δεν είναι ακόμα έτοιμο και ότι θα πρέπει να γίνουν διορθώσεις προτού φθάσει στα σχολεία».
Αυτό δεν ήταν αρκετό για να καθησυχάσει τους ιστορικούς, οι οποίοι πίστευαν ότι το εγχειρίδιο επιχειρεί να συγκαλύψει σκοτεινές πτυχές της ιστορίας της Ρωσίας και να καλλιεργήσει μια επικίνδυνη εθνικιστική τάση. «Όλα τα σχολικά εγχειρίδια που έχουμε αναφέρονται είτε στο «σοβιετικό ψέμα ή στο αντισοβιετικό ψέμα» τόνισε ο ιστορικός Ρόι Μαντέεφ, προσθέτοντας ότι από το 1905 δεν έχει γραφτεί στη Ρωσία κανένα αξιόλογο βιβλίο Ιστορίας.
Επιμελητής έκδοσης του επίμαχου βιβλίου είναι ο Αλεξάντερ Φιλίποφ, αναπληρωτής διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Εξωτερικής πολιτικής, ενώ δύο βασικοί συγγραφείς του είναι ο ιστορικός Πάβελ Ντανίλιν και η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών Οκουάνα Γκαμάν Γκολούβινα.
Κατά την εφημερίδα «Neravisimaya Gazeta», η τελευταία απέρριψε το βιβλίο, επειδή, όπως είπε δεν ανταποκρίνεται σε όλα. Η ίδια έγραψε: «Πραγματικά δεν θέλω το όνομά μου να σχετίζεται μ’ αυτή την αθλιότητα» φέρεται να δήλωσε η καθηγήτρια το βιβλίο περιλαμβάνει μια εισαγωγή, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι «η πολιτική επιστήμη και η πολιτική πρακτική αναμφισβήτητα επιβεβαιώνουν ένα πράγμα. Ότι οι εκλογές που βασίζονται στο αναλογικό σύστημα εκφράζουν ακριβέστερα τις αποχρώσεις των πολιτικών επιλογών των ψηφοφόρων από ό,τι τα πλειοψηφικά συστήματα».
Ο μόνος επαγγελματίας ιστορικός που αναφέρεται ως συνεργάτης στη συγγραφή του βιβλίου από τον Φιλίποφ είναι ο Ανατόλι Ούτκιν, διευθυντής του Κέντρου Διεθνών Ερευνών, στο Ινστιτούτο Αμερικανικών και Καναδικών Σπουδών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Ωστόσο ο ίδιος βεβαιώνει ότι δεν έχει καμιά άμεση ανάμειξη: «Ίσως οι συγγραφείς του εγχειριδίου να διάβασαν μερικά από τα βιβλία μου. Δεν έγραψα όμως τίποτε ειδικά γι’ αυτό το βιβλίο» δήλωσε. Αν και ο ίδιος υπερασπίζει ότι το βιβλίο της Ιστορίας πρέπει να καλλιεργούν την εθνική συνείδηση, ωστόσο πιστεύει ότι δεν πρέπει να είναι καθοδηγούμενα από την πολιτική ηγεσία: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στη συγγραφή πρέπει να εμπλακούν επαγγελματίες ιστορικοί και όχι νεαρά πολιτικά όργανα».
Ο Πούτιν σε μια συνάντηση που είχε με αντιπροσωπεία καθηγητών από το Συνέδριο τόνισε ότι «η Ρωσία δεν πρέπει να ντρέπεται για την ιστορία της, και ότι τα σχολικά βιβλία βέβαια οφείλουν να ανταποκρίνονται στους ρυθμούς της κοινωνίας» και πρόσθεσε με έμφαση «Κανείς δεν μπορεί να μας αφαιρέσει τον ξεχωριστό εθνικό μας χαρακτήρα της παραδόσεώς μας».
.
Το κείμενο είναι απόσπασμα από το νέο βιβλίο «Συμβολή στο δημόσιο διάλογο για το βιβλίο της Ιστορίας της στ’ δημοτικού» του φιλολόγου κ. Νικολάου Δασκαλάκη.
[δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 21.2.2008]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.