ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΜΠΟΥΣΙΟΥ: Η κρίση

Στο τέλος του 2010 το ελληνικό δημόσιο χρέος ήταν της τάξεως των 340 δις ευρώ. Με τα σημερινά δεδομένα, μόνο για την εξυπηρέτηση των τόκων, απαιτούνται γύρω στα 17 δις ευρώ το χρόνο, ενώ τα ετήσια δημόσια έσοδα δεν ξεπερνούν τα 55 δις. Από αυτήν την απλή σύγκριση συμπεραίνεται εύκολα ότι, η σταδιακή αποπληρωμή του ή τουλάχιστον η συγκράτησή του μέσω της αύξησης των ρυθμών ανάπτυξης, θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, έως αδύνατη, διότι οι προσπάθειες όλες θα εξουδετερώνονται από την διαρκή διόγκωση των χρεολυσίων.

 Η επίσημη πτώχευση της χώρας, ανεξαρτήτως της ονομασίας που θα της δοθεί, είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτραπεί, ακόμη και με την «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας, με αποτέλεσμα να διαγράφεται το φάσμα της απώλειας βασικών στοιχείων της εθνικής της κυριαρχίας, μιας μακράς περιόδου φτώχειας και μαρασμού και της πιθανής διάρρηξης του κοινωνικού της ιστού.
Αβάσιμες προσδοκίες για έξοδο από την κρίση, απλώς αποπροσανατολίζουν και εκτρέπουν από την επίγνωση του γεγονότος ότι, η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, «σε κατάσταση πολέμου», όπως δήλωσε προσφάτως, έστω και προς εντυπωσιασμό, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας .

Τα αίτια τα οποία οδήγησαν την Ελλάδα στην υπερχρέωση είναι, σε βασικές γραμμές, παραδεκτά σχεδόν από όλους. Ένας αλόγιστος δανεισμός, ιδίως τα τελευταία 20 χρόνια, της τάξεως των 250 δις ευρώ, μαζί με άλλα 100 δις περίπου, τα οποία εισέρευσαν στο ίδιο χρονικό διάστημα ως ενισχύσεις από ταμεία της Ε.Ε., διοχετεύτηκαν ασύστολα για την ικανοποίηση καταναλωτικών αναγκών και σε άστοχες επενδύσεις ή υπέρκοστολογημένες και κακότεχνες βασικές υποδομές, χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση των προτεραιοτήτων της εθνικής οικονομίας και χωρίς να εντάσσονται στα πλαίσια κάποιου στρατηγικού σχεδιασμού.  Η ανεύθυνη «αξιοποίηση» αυτών των ασύλληπτων για την ελληνική οικονομία κεφαλαίων, απετέλεσε τη βασική «τροφή» που εξέθρεψε έναν γιγαντιαίο ιστό αθέμιτων συναλλαγών, ο οποίος εξαπλώθηκε σε ευρύτατα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες, φαύλοι πολιτικοί και κρατικοί λειτουργοί, παρατρεχάμενοι του πολιτικού και επιχειρηματικού κατεστημένου, γνήσιοι μιμητές των μαυραγοριτών της Κατοχής και των διαχειριστών του σχεδίου Μάρσαλ, απέσπασαν με τρόπο εγκληματικό ένα μεγάλο μερίδιο των ποσών αυτών, αλλά και του πλούτου που δημιούργησαν οι έλληνες εργαζόμενοι, με αποτέλεσμα να κατέχουν σήμερα αμύθητες περιουσίες.


Αυτή η πραγματικότητα αποτυπώνεται εν μέρει και σε στατιστικά στοιχεία (στοιχεία Eurobank 2010), σύμφωνα με τα οποία, το συνολικό χρέος της Ελλάδας (δημόσιο και ιδιωτικό μαζί) ήταν το 2010 κατά τι μικρότερο από το συνολικό χρέος της Γερμανίας (248% και 285% αντίστοιχα) και το μισό περίπου της Μεγάλης Βρετανίας (466%).

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει το εντυπωσιακό συμπέρασμα ότι, η Ελλάδα, ως προς το συνολικό χρέος, δεν βρίσκεται μεταξύ των πρωταγωνιστών και ότι, εάν είχε το χρέος της αναλογίες αντίστοιχες με αυτές των άλλων ευρωπαϊκών χωρών τότε, το πρόβλημα δανεισμού που αντιμετωπίζει δεν θα ήταν τόσο έντονο και η περαιτέρω πορεία της δεν θα συναντούσε τα σημερινά αδιέξοδα, με την προϋπόθεση φυσικά ότι θα εγκατέλειπε μια για πάντα πολιτικές του παρελθόντος.
Στο βαθμό που ισχύει η παραδοχή αυτή, η διερεύνηση της δυνατότητας να μετατραπεί ένα μεγάλο τμήμα του δημόσιου χρέους σε ιδιωτικό -έστω και για ένα χρονικό διάστημα πχ δέκα ετών- και ταυτόχρονα να βελτιωθεί η σχέση του εσωτερικού προς το εξωτερικό χρέος, αποκτάει εξαιρετικό ενδιαφέρον και αξίζει τον κόπο να επιχειρηθεί, ανεξαρτήτως των δυσκολιών που θα προκύψουν, στο βαθμό που θα οδηγούσε στην άρση του αδιεξόδου στο οποίο έχει περιέλθει η χώρα.

Για να επιτευχθεί το εγχείρημα αυτό η ελληνική Κυβέρνηση πρέπει: αφού καταγράψει και αξιολογήσει όλα τα ακίνητα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν κατά την τελευταία εικοσαετία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Εξωτερικό (με εξαίρεση την πρώτη κατοικία, με εμβαδόν, υπό προϋποθέσεις, μικρότερο των 120 τ.μ.), να επιβάλλει στους κατόχους τους να αγοράσουν, από τη δευτερογενή αγορά, ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αξίας ίσης με ένα ποσοστό έως και 40% της αντικειμενικής αξίας του συνόλου της εμπράγματης περιουσίας που απέκτησαν κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα, επωφελούμενοι και της χαμηλής τιμής στην οποία διαπραγματεύονται σήμερα. Στη συνέχεια, τα ομόλογα αυτά να ανταλλαγούν με άλλα, ίσης ονομαστικής αξίας, αλλά μεγαλύτερης διάρκειας (τουλάχιστον κατά δέκα χρόνια) και με συμβολική απόδοση ίση π.χ. με το ισχύον euribor. Σε όσους δηλώσουν αδυναμία να διαθέσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια, να τους παρασχεθεί η δυνατότητα σύναψης μακροπρόθεσμων τραπεζικών δανείων με αντίστοιχη προσημείωση των ακινήτων τους, τα οποία ασφαλώς θα έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάσσουν και με τα ομόλογα που διαθέτουν. Με τις ρυθμίσεις αυτές, ένα μεγάλο ποσοστό του δημοσίου χρέους (100 έως 150 δις ευρώ) μεταφέρεται σε μεταγενέστερο χρόνο και θα μπορούσε, για ένα ικανό χρονικό διάστημα, ουσιαστικά να αξιολογηθεί ως ιδιωτικό, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για να απαλλαγεί από τις δεσμεύσεις του μνημονίου

Από ένα πρόχειρο υπολογισμό, στηριγμένο στην εκτίμηση του συνολικού αριθμού των οικοδομικών αδειών της τελευταίας εικοσαετίας προκύπτει ότι, η συνολική αξία των οικοδομών που κατασκευάστηκαν κατά το διάστημα αυτό -με μέση αντικειμενική αξία της τάξεως των 1500 ευρώ ανά τ.μ.- πρέπει να ξεπερνάει τα 400 δις ευρώ. Αν εξαιρεθούν οι πρώτες κατοικίες με εμβαδόν μικρότερο των 120 τ.μ., τότε η αξία όλων των οικοδομών που συνιστούν περιουσιακά στοιχεία, τα οποία δεν καλύπτουν άμεσες ανάγκες των ιδιοκτητών τους, είναι δυνατόν να προσεγγίζει τα 200 δις ευρώ. Στο ποσό αυτό πρέπει να προστεθούν και άλλα 200 με 300 δις που αντιστοιχούν σε οικόπεδα, αγορές κτηρίων παλαιότερων της εικοσαετίας, έργα τέχνης, κότερα και άλλες εμπράγματες αξίες, οι οποίες αποκτήθηκαν επίσης κατά την τελευταία εικοσαετία και δεν καλύπτουν άμεσες ανάγκες των κατόχων τους. Το ποσό επομένως των 100 - 150 δις ευρώ που προαναφέρθηκε δεν πρέπει να είναι εκτός πραγματικότητας.

Στο σημείο αυτό είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι, η πρόταση είναι πρωτόλεια και δεν διεκδικεί εύσημα για την τεκμηρίωση των αριθμών που παρατίθενται. Το επιδιωκόμενο είναι η ανάδειξη ενός διαφορετικού δρόμου αντιμετώπισης της κρίσης, ο οποίος παρότι είναι υπαρκτός εντούτοις δεν αξιολογείται από τους θιασώτες του σημερινού κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου.
Ο ενδεχόμενος ισχυρισμός ότι, η πρόταση βρίσκεται εκτός συνταγματικού πλαισίου, είναι δυνατόν να απορριφθεί με την ίδια επιχειρηματολογία που απορρίπτεται και η αντισυνταγματικότητα της έκτακτης εισφοράς την οποία επέβαλε πρόσφατα το Υπουργείο Οικονομικών και η οποία αφαιρεί με πιο απόλυτο τρόπο ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία. Σε τελευταία όμως ανάλυση, η σημασία θεμάτων αντισυνταγματικότητας μάλλον πρέπει να ατονεί όταν πρόκειται για την, αναμφισβήτητα, επιβεβλημένη σωτηρία της χώρας.

Ως προς το δίκαιο του εγχειρήματος, είναι δυνατόν να διατυπωθούν τα εξής:
- Σε όσους απέκτησαν περιουσίες με αθέμιτο τρόπο, δικαίως θα τους επιβληθεί η «τιμωρία» αυτή, η οποία θα είναι εξαιρετικά ήπια γι αυτούς.
- Εκείνοι που πλούτισαν, κατά τεκμήριο, νόμιμα, ασφαλώς και αδικούνται ως ένα βαθμό. Όμως την προσωρινή υποβάθμιση των περιουσιακών τους στοιχείων θα την ανταλλάξουν με:
α) ένα εύρωστο οικονομικό περιβάλλον, το οποίο θα τους διασφαλίσει τις κατάλληλες συνθήκες για περαιτέρω ανάπτυξη των δημιουργικών τους δραστηριοτήτων και
β) με μια εύρυθμη και συνεκτική κοινωνία που θα τους εγγυάται συνθήκες διαβίωσης υψηλού επιπέδου και ασφάλειας.
- Το προτεινόμενο εγχείρημα είναι δικαιότερο από τα μέτρα που επιβάλλει κάθε τόσο η Κυβέρνηση στους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τους μικροεισοδηματίες, χωρίς μάλιστα ορατά αποτελέσματα, διότι η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης επιβαρύνει μόνον τους κατέχοντες. Όσους δηλαδή, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επωφελήθηκαν από τον πακτωλό χρημάτων που εισέρευσαν τα τελευταία χρόνια στη Χώρα και όχι, αδιακρίτως, τους πάντες

Η πρόταση επομένως αντιμετωπίζει την οικονομική κρίση, υπό προϋποθέσεις, με δίκαιο και συνταγματικό τρόπο. Το μεγάλο όμως εμπόδιο, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπερπηδηθεί και την καθιστά μάλλον ανεδαφική, είναι το γεγονός ότι, η πλειονότητα αυτών που πρέπει να αποφασίσουν την εφαρμογή της έχουν αποκτήσει επίσης τεράστιες περιουσίες τα τελευταία 20 χρόνια και, με την απρονοησία που τους χαρακτηρίζει, θα είναι οι τελευταίοι που θα συμφωνήσουν να θιγούν τα συμφέροντα τους.