ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΖΗΚΑ: Το ελληνικό διήγημα ζει και βασιλεύει

Ποιος διαβάζει διηγήματα σήμερα, στην εποχή που αδιαφιλονίκητης νικητής του βιβλίου είναι το μυθιστόρημα; Αυτό αναρωτιούνται αρκετοί: ακόμα και η ποίηση μπορεί να χαίρει ευνοϊκότερης αντιμετώπισης στην αγορά.
Εγώ θα ανταπαντούσα ότι η διηγηματογραφία περνάει μία, αν όχι περίοδο άνθισης, πάντως περίοδο χάριτος: χωρίς να είναι εξοβελισμένη στα περιθώρια της εκδοτικής αγοράς, στις υποσημειώσεις των βιβλιοπωλείων, ή στις παρυφές ενός ελιτίστικου αναγνωστικού κοινού, η μικρή φόρμα παίρνει την εκδίκησή της μέσα από εξαιρετικές συλλογές διηγημάτων που ολοένα πληθαίνουν (ναι, και σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς) και διεκδικούν τον χρόνο και την προσοχή μας. Ίσως επειδή χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ τους πολυεδρικούς, μπορχεσιανά μαγικούς, ακόμα και μέσα στην απλότητά τους, κόσμους του διηγήματος.

Νίνα Ράπη: Κατάσταση φούγκας, εκδ. Κέδρος 

Το πρώτο εκδοθέν πεζογράφημα της Νίνας Ράπη (που κατάγεται από το Άργος Ορεστικό) από τότε που γύρισε από την Αγγλία, στην οποία διακρίθηκε για πολλά χρόνια κυρίως με τα θεατρικά έργα της. Και είναι ένα βιβλίο εμποτισμένο με τη διπλή αυτή διάσταση (ή και διάσπαση) της συγγραφέως: μοιρασμένο χωρικά, χρονικά, εμπειρικά ανάμεσα στην Αγγλία και την Ελλάδα, διατρέχει όλη την περίοδο λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης, «μαγειρεύοντας» μικρές στιγμές μέσα στον χρόνο που μας κάνουν να αναπολούμε με μια νοσταλγία ή και μελαγχολία ακόμα και το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν. Άλλωστε το παρελθόν και ίσως το ζήτημα της μνήμης (ατομικής, συλλογικής, εθνικής, ερωτικής) φαίνεται να στοιχειώνει όλο το βιβλίο, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του, που αναφέρεται σε μια σπάνια ψυχιατρική διαταραχή, ένα είδος αμνησίας, που ταλαιπωρεί έναν από τους ήρωες ο οποίος και υιοθετεί μια εντελώς νέα προσωπική «ιστορία». Ερωτικά βλέμματα γεμάτα προσμονή και πλησμονή εν μέσω μπαρακίων, νυχτερινές βόλτες στο Λονδίνο πριν από μια ομιλία του Πίντερ, μπαρ στην Κοτζιά και βιβλιοπωλεία στο Μπρίξτον, το «Λουκούμι» στην Αβυσσηνίας, πονεμένες νύχτες στα σύνορα: οι περισσότερες ιστορίες αρπάζονται, απεγνωσμένα, άγρια, με λαχτάρα από τη στιγμή, από τη δυνατότητα και την υπόσχεση της στιγμής. Όπως συλλογίζεται και ένας χαρακτήρας, «οι στιγμές είναι το παν» και «κάτι μπορεί να συμβεί στις στιγμές». Είτε πρόκειται για φαντασιομανείς, «μικρούς» επίδοξους δημάρχους είτε για το φαινόμενο Άνθρωπος- Πιάνο, ο κάθε χαρακτήρα σέρνει το βάρος της ύπαρξης του, σαν βαγόνι κατά μήκος των γραμμών του τρένου. Προς τι; Ποιος ξέρει ή έμαθε ποτέ; Το συναρπαστικό σε αυτή τη θραυσματική αθηναιογραφία και λονδινογραφία της Ράπη είναι αυτή ακριβώς η σύνδεση με τη στιγμή και αυτό το ακαταμάχητο, σχεδόν ερωτικό σμίξιμο γεγονότος και μυθοπλασίας – αυτό που η ίδια ονομάζει «faction», λέξη που θα μπορούσε να είναι και ο υπότιτλος του βιβλίου.

Αναδημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ από το Athens Voice στις 5 Μαρτίου 2015, αρ. φύλλου 778