ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Αγαπητέ μου κ. διευθυντά.

Περιήλθε σε γνώση μου δημοσιογραφικό σχόλιο στη έγκριτη εφημερίδα σας της 24.4.2008, σελ. 7 έπ’ ευκαιρία της ‘θλιβερής επετείου’ της 21ης Απριλίου 1967, από τον ανώνυμο και άγνωστο σε μένα σχολιαστή σας όπου αναφέρεται το όνομά μου να εμπλέκεται στην «πρώτη αντιστασιακή ενέργεια που έγινε στην Καστοριά, λίγες ημέρες μετά το πραξικόπημα της χούντας».

Ευχαριστώ τον φίλο “Στοχαστή” σας για τα καλά του λόγια για το πρόσωπό μου και για την παιδαγωγική συμπεριφορά μου κατά τα δύσκολα εκείνα χρόνια της εκπαιδευτικής μου θητείας στην αγαπημένη πόλη Καστοριά (1965-1969). Επειδή, όμως, το σχόλιο αυτό χρήζει σχετικής διορθώσεως, επιτρέψτε μου να διευκρινίσω μερικές άγνωστες λεπτομέρειες εκείνου του τραγικού συμβάντος.
Οι έφηβοι και μαθητές του Γυμνασίου μας της αντιστασιακής ενέργειας, γράφοντας σε τοίχους σπιτιών “δεν θα περάσει ο Φασισμός”, ήσαν τρεις και όχι δύο όπως αναφέρεται. Αρχηγός τους ήταν Σωτήρης Μαντζουράνης (αντί του Γρηγόρη, κατά λάθος), δεύτερος ο Νίκος Παπαχρήστου από τη Λιθιά (ο γνωστός και εξαίρετος παθολόγος γιατρός του Κέντρου Υγείας Άργους Ορεστικού) και τρίτος ο άγνωστος στον σχολιαστή σας Νίκος Μάρκου, και οι δύο ο Σωτήρης και ο Νικόλαος επιτυχημένοι σήμερα επιχειρηματίες εκτός Καστοριάς. Ασφαλώς οι τρεις μαθητές δεν ήσαν όργανα κάποιων “ξενοκίνητων κομμουνιστών”, ούτε καν των “αριστερών και δημοκρατικών οικογενειών” τους , αλλά ως ρομαντικοί έφηβοι εμπνεύσθηκαν από το περίφημο έργο του Μαξ Γκόργκι “Η Μάνα” όπου υπάρχει ανάλογη σκηνή κάποιων Ρώσων νέων ενάντια στον ‘κομμουνιστικό φασισμό’ της εποχής τους, όπως μου εξομολογήθη- καν οι μαθητές μας όταν τους επισκέφθηκα στα κρατητήρια της ασφάλειας στην οδό Μητροπόλεως.

Εδώ επιτρέψτε μου να αποκαλύψω για πρώτη φορά στους εκλεκτούς αναγνώστες σας αλλά και στο πλήθος των αγαπητών μου μαθητών και μαθητριών μου εκείνης της περιόδου, που η θύμησή τους και η εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπό τους με εμπνέει και με ενθαρρύνει ακόμη ως σήμερα στο πολυδιάστατο έργο μου ως εκπαιδευτικού, ακαδημαϊκού και εκκλησιαστικού λειτουργού, ότι στην Καστοριά υπηρέτησα όχι μόνο ως θεολόγος καθηγητής στο Λύκειο και ως μόνιμος ομιλητής επί τριετία στις εξαίρετες εκείνες εβδομαδιαίες ‘μαθητικές διαλέξεις’ αντί των υποβαθμισμένων τότε κατηχητικών σχολείων, αλλά και ως “επί τιμή” άμισθος επιμελητής ανηλίκων, διορισμένος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης το έτος 1966.
Με την τρίτη αυτή ιδιότητά περιήλθε στην αντίληψή μου από το Δικαστήριο Ανηλίκων η “αντεθνική” αυτή ενέργεια των τριών μαθητών. Παρακάλεσα τότε τον Διευθυντή του Σχολείου μας τον αείμνηστο Αντώνη Καλαφατίδη να επισκεφθούμε στην ασφάλεια τους μαθητές αλλά δυστυχώς αρνήθηκε φοβούμενες τις συνέπειες για το σχολείο μας το “καλό” όπως είπε, της ανάμειξης μας αυτής.

Έτσι αποφάσισα να ενεργήσω μόνος μου, διότι αυτό μου επέβαλε η συνείδησή μου, ως εκπαιδευτικού και θεολόγου. Ευτυχώς που την περίοδο εκείνη διοικητής ασφαλείας ήταν ένας άνθρωπος ακέραιος με αίσθηση ευθύνης και με πνευματικά ενδιαφέροντα και με τον οποίο είχα συχνές συζητήσεις ως τότε. Ο κ. Ράπτης ο οποίος αν και θορυβήθηκε για την “παράτολμη”, όπως είπε, παρέμβασή μου στην τόσο σοβαρή για τα ‘εθνικά θέματα’ υπόθεση της ενέργειας των τριών μαθητών μας, δέχθηκε τελικά την εισήγησή μου για την κατάλληλη και προς όφελος των παιδιών αντιμετώπιση του θέματος.

Όταν μπήκα στο υπόγειο της Ασφάλειας και συνάντησα τους μαθητές μας, η στιγμή εκείνη ήταν συγκλονιστική και παραμένει ανεξίτηλη στη μνήμη μου. Δεν περίμεναν αυτή την επίσκεψη και έπεσαν στην αγκαλιά μου τρομαγμένοι με λυγμούς. Αφού έπεισα στη συνέχεια τις Αρχές, ότι δεν υπήρχε οργανωμένη ενέργεια “ανατροπής του καθεστώτος” (!), εισηγήθηκα ανάλογα υπέρ των μαθητών ώστε να μη σταλούν σε ειδικά αναμορφωτήρια στην Αθήνα για “σωφρονισμό” και το Στρατοδικείο Κοζάνης αφού ήρε την επιμέλεια των παιδιών από τους γονείς, έθεσε αυτά υπό την αυστηρή εποπτεία της Υπηρεσίας Ανηλίκων, δηλαδή υπό την δική μου προσωπική παιδευτική φροντίδα και “εθνική” παιδαγωγία. Έτσι αιτιολογείται γιατί μόνο ο Πατρώνος έκανε παρέα τότε με τα “τρομερά κομμουνιστάκια”.

Στο σημείο αυτό, είμαι υποχρεωμένος για την ακριβή ιστορική εκτίμηση του γεγονότος να επιβεβαιώσω την πληροφορία ότι πράγματι υπήρξε “ειδική παιδαγωγική πρόταση” προς το Σύλλογο των Καθηγητών από εξαίρετο φιλόλογο συνάδελφο καθηγητή αλλά όχι καλό παιδαγωγό να παραπέμψουμε το θέμα στη Γενική Εκπαιδευτική Επιθεώρηση για τη διαγραφή και αποκλεισμό των τριών μαθητών από όλα τα σχολεία της Ελληνικής Επικράτειας! Μια παρόμοια πρόταση είχε γίνει για τη απομάκρυνση από το Λύκειο μας και τη μεταγραφή του στο αντίστοιχο Σχολείο του Άργους Ορεστικού του τότε “άτακτου και ταραξία μαθητή” του Λεωνίδα Τρομάρα, ο οποίος σήμερα είναι εξαίρετος συνάδελφος καθηγητής της Λατινικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, παρά τις αρνητικές προβλέψεις για το μέλλον του από τον εδώ αρμόδιο καθηγητή του.
Αλήθεια πόσο μεγάλη προσοχή και παιδευτική προορατικότητα χρειάζεται από όλους μας, οι οποίοι ασκούμε οποιαδήποτε μορφή εξουσίας, είτε πολιτική, είτε εκπαιδευτική, είτε ακόμη και θρησκευτική – εκκλησιαστική προς τους υφισταμένους μας. Το μέλλον συχνά αποδεικνύει το λάθος μας των εκτιμήσεων και αποφάσεών μας, όταν δεν εμπνέονται από αγάπη, σωφροσύνη και σοφία.

Χριστός Ανέστη και χρόνια πολλά στους φίλους αναγνώστες σας.

Γεώργιος Πατρώνος
Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

[δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 8.5.2008]