ΙΩΑΝΝΗ ΜΠΟΥΓΑ: Ίων Δραγούμης

Ένας μεγάλος έλληνας πατριώτης

Πέρασαν 88 χρόνια από την 31 Ιουλίου 1920, όταν ο ανεξάρτητος βουλευτής Φλώρινας Ίων Δραγούμης δολοφονήθηκε από τα “Τάγματα Ασφαλείας” του Ελευθερίου Βενιζέλου στο μέσον της Αθήνας και εν ψυχρώ στο φως της ημέρας. Ο εθνομάρτυς πολιτικός και πατριώτης, πρωτεργάτης και κινητήρια δύναμη του επιτυχημένου Μακεδονικού Αγώνα, ταξίδευε από το σπίτι της φίλης του, μεγάλης ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη στην Κηφισιά προς το κέντρο της Αθήνας, στα γραφεία του περιοδικού του "Πολιτική Επιθεώρηση".
Στην διασταύρωση των σημερινών οδών λεωφόρος Αλεξάνδρας και Βασιλίσσης Σοφίας, τα "Τάγματα Ασφαλείας" του τότε πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου υπό τον Γύπαρη σταμάτησαν το αυτοκίνητό του. Έδιωξαν τον οδηγό του και συνέλαβαν τον Δραγούμη.

Οι οπαδοί του Βενιζέλου ήταν εξαγριωμένοι διότι την προηγουμένη ημέρα, στο Παρίσι, δύο απότακτοι βασιλόφρονες αξιωματικοί είχαν "αποπειραθεί" να δολοφονήσουν τον πρωθυπουργό, λίγες ημέρες μετά την κατάληξη της Συνθήκης των Σεβρών.
Για τρεις περίπου ώρες, η τύχη του Δραγούμη συζητείτο μεταξύ κορυφαίων φίλων και συνεργατών του Βενιζέλου. Ο αρχηγός της Χωροφυλακής Ζυμβρακάκης και ο Μπενάκης ήταν εκείνοι, που σύμφωνα με τις εγκυρότερες πληροφορίες, έδωσαν την τελική έγκριση για την εκτέλεση του Δραγούμη, που έγινε απέναντι από εκεί που σήμερα βρίσκεται το μεγάλο ξενοδοχείο Χίλτον.

Με αυτό τον τραγικό τρόπο τελείωσε η ζωή του Μακεδόνα, μακεδονολάτρη και ελληνολάτρη, Έλληνα πατριώτη στο άνθος της ηλικίας του. Ήταν μόλις 41 ετών. Στην σύντομη ζωή του επηρέασε σημαντικά την Ελλάδα και το Ελληνικό έθνος. Πέμπτος γυιός του Στέφανου Δραγούμη από το Βογατσικό Καστοριάς, του πρώτου πρωθυπουργού της επανάστασης στο Γουδί το 1909, ο Ιωάννης (Ίων) Δραγούμης έγινε ο κύριος εκφραστής πρώτα της Μεγάλης Ιδέας και στη συνέχεια του Μακεδονικού Αγώνα (με τη βοήθεια και του Παύλου Μελά, άνδρα της αδελφής του) για την διάσωση της Μακεδονίας από την προσπάθεια των Βουλγάρων να την εκβουλγαρίσουν. Προώθησε όσο κανένας άλλος την απελευθέρωση των αλύτρωτων περιοχών του ελληνισμού στην αρχή του περασμένου αιώνα, τότε που οι Ρώσσοι χρησιμοποιούσαν την Βουλγαρία ως το δόρυ του πανσλαβισμού για την έξοδο στο Αιγαίο και την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και των Στενών του Βοσπόρου.

Το έργο του ο Δραγούμης το εκτέλεσε:
● Όταν υπηρετούσε στη διπλωματική υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών στο Μοναστήρι, τις Σέρρες, τον Πύργο Βουλγαρίας, την Φιλιππούπολη, την Αλεξάνδρεια, την Κωνσταντινούπολη, την Αγία Πετρούπολη (η ελληνική κυβέρνηση τον μετέθετε συνεχώς διότι δεχόταν διαμαρτυρίες από τους ξένους για το μη διπλωματικό, υπέρ της Ελλάδος έργο του).
● Μέσω των γραπτών του (βιβλίων και άλλων κειμένων). Στο ”Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα” έγραφε: “Φτάνουν πιά οι μάρτυρες. Χρειάζονται τώρα ήρωες. Γενείτε ήρωες. Να ξέρετε πως αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώσει”. Στο “Όσοι Ζωντανοί”, στο οποίο πρόβαλε τα δικαιώματα αυτονομίας για τους Έλληνες του Πόντου, της Καπαδοκίας, και της Ιωνίας. Στο βιβλίο του “Ελληνικός Πολιτισμός”, στο οποίο πρόβαλε ως πρωταρχικό στόχο του Ελληνικού έθνους τη δημιουργία πολιτισμού! Στο “Σαμοθράκη”, ένα πραγματικά φιλοσοφικό κείμενο, στο οποίο περιγράφοντας την ιστορία της Σαμοθράκης περιγράφει ουσιαστικά την ιστορία του Ελληνισμού.
● Την συγκρότηση πατριωτικών οργανώσεων και την κυκλοφορία πολιτικών περιοδικών.

Στην πολιτική, ο Δραγούμης κατήλθε το 1915, και εξελέγει ανεξάρτητος βουλευτής Φλωρίνης. Η ιδεολογία του που καλούσε για χρηστή διοίκηση και πρώτο στόχο το καλό του έθνους, την ήταν από τα βασικά κίνητρα για την επανάσταση του 1909 στο Γουδί, που μετά από ένα μικρό διάστημα πρωθυπουργίας του πατέρα του, έφερε στο προσκήνιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο Δραγούμης αρχικά υπεστήριζε τον Βενιζέλο. Γρήγορα όμως διαφώνησε με τη φιλελεύθερη, προσκολλημένη στους Γάλλους, πολιτική του κρητικού πολιτικού, χωρίς αρχές και αμφίδρομες υποχρεώσεις σε εθνικό επίπεδο (όχι προσωπικό, του Βενιζέλου, ή κομματικό).

Καίτοι δεν ανήκε κομματικά στην αντιβενιζελική, συντηρητική (δεξιά) πολιτική παράταξη, ως αντίπαλος του Βενιζέλου κατατασσόταν στο ίδιο στρατόπεδο με τους αντιβενιζελικούς πολιτικούς. Το 1917 εξορίστηκε μαζί με τους κορυφαίους εξ αυτών, και μερικούς αξιωματικούς (π.χ. Ιωάννη Μεταξά) στην Κορσική, επειδή με άρθρο του κατεφέρθη κατά των Γάλλων για την επιβολή του Βενιζέλου στην εξουσία της Ελλάδος το 1917 με τα όπλα.. Εκεί βέβαια, στην εξορία, βρήκε την ευκαιρία να κηρύττει τα όνειρά του για τη Μεγάλη Ελλάδα (με Βόρειο Ήπειρο, Μοναστήρι, Γευγελή, Στρώμνιτσα, Θράκη, την Πόλη, τον Πόντο, την Ιωνία, την Αλεξανδρέττα και την Κύπρο να ανήκουν στην Ελλάδα).

Στην εξορία ήρθε πολύ κοντά με τον Μεταξά, με τον οποίο νωρίτερα, το 1912 είχαν συνεργασθεί στο επιτελείο του διαδόχου Κωνσταντίνου. Ο Δραγούμης είχε καταταγεί εθελοντής στους βαλκανικούς πολέμους του 1912-13, όπως είχε κάμει και στον πόλεμο του 1897. Δηλαδή δεν κήρυττε μόνον τον πατριωτισμό, αλλά τον εφήρμοζε πρώτα ο ίδιος.
Το 1912 βοήθησε στις διαπραγματεύσεις με τον Τούρκο στρατηγό για την παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες, και ανύψωσε πρώτος την ελληνική σημαία έξω από το διοικητήριο της πόλης την 26η Οκτωβρίου 1912.
Ενώ ήταν υπέρ της εισόδου της Ελλάδος στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, υπεστήριζε ότι πριν απ’ αυτό έπρεπε να υπογραφούν συμφωνίες για τα ανταλλάγματα της Ελλάδος και την προστασία από τους συμμάχους των Ελλήνων που ήταν ακόμη υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία, σε αντίθεση με την πρόχειρη και εν λευκώ είσοδο που εφήρμοσε ο Βενιζέλος.

Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι ο Δραγούμης ήταν προορισμένος να κυβερνήσει την Ελλάδα, και σ’ αυτήν την περίπτωση είναι πολύ πιθανόν ότι η Μικρασιατική Καταστροφή δεν θα υπήρχε στην ιστορία μας, αλλά ούτε και η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Δυστυχώς το πολιτικό μίσος και ο τοπικισμός έκοψαν πολύ πρόωρα το νήμα της ζωής ενός μεγάλου Έλληνα, που μπορούσε να δώσει πολύ περισσότερα ακόμη για το ελληνικό έθνος.
Θα τελειώσω αυτό το μικρό αφιέρωμα στον Ίωνα Δραγούμη, με περικοπές από δικά του κείμενα.

● Ο καθένας πρέπει να φαντάζεται πως αυτός πρέπει να σώσει το έθνος του. Να μην κοιτάζει τι κάνουν οι άλλοι και να φαντάζεται ότι αυτός έχει το μεγάλο χρέος της σωτηρίας”.
● Δουλεύω για τον Ελληνισμό. Δουλεύοντας για τον ελληνισμό, δουλεύω για τον εαυτό μου. Γιατί μήπως εγώ είμαι διαφορετικός από τον ελληνισμό μου; Δεν δουλεύω για την κυβέρνηση, δουλεύω για τον ελληνισμό. Άμα συλλογίζομαι την κυβέρνηση πέφτω, σηκώνομαι όταν νοιώθω τον ελληνισμό.”
● Υποστηρίζω τη θρησκεία μας, επειδή είναι αχώριστη από την ιστορία μας, είναι η ιστορία μας, είναι η συνέχεια της ιστορίας του γένους.”
● Στη Μακεδονία δεν πέθανε (ο Παύλος Μελάς), παρά ζει και βασιλεύει. Ένα κοριτσάκι στη Βέροια που το ρώτησαν ποιός είναι ο βασιλιάς των Ελλήνων, αποκρίθηκε χωρίς δισταγμό: ο Παύλος Μελάς”
● Και αλήθεια να ήταν πως ούτε έναν Έλληνα δεν βρίσκεις στη Μακεδονία, πάλι πρέπει να είναι ελληνική η Μακεδονία!”
● Οι Τούρκοι, αν είναι ένα έθνος που φοβούνται και το πολεμούν παραπάνω απ' όλα τα άλλα, είμαστε εμείς, γιατί τους έμεινε χαραγμένος στην ψυχή ο φόβος από εκατοντάδες χρόνια”.

Λευκή ας βαλθεί όπου έπεσες κολώνα
(πως έπεσες να μην το λέει)
λευκή με της πατρίδας την εικόνα
Μόνο εκείνη ταιριάζει να σε κλαίει.

(Ο Κωστής Παλαμάς για τη δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη)

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 27.11.2008