ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Κύριε Διευθυντά,

Διάβασα στην ΟΔΟ λίγο καιρό πριν ότι ο Κώστας Βούλγαρης βραβεύτηκε και από το Δήμο Νεστορίου και αποφάσισα να στείλω το παρόν χωρίς να το υπογράφω, από ντροπή όπως θα εξηγήσω. Ντροπή, γιατί τόσα χρόνια είχα τυφλωθεί ιδεολογικά από τα ψέματα της αντικομουνιστικής προπαγάνδας μέχρι τη στιγμή που είδα την ταινία του κ. Βούλγαρη, η οποία μου άνοιξε τα μάτια και για την οποία δικαίως τιμήθηκε στην Καστοριά με ιδιαίτερη θέρμη και ειδικότερα από τους παράγοντες και το κοινό της πόλης που από παράδοση και εμπειρία είναι αντικομουνιστές. Φαντάζομαι ότι όλοι αισθάνθηκαν την ίδια μεταστροφή όπως εγώ αλλά δεν το δηλώνουν.

Η ταινία η οποία από καλλιτεχνικής πλευράς είναι εξαιρετική και αυτό ενισχύει τα μηνύματα που εκπέμπει, μας δείχνει τους αντάρτες όπως πραγματικά ήταν και όχι ως εγκληματίες, όπως μας τους έχουν παρουσιάσει οι αντίπαλοί τους ακόμα και με προσωπικές μαρτυρίες. Καμιά εγκληματική πράξη, το μόνο έγκλημα και μάλιστα από τα πιο φρικαλέα ήταν το σπάσιμο με το πόδι του κεφαλιού του παιδιού μιας αντάρτισσας που έγινε από κάποιον ακαθόριστο, πολίτη; στρατιώτη; της άλλης όμως πλευράς.

Αλλά εκείνο που έδειχνε και τόνιζε η ταινία ήταν το φρόνημα και ο ενθουσιασμός των ανταρτών που φανέρωνε ότι πολεμούσαν για μια μεγαλύτερη ιδέα. Αυτό με εντυπωσίασε και άρχισαν οι αμφιβολίες μου για τη στάση μου τόσα χρόνια. Και μαζί με τις αμφιβολίες άρχισε και η αγανάκτηση. Πως μας κρύψανε τόσα χρόνια από όλους τους ανθρώπους της περιοχής τα καμένα δάση από τις βόμβες νεπάλμ, ενώ η ταινία δείχνει ξεκάθαρα την ολόμαυρη ράχη και τους καρβουνιασμένους ανθρώπους. Ώστε χρησιμοποιήθηκαν τόσο απάνθρωπα μέσα; Ώστε η ελληνική πλευρά ήταν τόσο ανάλγητη; Αισθάνθηκα ντροπή και ευτυχής που ο κ. Βούλγαρης το αποκαλύπτει.

Αλλά η έκπληξη μεγάλωσε με την αποκάλυψη της ταινίας ότι τους αντάρτες πολεμούσαν και 4000 Αμερικανοί, πράγμα που καταρρίπτει την ιδέα που μας είχαν εμφυσήσει ότι η νίκη οφειλόταν στις θυσίες του εθνικού στρατού. Αλλά αυτό δείχνει και κάτι άλλο. Τα σατανικά μέσα που χρησιμοποιούσε η άλλη πλευρά. Καμουφλάρισε με κάποιο τρόπο τόσους πολλούς Αμερικανούς ώστε δεν τους αντιλήφτηκε κανείς.

Η κορύφωση όμως ήρθε στο στρατοδικείο όπου ο στρατοδίκης ρωτά τους 30 αντάρτες εάν θέλουν να κάνουν κάποια δήλωση για να σώσουν τη ζωή τους. Ο στρατοδίκης περιμένει απάντηση και ξαναρωτάει. Σ' αυτά τα δευτερόλεπτα που ο σκηνοθέτης αφήνει επίτηδες να περάσουν για να αυξηθεί η ένταση και να αναρωτηθούν οι θεατές, όπως εγώ, τι θα έκαναν οι ίδιοι σε παρόμοια περίπτωση. Εγώ απάντησα χωρίς να ντραπώ, και φαντάζομαι όλοι όσοι είδαν την ταινία, ότι θα έκανα δήλωση και μετά βλέπουμε. Όχι όμως οι αντάρτες. Όχι τέτοιος ξεπεσμός. Και αμέσως έρχεται στο θεατή ο συνειρμός εξ αντιπαραβολής: Τι ήρωες! Ούτε ένας δε λυγίζει! Και σαν συνέχεια: τέτοιοι ήρωες μόνο μια ηρωική πράξη μπορεί να υπηρετούν και όχι την καταστροφή της Ελλάδας από τον κομμουνισμό όπως μας παραμύθιαζαν.

Και τέλος ο θεατής εδραιώνει αυτή την εντύπωση με τη σκηνή της εκτέλεσης των 30 ανταρτών με πρώτο πλάνο τον συμπαθητικό νεαρό πρωταγωνιστή. Τόση διάρκεια σκηνής εκτέλεσης δεν έχω ξαναδεί με εξαίρεση ίσως το τσουβάλιασμα των ναυτών στο θωρηκτό Ποτέμκιν. Ο φακός περνάει και ξαναπερνάει από τα πρόσωπα των ανταρτών ιδίως του νεαρού που φαίνεται μάλλον κουρασμένος από τις πολλές πρόβες και αφήνει την ελπίδα στον θεατή ότι θα εμφανιστεί κάποιος να φωνάξει: «σταματήστε, δόθηκε χάρη» όπως συμβαίνει σε όλα τα φιλμ-μελό.

Αλλά όχι. Έχουμε να κάνουμε με αντίπαλους που είναι στυγνοί δολοφόνοι. Η εκτέλεση γίνεται με τη διαφορά ότι ο σκηνοθέτης δεν μας τη δείχνει φοβούμενος ότι οι ερασιτέχνες ηθοποιοί στο πέσιμο από τις σφαίρες θα τα έκαναν μούσκεμα και θα χαλούσαν τη συγκίνηση και το νόημα που άφηνε η αργή σκηνή της εκτέλεσης (να εμπεδωθεί η διαφορά «παλικάρια εκείνοι, δολοφόνοι οι άλλοι»).

Εκείνο όμως για το οποίο δε συγχωρώ τον εαυτό μου είναι ότι υπήρξα αφελής και είχα σχηματίσει μια ψευδή εικόνα: ότι η Αριστερά έχει κερδίσει τον ιδεολογικό πόλεμο μετά τον εμφύλιο παρουσιάζοντας στις νεότερες γενεές τα ιστορικά γεγονότα με την αρχή «αληθινή ιστορία είναι εκείνη που συμφωνεί με τη γραμμή του κόμματος». Ο κ. Βούλγαρης διαψεύδει αυτή την συκοφαντία που καλλιέργησαν εντέχνως οι αντίπαλοι με την ταινία του που είναι υπόδειγμα αμεροληψίας και ιδεολογικής ουδετεροτητας.

Γνωρίζω ότι η ΟΔΟΣ δημοσιεύει ανώνυμες επιστολές. Αξίζει να δημοσιευθεί και η δική μου για να βοηθηθούν και οι κάπως παλαιότεροι που γνωρίζουν τα πραγματικά γεγονότα, να αντιληφθούν όπως εγώ, την πλάνη τους και να συμφωνήσουν με ό,τι έχουν διδαχθεί οι νεότερες γενεές για τον εμφύλιο από σωρεία δημοσιεύσεων, που χωρίς αντίλογο από την άλλη πλευρά, έχουν την ίδια γραμμή με την ωραία ταινία του κ. Βούλγαρη.

Ένας αναγνώστης