 |
| ΟΔΟΣ 608 | 22.9.2011 |
Στα 1942, σκοτεινή εποχή για όλη την υφήλιο, στην Τουρκία κυβερνούσε η μονοκομματική κυβέρνηση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού κόμματος, του κόμματος δηλαδή του Ατατούρκ, κόμματος που εμπνεόταν από σοσιαλδημοκρατική φιλοσοφία. Πρωθυπουργός της περιόδου εκείνης ήταν ο Σουκρού Σαράτσογλου με Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Ισμέτ Ινονού.
Στις χαλεπές εκείνες μέρες, η Τουρκία είχε καταφέρει να διατηρήσει πολεμική ουδετερότητα, πολιτευόμενη μάλιστα ως «επιτήδειος ουδέτερος». Ζούσαν τότε ακόμη στην Κωνσταντινούπολη συμπαγείς μειονοτικοί πληθυσμοί μη μουσουλμάνων, με κυρίαρχη την ελληνική κοινότητα και ευάριθμες αρμενική και εβραϊκή μειονότητες. Γεγονός είναι ότι σε μεγάλο βαθμό το εμπόριο της Κωνσταντινούπολης βρισκόταν στα χέρια μελών αυτών των μειονοτήτων, όχι βεβαίως επειδή ήταν εκμεταλλευτές του τουρκικού λαού, όπως διατεινόταν η τότε κυβέρνηση υπό την επίδραση της Ναζιστικής Γερμανίας, αλλά επειδή ήταν παλαιόθεν αστικός πληθυσμός με φιλοπρόοδο χαρακτήρα. Κι αυτοί άλλωστε ήταν Τούρκοι πολίτες, όπως οι μουσουλμάνοι, ιδιαίτερα νομοταγείς μάλιστα.
Το μονοκομματικό δικτατορικό καθεστώς που κυβερνούσε την Τουρκία της εποχής εκείνης, εμφορούμενο από αντιμειονοτικά και εθνικιστικά αισθήματα, θέλησε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία της πολεμικής αναστάτωσης και της συνεπακόλουθης κατάστασης διάλυσης στην οποία βρισκόταν η Ευρώπη, και να καταφέρει ισχυρό πλήγμα σε βάρος των μειονοτήτων.
Με έμπνευση λοιπόν του ίδιου του πρωθυπουργού Σαράτσογλου, η κυβέρνηση της Τορυκίας επέβαλε στους μειονοτικούς πολίτες της ένα δυσβάσταχτο και επαίσχυντο φόρο, που μόνο σκοπό είχε την εξόντωση τους, τη διάλυση της μη μουσουλμανικής αστικής τάξης και τη μεταφορά του πλούτου της στους μουσουλμάνους, ώστε να σχηματιστεί μια νέα δικιά τους «εθνικά τουρκομουσουλμανική» αστική τάξη.
Ο φόρος αυτός ήταν το λεγόμενο Varlık Vergisi, όρος που μεταφράζεται στα ελληνικά ως φόρος περιουσίας, φόρος του έχειν και του κατέχειν.
Φυσικά, η επίσημη και προσχηματική αιτιολογία του σχετικού νόμου ήταν το χτύπημα του μεγάλου κεφαλαίου και εκείνων που μέχρι τότε δεν πλήρωναν τους φόρους που τους αναλογούσαν, μέσω της έκτακτης αυτής φορολόγησης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα ελλειμματικά οικονομικά της Τουρκίας. Το σχέδιο βεβαίως είχε ως πρότυπο του τα αντίστοιχα γερμανικά μέτρα, που στόχευαν στη δήμευση των περιουσιών των Γερμανών εβραίων.
Ο φόρος αυτός στην ιστορική μνήμη των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης αποκαλείται απλά «Βαρλίκι», γεμίζοντας ρίγος όσους έζησαν τις φρικτές εκείνες μέρες και ντροπή όλους τους σκεπτόμενους Τούρκους, καθώς ήταν μια από τις πλέον μελανές σελίδες της νεώτερης τουρκικής ιστορίας.
Σύμφωνα λοιπόν με το νόμο 4305/1942, συστήθηκαν ειδικές επιτροπές στις κατά τόπους Οικονομικές εφορίες, που εκτιμούσαν αυθαιρέτως τις περιουσίες των μειονοτικών πολιτών και με βάση τον υπολογισμό αυτό, τους αποστέλλονταν ειδικά εκκαθαριστικά σημειώματα, που έπρεπε να πληρωθούν εφάπαξ και σε συντομότατη προθεσμία. Στην πραγματικότητα μέσω της υπερεκτίμησης των περιουσιών των μειονοτικών, το ποσό που καλούνταν να πληρώσουν ήταν συχνά πολλαπλάσιο της πραγματικής αξίας της περιουσίας τους. Επιβλήθηκε δε σημαντικός φόρος σε ανθρώπους χωρίς ιδιαίτερα περιουσιακά στοιχεία και με μικρά εισοδήματα, που συχνά ήταν ιδιωτικοί υπάλληλοι. Στον αντίποδα, είχε ληφθεί μέριμνα ώστε οι μουσουλμάνοι κεφαλαιούχοι να πληρώσουν συμβολικά ποσά φόρου. Ο νόμος προέβλεπε μάλιστα πως, για όσους δεν κατέβαλαν άμεσα, η κινητή και ακίνητη περιουσία τους θα εκπλειστηριαζόταν και εφόσον και πάλι έμενε ανεξόφλητο υπόλοιπο φόρου, θα οδηγούνταν στο Άσκαλε της περιφέρειας Ερζερούμ, στην τουρκική «Σιβηρία», όπου μέσω καταναγκαστικών έργων θα εξοφλούσαν την οφειλή τους.
Ελάχιστοι βρήκαν το θάρρος να αντιδράσουν κατά του νόμου για το φόρο περιουσίας. Οι μειονότητες ήταν τρομαγμένες, όπως και οι σκεπτόμενοι δημοκράτες Τούρκοι. Βρισκόμαστε άλλωστε στα 1942-43 με τη Γερμανία να προσπαθεί να επιβληθεί στην ανθρωπότητα και την Τουρκία να κυβερνάται μονοκομματικά και αυταρχικά. Ανάμεσα στους λιγοστούς που ύψωσαν το ανάστημα τους ήταν ο τότε Μητροπολίτης Χαλκηδόνος και μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Μάξιμος Ε’ Βαπορτζής, που χαρακτήρισε το φόρο περιουσίας ως λευκό θάνατο του Ελληνισμού της Τουρκίας, ζητώντας να κηρυχθεί η Εκκλησία εν διωγμώ και γι’ αυτό συνελήφθη κι εξορίστηκε στην Προύσσα. Σθεναρά αντέδρασαν και οι ισραηλίτες δικηγόροι Γκάντ Φράνκο και Σαχίπ Αντούτ, με αποτέλεσμα να οδηγηθούν με την πρώτη αποστολή εξορίστων στο Άσκαλε.
Αποτέλεσμα του επαίσχυντου αυτού φόρου, ήταν να αλλάξουν χέρια μέσω των πλειστηριασμών χιλιάδες ακίνητα μειονοτικών πολιτών, τα οποία πέρασαν στην ιδιοκτησία καθαρόαιμων μουσουλμάνων Τούρκων. Χιλιάδες μειονοτικοί πολίτες οδηγήθηκαν στα «αμελέ ταμπουρού», τα τάγματα εργασίας της Ανατολής, όπου έσκαβαν δρόμους και καθάριζαν τα χιόνια κοντά στα τουρκοσοβιετικά σύνορα. Κάποια στιγμή, στα τέλη του 1943, όταν άρχισε να γίνεται ξεκάθαρο ότι η Γερμανία θα χάσει τον πόλεμο, η τουρκική κυβέρνηση φοβούμενη την αναζήτηση ευθυνών, φρόντισε να επαναφέρει τους ομήρους πίσω στα σπίτια τους και να θεωρήσει ως μη αναζητούμενα όσα ποσά δεν είχαν εισπραχθεί, καταργώντας λίγο αργότερα το νόμο. Όμως οι μη μουσουλμανικές μειονότητες είχαν ήδη πληρώσει βαρύ τίμημα και οι περιουσίες τους είχαν αλλάξει χέρια.
***
Τα θυμήθηκα όλα αυτά τις τελευταίες μέρες, ύστερα από την επιβολή του νέου ειδικού τέλους -έκτακτου ή τακτικού ή όπως αλλιώς το βαφτίζουν οι κυβερνητικοί- στην ακίνητη περιουσία του συνόλου των πολιτών. Ασφαλώς οι συνθήκες δεν είναι όμοιες. Το ποσό το οποίο καλούνται να πληρώσουν σήμερα οι ιδιοκτήτες ακινήτων δεν είναι της ίδιας κλίμακας με εκείνο του «Βαρλικιού». Έρχεται όμως σε μια στιγμή μεγάλης οικονομικής ύφεσης και ύστερα από μια σειρά άλλων εξίσου επαχθών, διόλου ανταποδοτικών και αναφανδόν αντισυνταγματικών επίσης έκτακτων φόρων, που επέβαλε η παρούσα κυβέρνηση και τα οποία «γονάτισαν» την οικονομία και τους πολίτες. Γι’ αυτό και ο λαός ονομάζει το μέτρο αυτό, όπως και πολλά προηγούμενα του, με έναν ιδιαίτερα εκφραστικό Οθωμανικό όρο: «χαράτσι», κεφαλικό δηλαδή φόρο.
Τραγική ειρωνεία ή επανάληψη κύκλων της ιστορίας;… Φυσικά σήμερα δεν επιφυλάχθηκε κάποια ειδική μεταχείριση σε μερίδα πολιτών με βάση θρησκευτικά ή άλλα κριτήρια. Ο νόμος είναι καταπέλτης για το σύνολο των πολιτών. Όμως είναι η μεσαία τάξη αυτής της χώρας που στοχοποιείται από τους φασίζοντας νεοφιλελεύθερους «σοσιαλιστές», η οποία οδηγείται σε άτακτη προλεταριοποίηση, ενώ οι αδύναμοι πολίτες βαδίζουν στην εξόντωση. Και την ίδια ώρα οι πραγματικά έχοντες έχουν μεταφέρει την ακίνητη περιουσία τους σε εξωχώριες εταιρίες και τα χρήματα τους σε ξένες τράπεζες. Φυσικά σήμερα οι πολίτες δεν απειλούνται να σταλούν στο Άσκαλε – ούτε στη Μακρόνησο. Αλλά επικρέμεται πάντοτε η απειλή να οδηγηθούν στο Αυτόφωρο όταν η ληξιπρόθεσμη οφειλή τους υπερβεί κάποιο – μικρό – ύψος. Και με κάθε νέο φόρο οι υποψήφιοι για το Αυτόφωρο θα αυξάνονται, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η αντικειμενική αδυναμία αποπληρωμής των φόρων…
Κοινός παρονομαστής βεβαίως -τότε και τώρα- είναι η Γερμανία, που χαρακτηρίζεται από την τευτονική σκληρότητα, και ονειρεύεται το Ράιχ. Τότε ήταν οι μειονότητες που σύμφωνα με τα κελεύσματα των Ούννων, εκμεταλλεύονταν τον τουρκικό λαό. Τώρα είναι οι τεμπέληδες Έλληνες που ζουν εις βάρος των Γερμανών φορολογουμένων. Οι ίδιοι άλλωστε οι Γερμανοί ευθύνονται ως ηθικοί αυτουργοί και για την εξόντωση του ελληνισμού της Τουρκίας με τις διώξεις στα χρόνια του Α’ παγκοσμίου πολέμου, αλλά και για την Αρμενική Γενοκτονία, όταν οι απεσταλμένοι τους με επικεφαλής το Λίμαν φον Σάντερς εισηγήθηκαν τα σχετικά μέτρα στο «Κομιτάτο Ένωσης και Προόδου». Στις μέρες μας βεβαίως, στρατόπεδα ακόμη δεν έχει δημιουργήσει η Γερμανία. Αλλά υπάρχει καιρός και γι’ αυτά…
Αν η Ευρώπη και ιδίως οι Η.Π.Α. μετά το 1945 είχαν αντιμετωπίσει τη Γερμανία, όπως αντιμετωπίζει σήμερα η Γερμανία τις υπερχρεωμένες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, θα ήταν σήμερα η Γερμανία μια τρύπα στο χάρτη και η Άγκελα Μέρκελ τρόφιμος κάποιου συσσιτίου της προτεσταντικής εκκλησίας μιας πατρίδας χωρίς όνομα. Αλλά ενώ τα πράγματα τότε δεν έγιναν έτσι, η Γερμανία συνεχίζει να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο…
***
Ίσως αυτός να είναι ο πραγματικός στόχος. Να δούμε πού θα φτάσουν αν δεν τους σταματήσει ο λαός. Διότι ο εμπνευστής του «Βαρλικιού» της Ελλάδας, ο υπουργός Οικονομικών, με περισσή αλαζονεία και απύθμενη θρασύτητα καταφέρθηκε κατά όλων εκείνων των πολιτών που διαμαρτύρονται ανοιχτά για την πολιτική της κυβέρνησης. Φοβάται φαίνεται τα ανοιχτά μυαλά και τους ελεύθερους ανθρώπους. Μήπως, σε κάποια προσεχή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, πρέπει να αναμένουμε την αναστολή των άρθρων του Συντάγματος που κατοχυρώνουν στην ελευθεροτυπία και την ελευθερία λόγου; Για την ώρα, εμπρός για το νέο «Βαρλίκι»…
Σημείωση: Ο δικηγόρος Γκάντ Φράνκο, στη μνήμη του οποίου αφιερώνεται το παρόν κείμενο, καταγόταν από τα Μύλασα της Μ. Ασίας, και ήταν διαπρεπής νομικός της Κωνσταντινούπολης, του οποίου ο πρωθυπουργός Σαράτσογλου υπήρξε μαθητής. Με την ψήφιση του νόμου για το Φόρο περιουσίας, ο Φράνκο αρνήθηκε να συμμορφωθεί κι άρχισε να διαμαρτύρεται αναφανδόν για την επιβολή του, καταγγέλλοντας ανοιχτά την αντισυνταγματικότητα του και τον άδικο χαρακτήρα του, με αποτέλεσμα να πληροφορηθεί την αντίδραση του ο Σαράτσογλου. Συνέπεια αυτού, ήταν η εξ επιτούτου ιδιαίτερα βαριά φορολόγηση του και η έκτακτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, στην οποία αποφασίστηκε η επέκταση της εκτόπισης και στους υπόχρεους άνω των 55 ετών, με συνέπεια την άμεση εκτόπιση στο Άσκαλε του Φράνκο και του συναδέλφου του Σαχίπ Αντούτ.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 22.9.2011, αρ. φύλλου 608
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.