ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

Κίνδυνος… ετυμολογίας (παρετυμολογίας δηλαδή). Ο Ιωάννης Χρυσόστομος λέγει: Η νεότης ευρίπιστόν εστί και ευόλισθον… Επειδή στο πρώτο επίθετο υπάρχει το τμήμα –πιστον, ενδεχομένος και μάλλον είναι βέβαιο ο νους μας να πηγαίνει στο επίθετο πιστός (πιστεύω). Και όμως, άλλη είναι η ετυμολογία: ευρίπιστος (ευ + ριπίζω) = ο ευκόλως ριπιζόμενος, ο φερόμενος και αγόμενος εδώ κι εκεί, ο άστατος. Το δεύτερο πιο κατανοητό. Ευόλισθος (ευ + ολισθαίνω, πρβλ ολισθηρός δρόμος), δηλαδή αυτός που εύκολα ολισθαίνει, γλιστράει προς τον κακό δρόμο.
n Άρωμα… από τα λατινικά. Το γυναικείο όνομα Ελευθερία στα Αγγλικά η Λίμπυ (Λίμπυ Τατά Αρσέλ, ελληνίδα ψυχολόγος), από το λατινικό επίθετο liber, -libera, liberum = ελεύθερος, libertas = ελευθερία, εξ ού και γαλλικά liberta.

30.1.2015 Λόγω επικαιρότητας – Τριών Ιεραρχών, προστατών των γραμμάτων και της Παιδείας και Στύλων Ορθοδοξίας παραθέτω ένα τροπάριο – ύμνο, πώς δοξολογεί κι εγκωμιάζει η Εκκλησία τους Τρεις Μεγίστους Φωστήρας της Τρισηλίου Θεότητος. Χαίροις Ιεραρχών η Τριάς, ουρανοβάμονες επίγειοι Άγγελοι, του κόσμου η σωτηρία. Η των ανθρώπων χαρά, της Οικουμένης Διδάσκαλοι. Του Λόγου οι πρόμαχοι, ιατροί επιστήμονες, των νοσημάτων της ψυχής και του σώματος. Οι αείρραοι ποταμοί του πνεύματος. Λόγοις καταρδεύσαντες της γης άπαν πρόσωπον. Οι Θεολόγοι, οι βάσεις, οι Χρυσολόγοι, οι ένθεοι…

Διάβαζα κάποιες επιστολές του Μεγάλου Βασιλείου. Οι πατέρες της εκκλησίας γενικώς, αλλά κυρίως οι Τρεις Ιεράρχες, μελέτησαν εν πλάτει όλη την αρχαία ελληνική γραμματεία και χρησιμοποίησαν στο συγγραφικό και αποστολικό τους έργο την θεσπέσια ελληνική γλώσσα. Θαύμασαν τον πλούτο, την εκφραστική της δύναμη και ποικιλία, την τέλεια πλήρωση πνευματικών συλλήψεων και νοημάτων, την ευλυγισία λεπτών διατυπώσεων. Έτσι χρησιμοποίησαν την αρχαία Ελληνική στα συγγράμματά τους και στις ομιλίες τους. Παρέλαβαν λέξεις και όρους, που βοηθούσαν άριστα στην περιγραφή και διατύπωση των θείων δογμάτων της Ορθοδοξίας Η Ελληνική γλώσσα απεδείχθει το άριστο, το θεσπέσιο όργανο να διατυπωθεί, να κατανοηθεί, να εμπεδωθεί και να διαδοθεί το Ευαγγέλιο του Χριστού, η Ορθοδοξία. Όπου δε η Αρχαία σκέψη συνέπιπτε και βοηθούσε στην έκφανση του χριστιανικού δόγματος (π.χ. αρετές, κοινωνικό έργο, πνευματική καλλιέργεια), δεν δίστασαν και δεν απέφυγαν οι Πατέρες της Εκκλησίας «της τρισηλίου Θεότητος» την «εκμετάλλευση αυτή». Βεβαίως με απαράβατη βάση την αρχή, που συνιστά και συμβουλεύει ο Μέγας Βασίλειος στον Λόγο του προς τους Νέους «όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων». Τι κάνει η μέλισσα; Διαλέγει από ποια άνθη να απομυζήσει νέκταρ. Έτσι και εμείς. Από την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία και σοφία αντλούμε ό,τι χρήσιμο και ωφέλιμο. Δεν μας ενδιαφέρουν οι έρωτες του Δία και τα Ελευσίνια Μυστήρια, οι ζήλιες της Ήρας. Υπό μια τέτοια έποψη ομιλούμε και αποδίδομε στους Τρεις Ιεράρχες το μεγάλου μεγέθους γεγονός, την σύζευξη, την συνένωση και συναδέλφωση της αρχαίας ελληνικής σκέψεως με το χριστιανικό πνεύμα. Ήταν ο θρίαμβος, η μεγάλη επιτυχία των Τριών Φωστήρων της Ορθοδοξίας και διαχρονικών διδασκάλων και ταγών της ελληνικής Παιδείας και των Γραμμάτων. Από πρόχειρη π.χ. προσφάτως επανάληψη ανάγνωσης του «Συμποσίου» του Πλουτάρχου σημειώνω: Στο κεφ. 1 τονίζεται: Δεν είναι ένας μόνο ο οφθαλμός την Δίκης, «αλλά πάσιν επισκοπεί κύκλω ο Θεός τα πρττόμενα περί γην τε και θάλασσαν». Ο θεός βλέπει γύρω τριγύρω όλα όσα γίνονται σε στεριά και θάλασσα. Είναι πολύ μακριά από την βασική μας πίστη των Ορθοδόξων: Ο Θεός πανταχού παρών;

15.2.2015 εφημερίδα. Σπάνε (σπάζουν τα ταμπού με την δικαστική Αστυνομία. Αχ! Αυτή η δημοτική! νόημα: α) Οι κυβερνητικοί σπάνε (θραύουν) θρυμματίζουν τα ταμπού... β) τα ταμπού σπάνε (= θραύονται) θρυμματίζονται με την δικαστική Αστυνομία. Διαλέγετε και... παίρνετε. Ένα νόημα καταλαβαίνεις μόνο από τα συμφραζόμενα, ιδίως από το υποκείμενο του ρήματος.

28.2.2015 Η γνωστή συνήθης φράση: δε νομίζω. Δε νομίζω ότι υπάρχει ευτυχία χωρίς πόνο. Ένα... μικρό πρόβλημα για τη θέση του αρνητικού δεν. Αφού νομίζεις, άρα έχεις άποψη. Το ορθόν λοιπόν: Νομίζω ότι δεν υπάρχει ευτυχία... Δεν νομίζω ότι έχεις δίκαιο. Το πιο σωστό: Νομίζω ότι δεν έχεις δίκαιο. Και πολλά άλλα παρόμοια.

15.2.2015 εφημερίδα ΕΤ. Άννα Παναγιωταρέα: Μάθαμε από μαξίμια διαρροή... Νόστιμη... η τάση πλάσης και δημιουργίας λέξεων (εν προκειμένω μαξίμια) του επιθέτου μαξίμιος,-ά,-ο(ν), από το μέγαρο Μαξίμου (έδρα κυβερνητική), όπως Κρεμλίνο, Foreign Office, State Department, κτλ.  Παραγωγή επιθέτου από ουσιαστικό: π.χ. ο εξουσιαστής - εξουσιαστικός, πειρατής - πειρατικός.

14.2.2015 Συμπέρασμα: εντολή της Frau Merkel: Σας ενοχλεί  η τρόικα; Δώσε της ψευδώνυμο, αλλά θα παραμένει ως έχει και θα εκτελεί πάλι ως νομίζει...

Ο Γλωσσαμύντωρ

Λάζαρος Νικηφορίδης

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 5 Μαρτίου 2015, αρ. φύλλου 778