6.7.16

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

-Α’ 25.02.2016 Τοπ. τύπος. Δήλωση εκλεγμένου στελέχους: Έτσι μπορεί να καθαρίσει όλη η περιοχή. (Το γνωστό θέμα ρημάτων στην δημοτική, φωνής ενεργητικής, που επεκράτησε να χρησιμοποιούνται με μεσοπαθητική διάθεση). Η νοικοκυρά καθαρίζει την αυλή (ενεργητικό, μεταβατικό). Στην ομιλούμενη λένε: καθαρίζει η περιοχή (δηλαδή γίνεται καθαρή) αντί του ορθού: καθαρίζεται. Πολλά είναι τα ρήματα αυτής της κατηγορίας. Αυτός λιώνει στο τηγάνι το λίπος (τώρα υποκείμενο) λιώνει= μεταβάλλεται σε υγρό.

-27.02.2016 Τοπ. τύπος: Στην Ειδομένη στήθηκαν σκηνάκια (= μικρές σκηνές). Υπάρχουν όμως και τα σκοινάκια (ομόηχα) και τα σχοινάκια (σκοινί, σχοινί, από το αρχαίο: το σχοινίον (υποκοριστικό της λ. σχοίνος) = είδος φυτού, της οικογένειας «βούρλα».

-25.02.2016 (Από την συνθηματολογική γλώσσα των εκβιαστών: Ν. Παπάς= Αρχιμανδρίτης. Ακουσίως ο δημοσιογράφος έπλασε έμμετρο στίχο: Νίκου Παπά και Πατριάρχη Τσίπρα.

-Ακόμη μία φορά για την λ. εμπερίστατος. Πλην της σημασίας της που συμπίπτει με την έννοια: εμπεριστατωμένος (π.χ. εμπεριστατωμένη μελέτη για το μεταναστευτικό, δηλ. που έγινε με σοβαρή και λεπτομερή φροντίδα), έχει και την έννοια: ο έχων και αντιμετωπίζων σοβαρά προβλήματα και κινδύνους. Π.χ. η εμπερίστατη Εκκλησία της Αλβανίας ή της Κων/πόλεως.

-26.02.2016. Σε μια διήγηση του τοπ. τύπου σταματώ στην λέξη χλεμπονιάρης (=πολύ χλωμός. Συνήθως λέγεται με διάθεση μειώσεως του άλλου, κιτρινιάρης). Παρατηρούμε, στην δημοτική, στην λαϊκή γλώσσα γίνονται ισχυρές αλλαγές. Από το χλωμός έγινε χλεμπονιάρης. Πώς το ω (μέγα) έγινε ε (ψιλόν)! Τέτοιοι γλωσσολογικοί κανόνες δεν υπάρχουν. Είναι όμως η ευκολία «η αυθαιρεσία» της δημοτικής). Ίσως από αυτού του είδους παρατηρήσεις ο μέγας λόγιος Αδαμάντιος Κοραής πρότεινε την δική του εκδοχή: να καθαρώμεν την γλώσσαν (καθαρεύουσα) και να καλλύνομεν αυτήν! Βεβαίως, ήταν απόλυτος και η πρότασή του μπροστά στο ορμητικό ποτάμι της δημοτικής, δεν ήταν δυνατό, να επικρατήσει. Ωστόσο δεν παύει και σήμερα να θεωρείται μεγάλος φιλόλογος, λόγιος, κοινωνιολόγος και θερμός υπερασπιστής των εθνικών δικαίων με τα φυλλάδια και τα πολλά του βιβλία και «τας εθνικάς υποθήκας».

-27.02.2016 Άρθρο: οι λέξεις να νιώθονται (!). Το ! δικό μου. Μέχρι σήμερα δεν γνωρίζω τύπους του νιώθω με μεσοπαθητική σημασία, του τύπου: νιώθεται…η δυστυχία. Αλλά, είπαμε. Κάποιοι νομίζουν ότι η ευκολία και η… ραστώνη της δημοτικής δεν έχει όρια (!).

-29.02.2016. Σε παρέα έγινε λόγος για την ορθογραφία της λ. η πανήγυρις (της πανηγύρεως ή της πανήγυρης). Δόθηκε η εξήγηση. Στην αρχαία ελληνική η λ. αγορά , θυμάστε την φράση του Ξενοφώντος στα «Ελληνικά»του περί αγοράν πλήθουσαν=κατά το μεσημέρι (από το ρ. αγείρω) τόπος συγκεντρώσεως, όπως ήταν στην αρχαία Αθήνα η Εκκλησία του Δήμου, στους ποιητές ήταν: η άγυρις. Το ρ. αγείρω= συγκεντρώνω, συναθροίζω, πρ.βλ η πανήγυρις και ο συναγερμός.

-26.02.2016 Επιστολή σε εφημερίδα (σε καθαρεύουσα): συνεχώς αποδεικνύετο. Το ορθόν: απεδεικνύετο. Β’ αι πρόωραι (!) εκλογαί. Το ορθόν : αι πρόωροι εκλογαί (όπως αι εύφοροι πεδιάδες), δηλ. ο,η πρόωρος, το πρόωρο(ν). ο, η εύφορος, το εύφορον

Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Νικηφορίδης

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 3 Μαρτίου 2016, αρ. φύλλου 825.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ