11.4.16

ΟΔΟΣ: «Δρώμενα»


ΟΔΟΣ 17.12.2015 | 816


Αγαπητή ΟΔΟΣ,

Τους έβλεπες το περασμένο Σάββατο τους εκλεκτούς και εκλεγμένους να χορεύουν στην Θεσσαλονίκη, στο περίφημο πια… παραδοσιακό «δρώμενο» της πλατείας Αριστοτέλους. Να υποδύονται ή να παριστάνουν –και για κοινό λογαριασμό– τους μποέμ και τους ξεφαντωτές, διαφημίζοντας τάχα το καστοριανό καρναβάλι. Και δεν ήξερες που να κρυφτείς. Από τις εικόνες ευτελισμού.

Όχι δεν είναι ότι ενόχλησαν τα τραγούδια και οι μουσικοί σκοποί που επιλέχθηκαν την συγκεκριμένη ημέρα. Αφού μόνο πραγματικά «καρναβαλίστικα» της Καστοριάς ακούγονταν. Πώς να τολμήσουν στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας (ας δοκιμάσουν αν θέλουν) να χορέψουν τα σκοπιανά, σερβικά και τα βουλγάρικα που προπαγανδίζονται εδώ από «γνωστούς-αγνώστους». Θα τους είχαν πάρει με τις λεμονόκουπες –τους δήθεν πολυπολιτισμικούς των Βαλκανίων. Ας το δοκιμάσουν τον επόμενο χρόνο, τους προκαλώ- που λέει ο λόγος.

Αλλά και με τα τοπικά έστω «ακούσματα», μελαγχολία προκαλούσαν. Για την θλιβερή εικόνα της Καστοριάς που ενέπνεαν, για την μιζέρια, την καρικατούρα, την φάρσα. Δεν είναι βέβαια δική τους έμπνευση, την βρήκαν, την κληρονόμησαν κι αυτή την κάπως γελοία για την Καστοριά νέα «παράδοση». Και οι ίδιοι τους, απλά την συνεχίζουν. Προφανώς δεν βρήκαν να συνεχίσουν κάτι αληθινά καλό και χρήσιμο. Για παράδειγμα να αρχίσουν και να συνεχίσουν ένα Πνευματικό Κέντρο, κάτι πρωτοποριακό τέλος πάντων για το σήμερα και το αύριο. Παρά βρήκαν αυτή την ανοησία ικετεύοντας σαν ιθαγενείς για… τουρίστες και επισκέπτες. Έχω χρόνια να ακούσω την φράση «πρωτοπορία» και «πρόοδος» στην Καστοριά. Μόνο για «γνήσια» «παράδοση» και «έθιμα» ακούω.

Άκουσα και είδα στην ίδια ολιγόλεπτη αναμετάδοση από την ΕΤ3 και τον αρμόδιο αντιδήμαρχο πολιτισμού κ. Δ. Πετρόπουλο, υπεύθυνο επί των… παραδοσιακών να αναλύει στην κάμερα, στο πανελλήνιο, την δική του ετυμολογία της ονομασίας «ραγκουτσάρια» και κόντεψα να πάθω. Όχι μόνο υποστήριξε ότι είναι…  αυθεντική η ξένη αυτή ονομασία για το καρναβάλι της Καστοριάς. Αλλά υποστήριξε κι’ από πάνω ότι αυτή προέρχεται από τον… Τσάρο (!!) -ναι αυτό είπε- και τον Ραγκού (;) ή κάτι τέτοιο. Κόντεψα να πέσω από την πολυθρόνα μου. Δεν την είχα ξανακούσει την εκδοχή, αν και τις επόμενες ημέρες πληροφορήθηκα ότι ανάλογες ερμηνείες προωθούνται από τους βόρειους άσπονδους «φίλους» μας.

Όπως μου έκανε μεγάλη εντύπωση ότι όλοι εκεί, οι αυθεντικοί, που με την καλή τους την καρδιά χόρευαν, ή παρίσταναν ότι χόρευαν, και διασκέδαζαν τριγύρω του –αυτό έβλεπα εγώ– γνώριζαν όλοι τους την ονομασία ραγκουτσάρια και την παρα-ετυμολογία της από τον Τσάρο (τον Σαμουήλ να υποθέσω;). Αλλά δεν γνώριζαν την σημασία της ελαφρώς περιθωριακής καστοριανής χαϊδευτικής προσφώνησης «μπέτσκα»! Που η επαναφορά της συνδέθηκε με την δημόσια διαδρομή προηγούμενου δημάρχου.

Έτσι, στο «αμείλικτο» δημοσιογραφικό ερώτημα του παρουσιαστή εκπομπής της πολύτιμης τηλεόρασης της ΕΤ3, για το σημαίνει «μπέτσκα», ο αντιδήμαρχος αιφνιδιάστηκε! Φάνηκε ότι δεν γνώριζε! Μέχρι και ζώο (!) απάντησε ότι σημαίνει -ναι και έτσι την εξήγησε, ο επί των πολιτιστικών αντιδήμαρχος. Γνωστοποιώντας σε όσους τους έβλεπαν, ότι οι Καστοριανοί προσφωνούνταν μεταξύ τους τρυφερά με την φράση «ζώο».

Αλλά το εντυπωσιακό είναι ότι και κανείς από τους πέριξ του δεν του ψιθύρισε την σημασία μιας λέξης που, οι ίδιοι, πρόβαλλαν στην αγορά της Θεσσαλονίκης σε πλακάτ. Φαντάζομαι αγαπητή ΟΔΟΣ τι θ’ απαντούσαν στα δύσκολα για την Καστοριά! Αλλά αυτά παθαίνουν όσοι αγκιστρώνονται στο χθες. Στο τέλος πιστεύουν τα ψέματα και τους μύθους, ακόμη και οι ίδιοι: Ήτανε μια φορά και ένα καιρό μια πόλη, που είχε ραγκουτσάρια. Τελεία και παύλα.

Έτσι όχι μόνο δεν κάνουν τίποτε για να αλλάξουν τις πλάνες και τους μύθους, αλλά ακόμη και με το χθες, πάλι λάθη –κατά την γνώμη μου κάνουν. Διάβαζα πρόσφατα ότι ο Δήμος Καστοριάς απ’ όλα τα μνημεία της πόλης στο Απόζαρι και το Ντουλτσό, δηλαδή από τις βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησιές και τα αρχοντικά που έχουν μεγάλη ανάγκη επείγουσας συντήρησης, αποφάσισε να ξεκινήσει την εφαρμογή της Europa Nostra, που τόσο πολύ υποστήριξε η ΟΔΟΣ, από το κουρσούμ τζαμί.

Δηλαδή από ένα κτίσμα πολύ ενδιαφέρον βεβαίως που μαρτυρεί πτυχή της τοπικής ιστορίας λίγων αιώνων, πλην όμως δεν περιλαμβάνεται στις προστατευτέες περιοχές του ευρωπαϊκού προγράμματος, οι οποίες είναι αποκλειστικά οι οικιστικοί πυρήνες του Ντολτσού και του Απόζαρι. Και εν πάση περιπτώσει δεν είναι ούτε ακριβώς Europa, αλλά ούτε και Nostra. Όχι πάντως όσο κάποια άλλα μνημεία της Καστοριάς. Ούτε αντιπροσωπεύουν την Καστοριά του διηνεκούς. Όχι πάντως όπως συμβαίνει με τις θαυμάσιες εκκλησίες και τις διπλά θαυμάσιες αγιογραφίες που θα μπορούσαν να μετατρέψουν την πόλη σε ανατολική Ραβέννα, όπως συχνά επισημαίνεται από τις στήλες σου.

Και αναπόφευκτα συνδύασα αυτή την προτίμηση στο τέμενος –που με έβαλε σε σκέψεις– με την αποκάλυψη (που βέβαια η ίδια φέρεται να διέψευσε), ότι δραστήρια κυρία, ας πούμε «δημόσιο» πρόσωπο της ευρύτερης περιοχής της Καστοριάς, δεν ασπάστηκε απλά το Ισλάμ (δικαίωμά της αυτό, κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει και είναι ντροπή για όσους το κάνουν). Αλλά ότι η ίδια όχι μόνο επιλέγει την τουρκική υπηκοότητα (κι’ αυτό ας πούμε προσωπικό πρόβλημά της), αλλά σε συνεργασία με τις τουρκικές αρχές, επιδιώκει να επαναλειτουργήσει το τζαμί και τον μενδρεσέ που βρίσκονται σε κακή βεβαίως κατάσταση μετά από 100 περίπου χρόνια εγκατάλειψής τους, για χώρο λατρείας των μουσουλμάνων της Καστοριάς.

Και αυτό δεν είναι βεβαίως απλά δική της υπόθεση, αλλά και δική μου. Αφού ακόμη κι’ αν υπάρχουν μουσουλμάνοι που έχουν ανάγκη προσευχής και τον δικό τους χώρο λατρείας, επιχειρείται να γίνει με παρέμβαση της γειτονικής χώρας. Γεγονός για το οποίο δικαιούμαι να προβληματίζομαι. Όπως και στο ότι αποκαλύφθηκε πώς συνόδευε τον δήμαρχο Καστοριάς κ. Ανέστη Αγγελή σε επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη, που επιβεβαίωσε ο δήμαρχος (αρνούμενος κάθε άλλη συνάφεια μαζί της) και στο ότι ζήτησαν την σύμφωνη γνώμη του Οικ. Πατριαρχείου, ειδικά για το τέμενος. Ένεκα του ότι η Καστοριά ανήκει στην δικαιοδοσία του, και φυσικά ο Πατριάρχης, για ευνόητους λόγους δεν θα μπορούσε ποτέ να αρνηθεί. Μυστήρια όλα αυτά.


ΟΔΟΣ 17.12.2015 | 816 | σελ. 3


Και έτσι, ο Δήμος Καστοριάς, ο δήμος των… ραγκουτσαριών και της άλλοτε «βυζαντινής» αρχόντισσας, αρχίζει την Europa Nostra από το Ιmperio Ottomano. Αντί -όπως περίμενα- να θέσει υπό την προστασία και την προτεραιότητά του την πραγματική ιστορική Καστοριά. Όχι ότι τα δυο μνημεία δεν είναι θαυμάσια –άλλωστε κτίσθηκαν κι’ αυτά στην θέση αρχαίων Καστοριανών μνημείων– αλλά γιατί άραγε αυτή η σπουδή;

Θα μπορούσα αγαπητή ΟΔΟΣ, να συνδυάσω αυτή την διάκριση, με τα τραγελαφικά για την πολυπολιτισμικότητα (!) της Καστοριάς που προωθούνται από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (σε συνεργασία με τοπικό σωματείο). Η οποία παρασυρμένη διαπράττει σοβαρά ατοπήματα. Και αναφέρομαι στο 2ο πολιτιστικό πολυπολιτισμικό βαλκανικό πανηγύρι που διοργανώνει στις αρχές του νέου έτους, στις 2 Ιανουαρίου 2016 στην καρδιά της πόλης. Την πλατεία Κουμπελίδικης.

Διάβασα βλέπεις αγαπητή ΟΔΟΣ αναρτήσεις υψηλόβαθμου στελέχους της περιφέρειας – πριν τις κατεβάσει ο ίδιος, στις οποίες υποστήριζε ότι το “2ο Βαλκανικό Πανηγύρι” έρχεται... και ότι «στόχος είναι να αναδειχθεί η Καστοριά ως τόπος συνάντησης των λαών καθώς και η αλληλεπίδραση πολιτισμικών στοιχείων (!) που είναι ορατά έως σήμερα και να προβάλει τη μοναδική ιστορική φυσιογνωμία της πόλης». Και μου προκλήθηκε οργή και ναυτία. Και το χειρότερο είναι ότι διαπίστωσα ότι και πέρσι η ίδια φρασεολογία υπήρχε, χωρίς να αντικατασταθεί. Τι ήθελε να μας πει ο εξέχων; Ποια είναι η "μοναδική" φυσιογνωμία της πόλης;

Εγώ που νόμιζα ότι ολόκληρος ο κόσμος είναι τόπος συνάντησης λαών και πολιτισμών –με εξαίρεση την Παπούα Νέα Γουϊνέα όπου ζουν αποκλειστικά Παπούα– και επομένως τίποτε σπουδαίο ή μοναδικό ή σπάνιο δεν υπάρχει σ’ αυτή την αναφορά, μόνο ως αίνιγμα για την Καστοριά το αισθάνθηκα. Επίσης αν θυμάμαι καλά, μετά τον Ιωάννη Μεταξά, ίσως ο Γεώργιος Παπαδόπουλος να ήταν αυτοί που ασχολήθηκαν με προγραμματικό πολιτικό στόχο, το ποιος θα αλληλεπιδράσει ποιον. Όλοι οι υπόλοιποι, και ειδικά οι εκλεγμένοι, μας άφηναν μόνοι μας να αποφασίζουμε για τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας.

Στην συνέχεια πάντως, αυτή την ανάρτηση την αντικατέστησε με την φράση «Στόχος είναι να αναδειχθεί η Καστοριά ως τόπος συνάντησης μουσικών και συγκροτημάτων -πολλά από τα οποία, είναι παγκοσμίως γνωστά- σε ένα πανηγύρι ηχοχρωμάτων». Το «έσωσε» λίγο την τελευταία στιγμή, δεν μπορώ να το πω. Αλλά scripta manent που λένε στα παραδοσιακά.

Που το πάνε ορισμένοι; Γνωρίζουν τι γράφουν, τι υπογράφουν και με ποιους συνεργάζονται; Έχουν συναίσθηση της σοβαρότητας και της κρισιμότητας όσων αποφασίζουν, ή νομίζουν ότι θα βρίσκονται εσαεί στην θέση που τους ανέδειξε η περίοδος των Ψεκασμών;

Ποιος τους έδωσε το δικαίωμα να μας «αλληλεπιδράσουν πολιτισμικά»; Εμείς τους ψηφίσαμε για τα θαύματα και τα έργα που υποσχέθηκαν, για την ανεργία και την φτώχεια, κι’ αυτοί αντί να δουλέψουν, βάλθηκαν να μας αλληλεπιδράσουν. Και όχι απλά να διευκολύνουν την διασκέδασή μας.

Στο κάτω-κάτω αν το θέλουν ας το κάνουν για τον εαυτό τους. Κι’ ας με αφήσουν μόνο μου να αποφασίσω για το αν θα αλληλεπιδραστώ και προπαντός με ποιόν και από ποιόν. Και πόσο επιστημονικά αλλά και κοινωνικά είναι εξακριβωμένος ο ισχυρισμός ότι είναι ορατά τα σημάδια αυτά της αλληλεπίδρασης; Τι εννοεί ο ποιητής; Η φράση «στόχος είναι η αλληλεπίδραση», διαφέρει σημαντικά από την λέξη προπαγάνδα;

Πόθεν προέκυψε ότι μπορεί η Περιφέρεια (ο Δήμος «τυπικά» τουλάχιστον -θα υπάρχουν λόγοι γι’ αυτό- την «έκανε» νωρίς, μετά τις περσινές αντιδράσεις) με την συνεργασία ενός τοπικού σωματείου να επιδιώκει χωρίς επαρκή δημοσιότητα και προπαντός διάλογο, χωρίς καν να είναι αίτημα, ή να είναι έτοιμη η τοπική κοινωνία να διοργανώνει κάτι τέτοιο, υποστηρίζοντας ότι η Καστοριά είναι… πολυπολιτισμική;

Και αυτό το σωματείο, πόθεν τέτοια ισχύ στην λήψη αποφάσεων. Μου κάνει εντύπωση ότι στο site του αναφέρει ξερά την ονομασία «Καστοριά» χωρίς καμιά ετυμολογική προσέγγιση, σε αντίθεση με τις τουρκική και ειδικά την σλαβική ονομασία. Τόσο σημαντικό θεωρεί ένα ελληνικό σωματείο, να τονίζει και να τεκμηριώνει την σλαβική παραφθορά της ονομασίας Καστοριά από τους Σλάβους;

Δεν αντιλαμβάνονται στην πολιτική και εθνική σημασία της γκάφας τους, ή μήπως την αντιλαμβάνονται; Αλλά και με την «επανόρθωση» που επιχειρήθηκε και την αφαίρεση και αντικατάσταση της φρασεολογίας στην ανακοίνωση της Περιφέρειας, καθόλου δεν βελτιώθηκε η εντύπωση. Τι θα πει ότι θα πλαισιώσουν το «χάλκινο» πανηγύρι τους με ορχήστρες παγκοσμίως γνωστές; Δηλαδή τι εννοούν «παγκοσμίως»; Προσωπικά πιστεύω ότι είναι γνωστές στις οργανώσεις των Σκοπιανών στον Καναδά και την Αυστραλία και όπου γης ενορχηστρώνεται η προπαγάνδα σε βάρος της ακεραιότητας της Ελλάδας, και σε κανένα άλλο. Προτιμώ επομένως τους Rolling Stοnes και όλα τα ακμιακά ακόμη και παρακμιακά της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Αυτούς μπορούν να τους φέρουν; Σιγά να μην.

Γι’ αυτό σκεφτόμουν και έλεγα, σε συνδυασμό με τα δυο αυτά παράξενα και όλως συμπτωματικά γεγονότα, να σου γράψω. Πρώτα απ’ όλα για να εκφράσω την απόλυτη αντίθεση και αποδοκιμασία μου, στα πρωτόγονα ανώνυμα σχόλια σε σχέση με την θρησκευτική επιλογή μιας κυρίας, που απλά δεν άντεξε κατά την γνώμη μου την οικονομική κρίση και την κρίση αξιών στην Ελλάδα. Και ενέδωσε στην περιρρέουσα φιλοοθωμανική προπαγάνδα των περασμένων ετών, για την οποία ενθυμούμαι ότι εσύ πάντως έγραφες. Και η οποία επιλογή της είναι δικό της θέμα –αλλ’ έως εκεί που δεν καθίσταται πολιτικό θέμα. Και κανείς δεν έχει δικαίωμα να την βρίζει ή να την απειλεί.

Και μετά να εκφράσω την απορία μου για την ευκολία, μυστήρια και μυσταγωγική θα προσέθετα, να αποφασίσει ο Δήμος να προωθήσει ένα μη αντιπροσωπευτικό για την Καστοριά και την συνολική της ιστορία μνημείο, όπως το μουσουλμανικό τέμενος, στα πλαίσια της Europa Nostra που αποκλειστικό αντικείμενό της ήταν το Ντουλτσό και το Απόζαρι, παραβλέποντας τουλάχιστον επί του παρόντος τα ελληνικά, αρχαιότερα και βυζαντινά αλλά και τα μεταβυζαντινά μνημεία της πόλης.

Και τέλος για να διατυπώσω την άποψη ότι με αυτά που προωθεί για δεύτερη φορά η Περιφέρεια, στο πλαίσιο των καρναβαλιών της Καστοριάς, στην καρδιά της πόλης, στην Κουμπελίδικη, διαπράττει σοβαρά ολισθήματα. Στο τέλος μπορεί να τους δούμε να τρέχουν κι’ αυτοί μαζί με μένα και να μην φθάνουν. Γιατί υποθέτω ότι κάποια στιγμή, η Ελλάδα και μαζί της η Καστοριά, θα ορθοποδήσουν. Αρκεί να μην έχει γεμίσει ο τόπος με άλλους εφιάλτες.



Φωτογραφίες: 

(Εξώφυλλο) Cabinet du roi (Grotte, labyrinthe, fontaines et bassins de Versailles). Γραφείο του Βασιλιά [«υπουργικό συμβούλιο»] (Σπήλαιο, λαβύρινθος, σιντριβάνια και λίμνες των Βερσαλλιών), Βασιλικές Εκδόσεις 1727. Μουσείο Getty.

(σελίδα 3) Η αποθέωση του Ηρακλή. Κορνίζα πλαισιωμένη από τον Βάκχο και τον Πάνα, 1713 Γαλλία. Bernard Picart (1673-1733), Louis Surugue (1686-1762). Χαλκογραφία, χαρακτική, Μουσείο Getty, ΗΠΑ.

(σελίδα 4)  La mascarade (Η μασκαράτα) Γαλλία. Χαλκογραφία. Μουσείο Getty, ΗΠΑ.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 17 Δεκεμβρίου 2015, αρ. φύλλου 816.

Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ