Γιατί η Ασία αντιμετωπίζει καλύτερα την πανδημία από την Ευρώπη; Η απάντηση είναι η ευγένεια.

 

Γυναίκες στο Τόκυο φορούν μάσκες τον Ιούλιο.

Η ήπειρος βιώνει ένα πολύ πιο ήπιο δεύτερο κύμα του κορωνοϊού από ό,τι στην Ευρώπη, λόγω της κοινωνικής συνείδησης των ανθρώπων, υποστηρίζει ο φιλόσοφος Μπάουνγκ-Τσουλ Χαν.

Του Μπάουνγκ-Τσουλ Χαν

Μετάφραση της ΟΔΟΥ από την εφημερίδα Ελ Παΐς (El País)

Ο Ιάπωνας υπουργός Οικονομικών, Τάρο Άσο όταν ερωτήθηκε γιατί η Ιαπωνία αντιμετωπίζει την πανδημία πολύ πιο επιτυχημένα από τη Δύση απάντησε με μια λέξη: «μίντο», δηλαδή «νους», που σημαίνει «συμπεριφορά των ανθρώπων». Το «μίντο» είναι ένας περίπλοκος όρος, που χρησιμοποιείται επίσης στην Ιαπωνία για να δείξει την εθνική υπεροχή και μπορεί να ερμηνευτεί ως «πολιτιστικό επίπεδο».

Η απάντηση του Άσο έγινε αποδεκτή με επιφύλαξη ακόμη και στην Ιαπωνία και έχει επικριθεί για τη διάδοση του εθνικού σοβινισμού σε μια εποχή που η παγκόσμια αλληλεγγύη έχει πρωταρχική σημασία. 

Στον αντίλογό του ο Άσο ισχυρίζεται ότι οι Ιάπωνες συμμορφώθηκαν σθεναρά με τα αυστηρά μέτρα υγιεινής, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν είχε ποτέ καμία πρόθεση να επιβάλει πρόστιμα. Προσθέτει ότι, σε άλλες χώρες, οι άνθρωποι θα ήταν ανίκανοι να συμπεριφερθούν έτσι, ακόμη και αν τα μέτρα είχαν επιβληθεί.

Πρέπει να επισημανθεί ότι κι άλλες ασιατικές χώρες όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν, η Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ κατάφεραν επίσης να διατηρήσουν την πανδημία υπό έλεγχο. 

Στην πραγματικότητα σε ολόκληρη την Ασία, ουσιαστικά δεν υπήρξε εκ νέου μόλυνση και τα τρέχοντα ποσοστά μόλυνσης είναι αρκετά χαμηλά, έχουν ελάχιστη συνέπεια, ενώ η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατακλύζονται πλήρως από το δεύτερο κύμα του ιού. 

Ακριβώς αυτές οι ασιατικές χώρες αποδεικνύουν ότι η πανδημία μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία, ακόμη και αν δεν υπάρχει εμβόλιο. 

Εν τω μεταξύ, οι Ασιάτες παρακολουθούν με έκπληξη την αδυναμία των Ευρωπαίων που φαίνεται να βρίσκονται στο έλεος του ιού, και την έκδηλη ανικανότητα των κυβερνήσεων της Ευρώπης στην καταπολέμηση της πανδημίας.

Με δεδομένα την εντυπωσιακή αύξηση των κρουσμάτων στην Ευρώπη και την εντελώς αντίθεση εικόνα στην Ασία, είναι σχεδόν αναπόφευκτο το ερώτημα: Τι κάνει η Ασία και τι δεν κάνει η Ευρώπη;

Το γεγονός ότι η Κίνα μπόρεσε να συγκρατήσει με επιτυχία την πανδημία οφείλεται εν μέρει στην αυστηρή επιτήρηση —αδιανόητη στη Δύση— στην οποία υπόκεινται οι πολίτες. Αλλά η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία είναι χώρες δημοκρατικές. Σε αυτές τις χώρες, ο ψηφιακός ολοκληρωτισμός της παρακολούθησης των ατόμων, όπως λειτουργεί στην Κίνα, είναι αδιανόητη. 

Ωστόσο, στην Κορέα, η ψηφιακή παρακολούθηση των επαφών των πολιτών είναι επίμονη και αδιάκοπη και αποτελεί όχι ευθύνη των υγειονομικών αρχών αλλά της αστυνομίας. Η ανίχνευση των κοινωνικών επαφών πραγματοποιείται εφαρμόζοντας το είδος των μεθόδων που χρησιμοποιούν οι εγκληματολόγοι.

Εν τω μεταξύ, η εφαρμογή App κινητού τηλεφώνου "Corona", την οποία όλοι, χωρίς εξαίρεση, οι πολίτες  έχουν κατεβάσει οικειοθελώς, είναι μία εφαρμογή ακριβής και αξιόπιστη. Σε περιπτώσεις που η ανίχνευση των κοινωνικών επαφών είναι ανεπαρκής, αναλύονται επίσης οι κινήσεις των πιστωτικών καρτών, οι πληρωμές καθώς και οι εικόνες που τραβήχτηκαν από τις αμέτρητες δημόσιες κάμερες παρακολούθησης.

Η επιτυχής συγκράτηση της πανδημίας στην Ασία οφείλεται, λοιπόν, σε ένα αυστηρά εφαρμοσμένο καθεστώς υγιεινής που βασίζεται στην ψηφιακή παρακολούθηση, όπως υποθέτουν πολλοί στη Δύση; Στην πραγματικότητα, δεν είναι ακριβώς έτσι.

Γγνωρίζουμε ότι η μετάδοση γίνεται μεταξύ στενών επαφών και αυτές μπορούν να προσδιοριστούν από οποιοδήποτε μολυσμένο άτομο χωρίς την ανάγκη ψηφιακής παρακολούθησης. Γνωρίζουμε επίσης ότι για να εμφανιστούν αλυσσιδωτές μολύνσεις, δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικόνα να ταυτοποιείται το άτομο, ποιος ήταν πού και πότε, σε ποιους συγκεκριμένους δρόμους. 

Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε, λοιπόν, ανεξάρτητα από το πολιτικό σύστημα κάθε χώρας, τα χαμηλά ποσοστά μόλυνσης στην Ασία; Τι συνδέει την Κίνα με την Ιαπωνία ή τη Νότια Κορέα; Τι κάνουν διαφορετικά η Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ ή η Σιγκαπούρη από ό,τι οι  ευρωπαϊκές χώρες; 

Πολλοί επιδημιολόγοι απαντώντας σε αυτήν την απορία, εικάζουν διάφορες αιτίες και παράγοντες, όμως, ο με νόμπελ ιατρικής Σίνια Γιαμανάκα, αναφέρεται σε έναν "παράγοντα x" που είναι δύσκολο να προσδιοριστεί.

Προφανώς, η φιλελεύθερη Δύση δεν μπορεί να επιβάλει την αυστηρή επιτήρηση στα άτομα όπως κάνουν οι Κινέζοι. Και αυτό, φυσικά, είναι σωστό. Ο ιός δεν πρέπει να υπονομεύει την ελευθερία μας. 

Ωστόσο, είναι επίσης αλήθεια και οξύμωρο ότι στην Δύση, η ανησυχία μας για τα δικαιώματα απορρήτου εξαιρείται, όταν πρόκειται για τα κοινωνικά δίκτυα. Αίφνης, όλοι στην Δύση επικοινωνούν και διαπραγματεύονται δημόσια με όλους και με όλα, μέσω των κοινωνικών δικτύων. 

Οι ψηφιακές πλατφόρμες όπως το Google ή το Facebook έχουν απεριόριστη πρόσβαση στην ιδιωτική σφαίρα των πολιτών. Η Google επίσης διαβάζει και αναλύει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου χωρίς να διαμαρτύρεται κανείς γι’ αυτό στην Ευρώπη.

Η Κίνα δεν είναι η μόνη χώρα που συλλέγει δεδομένα από τους πολίτες της για να τους ελέγξει και να διατηρήσει την πειθαρχία. Η πιστοληπτική ικανότητα ενός ατόμου στην Κίνα, για παράδειγμα, βασίζεται στους ίδιους αλγόριθμους με τα συστήματα αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας της Δύσης, όπως το FICO στις ΗΠΑ ή το Schufa στη Γερμανία. Φαίνεται ότι η πανοπτική αδιάκοπη παρακολούθηση δεν είναι αποκλειστικά κινεζικό φαινόμενο. 

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη το γεγονός ότι υποβαλλόμαστε συνεχώς  ατομικά σε ψηφιακή επιτήρηση, η ανώνυμη παρακολούθηση μέσω της εφαρμογής App "Corona" των κινητών τηλεφώνων, θα μπορούσε να θεωρηθεί αρκετά αβλαβής. Ωστόσο, η ανίχνευση των ψηφιακών επαφών των πολιτών είναι απίθανο να είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο οι Ασιάτες αντιμετωπίζουν με τόση επιτυχία την πανδημία. 

Εάν εξαιρέσουμε τον ατυχή υπαινιγμό εθνικισμού από την λέξη «μίντο» που χρησιμοποίησε ο Ιάπωνας υπουργός Οικονομικών, διακρίνεται μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια, δηλαδή, η σημασία της κοινωνικής ευγένειας και της συλλογικής δράσης-αντιμετώπισης κατά την διάρκεια της πανδημίας. 

Όταν οι άνθρωποι σέβονται και ακολουθούν οικειοθελώς τους κανόνες υγιεινής, δεν υπάρχει ανάγκη για ελέγχους ή επιβαλλόμενα μέτρα, τα οποία είναι τόσο δαπανηρά σε προσωπικό επίπεδο και στον διαθέσιμο χρόνο.

Η ιστορία έχει καταγράψει ότι κατά τη διάρκεια των καταστροφικών πλημμυρών του 1962, ο Χέλμουτ Σμίθ, επικεφαλής της αστυνομικής υπηρεσίας του Αμβούργου εκείνη την εποχή, είχε πει: «Κατά τη διάρκεια της κρίσης, αποδεικνύεται ο χαρακτήρας». 

Φαίνεται, λοιπόν, ότι η Ευρώπη αποτυγχάνει να δείξει χαρακτήρα σε αυτήν την κρίση, και αντίθετα, δείχνει ότι ο δυτικός φιλελευθερισμός έχει αδυναμία. 

Ο φιλελευθερισμός φαίνεται να ευνοεί την παρακμή της ευγένειας και της ατομικής ευθύνης, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ομάδες εφήβων διοργανώνουν παράνομα πάρτυ εν καιρώ πανδημίας, και όταν η αστυνομία προσπαθεί να διαλύσει αυτά τα πάρτυ οι έφηβοι αντιδρούν, φτύνουν ή βήχουν. Οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται πλέον το κράτος. 

Παραδόξως, οι ασιατικές κοινότητες που ακολουθούν εθελοντικά με υπευθυνότητα και ατομική ευθύνη τις οδηγίες οδηγίες υγιεινής, έχουν στην πραγματικότητα περισσότερη ελευθερία. Ούτε η Ιαπωνία ούτε η Κορέα επέβαλαν καθολικό λοκντάουν. Και η οικονομική επίπτωση είναι πολύ λιγότερη από ό,τι στην Ευρώπη. 

Το παράδοξο της πανδημίας είναι ότι κάποιος καταλήγει να έχει περισσότερη ελευθερία όταν ο ίδιος επιβάλλει στον εαυτό του εθελοντικά περιορισμούς. Έτσι όσοι απορρίπτουν τη χρήση μάσκας εν ονόματι της ελευθερίας, καταλήγουν να έχουν λιγότερη ελευθερία.

Ο φιλελευθερισμός δεν είναι ένα ιδιαίτερα έντονο χαρακτηριστικό των ασιατικών χωρών, και γι 'αυτό δεν κατανοούν ιδιαίτερα τις ατομικές διαφορές και ιδιαιτερότητες ή απλώς τις ανέχονται, και δίνουν μεγάλυ βαρύτητα στις κοινωνικές επιταγές. 

Αυτός είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο εγώ, ένας Κορεάτης από τη γέννησή μου, προτιμώ να συνεχίσω να κατοικώ στο Βερολίνο, ένα hotspot μόλυνσης, παρά στη Σεούλ όσο και αν είναι απαλλαγμένη από ιούς. 

Πρέπει όμως να τονιστεί ότι τα υψηλά ποσοστά μόλυνσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν είναι αναπόφευκτη συνέπεια ενός φιλελεύθερου τρόπου ζωής. Η ευγένεια και η ατομική ευθύνη είναι αποτελεσματικά όπλα ενάντια στον ιό και σε ένα φιλελεύθερο περιβάλλον. 

Με άλλα λόγια, δεν είναι αλήθεια ότι ο φιλελευθερισμός οδηγεί αναγκαστικά στον χυδαίο ατομικισμό και τον εγωισμό, με αποτέλεσμα να θεριεύει ο ιός. 

Η Νέα Ζηλανδία είναι μια φιλελεύθερη χώρα που έχει ήδη νικήσει την πανδημία για δεύτερη φορά. Η επιτυχία των Νέων Ζηλανδών οφείλεται στην κοινωνική υπευθυνότητα. 

Η πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, Ζακίντα Άρντερν, μίλησε με πάθος για την «ομάδα των πέντε εκατομμυρίων». Η ειλικρινής δημόσια επίκλησή της στη συλλογική ευθύνη έγινε άμεσα αποδεκτή από τους πολίτες της Νέας Ζηλανδίας.

Αντίθετα, ο αμερικανικός όλεθρος μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι ο Τραμπ, που οδηγείται από καθαρό εγωισμό και επιθυμία για εξουσία, έχει υπονομεύσει την ευγένεια και διχάζει τη χώρα. Η πολιτική του καθιστά εντελώς αδύνατο τον Αμερικανό να αισθανθείς μέρος ενός συλλογικού «εμείς».

Όχι μόνο ο φιλελευθερισμός και η ευγένεια δεν αλληλοαποκλείονται, αλλά, αντιθέτως η ευγένεια και η υπευθυνότητα αποτελούν βασική προϋπόθεση για την επιτυχία μιας φιλελεύθερης κοινωνίας. Όσο πιο φιλελεύθερη είναι μια κοινωνία, τόσο πιο κοινωνικοπολιτική πρέπει να είναι.

Η πανδημία μάς διδάσκει τι είναι η αλληλεγγύη. Μια φιλελεύθερη κοινωνία χρειάζεται, μία αλληλεγγύη, έναν ισχυρό «εμείς». Διαφορετικά, αποσυντίθεται σε μια συλλογικότητα «εγώ». Και αυτό είναι ένα σενάριο στο οποίο ο ιός μπορεί να ευδοκιμήσει. 

Εάν μπορούμε να αναφερθούμε, εδώ στη Δύση επίσης, σε έναν "παράγοντα x" —ένα ιατρικώς ανεξήγητο στοιχείο που εμποδίζει την εξάπλωση του ιού— δεν θα ήταν τίποτα άλλο από τον παράγοντα της ευγένειας, της συλλογικής δράσης και της ατομικής ευθύνης απέναντι σε άλλους.

Ο Νοτιοκορεάτης Μπάουνγκ-Τσουλ Χαν, φιλόσοφος, θεωρητικός πολιτισμού και δοκιμιογράφος, συγγραφέας 16 βιβλίων, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Τεχνών του Βερολίνου.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 19 Νοεμβρίου 2020, αρ. φύλλου 1055